Αμάντα Λιβανού: Η παραγωγός του ελληνικού ντοκιμαντέρ "Unclickable" μιλά στο JennyGr
Δήμητρα Πραντάλου
5 Φεβρουαρίου 2025
Το 2020, κι ενώ ο Covid μας είχε χτυπήσει ήδη την πόρτα, έχοντας βιώσει την πρώτη καραντίνα, μία μικρή ομάδα ανθρώπων συγκεντρώθηκε σε τοποθεσία της Αθήνας, για να δοκιμάσει κάτι μεγαλεπήβολο, αλλά όχι ακατόρθωτο: Να στήσει μια διαφημιστική ψηφιακή απάτη, που αυτή τη στιγμή είναι το δεύτερο μεγαλύτερο παράνομο έγκλημα παγκοσμίως. Κάπως έτσι εγένετω το “Unclickable”. Σας είχα γράψει γι’αυτό πριν κάτι μέρες. Για όσους δεν γνωρίζουν, είναι διαθέσιμο στο Ertflix.
Το “Unclickable” ανοίγει μια ολόκληρη βεντάλια. Δεν προβάλει μόνο τη διαδικασία και το αποτέλεσμα, που ομολογουμένως είναι τρομακτικό, αλλά παρουσιάζει στοιχεία για το διαδίκτυο, που δεν θα μπορούσαμε να γνωρίζουμε. Ακόμα και τα απλά likes στα social media, δεν είναι τόσο αθώα όσο πιστεύουμε. Αναθεωρείς σε μεγάλο βαθμό βλέποντας το ντοκιμαντέρ, αλλά άλλωστε αυτός είναι ένας από τους στόχους της δημιουργίας του.
Η ιδέα γι’αυτή την καλοστημένη ψηφιακή διαφημιστική απάτη ανήκει στον Guy Krief, με τον Μπάμπη Μακρίδη να τη σκηνοθετεί και την παραγωγή της να αναλαμβάνει η Αμάντα Λιβανού, ιδρύτρια της Neda Film. Το “Unclickable” προβλήθηκε στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, τον προηγούμενο Μάρτιο, και κέρδισε τις εντυπώσεις. Τούτου λεχθέντος, η ομάδα βραβεύτηκε με Ermis White, στα βραβεία Ερμής.
Μιλώντας με την Αμάντα Λιβάνου γι’ αυτή τη διάκριση, καθώς και για το ντοκιμαντέρ και τη Neda Film, προφανώς η πρώτη ερώτηση θα αφορούσε το βραβείο.
«Ήταν πραγματικά μεγάλη χαρά και τιμή για όλη την ομάδα του Unclickable η βράβευση με το Ermis White, όχι μόνο λόγω της αναγνώρισης της ταινίας σε ένα περιβάλλον διαφορετικό από το αμιγώς κινηματογραφικό, αλλά και επειδή το θέμα αφορά ιδιαίτερα τους επαγγελματίες της διαφήμισης. Θα έφερνε μεγάλη ικανοποίηση σε εμάς αν αυτή η βράβευση καταφέρει να ρίξει περισσότερο φως στο θέμα της ψηφιακής διαφημιστικής απάτης».
Πώς όμως ξεκίνησε η Neda Films; Ποιες προκλήσεις αντιμετωπίζει μία γυναίκα παραγωγός στην ελληνική κινηματογραφική βιομηχανία; Γι' αυτά, και όχι μόνο, η Αμάντα Λιβανού μίλησε στο JennyGr.
