Κρίσεις πανικού εν μέσω πανδημίας και πώς θα τις αντιμετωπίσετε σύμφωνα με την ειδικό

Η νέα σαρωτική μας πραγματικότητα, ο Covid-19, λειτούργησε σαν μοχλός εκτίναξης μιας ευρείας γκάμας συμπτωμάτων από την ευρύτερη ψυχική σφαίρα. Και όχι άδικα. Είναι απολύτως λογικό και αναμενόμενο μέσα στις συνθήκες αυτές, το μυαλό να καταφεύγει σε γκρίζες σκέψεις και δύσκολα συναισθήματα. Πιο συγκεκριμένα, πολλοί άνθρωποι έρχονται αυτές τις ώρες αντιμέτωποι με έντονο φόβο, πανικό, οξυμένο άγχος, απελπισία, ή κυριεύονται από ένα οξύ αίσθημα «πνιγμονής».

Αυτή τη δύσκολη για όλους περίοδο καταγράφονται με πολύ αυξημένη συχνότητα, συμπτώματα κρίσεων πανικού, που -κυρίως για όσους τη βιώνουν για πρώτη φορά- είναι μια σαρωτική, έντονη και ιδιαιτέρως τρομακτική εμπειρία. Μπορεί μάλιστα να βιωθεί τόσο κατακλυσμιαία, που το άτομο νομίζει  ότι χάνει επαφή με τη λογική του.

Τι είναι αυτό που μου συμβαίνει

Η αναγνώριση των συμπτωμάτων βοηθάει πολύ στη δημιουργία επίγνωσης του τι είναι αυτό που αντιμετωπίζουμε τη δεδομένη στιγμή, ώστε η δυσάρεστη και κατακλυσμιαία συνθήκη να γίνει καταρχήν λιγότερη απειλητική και στην πορεία διαχειρίσιμη.

Στα σωματικά συμπτώματα της κρίσης πανικού συμπεριλαμβάνονται ενδείξεις όπως πόνος στο στήθος ή έντονοι καρδιακοί παλμοί, εντύπωση ότι το άτομο παθαίνει καρδιακή προσβολή, αίσθημα τρόμου, άνοδος της θερμοκρασίας του σώματος ή αντίθετα έντονες κρυάδες, μούδιασμα των άκρων, κόμπος ή ανακάτεμα στο στομάχι, αίσθημα επικείμενης λιποθυμίας.

Εάν έχουμε στο περιβάλλον μας ένα άτομο που αναφέρει τέτοιου είδους συμπτώματα, ή εάν εμείς οι ίδιοι παρατηρούμε αντίστοιχη εμπειρία στον εαυτό μας, είναι χρήσιμο να μπορούμε καταρχήν να αναγνωρίσουμε τι είναι αυτό που μας συμβαίνει. Από εκεί και πέρα, υπάρχει μια σειρά από εύκολα εφαρμόσιμες διεργασίες που βοηθούν το συναίσθημα που έχει λιμνάσει και μας πνίγει, αλλά και το σώμα που έχει βρεθεί σε κατάσταση συναγερμού μπροστά στην αόρατη απειλή, ώστε να εκτονώσουν το δυσάρεστο βίωμα.

Τι μπορώ να κάνω

• Αποκτάμε ενσυνειδητότητα. Είναι μια πρακτική που βοηθά σώμα και μυαλό να βρεθούν στην «παρούσα στιγμή» ώστε να διοχετεύσουν το στρες. Όταν βρισκόμαστε σε συνθήκη έντονης επιφυλακής το αυτόνομο νευρικό σύστημα ενεργοποιεί το λεγόμενο μηχανισμό «πάλης ή φυγής». Εφαρμόζοντας μια απλή άσκηση ενσυνειδητότητας, όπως για παράδειγμα να μείνουμε προσηλωμένοι στην αναπνοή μας για 15 λεπτά, η αναπνοή επιβραδύνεται, στέλνοντας περισσότερο οξυγόνο στον εγκέφαλό μας και παραμένοντας σε επαφή με αυτό που συμβαίνει εδώ και τώρα στο σώμα μας.

