Μπορεί η συνήθεια της ανταλλαγής ερωτικών μηνυμάτων σήμερα να έχει αντικατασταθεί από email, sms κ.λπ. (που έχουν το πλεονέκτημα της αμεσότητας), όμως τα ερωτικά γράμματα συγγραφέων, ζωγράφων ή άλλων καλλιτεχνών που μπορεί να έζησαν ακόμα κι έναν αιώνα πριν, δεν έχουν χάσει στο ελάχιστο τη φλόγα τους. Ο χρόνος δεν επηρέασε το πάθος. Μην τα θεωρήσετε εκ των προτέρων παλιομοδίτικα ή ξεπερασμένα.
Ενίοτε σοκάρουν, με πιο τρανό παράδειγμα μια από τις επιστολές που ο σπουδαίος συγγραφέας James Joyce έγραψε στη σύντροφο και μετέπειτα σύζυγό του, Nora Barnacle το 1908. Μια επιστολή που ξεκινά με τη φράση: “Έκανα όπως μου είπες, βρόμικο, μικρό κορίτσι μου κι έφτασα δύο φορές, διαβάζοντας το γράμμα σου”. Αυτή είναι η πιο κομψή ελεύθερη απόδοση της πρώτης -και πιο light- φράσης ενός γράμματος, καθαρά προσωπικού που στη συνέχεια του αιφνιδιάζει, σοκάρει, αγνοεί ταμπού και όρια -και δεν μπορεί να μεταφραστεί...
Ο Joyce σοκάρει με όσα έγραψε έναν αιώνα πριν ακόμα και στη σημερινή εποχή, στον αντίποδα ο Oscar Wilde, δείνει πολύ πιο... αθώος και θεωρητικός κι ας είχε κατηγορηθεί για αισχρότητα το 1893, όταν έγραφε στον Λόρδο Alfred Douglas:
“Το σονέτο σου είναι υπέροχο κι είναι θαύμα που αυτά τα κόκκινα, τριανταφυλλένια χείλη σου δεν είναι λιγότερο φτιαγμένα για την τρέλα της μουσικής από ό,τι είναι για την τρέλα του φιλιού. Η λεπτή, αρμονική ψυχή σου περπατά ανάμεσα στο πάθος και την ποίηση. Ξέρω ότι ο Υάκινθος που αγαπήθηκε τόσο τρελά από τον Απόλλωνα την εποχή των αρχαίων Ελλήνων ήσουν εσύ”.
Ακόμα πιο παλιά, το 1846, ο Gustave Flaubert είχε γράψει μια από τις πιο παθιασμένες ερωτικές επιστολές στη Louise Colet:
“Θα σε καλύψω με έρωτα την επόμενη φορά που θα σε δω, με χάδια, με έκσταση. Θέλω να σε στολίσω με όλες τις χαρές της σάρκας, μέχρι που να λιποθυμάς και να πεθαίνεις. Θέλω να σε εκπλήξω, να σε κάνω να ομολογήσεις στον εαυτό σου ότι ποτέ δεν είχες καν ονειρευτεί κάτι τέτοιο. Κι όταν γεράσεις, θέλω να θυμάσαι αυτές τις ώρες, θέλω τα άκαμπτα κόκκαλά σου να τρέμουν από χαρά όταν τις σκέφτεσαι”.
Τη δική τους συνεισφορά στην ερωτική αλληλογραφία έχουν φυσικά και οι γυναίκες. Μοναδικής ομορφιάς είναι οι επιστολές που η Frida Kahlo αντάλλασε με τον άντρα της ζωής της, Diego Rivera, οι οποίες δίνουν μια άλλη διάσταση στην έκφραση του πόθου μέσα από εικόνες, μυρωδιές και γεύσεις. “Υπήρχαν όλα τα είδη των φρούτων” γράφει σε ένα από τα γράμματα “στο χυμό από τα χείλη σου. Το αίμα του ροδιού, το γάλα του θηλαστικού και ο εξαγνισμένος ανανάς...”. Σε ένα άλλο γράμμα, η ένταση ανεβαίνει, όπως φαίνεται στις κοφτές προτάσεις της και στην παράλειψή της να ξεκινά κάποιες από αυτές με κεφαλαίο:
“Τίποτα δεν συγκρίνεται με τα χέρια σου, δεν υπάρχει τίποτα σαν το χρυσοπράσινο των ματιών σου. Το κορμί μου είναι γεμάτο από σένα για μέρες. είσαι ο καθρέφτης της νύχτας. η βίαιη λάμψη του κεραυνού. η υγρασία της γης. Το κοίλωμα στις μασχάλες σου είναι το καταφύγιο μου. τα δάχτυλά μου αγγίζουν το αίμα σου. Όλη μου η χαρά είναι να αισθάνομαι τη ζωή να πηγαίνει από τη λουλουδιασμένη κρήνη σου να γεμίσει όλα τα μονοπάτια των νεύρων μου, που είναι δικά σου”.
Πάνω από 5.000 γράμματα αντάλλαξε ένα από τα διασημότερα ζευγάρια της τέχνης, η θρυλική ζωγράφος Georgia O’Keeffe με τον φωτογράφο Alfred Stieglitz κατά τη διάρκεια του 30χρονου, ταραχώδους ειδυλλίου τους. Σε ένα από αυτά η O’Keeffe περιγράφει με ένταση την αίσθηση του επείγοντος που απορρέει από την τρελή επιθυμία της:
“Αγαπημένε μου - Το κορμί μου είναι απλώς τρελό από επιθυμία για σένα – Αν δεν έρθεις αύριο – Δεν ξέρω πώς θα αντέξω να σε περιμένω – Αναρωτιέμαι αν το κορμί σου θέλει το δικό μου όπως το δικό μου θέλει εσένα – τα φιλιά – τη θερμότητα – την υγρασία – όλα να λιώνουν μαζί – το τόσο σφιχτό κράτημα που πονάει – τον στραγγαλισμό και τον αγώνα”.
Κλείνουμε με μια δυνατά υπαινικτική, ερωτική επιστολή, που δεν χρησιμοποιεί ούτε λυρισμό ούτε αναφορά στη σάρκα για να εκφράσει πόθο, αλλά υπονοεί τα πάντα -ό,τι μπορεί να βάλει ο ερωτευμένος νους, στο σκοτάδι, δίπλα στο ποτάμι...
Η Virginia Woolf απευθυνόμενη στην Vita Sackville-West το 1927 (όταν κι οι δύο ήταν παντρεμένες) αφήνει πολλά πράγματα στη φαντασία -εκατομμύρια, μυριάδες- κι αυτό αρκεί:
“Κοίταξε εδώ Vita, παράτα τον άντρα σου και θα πάμε στο Hampton Court, θα δειπνήσουμε μαζί δίπλα στο ποτάμι και θα περπατήσουμε στον κήπο κάτω από το φως του φεγγαριού και θα γυρίσουμε αργά στο σπίτι και θα πιούμε ένα μπουκάλι κρασί και θα ζαλιστούμε, και θα σου πω όλα αυτά που έχω στο κεφάλι μου, τα εκατομμύρια, τα μυριάδες -δεν εμφανίζονται τη μέρα, μόνο στο σκοτάδι δίπλα στο ποτάμι. Σκέψου το.
Παράτα τον άντρα σου, σου λέω, κι έλα”.
