"Ένας τόπος που μαθαίνουμε να παίζουμε και παίζουμε για να μάθουμε"

28 Οκτωβρίου 2014

Οι Μαντώ Κουρετζή και Στέλιος Βγαγκές μαζί με τον Παναγιώτη Κυρίτση μας μυούν στον κόσμο του παιχνιδιού και μας θυμίζουν κάτι σημαντικό απ΄την παιδική μας ηλικία· την μαγεία του να ανακαλύπτεις πράγματα για πρώτη φορά. Ένα στοιχείο που δυστυχώς λείπει απ΄την ενήλικη ζωή.

Η Μαντώ Κουρετζή μας υποδέχτηκε στο Σχολείο Παιχνίδιου και μας μίλησε για το τι είναι το θεατρικό παιχνίδι, ποια η παιδαγωγική του αξία, τα οφέλη του στη ζωή μικρών και μεγάλων και μας υπενθύμισε τη σημασία της ελεύθερης έκφρασης και της επικοινωνίας στη ζωή μας.

Το Σχολείο Παιχνιδιού...

Πρόκειται για έναν χώρο που αφορά παιδιά και ενήλικες. Είναι ένα εργαστήρι πολιτιστικής εκπαίδευσης με στόχο τη δημιουργική δράση παιδιών και ενηλίκων. Το θεατρικό παιχνίδι είναι μία μέθοδος τόσο εκπαιδευτική και παιδαγωγική όσο και καλλιτεχνική καθώς το θεατρικό παιχνίδι είναι ένας τόπος που συναντιούνται όλες οι τέχνες που το θέατρο εμπεριέχει. Η μιμητική, η μουσική, ο χορός, η λογοτεχνία, η ποίηση και οποιαδήποτε άλλη μορφή καλλιτεχνικής έκφρασης του ανθρώπου μπορούν να ζωντανέψουν και αφομοιωθούν με ένα ιδιαίτερο τρόπο μέσω της τεχνικής του θεατρικού παιχνιδιού. Στην ουσία το θεατρικό παιχνίδι δουλεύει σε τρία επίπεδα στην επικοινωνία, στην εμψύχωση ατομική και ομαδική και στην έκφραση. Με απλά λόγια εξελίσσει τα εκφραστικά μέσα μικρών και μεγάλων.

Το θεατρικό παιχνίδι πιστεύει πως αν ο καθένας μας καταφέρει να ανακαλύψει τις εκφραστικές του δυνατότητες και να τις δουλέψει μπορεί να γίνει περισσότερο επικοινωνιακό και λειτουργικός μέσα σε μία κοινωνική κατάσταση. Αυτό μπορεί να το πετύχουν όλοι όσοι θέλουν να διευκρινίσουν πράγματα για τον εαυτό τους ανεξαρτήτως της επαγγελματικής τους ιδιότητας.

Τα πρώτα βήματα του θεατρικού παιχνιδιού στην Ελλάδα...

Έγιναν το 1975 απ΄τον πατέρα μου, τον Λάκη Κουρετζή. Το θεατρικό παιχνίδι μπήκε επίσημα στα σχολεία το 1990 κι ενώ είναι το ζητούμενο στην εκπαιδευτική διαδικασία δεν έχει μπει όπως θα έπρεπε στις παραγωγικές σχολές. Με αποτέλεσμα οι άνθρωποι που θέλουν να το χρησιμοποιήσουν ως εργαλείο στην εκπαίδευση να το αναζητούν μέσα από ιδιωτικές πρωτοβουλίες.

Πώς βιώνετε εσείς το θεατρικό παιχνίδι...

