O Αντώνης Κεραμόπουλος μας εξηγεί όσα πρέπει να ξέρουμε για το καρκίνο του μαστού

Ο επίκουρος καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών Γυναικολογικής Ογκολογίας και Διευθυντής του κέντρου Μαστού του ΙΑΣΩ, Αντώνης Κεραμόπουλος μας μιλά και μας εξηγεί για όσα πρέπει να ξέρουμε για το καρκίνο του μαστού, την περιβόητη εξέταση της Angelina Jolie και αν τελικά όλος αυτός ο «ντόρος» άλλαξε την αντίληψη των γυναικών πάνω στο θέμα αυτό.

Υπάρχει πρόληψη στον καρκίνο του μαστού;

Διαφημίσεις, οργανισμοί, εταιρείες, εκστρατείες, λένε πως «Η πρόληψη σώζει ζωές». Δεν υπάρχει πρόληψη στο μαστό. Πρόληψη σημαίνει εμποδίζω καθετί δυσάρεστο να συμβεί παντελώς, κοινώς «προκάνω». Η πρόληψη είναι συνυφασμένη με την έννοια του εμβολίου ή με την έννοια της αμφοτερόπλευρης μαστεκτομής, εκεί μπορούμε να μιλάμε για πρόληψη. Αυτό που μπορεί να προστατέψει μια γυναίκα είναι η πρώιμη διάγνωση.

Πώς εννοείται την πρώιμη διάγνωση;

Πρώιμη διάγνωση σημαίνει ότι αμέσως μόλις δούμε κάτι παθολογικό ή όταν αισθανθούμε κάτι παθολογικό, τότε το πρόβλημα πρέπει να λύνεται. Είναι καιρός να καταργηθούν οι φράσεις «Ας το να δούμε αν θα μεγαλώσει» ή «να το παρακολουθήσουμε». Αν είχαν καταργηθεί οι φράσεις αυτές ένα 30% των γυναικών με καρκίνο του μαστού, πολύ απλά θα ζούσε. Επομένως το ζητούμενο είναι πρώιμη διάγνωση. Στις γυναίκες που εντοπίστηκε ο καρκίνος με την υποκλινική διάγνωση έχουν μειωμένη θνησιμότητα 50% σε σχέση με τις γυναίκες που τον βρήκαν με την κλινική διάγνωση, δηλαδή έπιασαν τον όγκο.

Για ποιο λόγο υπάρχει τόσο μεγάλη διαφορά μεταξύ της κλινικής και της υποκλινικής διάγνωσης;

Οι γυναίκες που η διάγνωση έγινε κλινικά, δηλαδή ο όγκος ήταν ψηλαφητός, παρουσιάζουν αυξημένη θνησιμότητα κατά 50% σε σχέση με τις γυναίκες που η διάγνωση έγινε υποκλινικά, δηλαδή μαστογραφία. Από τι πεθαίνουν τώρα οι γυναίκες με καρκίνου του μαστού; Από μία μετάσταση. Πότε γίνεται η μετάσταση αυτή; Στην περίπτωση της κλινικής διάγνωσης. Προφανώς στο μεσοδιάστημα από την πρώιμη υποκλινική μέχρι την κλινική εμφάνιση του καρκίνου του μαστού. Τότε συμβαίνει η μετάσταση. Για αυτό ακριβώς τον λόγο, λέω ότι δεν πρέπει να υπάρχει η φράση «ας το να δούμε αν θα μεγαλώσει» ή «να το παρακολουθούμε».

Από ποια ηλικία θα πρέπει οι γυναίκες να ξεκινήσουν να κάνουν μαστογραφία;

Η πρώτη μαστογραφία πρέπει να γίνει 35 ετών. Από ‘κει και πέρα μέχρι 180 ετών η γυναίκα θα πρέπει να κάνει κάθε χρόνο. Ότι άλλη οδηγία υπάρχει, γιατί υπάρχουν πολλές οδηγίες ανά τον κόσμο, δεν έχουν καμία σχέση με την ιατρική. Έχουν σχέση μόνο με την οικονομία και τα ασφαλιστικά ταμεία. Για παράδειγμα, στην Αγγλία οι γυναίκες ξεκινούν την μαστογραφία από 50 ετών μέχρι 64 ετών ανά τριετία. Στο ΙΑΣΩ έχουμε το 42% των γυναικών με καρκίνο του μαστού κάτω από 50 ετών που σημαίνει πως το ποσοστό αυτό δεν καλύπτεται σε όλα τα screening που γίνονται από 50 ετών και πάνω. Αυτό λοιπόν που έχει καταφέρει η Ελλάδα είναι να έχει ένα πολύ καλό ποσοστό, πάνω από το μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης  ξεκινώντας την μαστογραφία από 35 ετών και πάνω. Η επιτυχία στηρίζεται στο ότι το 38% των νέων γυναικών έχουν κάνει έστω μια μαστογραφία κάτω των 50 ετών,  με αποτέλεσμα αυτό το 42% να καλύπτεται με κάποιον τρόπο.