Το Unclickable εισχωρεί βαθιά στο δεύτερο μεγαλύτερο έγκλημα παγκοσμίως, όπως αναφέρει και στην αρχή του, τη ψηφιακή διαφημιστική απάτη. Ποιες προκλήσεις και εμπόδια αντιμετωπίσατε κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων;
Στην ταινία μιλούν άνθρωποι πραγματικά από όλες τις γωνιές του κόσμου, από την Νότια Αφρική μέχρι την Βραζιλία και πολλές διαφορετικές πόλεις της Αμερικής. Ο εμπνευστής και πρωταγωνιστής της ταινίας Guy Krief, ερευνούσε χρόνια το θέμα ως στέλεχος της Upstream, που ηγείται στις ψηφιακές υπηρεσίες κινητών τηλεφώνων, και ως εκ τούτου είχε βαθιά επαφή και γνώση των ανθρώπων που μπορούσαν να μιλήσουν γι αυτό. Ωστόσο, η ταινία κατέληξε να γυρίζεται εν μέσω του εκτεταμένου παγκόσμιου lockdown, κι έτσι ενώ θα ταξιδεύαμε οι ίδιοι για τα γυρίσματα αναγκαστήκαμε να τα κάνουμε εξ αποστάσεως, δηλαδή να βρίσκουμε συνεργεία σε κάθε πόλη και να τους προσλαμβάνουμε να κάνουν το γύρισμα, ενώ οι ερωτήσεις γίνονταν μέσω zoom από την Αθήνα.
Όλη αυτή η οργάνωση, ήταν ένα πολύ μεγάλο παραγωγικό πρόβλημα. Φανταστείτε ότι στη Νέα Υόρκη οι άνθρωποι δεν ήθελαν να βγουν από το διαμέρισμά τους καν. Οπότε είχαμε πάρα πολλά πρακτικά προβλήματα που κανείς μας δεν είχε αντιμετωπίσει στο παρελθόν και έπρεπε συνέχεια να βρίσκουμε ευρηματικές λύσεις.
Το ντοκιμαντέρ παρουσιάζει το διαδικτυακό έγκλημα, χωρίς ίχνος αμφισβήτησης. Επομένως, ποιες ήταν οι αντιδράσεις του κόσμου, αλλά και των ειδικών του κλάδου μετά την προβολή του;
Οι άνθρωποι σοκάρονται και μετά τις προβολές μας ρωτούν τί μπορούν να κάνουν στην καθημερινότητά τους, πώς συνδέονται αυτά που λέμε με τις διαφημίσεις στο youtube, ας πούμε. Στο εξωτερικό υπάρχουν αρκετοί ακτιβιστές και NGOs που ασχολούνται με το θέμα - η Ολλανδία είναι ιδιαίτερα μπροστά σε αυτό - και επικοινωνούν μαζί μας για να μπορέσουν να μοιραστούν την ταινία και να πείσουν τους νομοθέτες τους, κυρίως στην Ευρωβουλή, για την ανάγκη να παρθούν μέτρα που να ρυθμίζουν τη διαφημιστική δραστηριότητα στο διαδίκτυο και να προστατεύσουν πολίτες και εταιρείες από αυτό που συχνά δεν ξέρουν ότι τους συμβαίνει.
Ο στόχος για το Unclickable, ποιος ήταν; Να αναδείξει την διαδικτυακή ψηφιακή απάτη ή να προβληματίσει τον απλό κόσμο; Μπορεί να προστατευτεί ουσιαστικά;
Και τα δύο. Αναδεικνύοντας την απάτη στην πράξη - το πόσο εύκολα, κερδοφόρα και χωρίς συνέπειες μπορεί να διαπραχθεί - θέλαμε να κινητοποιήσουμε τον κόσμο να κατανοήσει το θέμα με απώτερο πάντα στόχο να επιτευχθεί νομοθετική δράση. Στ’ αλήθεια δε νομίζω ότι μπορούμε να προστατευτούμε εντελώς μόνοι μας - βάζω και τον εαυτό μου μέσα, κι εγώ απλός κόσμος είμαι. Δεν μπορείς να απέχεις από την ψηφιακή ζωή, είναι αδύνατον ακόμα κι εάν ιδιωτεύσεις στα βουνά. Είναι όμως ένα έγκλημα και ως τέτοιο ο πολίτης χρειάζεται την προστασία της νομοθεσίας. Αυτή πρέπει να κυνηγήσουμε.