Προσωπικά είχα την τύχη να το βιώσω σ΄όλα τα στάδια της ζωής μου λόγω του πατέρα μου. Στην αρχή ως πειραματόζωο που ευτυχώς για μένα επέζησα απ΄τα πειράματα. Κι όχι μόνο επέζησα αλλά έμαθα να λειτουργώ μέσα σε μία ομάδα, να μην φοβάμαι, να αγαπώ τον εαυτό μου κι όλα αυτά μέσα από το παιχνίδι. Είχα την ευλογία να μεγαλώσω μέσα σε μία οικογένεια εκπαιδευτικών και το θέτω έτσι γιατί έβλεπα τους γονείς μου να παράγουν ευτυχισμένα παιδιά κάτι που με επηρέασε ώστε να ακολουθήσω τα βήματά τους. Σαν ενήλικας πια διδάσκοντας το θεατρικό παιχνίδι σε παιδιά και ενήλικες μπορώ να το δω και ως παρατηρητής και ως παρατηρούμενο κάτι που αποτελεί πλεονέκτημα στη δουλειά μου.

Ποιος μπορεί να έρθει στο Σχολείο Παιχνιδιού...

Στο Σχολείο Παιχνιδιού μπορεί να έρθει ο καθένας. Ξεκινώντας από 2-3 ετών ένα δημιουργικό εργαστήρι παιχνιδιού, μετά 3-5 όπου ξεκινούν το θεατρικό παιχνίδι αλλά σε διαφορετική βάση θέασης και δράσης και στη συνέχεια παιδιά δημοτικού και έφηβοι. Είναι ωραίο που στο Σχολείο Παιχνιδιού έχουμε πολλούς εφήβους που για πρώτη φορά ήρθαν σε ηλικία 2 ετών. Στα παιδιά αυτά μπορείς να δεις τα οφέλη του θεατρικού παιχνιδιού. Παρατηρεί κανείς τις κοινωνικές τους δεξιότητες, τη συναισθηματική τους νοημοσύνη και πως τα εκφραστικά τους μέσα έχουν δουλευτεί γεγονός που τα έχει βοηθήσει σε πάρα πολλά επίπεδα. Τέλος, τα εργαστήρια των ενηλίκων. Οι ενήλικες που έρχονται έχουν ο καθένας διαφορετικό κίνητρο. Υπάρχουν ενήλικες που θέλουν να ολοκληρώσουν ένα πλαίσιο σπουδών και να κάνουν μία σωστή και ουσιαστική διερεύνηση σε βάθος χρόνου αποκτώντας μία ειδίκευση πάνω στην παιδαγωγική θεάτρου και το θεατρικό παιχνίδι. Άλλοι που έρχονται να κάνουν μία ταχεία εκπαίδευση ώστε να έχουν μία καλύτερη γνώση του τι σημαίνει θεατρικό παιχνίδι και άλλοι που το επιλέγουν ως έναν τρόπο αυτοβελτίωσης και αναζήτησης βαθύτερων αναγκών.

Μήπως το θεατρικό παιχνίδι είναι η νέα μόδα της εποχής;

Είναι αλήθεια πως σήμερα ακούμε όλο και πιο συχνά κέντρα δημιουργικής απασχόλησης όπου πραγματοποιούνται μαθήματα θεατρικού παιχνιδιού όμως δεν αυτό δεν έχει καμία σχέση ούτε με την παιδαγωγική δεοντολογία και αρτιότητα ούτε με την καλλιτεχνική πολλές φορές. Διαστρεβλώνονται κάποια πράγματα και πιστεύω πως είναι πολύ πιο επικίνδυνο να διαστρεβλώσεις πράγματα που έχουν να κάνουν με την ψυχοσύνθεση και την κατάσταση ενός παιδιού και ενός ενήλικα σε ένα κομμάτι που αφορά υπαρξιακά θέματα, από το να κάνεις ένα λάθος στην αγορά ενός προϊόντος. Έχει μεγαλύτερη ευθύνη και διαφορά. Το Σχολείο Παιχνιδιού είναι ένας τόπος που μαθαίνουμε να παίζουμε και παίζουμε για να μάθουμε. Η γνώση στον άνθρωπο πρέπει να είναι μια κατάσταση χαράς, είτε αυτή έχει να κάνει με τη μόρφωση, είτε με την προσπάθεια του ατόμου να γνωρίσει τους άλλους ή τον ίδιο του τον εαυτό. Είναι σημαντικό να δημιουργήσεις εκείνο τον μηχανισμό που θέλεις να μαθαίνεις, αλλά για να θέλεις να μαθαίνεις πρέπει να έχεις μπει σε μία λογική του να μάθεις πώς να μαθαίνεις, και όταν μάθω πώς να μαθαίνω μου αρέσει και χαίρομαι. Κι όλο αυτό γίνεται μέσα από μία βαθύτερη μου ανάγκη να παίζω είτε ως παιδί είτε ως ενήλικας.

