Επιπλέοντας για δύο μέρες στην απεραντοσύνη της Ισλανδίας
16 Ιουνίου 2023
Η κάθοδος μέσα από τα πυκνά, φωτεινά σύννεφα ξεκινά και το σκηνικό έξω από το φινιστρίνι της καμπίνας αλλάζει δραματικά. Τα χρώματα σκουραίνουν και ο Ατλαντικός Ωκεανός απλώνεται επιβλητικά κάτω από τα πόδια μας, ενώ οι πρώτες δαντελωτές, βραχώδεις ακτές κάνουν την εμφάνισή τους. Μικροσκοπικά σπίτια σε λαμπερό κόκκινο, πράσινο και κίτρινο χρώμα σπάνε την κυριαρχία της μπλε/καφέ/γκρι/μαύρης παλέτας που καλύπτει τα πάντα στο οπτικό πεδίο και δημιουργεί μια απόκοσμη ατμόσφαιρα σε ένα τοπίο που, ούτως ή άλλως, απαιτεί την προσοχή σου. Μέσα στις επόμενες δύο μέρες, θα συνειδητοποιήσω αυτό που, λίγο-πολύ, ήξερα πως θα συμβεί: είτε από τον αέρα, είτε από την ξηρά, είτε μέσα στο νερό, η Ισλανδία αποδομεί σταδιακά τα πάντα μέσα σου με κάθε σου βήμα, και στα μαθαίνει όλα ξανά από την αρχή.
Οι λυρικές εισαγωγές σε ταξιδιωτικού χαρακτήρα άρθρα, είναι ένα ακόμα επακόλουθο αυτής της εμπειρίας.
Προσγειώθηκα στο Κέφλαβικ με την πρώτη απευθείας πτήση της PLAY airlines από την Αθήνα. Η low-cost ισλανδική αεροπορική εταιρεία εγκαινίασε στις αρχές του Ιουνίου το δρομολόγιο που συνδέει την Αθήνα απευθείας με την Ισλανδία (και με προορισμούς στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά), μια άκρως πολυαναμενόμενη κίνηση κρίνοντας από την sold-out πτήση μου. Η Ισλανδία μπορεί να είναι από τα τελευταία μέρη του κόσμου που κατοικήθηκε από ανθρώπους, με τον πρώτο μόνιμο οικισμό της να χρονολογείται το 874μ.Χ., αλλά πλέον αποτελεί σίγουρα έναν από τους top5 προορισμούς στο bucket list κάθε ταξιδιώτη.
Άλλωστε η «Γη της Φωτιάς και του Πάγου», όπως είναι το κλισέ αλλά εντελώς αντιπροσωπευτικό προσωνύμιο της χώρας, είναι ό,τι πιο κοντινό σε διαστημικό ταξίδι μπορεί να κάνει κάποιος που δεν έχει πρόσβαση σε διαστημόπλοιο. Γεωθερμικές πηγές που ατμίζουν ασταμάτητα και εκτοξεύουν πίδακες καυτού νερού, ατελείωτες βρυώδεις πεδιάδες μέχρι εκεί που φτάνει το μάτι, ακτογραμμές γεωμετρικής τελειότητας, 130 ηφαίστεια εκ των οποίων τα 30 ακόμη ενεργά με την παγωμένη λάβα να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του τοπίου, παγετώνες που αστράφτουν ανάμεσα στα βουνά και μια απεραντοσύνη που σε καταπίνει και σε κάνει κομμάτι της, συντελούν σε αυτό.
