Αθηνά Παππά: "Ζούμε σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία, η εξωτερική ομορφιά είναι ελάττωμα. Αν έχεις και εσωτερική, ουαί και αλίμονο"
Άννα Καντζηλιέρη
21 Οκτωβρίου 2025
Η Αθηνά Παππά έχει διανύσει χιλιόμετρα στο μονοπάτι που φέρει το όνομα «υποκριτική» - άλλοτε από τη σκοπιά της ηθοποιού και άλλοτε από τη σκοπιά της σκηνοθέτιδας. Η διαδρομή της ξεκίνησε νωρίς κι αν τη ρωτήσεις σήμερα πώς κατάφερνε κάθε φορά να βρίσκει τη σωστή έξοδο, θα σου απαντήσει με «υπομονή και σκληρή δουλειά». Έχει ταλέντο και αυτό το αναγνώρισαν από νωρίς ο Μάνος Χατζιδάκης, ο Μιχάλης Κακογιάννης και άλλοι πολλοί. Όμως η ίδια δεν περιορίστηκε σε αυτό. Δεν σταμάτησε ποτέ να διαβάζει, να δουλεύει, να εξελίσσεται.
Η ομορφιά της αποτέλεσε αρκετές φορές εμπόδιο στην πορεία της, όμως ο δυναμισμός και η ισχυρή θέλησή της για δουλειά ήταν τα «όπλα» της σε κάθε «όχι», σε κάθε κλειστή πόρτα που συναντούσε μπροστά της. Η αγάπη της για την τέχνη της έδειχνε κάθε φορά τον δρόμο. Και έτσι δεν χάθηκε ποτέ. Η μετάβαση από τον ρόλο της ηθοποιού σε αυτόν της σκηνοθέτιδας προήλθε από την ανάγκη της να εκφραστεί, να «αδειάσει» στο θεατρικό σανίδι όλα όσα έκρυβε στην ψυχή της και να δοκιμαστεί σε νέες πίστες.
Μέσα στα χαμόγελα και την επιτυχία, υπήρξαν δύσκολες ημέρες. Η διαδρομή της δεν ήταν πάντα φωτεινή. Αντίθετα, είχε και «γκρίζες» ημέρες, από τις οποίες κατάφερε να αντλήσει δύναμη και να προχωρήσει μπροστά. Η διάγνωση με καρκίνο είναι, ίσως, το πιο δύσκολο κεφάλαιο της ιστορίας της. Όμως, η Αθήνα Παππά δεν «λύγισε». Έστρεψε πάλι το βλέμμα της στην τέχνη της, στους ανθρώπους της, στον εσωτερικό κόσμο της και στάθηκε ξανά στα πόδια της. Από τότε, στέκεται και στο πλευρό των γυναικών στο «Άλμα Ζωής», ούσα επικεφαλής της θεατρικής ομάδας που ίδρυσε.
Πριν από 25 χρόνια, έκανε το ντεμπούτο της στη σκηνοθεσία και αυτή τη σεζόν, υπογράφει σκηνοθετικά για δεύτερη φορά, την παράσταση «Η Κουκούλα». Λίγο καιρό πριν από την πρεμιέρα, ένα βροχερό φθινοπωρινό πρωινό του Οκτωβρίου, τη συνάντησα στο γραφείο της και κάναμε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση για το JennyGr. Κι αν κάτι έχω να πω μετά τη συναναστροφή μαζί της, είναι πως η Αθήνα Παππά σκέφτεται πολύ, μιλάει λιγότερο, παρατηρεί τον κόσμο, προβληματίζεται. Τα βιώματά της είναι η δύναμή της και η αγάπη της για τη ζωή η πυξίδα για κάθε επόμενο βήμα. Η Αθηνά Παππά γνωρίζει πως η διαδρομή μας στη Γη είναι γεμάτη ανηφόρες και κατηφόρες - εσύ θα επιλέξεις από ποια οπτική θέλεις να βλέπεις κάθε φορά ό,τι συμβαίνει γύρω σου.