Τι σημαίνει η πρώτη φορά στο Σχολείο Παιχνιδιού για κάποιον...

Όλοι έρχονται εδώ και την πρώτη φορά τους αντιμετωπίζουμε ως κενό γράμμα. Είναι διστακτικοί, μπλοκαρισμένοι συναισθηματικά. Χρειάζεται χρόνο. Ξεκινάμε από μία κουβέντα, δίνουμε ένα ερέθισμα και χωρίς να το πάρουν είδηση έχουν σηκωθεί όρθιοι και παίζουν σαν παιδιά. Άνθρωποι που πριν από λίγες ώρες φορούσαν το κοστούμι τους και διεύθυναν μία εταιρεία ή γονείς, εκπαιδευτικοί, λογιστές... Δεν έχει σημασία ποιος και τι. Όλοι είναι πλέον παιδιά. Το μόνο που χρειάζονται είναι να νιώσουν ασφαλείς στο περιβάλλον.

Τι θα συμβουλεύατε τους εκπαιδευτικούς;

Εμείς προσπαθούμε να εξηγήσουμε στους εκπαιδευτικούς πώς να γίνουν εμψυχωτικοί. Για αυτό κι εμείς τον δάσκαλο ή οποιονδήποτε άλλο που ασχολείται με τους ανθρώπους σ΄αυτό το επίπεδο τον αποκαλούμε εμψυχωτή. Εμψυχωτής είναι αυτός που βάζει ψυχή σε κάτι και βάζοντας ψυχή ο άλλος παίρνει ψυχή, εμψυχώνεται. Είναι μια κατάσταση που διοχετεύεται. Αν ο δάσκαλος έχει καταφέρει να είναι εμψυχωτής ξέρει ότι τρόποι του θεατρικού παιχνιδιού σε μικρές δόσεις και με συγκεκριμένο τρόπο έχουν θέση στην τάξη του. Ο κάθε δάσκαλος οφείλει να γνωρίζει πως η καλή μέρα θα αρχίσει από τον τρόπο που θα ανοίξει την πόρτα και θα μπει να στην τάξη του. Ο τρόπος που θα πει καλήμερα στα παιδιά δημιουργεί τις συνθήκες ενός συμβολαίου πάνω στο οποίο θα κινηθούν οι μαθητές. Για παράδειγμα, ένας δάσκαλος ο οποίος μπαίνει με νεύρα, μιζέρια, στεναχώρια ή φόβο πρέπει να ξέρει πως οι μαθητές του έχουν αντιληφθεί την αρνητική αυτή ενέργεια και θα του την επιστρέψουν εις τριπλούν. Όχι γιατί είναι εκδικητικά ή κακά παιδιά αλλά γιατί μπήκαν σε θέση άμυνας και ως γνωστόν η επίθεση είναι η καλύτερη άμυνα. Θα αρχίσει η φασαρία, η ένταση και ο δάσκαλος θα αναγκαστεί να την σβήσει με περισσότερη ένταση. Αντιθέτως, ένας δάσκαλος- εμψυχωτής μπαίνοντας και αντιμετωπίζοντας μία τάξη ανήσυχη θα αφιερώσει λίγα λεπτά για να κάνει μία άσκηση συντονισμού. Μόλις συντονιστούν τα παιδιά μπορεί να ξεκινήσει το μάθημα. Πολλοί βέβαια είναι εκείνοι που βιάζονται να κατηγορήσουν τον δάσκαλο εμψυχωτή χαρακτηρίζοντας τον ανορίοτο. Είναι ένα μύθος και μία μεγάλη παρεξήγηση που πρέπει να λυθεί. Ο δάσκαλος εμψυχωτής θέτει όρια και φυσικά επιζητεί μία ήσυχη τάξη. Χρησιμοποιεί όμως διαφορετική προσέγγιση για να το πετύχει. Το θεατρικό παιχνίδι είναι ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο στα χέρια των εκπαιδευτικών. Πάρα πολλά κομμάτια της ιστορίας, της λογοτεχνίας, έννοιες των μαθηματικών, της μελέτης περιβάλλοντος ή της λαογραφίας με ήθη και έθιμα του λάου μπορούν να δουλευτούν σε ένα θεατροπαιδαγωγικό πρόγραμμα. Να ξέρετε πως είναι λίγο μια αντίδραση και μια δυσκολία ενός εκπαιδευτικού να εντάξει κάτι δημιουργικό μέσα στην εκπαιδευτική διαδικασία με την πρόφαση ότι του το απαγορεύει το αναλυτικό πρόγραμμα.