Ρέικιαβικ, ο όρμος του καπνού
Ανεβαίνοντας στο λεωφορείο που εκτελεί το δρομολόγιο αεροδρόμιο-Ρέικιαβικ, η ελέγκτρια εισιτηρίων μας χαιρετά σαν να είμαστε τακτικοί επιβάτες που λέμε τα νέα μας κάθε μέρα. Μία γυναίκα γύρω στα 50, με άπταιστα αγγλικά, πηγαία ευγένεια και άνεση ατόμου που ξέρει πως κάνει κουμάντο, αλλά δεν το κάνει θέμα. Δεν θα το ανέφερα αν, καθόλη τη διάρκεια παραμονής μου στην Ισλανδία, δεν συναντούσα συνέχεια τέτοιες γυναίκες σε αντίστοιχες θέσεις. Από την υπεύθυνη του μπουφέ στο ξενοδοχείο, μέχρι την οδηγό του Golden Circle tour (περισσότερα γι΄αυτό παρακάτω), γυναίκες «ώριμης» ηλικίας που μιλούν τουλάχιστον τρεις γλώσσες και αποπνέουν αυτοπεποίθηση και αβίαστο coolness, σε εξυπηρετούν με τον πλέον φιλικό και επαγγελματικό τρόπο σε πόστα που συνήθως συναντάς άνδρες. Η Ισλανδία πρωτοπορεί εδώ και πάνω από μια δεκαετία στη γεφύρωση του χάσματος των ανισοτήτων μεταξύ των φύλων, αυτό δεν είναι νέο. Μιλάμε για τη χώρα που το 2021 εξέλεξε το πρώτο κοινοβούλιο στην Ευρώπη με πλειοψηφία γυναικών, που έχει κρίνει παράνομο οι άνδρες να λαμβάνουν υψηλότερους μισθούς από τις γυναίκες, που τα μαθήματα για την ισότητα των φύλων και τις φυλετικές διακρίσεις ξεκινούν από το νηπιαγωγείο και γίνονται υποχρεωτικά στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, που δίνει τριμηνιαία άδεια πατρότητας καλύπτοντας το 80% του μισθού κατά τη διάρκειά της ώστε η μητέρα να μη χρειάζεται να αφήσει την εργασία της για να μείνει στο σπίτι. Ναι, όλα αυτά είναι γνωστά, αλλά όταν το βλέπεις να συμβαίνει μπροστά σου, ερχόμενη από μια χώρα έτη φωτός μακριά από αυτή τη συνθήκη, η έκπληξη είναι αυθεντική -όπως και η χαρμολύπη που νιώθεις αμέσως μετά.
Μετά από περίπου μία ώρα οδήγησης από το αεροδρόμιο, το Ρέικιαβικ σε υποδέχεται με όλη τη γοητεία του. Η ισλανδική πρωτεύουσα, πιστή στη γεμάτη αντιθέσεις ταυτότητα της χώρας, έχει το κλίμα ενός μικρού ψαροχωριού και τα χαρακτηριστικά μιας (υπέρ)σύγχρονης πόλης, ενώ η αισθητική της είναι το βέλτιστο κράμα αυτών των δύο. Με σχεδόν τα ⅔ του πληθυσμού της χώρας να μένουν στη μητροπολιτική περιοχή, το Ρέικιαβικ είναι μία από τις μεγαλύτερες μικρές πόλεις στον κόσμο, κάτι που δύσκολα θα καταλάβεις περπατώντας στους ήσυχους, αραιοκατοικημένους και εντυπωσιακά φροντισμένους δρόμους του. Ανάλογα με τη γειτονιά που βρίσκεσαι -όλες όχι περισσότερο από 20’ απόσταση με τα πόδια μεταξύ τους- η πόλη σου αποκαλύπτει και από ένα διαφορετικό πρόσωπο. Όλα τους πάντα συνυφασμένα με την ιστορία της, τους μύθους της και τον ιερό σεβασμό προς τη φύση που την περιβάλλει.
Στο παλιό λιμάνι θα βρεις πολλά μικρά καφέ και εστιατόρια, θα περάσεις το Σαββατοκύριακο από το Kolaportið flea market όπου οι ντόπιοι θα σε βάλουν να δοκιμάσεις fermented καρχαρία (hákarl) -κυρίως για να διασκεδάσουν με την αντίδρασή σου, όπως μας ενημέρωσε ένας υπάλληλος του ξενοδοχείου- θα επισκεφθείς το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Ρέικιαβικ και θα κλείσεις θέση σε κάποιο από τα σκάφη που εκτελούν ημερήσιες εκδρομές γύρω από το νησί για να χαζέψεις τις φάλαινες και τα puffins, το θαλάσσιο πτηνό-μασκότ της Ισλανδίας (στη χώρα φωλιάζει το 60% του συνολικού πληθυσμού).
Συνεχίζοντας παραλιακά, θα περάσεις από τη Harpa, το Μέγαρο Μουσικής και Εκθεσιακό κέντρο της πόλης. Ένα τεράστιο γυάλινο κτίσμα με βιτρό παράθυρα που αντανακλούν τα νερά του λιμανιού και τα χρώματα των αγκυροβολημένων ψαροκάικων, αλλά και των γιγαντιαίων κρουαζιερόπλοιων που, ειδικά κατά την καλοκαιρινή σεζόν, καταφθάνουν το ένα μετά το άλλο.
Ανηφορίζοντας στο κέντρο του Ρέικιαβικ, και αφού περάσεις τις κλασικές διεθνείς αλυσίδες fast fashion καταστημάτων, θα φτάσεις στην Laugavegur, τον δημοφιλέστερο δρόμο της πόλης για ψώνια, χάζεμα, φαγητό, καφέ και περατζάδα. Λίγο πιο κάτω, η Skólavörðustígur ή Rainbow Street, ο πολύχρωμος δρόμος-φόρος τιμής και ένδειξης αμέριστης υποστήριξης της χώρας στη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, είναι γεμάτος με τουριστικά μαγαζιά και ζεστά πλεκτά από τοπικούς συνεταιρισμούς. Στο τέλος του, συναντάς το ψηλότερο κτίριο της πόλης, την Hallgrimskirkja. Η λουθηρανική εκκλησία είναι ένα επιβλητικό κτίσμα εμπνευσμένο από τη ροή της λάβας και ορατό από κάθε σημείο του Ρέικιαβικ.
Η λίμνη Tjornin στην καρδιά της πόλης, απλώνεται μπροστά από το Δημαρχείο του Ρέικιαβικ -ένα ιδιαίτερο κτίσμα μοντέρνας αρχιτεκτονικής με χαρακτηριστικές πινελιές μπρουταλισμού- και χωρίζει νοητά το κέντρο από τα προάστια. Είναι αγαπημένο σημείο δρομέων και birdwatchers, έχει εμπνεύσει γενιές Ισλανδών καλλιτεχνών, ενώ εκτός του Δημαρχείου, στα νερά της καθρεφτίζονται μερικές ακόμη σημαντικές προσόψεις με έντονο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον -αυτές του Μουσείου Τέχνης του Ρέικιαβικ, του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Ισλανδίας, του Κοινοβουλίου και της Fríkirkjan, της Ελεύθερης Εκκλησίας του Ρέικιαβικ.
Όσο περισσότερο εγκλιματίζεσαι με τον ρυθμό της πόλης, τόσο καλύτερα αντιλαμβάνεσαι την αρμονική σχέση του μοντέρνου τρόπου ζωής των Ισλανδών με την άγρια, πρωτόγονη φύση της χώρας. Οι παρεμβάσεις των κατοίκων στον φυσικό πλούτο που έχουν κληρονομήσει από τους Βίκινγκ προγόνους τους είναι αμελητέες, κάτι που βλέπεις ακόμη και στον τρόπο με τον οποίο χειρίζονται μία από τις τρεις μεγαλύτερες βιομηχανίες τους, αυτή του τουρισμού (η άλλες δύο είναι το αλουμίνιο και, ευλόγως, η αλιεία).
Μια (γεωθερμική) πισίνα στον ουρανό
Τοποθετημένη στη μεσο-Ατλαντική ράχη μεταξύ των τεκτονικών πλακών της Βόρειας Αμερικής και της Ευρασίας, η Ισλανδία φρόντισε να αξιοποιήσει στο έπακρο τη μοναδική γεωγραφική της θέση στην ενεργή ηφαιστειακή ζώνη για να τροφοδοτήσει τα γεωθερμικά της συστήματα. Πλέον έχει πετύχει μια σχεδόν ολοκληρωτική ενεργειακή αυτονομία, με το 84% της συνολικής ενέργειας της χώρας να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Το 66% αυτού του ποσοστού καλύπτεται από τη γεωθερμία, η οποία χρησιμοποιείται, μεταξύ άλλων, για τη θέρμανση των κολυμβητηρίων, των ποδοσφαιρικών γηπέδων, των θερμοκηπίων και των ιχθυοκαλλιεργειών. Πρωταγωνιστής της εκμετάλλευσης γεωθερμικής ενέργειας, ωστόσο, είναι οι πισίνες της περιοχής, τα γνωστά lagoons. Αγαπημένο σποτ αναψυχής των κατοίκων που μπορούν να τις απολαμβάνουν καθόλη τη διάρκεια του χρόνου μιας και η θερμοκρασία του νερού διατηρείται σταθερά μεταξύ 38C-40C, και μία από τις μεγαλύτερες τουριστικές ατραξιόν της χώρας.
Ακόμη κι αν τα ιαματικά λουτρά και λοιπά spa treatments σε αφήνουν αδιάφορο (όπως εμένα), τα ισλανδικά lagoons είναι μια εμπειρία που οφείλεις στον εαυτό σου και το ταλαιπωρημένο από τη ζωή κορμί σου. Στην περίπτωσή μας ήταν το Sky Lagoon, περίπου 10 λεπτά μακριά από το κέντρο του Ρέικιαβικ. Στην bingo card μου για το 2023 σίγουρα δεν βρισκόταν το να επιπλέω σε καυτά νερά ανάμεσα σε εντυπωσιακούς βραχώδεις σχηματισμούς με ένα ποτήρι σαμπανιζέ ροζέ στο χέρι, περιτριγυρισμένη από τουρίστες κάθε εθνικότητας και ηλικίας, αγναντεύοντας μαζί τους τον Ατλαντικό Ωκεανό, αλλά ακριβώς εκεί βρέθηκα.
Μια παρέα 20χρονων ρωμαλέων Ρώσων περιφερόταν σαν αγέλη από τη μία άκρη του lagoon στην άλλη σκανάροντας το τοπίο, μια ντουζίνα Αμερικανίδων σε bachelorette party είχε πιάσει στρατηγική θέση δίπλα στο πλωτό μπαρ με τη μέλλουσα νύφη να έχει κοκκινίσει από αλκοόλ και ευτυχία κάτω από το μακρύ τούλινο βέλο της, ένα ζευγάρι Ιαπώνων ξάπλωναν ανάσκελα εναλλάξ ο ένας στα χέρια του άλλου για να τον στροβιλίσει απαλά στην επιφάνεια του νερού, ένα άλλο ζευγάρι Γερμανών έβγαζαν selfies κάτω από τον τεχνητό καταρράκτη και μια παρέα Ιταλίδων έπιναν άπερολ και γελούσαν δυνατά, ρίχνοντας πίσω τα κεφάλια τους με μοναδικό συντονισμό κάθε φορά. Όλοι σε μια κατάσταση απόλυτης χαλάρωσης και ευδαιμονίας, κάπου ανάμεσα σε αυτή τη διάσταση και κάποια άλλη.
Κι αν θες να ζήσεις την ολοκληρωμένη εμπειρία του Sky Lagoon, το 7 step ritual σε παίρνει από το χέρι, σε βυθίζει σε μια μικρή πισίνα κρυστάλλινου, παγωμένου νερού, σε βάζει στη σάουνα με ανοιχτό παράθυρο στον ωκεανό, σου κάνει scrub με αλάτι και βρύα, σε περνά από το steam room για να φύγει από πάνω σου κάθε τοξίνη που έχεις μαζέψει από τη γέννησή σου μέχρι τώρα και σε επιστρέφει στο κυρίως lagoon, αναζωογονημένο, βελούδινο και λαμπερό, με ένα ονειροπαρμένο χαμόγελο καρφωμένο στο πρόσωπο. Ένα ακόμα ποτήρι ροζέ μετά από αυτό, είναι μονόδρομος.
