Όλη η αλήθεια για τις τροφές με χαμηλά λιπαρά

Γιαούρτια χαμηλών λιπαρών, μαγιονέζα, σάλτσες, δημητριακά και συνοδευτικά και η λίστα συνεχίζεται. Εάν ένα προϊόν περιέχει λίπος, συνήθως ο κατασκευαστής τροφίμων κάπου εμπορεύεται μια έκδοση με χαμηλά λιπαρά.

Πώς ξεκίνησε η τάση των χαμηλών λιπαρών;

Η εμμονή του δυτικού κόσμου με την αποφυγή του λίπους ξεκινάει από τα τέλη του 1800 , όπου η ​​δίαιτα και η επιδίωξη ενός λεπτού σώματος είχαν αρχίσει να γίνονται δημοφιλή στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ως χαρακτηριστικό σημάδι, οι δημόσιες ζυγαριές εμφανίστηκαν για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1890.

Εκείνη την εποχή, οι άνθρωποι γνώριζαν ότι το λίπος περιείχε περισσότερες θερμίδες από ένα ισοδύναμο βάρος πρωτεΐνης ή υδατανθράκων, έτσι ήταν το προφανές συστατικό της τροφής που έπρεπε να αποφευχθεί.

Στη δεκαετία του 1920, καθώς η μόδα έγινε πιο αποκαλυπτική, η επιθυμία για την επίτευξη του «τέλειου» σχήματος σώματος εντάθηκε. Αρχικά, οι δίαιτες χαμηλών λιπαρών και θερμίδων προωθούνταν κυρίως από περιοδικά και από στόμα σε στόμα. Ωστόσο, από τα μέσα του 20ου αιώνα, το ιατρικό επάγγελμα μπήκε στη δράση.

Εκείνη την εποχή, η στεφανιαία νόσος ήταν η νούμερο ένα αιτία θανάτου των ανθρώπων στις ΗΠΑ, επομένως οι γιατροί ήθελαν να εντοπίσουν τους παράγοντες κινδύνου. Καθώς οι επιστήμονες άρχισαν να ερευνούν, γεννήθηκε η υπόθεση δίαιτα-καρδιά.

Η υπόθεση δίαιτα-καρδιά

Η υπόθεση δίαιτα-καρδιά δηλώνει ότι δίαιτες υψηλές σε κορεσμένα λιπαρά και χοληστερόλη προκαλούν στεφανιαία νόσο. Επομένως, ο περιορισμός της πρόσληψης λίπους θα μείωνε τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων.

Μετά την τελευταία έρευνα, η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συνέστησε στα άτομα που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο καρδιακής νόσου να μειώσουν την πρόσληψη λίπους. Αλλά κατέστησαν επίσης σαφές ότι τα στοιχεία για τη σχέση διατροφικού λίπους-καρδιακής νόσου δεν ήταν ακόμη οριστικά.

Η ιδεολογία των χαμηλών λιπαρών άρχισε να αυξάνεται το 1977 όταν η U.S. Senate's Select Committee on Nutrition and Human Needs δημοσίευσε την έκθεση «Dietary Goals in the United States». Το έγγραφο εξηγούσε ότι το υπερβολικό λίπος, η ζάχαρη και το αλάτι συνδέονται άμεσα με καρδιακές παθήσεις, καρκίνο, παχυσαρκία και εγκεφαλικό.

Στη συνέχεια, το 1983, μια μακροχρόνια μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η παχυσαρκία ήταν ένας ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου για καρδιακές παθήσεις. Επειδή οι ειδικοί πίστευαν ότι μια δίαιτα χαμηλή σε λιπαρά θα βοηθούσε τα άτομα με παχυσαρκία να χάσουν βάρος, η υπόθεση δίαιτα-καρδιά έλαβε περισσότερη ώθηση. Όλο και περισσότερο, το διαιτητικό λίπος ανακηρύσσεται η πιο σημαντική αιτία της παχυσαρκίας και των καρδιακών παθήσεων.

Και το 1992, το Υπουργείο Γεωργίας των Ηνωμένων Πολιτειών (USDA) κυκλοφόρησε την πρώτη του «διατροφική πυραμίδα», η οποία βοήθησε να κατοχυρωθεί το λίπος ως κάτι κακό.