Τι θα συμβουλεύατε τους γονείς;

Οι γονείς θα πρέπει να επαναπροσδιορίσουν λίγο την έννοια του ποιοτικού χρόνου. Ποιοτικός χρόνος σημαίνει πως είμαι διαθέσιμος 100% και αναγνωρίζω την ανάγκη του παιδιού. Ποιοτικός χρόνος είναι να σεβαστώ και να ακολουθήσω την ανάγκη του παιδιού. Να πάμε να δούμε μία ταινία μαζί, να φιλοξενήσω τους φίλους τους και να μαγειρέψουμε, να πάμε στο βουνό, να παίξουμε μπάλα, να φιλοσοφήσουμε περί ανέμων και υδάτων. Δεν περνώ ποιοτικό χρόνο με το παιδί μου όταν εκείνο μου μιλάει και εγώ μαγειρεύω ή όταν έχουμε πάει βόλτα στο πάρκο και εκείνο παίζει μόνο του ενώ εγώ διαβάζω το βιβλίο μου. Επίσης, οι γονείς θα πρέπει να κατανοήσουν ότι ο ποιοτικός χρόνος δεν είναι ευθύνη των άλλων. Οι γονείς πρέπει να πειστούν πως υπάρχει μία προτεραιότητα στο παιδί που λέγεται παιδική ηλικία και πρέπει να τη ζήσει. Και αν τώρα πρέπει να τη ζήσει σε μία πόλη τέρας που δεν έχει που να παίξει τότε ας προτιμήσει μία δραστηριότητα όπως το θεατρικό παιχνίδι που βάζει το παιδί να παίξει να συνθέσει, να εκφραστεί να απελευθερωθεί όλα αυτά τα πράγματα μέσα σ΄ένα δημιουργικό χρόνο. Ας προτιμήσει αυτή τη δραστηριότητα από μία μαθησιακή δραστηριότητα να κάνει για παράδειγμα δεύτερη γλώσσα. Ένας άνθρωπος δυστυχής το να ξέρει 5 γλώσσες πάλι δυστυχής θα μείνει συνεπώς στην εξέλιξη του δεν θα βοηθηθεί πρέπει πρώτα να στήσω και να φτιάξω ένα ευτυχισμένο παιδί και ύστερα ένα μορφωμένο παιδί. Αυτό προσπαθούμε να διοχετεύσουμε σε γονείς και εκπαιδευτικά.

Αυτό που έχει σημασία είναι πως ειδικά στις σημερινές κοινωνίες που ο άξονας τους είναι το άτομο να μάθουν τα παιδιά μας αλλά και εμείς να δουλεύουμε ως ομάδα. Σ' όλα τα επίπεδα. Οι άνθρωποι πρέπει να μάθουν να δένονται και να είναι αλληλέγγυοι μεταξύ τους γιατί αυτό αποτελεί μία πρόταση δημιουργικής αντίδρασης απέναντι σε μία εποχή που όλα είναι επικίνδυνα και ρευστά.

More Info: