Ελένη Παναγιωταρέα: Θέλω να αποτελώ δημιουργικό μέρος της λύσης κι όχι παθητικό μέρος του προβλήματος

Eίναι μία γυναίκα επιστήμονας που έχει χαράξει την δική της προσωπική πορεία, αν και φέρει ένα επώνυμο, ευρέως γνωστό. Αποφάσισε να κατέβει ως υποψήφια Ευρωβουλευτής στις εκλογές που έρχονται και δεν θα μπορούσα να μην την ρωτήσω τι ήταν αυτό που την έπεισε να το κάνει. Το γιατί και γιατί τώρα. Δε θα μπορούσα να μην τη ρωτήσω επίσης για τα υπέρ και τα κατά ενός γνωστού επωνύμου αλλά και την επιλογή της να απέχει από την lifestyle σκηνή της χώρας. Με χιούμορ ιδιαίτερο και φλεγματικό και με ικανότητα να τοποθετεί τα πράγματα στη βάση που πρέπει, η Ελένη Παναγιωταρέα είναι μητέρα τριών παιδιών, γυναίκα με όραμα, φιλοδοξίες και δική της επαγγελματική πορεία.

- Tι είναι αυτό που κάνει μία γυναίκα επιστήμονα σαν εσάς, να ασχοληθεί με την πολιτική; Δεν είναι ρίσκο σε μία εποχή που ο κόσμος είναι αρνητικά διακείμενος σε σχέση με τους πολιτικούς και το έργο τους να πάρετε μία τόσο καίρια απόφαση για την επαγγελματική σας ζωή;

Όλες οι αποφάσεις μας εμπεριέχουν ρίσκο. Οφείλουμε όμως να το αναλαμβάνουμε όταν θέλουμε να υπηρετήσουμε έναν σημαντικό σκοπό. Και σήμερα ένας τέτοιος σκοπός είναι να ανακτήσουμε την εμπιστοσύνη όλων μας στην πολιτική και στην ενασχόληση με τα κοινά. Να πείσουμε ότι δεν αφήνουμε το μέλλον μας στα χέρια άλλων. Δεν παρακολουθούμε τις εξελίξεις. Συμμετέχουμε με κάθε τρόπο που θεωρούμε ωφέλιμο, και ας υποστούμε ακόμη και άδικη κριτική.

Ο κόσμος έχει δίκιο να αμφιβάλει, να αμφισβητεί προθέσεις, ώρες, ώρες ακόμα και να οργίζεται. Ψεύτικες υποσχέσεις, λαϊκισμός, εκμετάλλευση του θυμικού του, το μείγμα είναι πολλές φορές εκρηκτικό. Ήρθαν και οι επιπτώσεις της κρίσης να διογκώσουν δικαιολογημένα τις αντιδράσεις.

Θέλω όμως να αποτελώ δημιουργικό μέρος της λύσης κι όχι παθητικό μέρος του προβλήματος. Να αποδείξω ότι, πέρα από γενικεύσεις, υπάρχει αξιοπιστία, αξιοπρέπεια, αξιοκρατία. Ως γυναίκα, μπορώ να πω ότι το θέλω διπλά.

- Γιατί τώρα;

Γιατί είναι μια κρίσιμη περίοδος για την Ελλάδα και την Ε.Ε. Μετά από τρία μνημόνια, είναι καιρός να κάνουμε άπαντες την αυτοκριτική μας, να αναγνωρίσουμε τα λάθη μας, και να διδαχθούμε από αυτά. Η πραγματική έξοδος θα έρθει μέσα από την υλοποίηση ενός σοβαρού οικονομικού προγράμματος αλλά και την αλλαγή προς μία πιο συναινετική θεώρηση της πολιτικής. Η κοινωνία πρέπει επίσης να θέλει να ακολουθήσει. Παράλληλα, το νέο Ευρωπαϊκό πλαίσιο που διαμορφώνεται ενέχει πολλούς κινδύνους. Πρέπει, ως Έλληνες, να βρεθούμε στον πυρήνα της Ευρωζώνης, διεκδικώντας δομές και μέσα που θα αντιμετωπίζουν τις (επόμενες) κρίσεις αποτελεσματικά αλλά και θα απαντούν στη γενικευμένη ανασφάλεια που όλοι οι Ευρωπαίοι, όχι μόνο εμείς, βιώνουμε σήμερα. Πρέπει να ενισχύσουμε με κάθε τρόπο τις θεμελιώδεις αξίες της Ευρώπης, να επαναπροσδιορίσουμε τι σημαίνει ευημερία για όλους, προστασία των κοινωνικά ευάλωτων, και σεβασμό στην ισότητα και την ισονομία. Δηλώνω ετοιμοπόλεμη.

- Από το ερευνητικό έργο στην ενεργή πολιτική ζωή. Ποιο είναι το μεγαλύτερο στοίχημα για εσάς και ποιες αλλαγές έχει φέρει στην καθημερινότητά σας

Δεν είναι εύκολο να συνδυάσεις τις απαιτήσεις μιας υποψήφιας ευρωβουλευτού με την καθημερινότητα μιας εργαζόμενης μητέρας τριών παιδιων. Πολλές υποχρεώσεις, μεγάλη πίεση. Δυστυχώς κάποιες απο τις συνήθειες και τις ανάγκες σου μπαινουν σε δεύτερη μοίρα. Μου λείπει πολύ ο χαλαρός χρόνος με τα παιδιά αλλά και τους καλούς μου φίλους.

Θα το έλεγες και στοίχημα αν όχι κατόρθωμα να κρατήσεις τις κατάλληλες ισορροπίες, να προσαρμοστείς στα νέα δεδομένα. Κυρίως να μην χάσεις το αισθητήριο του πολίτη, να μην αποστασιοποιηθεις απο την πραγματικότητα παριστάνοντας τον πολιτικάντη.

- Ποια είναι τα τρία σας χαρακτηριστικά που θα θέλατε να ξέρει ο κόσμος για εσάς;

Εξαιρετικά απαιτητική. Πρωτίστως από τον εαυτό μου.

Ήπιων τόνων. Μαχητική σε βασικά θέματα αξιών

Με μεγάλη δόση χιούμορ. Αρκεί να μου το βγάλει ο άλλος. Χρειάζομαι την ατάκα.

- Ποια είναι η αγαπημένη σας συνήθεια;

Αγαπώ το διάβασμα. Την τελευταία πενταετία, διαβάζω συστηματικά Αμερικανική λογοτεχνία, τους κλασικούς αλλά κυρίως το νέο αίμα που ενίοτε βράζει. Νομίζω ότι έχω γίνει σχεδόν ειδικός. Πέρυσι ανακάλυψα και το goodreads (ένα app στο iphone), όπου βάζω προκλήσεις στον εαυτό μου για τον αριθμό των βιβλίων που πρέπει να διαβάζω ανά έτος. Λειτουργεί ως πρόσθετο κίνητρο.

- Πώς τελειώνει ιδανικά η μέρα σας;

Στο διθέσιο καναπέ του υπνοδωματίου, να βλέπω Netflix με το σύζυγό μου. Είναι η ώρα μας, τότε έχουμε τη δυνατότητα να χαζέψουμε, αλλά και να πούμε και ό,τι σοβαρό μας απασχολεί. Έχουμε και τα καυγαδάκια μας: ποιος θα φέρει το κρασί ή τα ποπ κορν, ποιος θα έχει το καλό μαξιλάρι.

- Είχατε από μικρή την ανάγκη ενασχόλησης με τα κοινά;

Πρώτη φορά το σκέφτομαι, τώρα που μου κάνετε την ερώτηση. Ας πούμε ότι στο σχολείο και στο Πανεπιστήμιο ήθελα να “εκλέγομαι”. Η χάρη μου όμως έφτανε πάντα ως ᾽Γραμματέας᾽ αυτού ή του άλλου! Σίγουρα είχα έντονη την αίσθηση της κοινωνικής αδικίας και την ανάγκη να συμπαραστέκομαι σε όποιον μου ζητούσε βοήθεια. Στο σπίτι μας τα πολιτικά ήταν καθημερινή συζήτηση και είδα να περνούν όλοι οι πολιτικοί της Μεταπολίτευσης. Δεν ξέρω πώς και αν έγραψαν πάνω μου όλα αυτά.

- Ως γυναίκα επιστήμονας, τι θα λέγατε στις νέες γυναίκες που θέλουν να ασχοληθούν με την έρευνα;

Πρωτίστως θα τις προέτρεπα να βρουν το αντικείμενο εκείνο που θα τους επιτρέψει να συνεχίσουν να δουλεύουν σκληρά και με ενθουσιασμό ακόμα και αν δε βρίσκουν απαντήσεις, ακόμα και αν νιώθουν ότι τίποτα δε λειτουργεί, ακόμα και αν όλοι τις αποθαρρύνουν. Η πίστη σ᾽αυτό που κάνουμε και η πίστη ότι το κάνουμε καλά, απομονώνοντας το “θόρυβο”, είναι το πιο δυνατό μας όπλο. Η γυναίκα ακόμη και σήμερα οφείλει να προσπαθεί διπλά και τριπλά για να αποδείξει την αξία της και να γίνει αποδεκτή στον εργασιακό χώρο. Σπάνια δε της αναγνωρίζονται τα ένσημα της μητρότητας, πόσο μάλλον των πολλαπλών υποχρεώσεων που την επιβαρύνουν.

Για να επανέλθω. Ασχολούμενη με την έρευνα, αισθάνεσαι τυχερή που συμμετέχεις στην προώθηση της γνώσης, που αναζητάς νέες λύσεις σε δυσεπίλυτα προβλήματα, που δίνεις και παίρνεις ενέργεια από τη νεολαία, αντιλαμβανόμενη τη σύγχρονη σκέψη.

- Έχετε δηλώσει ότι η Ελλάδα παραμένει αναξιόπιστη στην Ευρώπη. Πιστεύετε ότι υπάρχει τρόπος να αλλάξει αυτό; Και αν ναι ποιος;

Φυσικά και υπάρχει. Η αξιοπιστία είναι κάτι που κερδίζεται στην πράξη. Όσο αποδεικνύεις τη σοβαρότητα των λεγομενων και των πράξεων σου τόσο ανακτάς μέρος της αξιοπιστίας σου και αρχίζεις να θετεις τους δικούς σου όρους. Όταν εμφανιστείς με εθνική στρατηγική, με οικονομικό πρόγραμμα που προωθεί ένα περιβάλλον φιλικό προς την επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις, όταν δηλώνεις σε κάθε τόνο ότι θέλεις να δημιουργήσεις καλές και ποιοτικές δουλειές, τότε είναι προφανές ότι έχεις επιτέλους τη δική σου φωνή. Αυτό είναι το πρώτο βήμα. Το δεύτερο είναι να διαπραγματευτείς. Το τρίτο, να χρησιμοποιήσεις όλα τα εργαλεία και μέσα που σου δίνει η Ευρώπη για το καλό όλων, χωρίς εξαιρέσεις.

- Τι είναι αυτό που κατά τη γνώμη σας χρειάζεται η Ελλάδα ως παρουσία για να είναι ένα ενεργό και ισχυρό μέλος στην Ευρωβουλή;

Μιλήσαμε ηδη για αξιοπιστία. Ο λογος να συμπίπτει με τις πράξεις. Κι αυτο έχει τρωθει τα τελευταία χρόνια. Να αποκτήσει πλήρως την οικονομική της αυτοτέλεια για να είναι ισχυρότερη διαπραγματευτικά. Να διαθέτει μια ισχυρή αντιπροσώπευση. Μια ομάδα με το γνωστικό υπόβαθρο, τη θέληση και το διεκδικητικό σχέδιο.

- Μητέρα σας είναι η Άννα Παναγιωταρέα. Ποια είναι τα θετικά και ποια τα αρνητικά ενός ευρέως γνωστού επωνύμου;

Είναι τιμή να είσαι κόρη ενός τόσο σημαντικού ανθρώπου, με αξιοσημείωτη ακαδημαϊκή και επαγγελματική πορεία. Διδάσκεσαι, ωριμάζεις.

Όμως δεν είμαι μόνο η κόρη της μητέρας μου. Είμαι μια γυναίκα με την δική της πορεία. Επένδυσα σε όποιες δυνατότητες και ευκαιρίες μου δόθηκαν. Η νούμερο 1 επένδυσή βέβαια, είναι η οικογένειά μου.

- Όλα αυτά τα χρόνια έχετε διατηρήσει ένα πολύ χαμηλό προφίλ και έτσι μία μεγάλη μερίδα του κοινού πιθανόν να μη σας γνωρίζει. Είναι αυτό ένα μειονέκτημα σε σχέση με άλλους υποψηφίους που είναι ευρέως γνωστοί λόγω της παρουσίας τους στα ΜΜΕ και στο γενικότερο lifestyle; Και αν ναι τι θα θέλατε να πείτε στον κόσμο που σε λίγο καιρό θα κληθεί να ψηφίσει;

Το χαμηλό προφίλ λειτουργεί σίγουρα, για τη συγκεκριμένη εκλογή, ως τροχοπέδη. Όμως ο Πρόεδρος της ΝΔ, ο Κυριάκος Μητσοτάκης, θέλησε να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την ανανέωση του πολιτικού σκηνικού και έδωσε σε μένα και πολλούς συνυποψηφίους μου μία μεγάλη ευκαιρία. Είναι στο χέρι μας να πείσουμε, παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες και το γεγονός ότι ο χρόνος ως τις Ευρωεκλογές είναι εξαιρετικά βραχύς. Ο κόσμος ας ψηφίσει με γνώμονα ποιος μπορεί να είναι χρήσιμος και αποτελεσματικός. Πέρα από τις ειδικές μου γνώσεις και το επιστημονικό υπόβαθρο, θεωρώ ότι συνδυάζω την τεχνοκρατική θεώρηση των πραγμάτων με την εις βάθος επίγνωση του πολιτικού γίγνεσθαι. Σε κάθε περίπτωση, θέλω να διαβεβαιώσω όλους για την καθαρότητα των προθέσεών μου. ᾽Κατεβαίνω᾽ ως μαχήτρια, για να έχει η Ελλάδα τη θέση που μπορεί να έχει στο Ευρωπαϊκό οικοδόμημα.

- Τι σημαίνει Ευρώπη για εσάς;

Η Ευρώπη αποτελεί, σε συμβολικό επίπεδο, ένα χώρο αξιών, πολιτισμού και ιστορίας από τον οποίο, προσωπικά, αντλώ δύναμη. Η Ευρώπη είναι όμως και η Ευρωζώνη, ένα δίχτυ προστασίας αλλά και ένα σύστημα περιορισμών. Πρέπει να καταλάβουμε ότι σε ένα κλειστό club δεν έχουμε μόνο προνόμια, έχουμε και υποχρεώσεις. Και η Ευρώπη όμως πρέπει να προχωρήσει σε μία καλύτερη εκδοχή επιμερισμού των βαρών και των κινδύνων, προωθώντας την οικονομική σύγκλιση.

- Επειδή γίνεται πολύ μεγάλη συζήτηση για τον ρόλο της γυναίκας στην πολιτική, πιστεύετε ότι η ποσόστωση στις υποψηφιότητες είναι χρήσιμη; Είναι απαραίτητη;

Η ποσόστωση αυτή καθεαυτή δεν περιποιεί τιμή για τις γυναίκες. Δεν θα έπρεπε να χρειάζονται ειδικές ρυθμίσεις για να βρίσκονται περισσότερες γυναίκες στα ψηφοδέλτια. Η δυνατότητα προσφοράς στα κοινά θα έπρεπε να αξιολογείται αυτόματα, όπως αυτή των ανδρών, χωρίς αστερίσκους και ερωτηματικά. Ας διατηρούμε όμως την αισιοδοξία μας και τη μαχητικότητά μας.

- Αν εκλεγείτε, με ποιους τομείς θα θέλατε να ασχοληθείτε και τι θα κάνατε; Ποιος είναι ο στόχος σας

Έχω ασχοληθεί επιστημονικά με την διαχείριση των οικονομικών κρίσεων και διαθέτω ανάλογη εργασιακή εμπειρία. Μίλησα πιο πριν για αποτελεσματικότερη διαχείριση των κρίσεων και ένα καλύτερο μείγμα πολιτικής- χρειάζεται δημοσιονομικός χώρος για να αισθανθούν οι Ευρωπαίοι πολίτες ότι το Ευρωπαϊκό πλαίσιο είναι προστατευτικό, όχι τιμωρητικό. Η παρουσία μου όμως, αν εκλεγώ, θέλω να έχει και ισχυρό κοινωνικό πρόσημο. Με συγκεκριμένες προτάσεις για την ενίσχυση της απασχόλησης, ιδιαίτερα των νέων και των μακροχρόνια ανέργων. Για την αναγκαία στήριξη αναπτυξιακών πολιτικών , για τη αξιοποίηση όλων των σύγχρονων χρηματοδοτικων εργαλείων, την ενίσχυση των κρίσιμων πσραγωγικων τομέων. Για την εξασφάλιση ίσων ευκαιριών και ισονομίας για τις γυναίκες.