Ο Χρυσός Κύκλος
Αν ο χρόνος παραμονής σου στην Ισλανδία είναι σύντομος αλλά θες να πάρεις μια, όσο το δυνατόν πιο αντιπροσωπευτική γεύση της ιστορίας και του φυσικού της πλούτου, ο Χρυσός Κύκλος (Golden Circle) είναι μια ημερήσια εκδρομή που περιλαμβάνει μερικά από τα σημαντικότερα τοπία της χώρας. Μέσα σε 237χλμ και περίπου 7 ώρες, ακολουθείς τη διαδρομή που οδηγεί στο Εθνικό Πάρκο Thingvellir, τον “Λυσσαλέο” Geysir και τον “Χρυσό” Gullfoss. Οδηγός στη δική μας διαδρομή ήταν η Τζίνα, μια αυστηρή Ισλανδή με αιχμηρό χιούμορ που προσπαθούσε να μας δώσει όσο περισσότερες πληροφορίες μπορούσε για τη χώρα της, στα αγγλικά και στα γερμανικά, ενώ ταυτόχρονα μας προειδοποιούσε -σχεδόν απειλητικά- να προσέχουμε τη συμπεριφορά μας απέναντι στη μητέρα φύση, να μην παρεκκλίνουμε από τα μονοπάτια, να μην πετάμε κέρματα στις λίμνες γιατί δεν θα πραγματοποιηθεί καμία ευχή και να ευαισθητοποιήσουμε τον κόσμο πίσω στις χώρες μας σχετικά με τα κρίσιμα περιβαλλοντικά ζητήματα της Ισλανδίας. Σε ελεύθερη μετάφραση, μας έλεγε «παρακαλώ απολαύστε την πανέμορφη χώρα μου, αλλά παρακαλώ κάντε το ως άνθρωποι και όχι ως αγροίκοι». Και είχε σε όλα δίκιο.
Thingvellir
Το Εθνικό πάρκο του Thingvellir είναι ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα της Ισλανδίας, με την ιστορία του να είναι εξίσου συναρπαστική με την μορφολογία του. To 930μ.Χ η τοποθεσία επιλέχθηκε για να στεγάσει το πρώτο ισλανδικό Κοινοβούλιο, καθώς ήταν εύκολα προσβάσιμη από όλα τα αστικά κέντρα της εποχής. Μέχρι και τον 18ο αιώνα, οι αντιπρόσωποι του ισλανδικού λαού ταξίδευαν στον κάμπο του Thingvellir και έστηναν τις σκηνές του γύρω από τον στάβλο και τις δύο μικρές εκκλησίες, για όσο διάστημα κρατούσαν οι διαβουλεύσεις. Όπως μας είπε και η Τζίνα «δεν υπάρχει κάτι να δείτε από το Κοινοβούλιο, γιατί δεν υπήρχε κάτι και τότε -απλώς αξιοποιούσαν τη φύση γύρω τους». Πέρα από το ιστορικό και πολιτιστικό του υπόβαθρο, το Thingvellir είναι διάσημο για έναν ακόμη λόγο. Βρίσκεται πάνω στη Μεσοωκεάνια Ράχη, ένα σημείο με ασυνήθιστο τεκτονικό και ηφαιστειογενές περιβάλλον καθώς οι τεκτονικές πλάκες αποκλίνουν σταθερά κατά μερικά εκατοστά κάθε χρόνο, αλλάζοντας συνεχώς τη μορφολογία του. Και κάπως έτσι, βρίσκεσαι να περπατάς ανάμεσα στις τεκτονικές πλάκες της Ευρασιατικής και της Βόρειας Αμερικής και να ψιλαφίζεις τη μεγαλύτερη οροσειρά του κόσμου. Και αυτή ήταν η ψύχραιμη στιγμή της ημέρας.
Geysir
Συνεχίζοντας προς την κοιλάδα του Haukadalur, επόμενη στάση έχει το γεωθερμικό πάρκο του Geysir, του μεγαλύτερου θερμοπίδακα στον κόσμο. Η μυρωδιά από το θειάφι σε χτυπά από τα πρώτα βήματα, ενώ η περιοχή καλύπτεται από λευκό, αχνιστό καπνό. Ο Geysir έχει πάψει να είναι ενεργός από το 1916, λίγα μέτρα παρακάτω όμως ο Strokkur δίνει στους τουρίστες αυτό που θέλουν: κάθε 10 περίπου λεπτά, ένας πίδακας καυτού νερού εκτοξεύεται σε ύψος 30 μέτρων, το οποίο επιστρέφει δροσερό στη γη, ανάμεσα σε κραυγές και χειροκροτήματα από το κοινό.Η Τζίνα ενδεχομένως να μας έκρινε σιωπηλά.