Αρχικά, οι κατασκευαστές τροφίμων ανησυχούσαν ότι ένα προϊόν με πολύ λιγότερα λιπαρά ήταν πιθανό να είναι πολύ λιγότερο νόστιμο. Αλλά δεν άργησαν να εντοπίσουν μια κερδοφόρα ευκαιρία - απλώς αντικατέστησαν το λίπος με ζάχαρη.

Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του 1980 και του 1990, τα ράφια των παντοπωλείων στοιβάζονταν με προϊόντα χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά που περιείχαν εξίσου πολλές θερμίδες με τους προκατόχους τους με πλήρη λιπαρά.

Επειδή αυτά τα τρόφιμα διατίθενται στο εμπόριο ως «υγιεινά», οι καταναλωτές αρχίζουν να τα καταναλώνουν ελεύθερα ως σνακ. Όμως σύμφωνα με ορισμένους ειδικούς, η στροφή στις τροφές με μειωμένα λιπαρά πιθανότατα έπαιξε σημαντικό ρόλο στην αυξανόμενη κρίση παχυσαρκίας στις ΗΠΑ.

Τροφές με χαμηλά λιπαρά σήμερα

Η επιστήμη έχει προχωρήσει από τη δεκαετία του 1980 και η θεωρία ότι «το λίπος είναι κακό» δεν άντεξε μέσα στον χρόνο. Πράγματι, η κατανάλωση «καλών» λιπαρών, όπως αυτά των ξηρών καρπών ή των λιπαρών ψαριών, για παράδειγμα, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων.

Όμως παρόλο που  και η επιστήμη της διατροφής έχει αλλάξει την εστίασή της, οι κατασκευαστές τροφίμων συνεχίζουν να προωθούν τρόφιμα με χαμηλά λιπαρά, τα οποία εξακολουθούν να περιέχουν περισσότερη ζάχαρη από τις «κανονικές» εκδοχές τους. Υπάρχουν επίσης στοιχεία ότι η βιομηχανία τροφίμων εξακολουθεί να προσπαθεί να υποτιμήσει τις βλαβερές συνέπειες της υπερβολικής κατανάλωσης ζάχαρης.

Και επειδή οι αγοραστές κατακλύζονται από προϊόντα χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά που έχουν χαμογελαστά και λεπτά άτομα στις ετικέτες τους, πολλοί εξακολουθούν να πιστεύουν ότι είναι η πιο υγιεινή επιλογή.

Ας δούμε παρακάτω τρία κοινά παραδείγματα χαμηλών λιπαρών με λίγο περισσότερες λεπτομέρειες.

Γιαούρτι

Το γιαούρτι, στη φυσική του μορφή, είναι υγιεινό όταν καταναλώνεται με μέτρο. Ναι, πολλά φυσικά γιαούρτια είναι πλούσια σε λιπαρά, αλλά είναι επίσης πλούσια σε μικροθρεπτικά συστατικά και προβιοτικά βακτήρια. Αυτά τα βακτήρια μπορούν να ενισχύσουν το μικροβίωμα του εντέρου σας, το οποίο έχει ευρέως διαδεδομένα θετικά αποτελέσματα στη συνολική υγεία.

Το γιαούρτι με χαμηλά λιπαρά, ωστόσο, είναι επεξεργασμένο σε μεγάλο βαθμό και γενικά περιλαμβάνει πρόσθετα σάκχαρα. Μπορεί επίσης να περιέχει αρώματα, πρωτεΐνες ορού γάλακτος και πηκτίνη. Είναι επίσης σημαντικό να γνωρίζετε ότι η επεξεργασία συχνά αφαιρεί τα φιλικά βακτήρια που ενισχύουν το έντερο.

Η αφαίρεση του λίπους αφαιρεί επίσης τις λιποδιαλυτές βιταμίνες, όπως οι βιταμίνες A, D, E και K. Ορισμένοι κατασκευαστές θα προσθέσουν στη συνέχεια αυτές τις βιταμίνες ξανά στα προϊόντα τους. Αυτό τους δίνει την ευκαιρία να ανακοινώσουν τις «προστιθέμενες βιταμίνες» στην ετικέτα για να βελτιώσουν την «υγιεινή» εικόνα του προϊόντος, παρόλο που απλώς αντικαθιστούν αυτό που αφαιρέθηκε από την επεξεργασία τους.

Γάλα

Το γάλα με χαμηλά λιπαρά θεωρείται ευρέως πιο υγιεινό από το πλήρες. Ωστόσο, η αλήθεια δεν είναι τόσο ξεκάθαρη.

Όπως είδαμε με το γιαούρτι, η αφαίρεση του λίπους αφαιρεί και κάποιες λιποδιαλυτές βιταμίνες. Αφαιρεί επίσης τα υγιή ωμέγα-3, τα οποία υπάρχουν στο γάλα των αγελάδων που τρέφονται με χόρτα. Και πάλι, ορισμένοι κατασκευαστές μπορεί να προσθέσουν αυτές τις βιταμίνες ξανά στα προϊόντα τους.

Η επεξεργασία του αποβουτυρωμένου γάλακτος παράγει επίσης ένα προϊόν με ελαφρώς περισσότερα φυσικά σάκχαρα από το πλήρες γάλα.  Για πολλά χρόνια, οι επιστήμονες πίστευαν ότι το γάλα με χαμηλά λιπαρά μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου. Ωστόσο, πιο πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι το πλήρες γάλα μπορεί να προστατεύει από καρδιακές παθήσεις και διαβήτη τύπου 2.

Δημητριακά πρωινού

Τα δημητριακά πρωινού συνήθως ισχυρίζονται ότι είναι χαμηλά σε λιπαρά και εμπλουτισμένα με βιταμίνες και μέταλλα. Όπως ίσως έχετε ήδη μαντέψει, πολλά από αυτά τα δημητριακά είναι πλούσια σε ζάχαρη. Ορισμένα έχουν επίσης υψηλά επίπεδα αλατιού. Επομένως, είναι καλύτερο να ελέγξετε τις ετικέτες πριν τα αγοράσετε.

Ακόμη και μερικά από τα πιο υγιεινά δημητριακά, όπως η γκρανόλα χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, περιέχουν περισσότερες από 2 κουταλιές της σούπας ζάχαρης ανά 100 γραμμάρια.

Και, όπως είδαμε με το γάλα και το γιαούρτι, η βιομηχανική επεξεργασία του φυσικού προϊόντος, σε αυτήν την περίπτωση των δημητριακών, αφαιρεί πολλά από τα θρεπτικά συστατικά. Για να κάνουν το προϊόν να φαίνεται υγιεινό, οι κατασκευαστές προσθέτουν στη συνέχεια θρεπτικά συστατικά, ανακοινώνοντας με τόλμη τις "πρόσθετες βιταμίνες" στη συσκευασία.

Εάν ελέγχετε τη λίστα συστατικών για πρόσθετα σάκχαρα, υπάρχουν μερικά πράγματα που πρέπει να έχετε κατά νου:

Πρώτον, οι συσκευασίες συχνά εμφανίζουν την περιεκτικότητα σε ζάχαρη ανά μερίδα. Μερικές φορές, οι κατασκευαστές χρησιμοποιούν ένα μη ρεαλιστικά μικρό προτεινόμενο μέγεθος μερίδας για να κάνουν την περιεκτικότητα σε ζάχαρη να φαίνεται πιο λογική.

Δεύτερον, οι κατασκευαστές τροφίμων μερικές φορές κρύβουν τη ζάχαρη μέσα στα συστατικά ή πίσω από διαφορετικά ονόματα. Προσέξτε αυτές τις κρυμμένες πηγές:

• Σιρόπι καλαμποκιού με υψηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη

• Σιρόπι αγαύης

• Μελάσα

• Σιρόπι ζαχαροκάλαμου

• Σιρόπι χαρουπιού

• Συμπύκνωμα χυμού φρούτων

• Καστανή ζάχαρη

• Βύνη κριθαριού

• Μαλτοδεξτρίνη

• Μαλτόζη

• D-ριβόζη

Λοιπόν, τι πρέπει να κάνετε;

Η καλύτερη προσέγγιση είναι να τρώτε μια ποικίλη διατροφή πλούσια σε τρόφιμα φυτικής προέλευσης. Αν ο περασμένος αιώνας ήταν ο αιώνας των διαιτών χαμηλών λιπαρών, ο επόμενος αιώνας θα είναι ο αιώνας της εξατομίκευσης. Η διατροφή είναι περίπλοκη, αλλά κατανοώντας το σώμα σας, μπορείτε να αρχίσετε να τρώτε τις κατάλληλες για εσάς τροφές.