Κάποια θαλάσσια ζώα είναι γνωστά για την εξυπνάδα τους, άλλα για τα εντυπωσιακά τους χρώματα. Τα σκουλήκια Osedax - που καταβροχθίζουν κόκαλα στα Λατινικά- δεν έχουν όμως τίποτα από αυτά. Μοιάζουν με φυτά, δεν έχουν στόμα ούτε στομάχι και ζουν σε μικρούς σωλήνες με ένα κόκκινο λοφίο να προεξέχει από τη μία πλευρά και ρίζες να κρέμονται από την άλλη.
Οι επιστήμονες τα εντόπισαν πρώτη φορά το 2002, όταν χιλιάδες από αυτά είχαν καλύψει το κουφάρι μιας φάλαινας 3 χιλιάδες μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, στον κόλπο Monterey στην Καλιφόρνια. Ένα ρομπότ δύτης ανέσυρε δείγματα και οι ειδικοί συνειδητοποίησαν πως πρόκειται για σκουλήκια που τρώνε κόκαλα, γεγονός που τους χάρισε το ψευδώνυμο «σκουλήκια-ζόμπι».
Όταν κατάλαβαν περί τίνος πρόκειται, οι επιστήμονες ξεκίνησαν να τα αναζητούν, τοποθετώντας κουφάρια από φάλαινες και κόκαλα από χοίρους, αγελάδες και γαλοπούλες στο βυθό της θάλασσας και ανασύροντάς τα μετά από μήνες. «Βασικά τα βρίσκουμε όπου βάζουμε κόκκαλα» είπε ο Greg Rouse από το Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας Scripps στο San Diego και μέλος της ομάδας που ανακάλυψε τα Osedax.
Έκτοτε έχουν ανακαλυφθεί πάνω από 30 είδη Osedax, από το Osedax mucofloris που μοιάζει με λουλούδι και εντοπίστηκε πρώτη φορά στη Σουηδία, μέχρι τα Osedax fenrisi που βρέθηκαν 2.000 μέτρα κάτω από τη θάλασσα, κοντά σε υδροθερμικές πηγές στην αρκτική. Κάποια είδη σκουληκιών-ζόμπι έχουν το μέγεθος ενός μικρού δακτύλου, ενώ άλλα είναι μικρότερα από μια βλεφαρίδα. Όσα είναι ορατά με γυμνό μάτι είναι συνήθως θηλυκά, ενώ τα αρσενικά είναι μικροσκοπικά και δεν τρώνε κόκκαλα. Δεκάδες ή εκατοντάδες αρσενικά ζουν μάλιστα μέσα στο σωλήνα του κάθε θηλυκού, περιμένοντάς τη να απελευθερώσεις ωάρια για να τα γονιμοποιήσουν αμέσως.
Τα αρσενικά ξοδεύουν όλη τους την ενέργεια σε αυτή τη διαδικασία και μετά πεθαίνουν. «Τους λέμε αρσενικά-καμικάζι» λέει ο Robert Vrijenhoek, συνταξιούχος εξελικτικός βιολόγος στο ερευνητικό ινστιτούτο Monterey Bay Aquarium που ήταν επίσης μέλος της πρώτης ερευνητικής ομάδας που ασχολήθηκε με τα Osedax.
Για να τραφούν, τα Osedax χαράζουν μικρές τρύπες στα κόκκαλα και παράγουν οξέα. Οι παλαιοντολόγοι έχουν βρει τέτοιου είδους τρύπες στα απολιθωμένα κόκκαλα ενός πλησιόσαυρου που έζησε πριν από 100 εκατομμύρια χρόνια. Σύμφωνα με γενετικές αναλύσεις το σκουλήκι-ζόμπι κυκλοφορεί στους ωκεανούς τουλάχιστον από την κρητηδική περίοδο.
Έχει επίσης ενδιαφέρον ότι, παρά την πληθώρα ειδών που έχουν ανακαλυφθεί, δεν έχουν εντοπιστεί πουθενά προνύμφες. Δεν είναι επίσης ξεκάθαρο το πώς τα Osedax βρίσκουν κουφάρια και κόκκαλα για να τραφούν, αν και μία θεωρία λέει πως περιπλανιούνται μέχρι να βρουν ένα σκελετό, πιθανώς ακολουθώντας χημικά στο νερό. Μελέτες του DNA των Osedax δείχνουν επίσης πως τα σκουλήκια ζουν σε μεγάλα κοπάδια που είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους και μάλλον χρησιμοποιούν το κάθε κουφάρι σαν ενδιάμεσο σταθμό. Σύμφωνα με τον Vrijenhoek, «τα Osedax απλώς παίζουν κουτσό και πηδάνε από μέρος σε μέρος, από τη μία άκρη του ωκεανού στην άλλη».
Aκολουθήστε το jenny.gr στο google news και μείνετε ενημερωμένοι για το sustainability, το climate emergency και τα πάντα γύρω από το περιβάλλον.