Gullfoss
Για το τέλος, ο Χρυσός Κύκλος έχει κρατήσει την αδιαμφισβήτητη ντίβα της εκδρομής. Τα νερά του ποταμού Hvita, ο οποίος πηγάζει από τον Langjokull, τον μεγαλύτερο παγετώνα της χώρας, πέφτουν από δύο πλατφόρμες ύψους 32μ. σε ένα απόκοσμο φαράγγι που αγγίζει τα 70μ. Αυτός είναι ο Gullfoss, ο “Χρυσός Καταρράκτης” της Ισλανδίας. Μπορείς να τον χαζέψεις από ψηλά ή να κατέβεις 100 σκαλιά, να κατηφορίσεις το μικρό χωμάτινο μονοπάτι και να φτάσεις τόσο κοντά ώστε στα αυτιά σου να αντηχεί ο σαρωτικός ήχος του καταρράκτη και το πρόσωπό σου να ραντίζεται από χιλιάδες σταγόνες αφρισμένου νερού παγετώνα. Υπάρχει καν περιθώριο επιλογής;
Επιστρέφοντας στην πόλη, το Ρέικιαβικ φαντάζει ακόμη πιο πολύχρωμο από πριν.
«Αυτό το απέραντο πράμα»
Η παραμονή μου στην Ισλανδία ήταν κάτι λιγότερο από 48 ώρες, σε καμία περίπτωση αρκετές για να κατανοήσω τη χώρα και την κουλτούρα της όπως της αξίζει, περισσότερο από αρκετές όμως για να καταλάβω τι εννοούσε η Hannah Kent (συγγραφέας του «Έθιμα Ταφής») όταν έλεγε πως «(το περίεργο με την Ισλανδία είναι πως) δεν μπορείς ποτέ να κρυφτείς, νιώθεις μονίμως εκτεθειμένος σε αυτό το τοπίο». Ή, όπως το έθεσε πολύ πιο εύγλωττα ο Παναγιώτης απαντώντας σε ένα IG story μου από εκεί: «damn, αυτό το απέραντο πράμα». Είναι αυτή ακριβώς η απεραντοσύνη που σε κάνει να νιώθεις εκτεθειμένος και ταυτόχρονα προστατευμένος, επισκέπτης ενός αλλόκοτου πλανήτη αλλά και αναπόσπαστο, πλέον, κομμάτι ενός τόπου που κατακλύζει τα μάτια και τις αισθήσεις σου με απρόσμενους, καθηλωτικούς και βαθιά συγκινητικούς τρόπους κάθε, περίπου, πέντε λεπτά. Εβδομάδες μετά την επιστροφή σου, συνειδητοποιείς πως αυτή η άγρια αρμονία της Ισλανδίας έχει εντυπωθεί για τα καλά μέσα σου. Και πλέον το μόνο που σκέφτεσαι, είναι πότε θα γυρίσεις σε αυτό το απέραντο πράμα.
ΥΓ. Λίγες μέρες μετά το ταξίδι, οι Sigur Rós κυκλοφόρησαν (έναν υπέροχο) δίσκο έπειτα από μια δεκαετία. Εντάξει Ισλανδία, μήνυμα ελήφθη.
Η PLAY, η κορυφαία αεροπορική εταιρεία χαμηλού κόστους από την Ισλανδία, εγκαινίασε με επιτυχία στις 3 Ιουνίου την πρώτη της πτήση από την Αθήνα, σηματοδοτώντας την έναρξη του πολυαναμενόμενου δρομολογίου της που συνδέει την Αθήνα απευθείας με την Ισλανδία και με προορισμούς στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά. Η PLAY θα πραγματοποιεί δύο πτήσεις την εβδομάδα από την Αθήνα, με αναχωρήσεις προγραμματισμένες για κάθε Σάββατο και Τρίτη, ξεκινώντας από τον Ιούνιο έως την πρώτη εβδομάδα του Ιανουαρίου 2024. Την ευχαριστούμε θερμά για την ευκαιρία του ταξιδιού.
