Παιδικός Καρκίνος: «Η μεγαλύτερη πρόκληση με τις προηγμένες κυτταρικές και γονιδιακές θεραπείες είναι το ρυθμιστικό πλαίσιο στην Ελλάδα»

Ο καρκίνος στην παιδική ηλικία αποτελεί μια σπάνια αλλά σοβαρή νόσο, με περίπου 300 νέες διαγνώσεις ετησίως στην Ελλάδα. Οι συχνότερες μορφές περιλαμβάνουν τις λευχαιμίες, τους όγκους του εγκεφάλου και του κεντρικού νευρικού συστήματος, καθώς και τα λεμφώματα. Χάρη στις προόδους της ιατρικής, το ποσοστό ίασης ξεπερνά το 85% σε κάποιες περιπτώσεις, προσφέροντας ελπίδα σε πολλές οικογένειες.

Σημαντικό ρόλο σε αυτή την επιτυχία διαδραματίζει η Ογκολογική Μονάδα Παίδων "Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη-ΕΛΠΙΔΑ" του Νοσοκομείου Παίδων "Η Αγία Σοφία", όπου εφαρμόζονται πρωτοποριακές θεραπείες, όπως οι κυτταρικές θεραπείες CAR-T. Οι δραστηριότητες του Κέντρου αφορούν τόσο στην εφαρμογή εγκεκριμένων κυτταρικών και γονιδιακών θεραπειών, όσο και στην κλινική έρευνα με τη σχεδίαση των δικών του κλινικών πρωτοκόλλων πρωτοποριακών θεραπειών. Ο Διευθυντής της Μονάδας Μεταμόσχευσης και του Κέντρου Κυτταρικής και Γονιδιακής Θεραπείας, παιδίατρος αιματολόγος-ογκολόγος, Ευγένιος Γουσέτης, μιλάει στο JennyGr για τις νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις, τις προκλήσεις στη χώρα μας και τον ρόλο του Κέντρου στη διαμόρφωση του μέλλοντος της παιδιατρικής ογκολογίας.

UPDATE

Παγκόσμια Ημέρα κατά του Παιδικού Καρκίνου: Κάθε 3 λεπτά, ένα παιδί στον κόσμο διαγιγνώσκεται με καρκίνο – Τα νούμερα που δεν πρέπει να αγνοούμε

« Το μεγαλύτερο στοίχημα στη θεραπεία του παιδικού καρκίνου σήμερα είναι η εξέλιξη των εξατομικευμένων θεραπειών, σχεδιασμένων με βάση τη χρησιμοποίηση καινούργιων φαρμάκων, τα οποία στοχεύουν αποκλειστικά στα παθολογικό κύτταρα χωρίς να "πειράζουν" τα φυσιολογικά. Οι στοχευμένες θεραπείες έχουν σαν αποτέλεσμα τη μείωση των επιπλοκών και ταυτόχρονα την αύξηση της αποτελεσματικότητας. Πρόκειται, συνήθως, είτε για μικρά μόρια, τα οποία αναστέλλουν τον πολλαπλασιασμό αποκλειστικά των παθολογικών κυττάρων, είτε για αντισώματα που στρέφονται κατά συγκεκριμένων δεικτών των καρκινικών κυττάρων. Οι θεραπείες αυτές τα τελευταία χρόνια έχουν βρει εφαρμογή στον παιδικό καρκίνο και σε πολλές περιπτώσεις αντικαθιστούν τη συμβατική θεραπεία. Η περαιτέρω εξέλιξη των θεραπειών αυτών σε συνδυασμό και με άλλου είδους κυτταρικές ανοσοθεραπείες αναμένεται να αλλάξει το τοπίο στην αντιμετώπιση του παιδικού καρκίνου τα επόμενα 10-20 χρόνια.

Οι στοχευμένες θεραπείες έχουν σαν αποτέλεσμα τη μείωση των επιπλοκών και ταυτόχρονα την αύξηση της αποτελεσματικότητας.