Σαν παραγωγός του ντοκιμαντέρ και ενδεχομένως μη γνωρίζοντας βασικές λεπτομέρειες της ψηφιακής διαφημιστικής απάτης, σας έκανε να σκέφτεστε αλλιώς τα likes στα social media;
Φυσικά - και όλη την ψηφιακή μου δραστηριότητα, προσωπική και επαγγελματική. Πριν αρχίσουμε να μιλάμε με τον Guy για την ταινία δεν γνώριζα απολύτως τίποτε για όλα αυτά - είχα μόνον διαβάσει λίγα για το θέμα της uber σε σχέση με την πρώτη καμπάνια του Donald Trump το 2016, αλλά και εκεί ομολογώ ότι δεν είχα καταλάβει αυτά που μας λένε τα στελέχη της Uber στην ταινία. Και πλέον, επειδή το ήδη 2025 μοιάζει πολύ διαφορετικό από το 2024, όλη η συμπεριφορά των εταιρειών αυτών - γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πρόκειται για εταιρίες με CEOs και μετόχους και τεράστια οικονομικά διακυβεύματα - με προβληματίζει κ εμένα όσο και πάρα πολλούς άλλους χρήστες, για την δική μου συμμετοχή στο “τέρας” και την δική μου ευθύνη και στάση. Δεν έχω απάντηση. Μόνο προβληματισμούς. Αλλά πάντα ελπίζω, στην κοινωνία των πολιτών και στην δύναμη που μπορούμε να έχουμε. Είναι και ένας από τους λόγους που κάναμε εξάλλου την ταινία.
Ποια ήταν η αφετηρία για την ίδρυση της Neda Film;
Το 2014 και μετά από χρόνια δουλεύοντας σαν freelancer σε διάφορες εταιρίες και κανάλια αποφάσισα ότι ήταν η ώρα να κάνω την δική μου εταιρεία και να δημιουργήσω έτσι τον δικό μου κόσμο συνεργατών και πρότζεκτς. Είμαστε, και θα παραμείνουμε, μία μικρή boutique εταιρία για να έχουμε την ευελιξία να κάνουμε αυτά που θέλουμε και, σε ένα βαθμό, όπως τα θέλουμε. Δουλεύουμε με έναν μεγάλο αριθμό freelancers λόγω της φύσης της δουλειάς μας, αλλά οι βασικός πυρήνας της εταιρίας ειμαστε όλες γυναίκες. Οι μόνιμες συνεργάτιδές μου είναι τρεις νέες γυναίκες που ξεκίνησαν μαζί μας σαν trainees και έμειναν και εξελίσσονται μαζί με την Neda. Παρότι -ή ίσως ακριβώς επειδή - δουλεύουμε πολύ το γραφείο μας είναι ένα δεύτερο σπίτι μας, με την κουζίνα του, τα τάπερ του, το φαγητό που φτιάχνουμε και μοιραζόμαστε, μαζί με τις ιδέες μας για το ποιά πρότζεκτς θέλουμε να κάνουμε, και γιατί. Θέλω να πιστεύω ότι είναι ένα περιβάλλον μη ανταγωνιστικό, ανθρώπινο, και ως εκ τούτου δημιουργικό και ανοικτό στην εξέλιξη του καθενός στην δουλειά και την ζωή του.
Ως γυναίκα παραγωγός στην ελληνική κινηματογραφική βιομηχανία, αντιμετωπίσατε προκλήσεις στην αρχή;
Βεβαίως, και ακόμα αντιμετωπίζω κι εγώ και οι συνάδελφοί μου. Είναι, δυστυχώς, αλήθεια ότι δεν έχουμε πραγματική ισότητα στους χώρους εργασίας. Και, ακόμα και σήμερα που είμαι πλέον “βετεράνος” στη δουλειά, ακόμα βλέπω ότι μπορεί να είναι διαφορετική η αντιμετώπιση με έναν άνδρα συνάδελφό μου. Τα boys clubs δεν είναι τόσο εύκολο να διαλυθούν, γιατί δημιουργούν ασφάλεια και δεν «κουνάνε» τα νερά. Νομίζω ότι όλες εμείς οι εργαζόμενες γυναίκες το βλέπουμε αυτό, όποιος κι αν είναι ο τομέας εργασίας μας, ακόμα κ αν πολύ συχνά δεν το λέμε. Να πω όμως ότι έχουν γίνει μεγάλα βήματα από κάτω προς το πάνω. Εννοώ ότι όταν ξεκίνησα στα '90s οι γυναίκες στα κινηματογραφικά συνεργεία είχαν «καλλιτεχνικές» θέσεις: κοστούμια, μακιγιάζ, μαλλιά. Υπήρχε μόνο μία γυναίκα βοηθός οπερατέρ και ήταν η εξαίρεση. Φέτος έκανα γύρισμα και στο camera department οι γυναίκες ήταν περισσότερες των ανδρών. Υπάρχουν νέες γυναίκες ηλεκτρολόγοι κ ας υπάρχουν ανόητοι που τις κοιτάνε στραβά. Και, τέλος, βλέπω ότι οι νεότερες γενιές έχουν λιγότερες ανοχές από τις δικές μας στο συγκεκριμένο θέμα. Κάτι που είναι πολύ όμορφο και ελπιδοφόρο.