Παίζει κάποιο ρόλο η κληρονομικότητα στον καρκίνο του μαστού;

Ένα 2-5%  ο καρκίνος του μαστού είναι κληρονομικός. Όσο πιο κοντινοί συγγενείς υπάρχουν στο ιστορικό, όσο πιο εκτεταμένος είναι ο καρκίνος, δηλαδή αν είναι αμφοτερόπλευρος ή όχι και αν υπάρχουν μερικές ειδικές καταστάσεις, τότε έχουμε μια ένδειξη για να κάνουμε ένα χρωματοσωματικό έλεγχο. Χρωματοσωμικός έλεγχος γίνεται για να βρούμε τις μεταλλάξεις των γονιδίων BRΑC1 και BRCA2. Τα BRCA 1,2 είναι γονίδια τα οποία προστατεύουν από τον καρκίνο του μαστού. Μια μετάλλαξη σ΄αυτά τα γονίδια αίρει την προστασία και επομένως αφήνει εκτεθειμένο το μαστό σε κάποια αιτία ώστε να γίνει καρκίνος.

Ο υπόλοιπος 98%-95% είναι σποραδικός και τυχαίος καρκίνος. Η συχνότητα  είναι 1 στις 8 γυναίκες έχει, είχε ή θα έχει καρκίνο του μαστού. Επομένως, είναι πολύ μικρό το ποσοστό.

Πώς μπορεί μια γυναίκα να κάνει τον έλεγχο αυτό ώστε να δει αν έχει τις μεταλλάξεις του γονιδίου ΒRSA;

Αν υπάρχει κληρονομική επιβάρυνση και αν υπάρχει ένδειξη, τότε μπορεί να γίνει με λίγο αίμα. Αυτή η εξέταση γίνεται από παλιά στην Ελλάδα, δεν είναι κάτι καινούριο και γίνεται μάλιστα από πολλούς φορείς όχι μόνο από το Δημόκριτο. Το αποτέλεσμα έρχεται θετικό ή αρνητικό. Αν είναι θετικό τότε ο κίνδυνος είναι αρκετά υψηλός ώστε να πάθει καρκίνο του μαστού και πρέπει η γυναικά να επιλέξει μεταξύ παρακολουθήσεως και αμφοτερόπλευρης μαστεκτομής. Περίπου το 75% - 90% σύμφωνα με στοιχεία διαλέγει την αμφοτερόπλευρη μαστεκτομή.

Για ποιο λόγο τότε δεν είναι διαδεδομένη η «περιβόητη  αυτή εξέταση» της Angelina Jolie, που όπως λέτε γίνεται από παλιά; Μήπως για οικονομικούς λόγους;

Το θέμα δεν είναι μόνο οικονομικό ή ιατρικό. Το θέμα είναι κυρίως κοινωνικό. Και σ’ όλες αυτές τις συζητήσεις που γίνανε, γιατί δεν το καλύπτει το ΙΚΑ, γιατί δεν το κάνουν όλες οι γυναίκες κτλ. τις βρίσκω παράλογες. Καθώς, άμα το έχεις δεν σε παντρεύονται, δεν σε ασφαλίζουν, δεν σε προσλαμβάνουν, δεν σε κάνουν παρέα. Διότι θεωρείται η γυναίκα στιγματισμένη. Επομένως, δεν πρέπει να το ξέρει ούτε η ασφάλεια, ούτε κανείς, παρά μόνο ο γιατρός και η ασθενής. Και αυτό είναι το σωστό. Δυστυχώς, στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν υπάρχουν νόμοι οι οποίοι να προστατεύουν τη γονιδιακή ταυτότητα των ατόμων. Στην Αμερική, από το 1997 υπάρχει νόμος ο όποιος προστατεύει την γονιδιακή ταυτότητα των ατόμων και δεν πρέπει να την ξέρει κανένας άλλος εκτός από τον γιατρό. Αν ο γιατρός πει ότι αυτή η γυναικά έχει BRSA, η Αngelina Jolie έχει BRSCA τότε του αφαιρούν την άδεια. Επομένως, αυτό είναι ένα πρόβλημα το οποίο πρέπει να προσέξει κάποιος για να κάνει την εξέταση αυτή.