» Οι μεγαλύτερες προκλήσεις-εμπόδια στην ανάπτυξη προηγμένων κυτταρικών και γονιδιακών θεραπειών στη χώρα μας έχουν να κάνουν κυρίως με το κανονιστικό-ρυθμιστικό πλαίσιο που λείπει και πρέπει να αναπτυχθεί στην Ελλάδα για όλες τις προηγμένες κυτταρικές θεραπείες, που παρασκευάζονται σε δημόσια νοσοκομεία και αδειοδοτούνται από τον αρμόδιο φορέα (ΕΟΦ). Η άδεια πρέπει να εκδίδεται σύμφωνα με την οδηγία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων για νοσοκομειακή εξαίρεση (Hospital Exception), που σημαίνει ότι το προϊόν της προηγμένης θεραπείας μπορεί να χρησιμοποιείται, τουλάχιστον, σε εθνικό επίπεδο, χωρίς να είναι απαραίτητη εμπορική άδεια φαρμάκου από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ). Με αυτό τον τρόπο αδειοδοτημένα κέντρα παρασκευής προηγμένων κυτταρικών/γονιδιακών θεραπειών σε δημόσια νοσοκομεία (point of care) μπορούν να καλύψουν τις ολοένα αυξανόμενες ανάγκες σε τέτοιου είδους θεραπείες. Σήμερα, οι ασθενείς έχουν πρόσβαση μόνο σε εμπορικά διαθέσιμα κυτταρικά προϊόντα, για τα οποία ο ασθενής πρέπει να περιμένει 4-6 εβδομάδες, έχουν υψηλό κόστος και όλα τα προβλήματα της παρασκευής σε ένα εργαστήριο του εξωτερικού. Θα ήθελα να τονίσω ότι πέρα από το επείγον θέμα της δημιουργίας του ρυθμιστικού πλαισίου, εξίσου σημαντική είναι η υποστήριξη του Υπουργείου Υγείας τέτοιων Κέντρων παρέχοντας τον απαραίτητο υλικοτεχνικό εξοπλισμό και εξασφαλίζοντας με μόνιμους διορισμούς το απαραίτητο εξειδικευμένο προσωπικό.

Σήμερα, οι ασθενείς έχουν πρόσβαση μόνο σε εμπορικά διαθέσιμα κυτταρικά προϊόντα, για τα οποία ο ασθενής πρέπει να περιμένει 4-6 εβδομάδες και έχουν υψηλό κόστος

» Τα παιδιά με Οξεία Λεμφοβλαστική θεραπεία στην Ελλάδα σήμερα, που θα χρειαστούν θεραπεία με CAR-T λεμφοκύτταρα είναι λίγα και ανέρχονται σε 5-8 / έτος. Αυτές οι ανάγκες καλύπτονται με τη χρησιμοποίηση του εμπορικά διαθέσιμου προϊόντος. Σε περίπου 10-20% των περιπτώσεων η παρασκευή των αυτόλογων (από το αίμα του ασθενούς) CAR-T λεμφοκυττάρων δεν είναι επιτυχής και εφόσον η ένδειξη για τη θεραπεία είναι η υποτροπή της νόσου μετά από μεταμόσχευση, το κέντρο μας έχει αδειοδοτηθεί να παρασκευάζει CAR-T από το δότη της μεταμόσχευσης και να τα χρησιμοποιεί στα πλαίσια ενός κλινικού πρωτοκόλλου. Αυτό σημαίνει ότι η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα της θεραπείας με τα συγκεκριμένα CAR-T λεμφοκύτταρα θα αξιολογηθεί στο τέλος του πρωτοκόλλου, που προβλέπει τη θεραπεία 8-10 παιδιών.

Οι ανάγκες σε τέτοιου είδους κυτταρικές θεραπείες δεν θα καλύπτονται από τα εμπορικά διαθέσιμα προϊόντα όταν οι ενδείξεις αυξηθούν

Στην περίπτωση της επιτυχούς έκβασης του πρωτοκόλλου, θα υποβληθεί αίτηση άδειας του προϊόντος στα πλαίσια της προβλεπόμενης από τον ΕΜΑ "νοσοκομειακής εξαίρεσης" (Δυνατότητα χρησιμοποίησης μιας προηγμένης κυτταρικής θεραπείας σε εθνικό επίπεδο χωρίς εμπορική άδεια). Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να χορηγούμε τη συγκεκριμένη θεραπεία στα νοσοκομεία της χώρας μας γρήγορα (χρόνος παρασκευής των CAR-T είναι 12 ημέρες) και με ένα κόστος περίπου στο 20% του κόστους του εμπορικού προϊόντος. Οι ανάγκες σε τέτοιου είδους κυτταρικές θεραπείες δεν θα καλύπτονται από τα εμπορικά διαθέσιμα προϊόντα όταν οι ενδείξεις αυξηθούν και δεν περιορίζονται μόνο στην οξεία λευχαιμία αλλά αφορούν και τους συμπαγείς όγκους, όπως το νευροβλάστωμα και οι όγκοι εγκεφάλου. Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό να αναπτυχθούν και να υποστηριχθούν κέντρα παραγωγής τέτοιων θεραπειών σε τεταρτοταγείς υγειονομικές δομές (Point of Care manufacturing cell therapies) αφού μόνο έτσι το εθνικό σύστημα υγείας θα μπορεί να ανταποκριθεί τεχνικά και οικονομικά στις ανάγκες πολύ περισσότερων ασθενών».