Πείτε μας δύο λόγια για το τρέχον τοπίο της ελληνικής κινηματογραφικής παραγωγής; Υπάρχουν συγκεκριμένες ευκαιρίες ή εμπόδια που επηρεάζουν το έργο σας;
Η ελληνική κινηματογραφία, και σιγά σιγά και η τηλεόραση, έχουν κάνει άλματα και πλέον μπορούν να παίξουν ισότιμα σε διεθνές επίπεδο. Φυσικά αυτό ξεκίνησε από τις διεθνείς επιτυχίες του ελληνικού σινεμά τα τελευταία 15 χρόνια, και είναι απόδειξη του ταλέντου που έχουμε στην Ελλάδα και της ευρηματικότητας των παραγωγών που κατάφεραν να το εξάγουν. Ωστόσο παραμένουμε μία μικρή αγορά και τα μπάτζετ μας είναι τραγικά χαμηλά - το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου είναι το φτωχότερο της Ευρώπης και κυριολεκτώ, η Αλβανία, ας πούμε, επενδύει τα διπλά από εμάς στον κινηματογράφο της. Αυτό με γεμίζει ντροπή. Εδώ και χρόνια οι αρμόδιοι παράγοντες αναγνωρίζουν την ντροπή και υπόσχονται να την διορθώσουν. Αλλά δεν το είδαμε αυτό ακόμα, γιατί ακόμα δεν έχουμε αντιληφθεί αυτό που οι ξένοι ξέρουν: ότι τα creative industries φέρνουν το μεγαλύτερο ανταποδοτικό κέρδος επί της επένδυσης, τόσο ως προς το εργατικό δυναμικό όσο και στην εικόνα της χώρας διεθνώς.
Πώς βλέπετε την εξέλιξη της ελληνικής κινηματογραφικής βιομηχανίας τα τελευταία χρόνια; Υπάρχουν κάποιες συγκεκριμένες τάσεις που είτε σας ενθαρρύνουν, είτε σας προβληματίζουν;
Η εξέλιξη που άλλαξε το τοπίο ήταν η θέσπιση των κινηματογραφικών κινήτρων για την ενίσχυση ελληνικών και ξένων παραγωγών και ιδιωτικών επενδύσεων, κάτι που έδωσε στις εταιρίες την δυνατότητα να προσελκύσουν και ξένες μεγάλες παραγωγές αλλά και να υποστηρίξουν αποτελεσματικά τις εγχώριες παραγωγές και διεθνείς συμπαραγωγές. Μετά την μεγάλη κρίση που περάσαμε αυτό έφερε μεγάλη άνθηση στο ελληνικό industry. Όπως όλα τα πράγματα όμως στην χώρα δεν έχουμε μακροχρόνιο σχέδιο και δεν επενδύουμε σε βάθος, με σταθερότητα και σοβαρότητα, αλλά μετά τον αρχικό ενθουσιασμό αφήνουμε τα πράγματα στην τύχη τους. Με προβληματίζει αυτό σαν πολίτη και σαν επαγγελματία και θα ήθελα να αποφεύγονται οι κραδασμοί και να στηρίζουμε σταθερά τις μικρές, σταθερές, ευρηματικές επιχερήσεις σε κάθε τομέα.