Παρακολούθηση ή αμφοτερόπλευρη μαστεκτομή;

Ο κίνδυνος είναι υψηλός για όσες επιλέξουν παρακολούθηση. Μάλιστα, μια μελέτη που έγινε σε 72 γυναίκες που παρακολουθηθήκαν για δυόμισι χρόνια εντατικότατα με μαστογραφία κάθε εξάμηνο και  με μαγνητική  μαστογραφία κάθε άλλο εξάμηνο, από τις 72 οι 12 νόσησαν τελικά από καρκίνο. Αντιθέτως, η πιθανότητα για μία γυναίκα που έχει υποβληθεί σε αμφοτεροπλεύρη μαστεκτομή να εμφανίσει καρκίνο είναι πάρα πολύ μικρή, περίπου κυμαίνεται στο 1% και αν είναι τόσο. Δεν το θεωρώ άσκοπο να αφαιρεθούν και οι δύο μαστοί σε μια γυναίκα που είναι επιβαρυμένη.

Βρίσκω παράλογες τις συζητήσεις που θέλουν να πλήττεται ο ρόλος της ως γυναίκα ή να χάνεται η θηλυκή της πλευρά. Η αμφοτερόπλευρη μαστεκτομή ακολουθούμενη από μια πλαστική αποκατάσταση έχει ένα εξαιρετικό αποτέλεσμα, το όποιο ίσως είναι καλύτερο από το πρώτο. Το μόνο πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει αίσθηση αν και μπροστά στην ανακούφιση που νιώθει πως δεν πρόκειται να νοσήσει δεν τίθεται θέμα για περαιτέρω συζήτηση.

Οι ψυχολογικές επιπτώσεις;

Η κάθε γυναίκα αντιδρά διαφορετικά. Ο φόβος όμως στην ασθένεια είναι ο ίδιος. Δεν εξαρτάται από οικονομικούς, κοινωνικούς ή μορφωτικούς παράγοντες. Ο φόβος μπροστά στο γεγονός αυτό είναι παγκοσμίως ο ίδιος. Αμέσως, ενεργοποιούνται αυτόματα κάποιοι μηχανισμοί άμυνας. Οι μηχανισμοί αυτοί άμυνας έχουν σκοπό να κάνουν ένα ισοζύγιο στο φόβο της ασθένειας, ώστε να ξεπεραστεί. Το ισοζύγιο αυτό ποτέ δεν είναι θετικό και ποτέ δεν είναι ίσο. Εμείς λοιπόν καλούμαστε να βοηθήσουμε και να ενισχύσουμε τους μηχανισμούς αυτούς. Πώς; Με το να τους πούμε την αλήθεια, να τους εξηγήσουμε το πρόβλημα και να αναλύσουμε όσο το δυνατό καλύτερα πώς έχουν τα πράγματα. Προσπαθούμε να μειώσουμε τη διαφορά του φόβου με την άμυνα και να την όσο το δυνατόν μικρότερη.

Η δική σας συμβουλή προς τις γυναίκες είναι…

Πρώιμη διάγνωση. Οι γυναίκες θα πρέπει να είναι κοντά στους γιατρούς και να παρακολουθούνται τακτικά. Όταν λέω γιατρούς δεν εννοώ τους ειδικούς αλλά τους γενικούς, τον παθολόγο, το γυναικολόγο τους,  που είναι μάλιστα και ο εξ απορρήτων της γυναίκας, σε εκείνον θα πει πότε έμεινε έγκυος, αν έκανε μια έκτρωση, για την εμμηνόπαυση. Επομένως, ο καθ’ ύλην αρμόδιος είναι ο μη ειδικός γιατρός ο οποίος θα πρέπει να κάνει την διάγνωση. Ο μη ειδικός μπορεί να σώσει τη γυναίκα, ο ειδικός θα την θεραπεύσει.

Είστε σύμφωνος με την έκταση που πήρε η είδηση για την Angelina Jolie;

Η μαστεκτομή δεν είναι μια καινούρια μέθοδος. Η Angelina Jolie απλά του έδωσε μια υπόσταση με τη δημοσιότητα. Ευαισθητοποίησε πολλούς ανθρώπους και ευνόησε την αμφοτερόπλευρη μαστεκτομή. Οι γυναίκες που ζητάνε αμφoτερόπλευρη μαστεκτομή  έχουν αυξηθεί κάθετα. Το θετικό λοιπόν της δημοσιότητας αυτή είναι ότι θα σώζονται όλο και περισσότερες γυναίκες και σε ορισμένες περιπτώσεις γυναικών με BRCA θετικό να επιτυγχάνεται η πρόληψη, όπως στην περίπτωση της Angelina Jolie.

Κάντε like στη σελίδα μας στο facebook για να μαθαίνετε όλα τα νέα.