• Ενθαρρύνουμε τους ελεύθερους συνειρμούς. Δώστε ροή στο συναίσθημα και τη σκέψη σας χωρίς να την κρίνετε. Πάρτε μολύβι και χαρτί και γράψτε τα συναισθήματα σας. Τολμήστε να γράψετε «νοιώθω πανικό, τρόμο, ανησυχία, φόβο, θλίψη». Ξεκινήστε με όποια λέξη σας έρχεται αυθόρμητα στο μυαλό.  Ακόμα καλύτερα μιλήστε  σε κάποιον πρόθυμο να σας ακούσει προσεκτικά, το σύντροφο, ένα φίλο, έναν ειδικό ψυχικής υγείας, οποιονδήποτε νοιώθετε ότι είναι έτοιμος να σας ακούσει. Τα δύσκολα συναισθήματα χρειάζονται κίνηση.  Αν δεν τα εκφράσουμε παγιδεύονται στο σώμα και μας εμποδίζουν να συγκεντρωθούμε στο παρόν. Μόνο με την ελεύθερη εκφορά τους, προφορική ή γραπτή, η ψυχή ανακουφίζεται από το βάρος του να τα κουβαλά.  

• Δημιουργική εκτόνωση. Η έκφραση σε οποιαδήποτε μορφή της αποτελεί ισχυρό αντίδοτο στο στρες. Ακούστε την αγαπημένη σας μουσική, ζωγραφίστε, φτιάξτε ένα κολλάζ με τα παιδιά σας, πειραματιστείτε με τη συνταγή μαγειρικής που δεν φτιάξατε ποτέ, κινηθείτε χορεύοντας ή περπατώντας γύρω από το τετράγωνο της γειτονιάς σας, απολαμβάνοντας την αίσθηση του αέρα στο πρόσωπό σας και πάντα τηρώντας τις απαραίτητες οδηγίες προφύλαξης. Αφήστε τις ορμόνες της χαράς και της δημιουργίας να σας κατακλύσουν.

• Φτιάξτε μια λίστα με τους τρόπους που αντιμετωπίσατε τις δυσκολίες της ζωής σας στο παρελθόν. Σκεφτείτε όλα τα μικρά και τα μεγάλα πράγματα από τα οποία έχετε επιβιώσει. Όλοι έχουμε βρεθεί αντιμέτωποι κάποια στιγμή στη ζωή μας με δυσάρεστες καταστάσεις. Μπορεί να μη μοιάζουν με αυτήν που περνάμε τώρα, όμως ο τρόπος που αμυνθήκαμε απέναντι σε οποιαδήποτε στρεσσογόνα κατάσταση κατά το παρελθόν, μπορεί να μας ενισχύσει ώστε να φέρουμε και πάλι στην επιφάνεια τις δυνάμεις που χρησιμοποιήσαμε τότε για να ξεπεράσουμε το σκόπελο. Επιπλέον, η πρακτική αυτή ισχυροποιεί το αίσθημα αυτοπεποίθησης του ατόμου, υπενθυμίζοντας του ότι έχει διαθέσιμες δεξιότητες, που τον καθιστούν ικανό να αντιμετωπίζει τις αντιξοότητες.

Αυτές τις ώρες που γύρω μας επικρατεί πολύς θόρυβος από τον καταιγισμό πληροφοριών και τη διαρκή μας έκθεση σε δυσάρεστες ειδήσεις, ας τολμήσουμε να έρθουμε σε επαφή με το δικό μας ιδιαίτερο συναίσθημα. Κάθε συναίσθημα είναι φυσιολογικό και ως τέτοιο οφείλουμε να το αντιμετωπίσουμε και να το φροντίσουμε.

Σαν είδος, είμαστε «προγραμματισμένοι» να προχωρούμε στην επόμενη μέρα, όσο δύσκολη κι αν υπήρξε η προηγούμενη. Για να το πετύχουμε αυτό, έχουμε χρέος απέναντι στον εαυτό μας, να σκύψουμε από πάνω του και να τον ακούσουμε με προσοχή. Η σοφία που θα κατακτήσουμε μέσα από αυτή τη διαδικασία, θα είναι και το όπλο μας για τη μέρα μετά.  

Μίνα Μαρούγκα

Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, Ψυχοθεραπεύτρια Msc
Συνεργάτης ιατρείου Ψυχοεκπαίδευσης και Οικογενειακών παρεμβάσεων Α’ Πανεπιστημιακής Ψυχιατρικής Κλινικής Ιατρικής Σχολής Αθηνών, Αιγινήτειο Νοσοκομείο