Ενθαρρυντικό όμως είναι, για τον κινηματογράφο τουλάχιστον, ότι φέτος φαίνεται μία ανοδική τάση στις κινηματογραφικές αίθουσες, μετά από μία πενταετία όπου και λόγω συνθηκών κακομάθαμε να βλέπουμε σινεμά μόνο στο σπίτι μας. Το γεγονός ότι τα περισσότερα εισιτήρια τα κάνει μία ελληνική ταινία - το “Υπάρχω” του πρώτου μου εργοδότη Γιώργου Τσεμπερόπουλου - είναι ακόμα πιο ωραίο και ενθαρρυντικό.
Ποια είναι η γνώμη σας για την εκπροσώπηση των γυναικών σε ηγετικές θέσεις στην ελληνική κινηματογραφική βιομηχανία; Πιστεύετε ότι έχουν γίνει βήματα προς την ισότητα;
Φυσικά, η κινηματογραφία δεν διαφέρει από τους άλλους τομείς και σε όλους είμαστε πίσω. Να σημειωθεί ότι και στην Ελλάδα και διεθνώς, γυναίκες ηγούνται σχημάτων παραγωγής σε μεγαλύτερο βαθμό σε σχέση με άλλα industries. Αυτό δυστυχώς δεν σημαίνει ότι υπάρχει η ίδια αντιμετώπιση στους θεσμούς, παρότι υπάρχουν φωτεινές εξαιρέσεις. Ωστόσο, όλο και συχνότερα πλέον, ακόμα και μόνο για λόγους εικόνας και όχι ουσίας, αναζητούνται γυναίκες για να ηγηθούν ή να συμμετέχουν σε διοικητικά συμβούλια οργανισμών.
Έχουν υπάρξει στιγμές που χρειάστηκε να κάνετε συμβιβασμούς μεταξύ καλλιτεχνικής έκφρασης και εμπορικής βιωσιμότητας;
Ασφαλώς. Νομίζω ότι μέρος της δουλειάς του παραγωγού είναι να φροντίζει να συγκεράσει αυτές τις δύο παραμέτρους της καλλιτεχνικής δημιουργίας που όμως είναι ταυτόχρονα και ένα εμπορικό προϊόν η παραγωγή του οποίου είναι ιδιαίτερα κοστοβόρα. Δεν μπορούμε να αγνοούμε την βιωσιμότητα και του πρότζεκτ και της εταιρίας που το στηρίζει, και είναι η δουλειά μας να μπορέσουμε να καθοδηγήσουμε τους δημιουργούς έτσι ώστε να βγουν κερδισμένοι από αυτή την διαδικασία. Και, οφείλω να πω, ότι παρά τις δυσκολίες που είναι τεράστιες και συχνά μας καταβάλλουν, είναι και προκλήσεις για να βρούμε τις σωστές λύσεις και να μην εφησυχάζουμε.
Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια για την Neda Film; Υπάρχουν συγκεκριμένα έργα ή πρωτοβουλίες θα θέλατε να ανακοινώσετε;
Ολοκληρώνουμε σύντομα την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία της Εύης Καλογηροπούλου, τη δεύτερη συνεργασία μας μετά την μικρού μήκους “Στον Θρόνο του Ξέρξη” που βραβεύτηκε στο φεστιβάλ Καννών το 2022. Μέσα στο 2025 θα ολοκληρωθεί και η διεθνής συμπαραγωγή μας “Hot Spot” που γυρίστηκε εξ ολοκλήρου στην Ελλάδα με την υποστήριξη του αμερικάνικου στούντιο Focus Features. Παράλληλα δουλεύουμε πολύ στο παιδικό animation και ετοιμαζόμαστε για την δεύτερη σεζόν της βέλγικης σειράς Mister Paper για παιδιά προσχολικής ηλικίας, της οποίας είμαστε συμπαραγωγοί, με την υποστήριξη της ΕΡΤ. Τέλος, ετοιμάζουμε δύο ευρωπαϊκές ταινίες συμπαραγωγής μας που θα γυριστούν στην Ελλάδα - η μία εκ των οποίων θα είναι η πρώτη ταινία σκηνοθετημένη από άτομο με κινητική αναπηρία, ενώ δουλεύουμε εντατικά στην ανάπτυξη μιας τηλεοπτικής mini σειράς σε συμπαραγωγή με την αγγλική εταιρία Warp Films σε σκηνοθεσία Λευτέρη Χαρίτου.