Η συνέντευξη της Αθηνάς Παππά στο JennyGr:
- Ας ξεκινήσουμε από την παράσταση. Αυτή η θεατρική σεζόν θα σας βρει στο ΠΛΥΦΑ, σκηνοθετώντας γι’ ακόμα μια φορά το έργο του Θανάση Τριαρίδη, «Η Κουκούλα». Τι πρόκειται να δούμε επί σκηνής;
Φέτος, είναι η δεύτερη χρονιά που ανεβαίνει η «Κουκούλα» - με διαφορετικούς ηθοποιούς και σε άλλο θέατρο. Βρισκόμαστε στο ΠΛΥΦΑ, έναν ιδιαίτερο χώρο, σε εργοστασιακό στιλ, που ταιριάζει περισσότερο με το έργο. Η «Κουκούλα» του Θανάση Τριαρίδη είναι αναμφισβήτητα ένα κοινωνικοπολιτικό έργο, το οποίο αναφέρεται και θίγει θέματα για την ίδια την ζωή και την υπόστασή της. Σε μια συντεταγμένη απολυταρχική πολιτεία οι ήρωές του έργου, οφείλουν απόλυτη υπακοή στις διαταγές της και στους νόμους.
Η σκηνοθετική μου προσέγγιση εμπνέεται από τον γερμανικό εξπρεσιονισμό και το μεσοπολεμικό καμπαρέ, και εστιάζει στο σώμα και τις γκροτέσκ εκφράσεις του προσώπου και άλλοτε στην αποστασιοποίηση από τα πράγματα. Οι πρωταγωνιστές είναι δύο άνθρωποι που μπορεί να είναι, ένας άντρας και μια γυναίκα ή δυό γυναίκες ή δυό άντρες. Εδώ σκηνοθετική αδεία είναι - μία κοπέλα και ένα άφυλο άτομο - οι οποίοι συναντιούνται σε ένα πρατήριο που διανέμει κουκούλες. Το απολυταρχικό αυτό καθεστώς, επιβάλλει με έκτακτο Διάταγμα στον πολίτη να φοράει κουκούλα, την οποία προμηθεύεται από το πρατήριο της γειτονιάς του, σε περίπτωση που το κράτος τον καλέσει να αναγνωρίσει άτομα, που έχουν εισβάλει στη χώρα του, στις συγκεντρώσεις Άμυνα, όπως τις αποκαλούν. Οι πολίτες είναι υποχρεωμένοι να πατήσουν το κουμπί της εξολόθρευσής τους. Της εξολόθρευσης του ανθρώπου από τον άνθρωπο.
Στην παράσταση, βλέπουμε μια κοπέλα να εισέρχεται σε αυτό το πρατήριο, προκειμένου να πάρει την κουκούλα της, διότι διαφορετικά θα υπάρξουν κυρώσεις. Αυτό συμβαίνει καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης, ωστόσο κάθε φορά υποδύεται ένα άλλο πρόσωπο και αυτή είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για την ηθοποιό. Ως σκηνοθέτις, αποφάσισα να εντάξω στο σκηνικό του έργου ένα ανθρώπινο ον, που κάθεται πάντα στο πρατήριο - είναι πάντα παρών. Αυτό το «ζωντανό σκηνικό» είναι ένας άνθρωπος, ένα ισχυρό σύμβολο του ανθρώπου-αντικειμένου, του σκλάβου, του μετανάστη, του κατοικίδιου σε έναν κόσμο που ολοένα γίνεται πιο απάνθρωπος, ο οποίος άλλοτε παράγει ήχους και μουσική - πάντα, όμως, υπό την εξουσία του αφέντη, εδώ του υπαλλήλου.
Μου αρέσει πολύ το έργο, γιατί είναι επίκαιρο. Θίγει όλα τα κοινωνικά προβλήματα που υπάρχουν γύρω μας. Στόχος μου είναι μέσα από αυτή την παράσταση να αφυπνιστεί το κοινό, να συμμετέχει στην εξέλιξη και να αναρωτηθεί που βαδίζει αυτός ο κόσμος. Θα ήθελα να κατανοήσει, πως ο άνθρωπος κινδυνεύει από τον ίδιο τον άνθρωπο. Η κουκούλα είναι ένα συμβολικό στοιχείο. Υπάρχουν σκηνές, που πραγματικά γελάς, αλλά γελάς και ταυτόχρονα αισθάνεσαι ότι κάποιος σε χτυπάει στο στομάχι. Ο τρόπος που εξελίσσεται το έργο έχει πολύ έντονη την αίσθηση του ιδιότυπου χιούμορ. Πιστεύω, πως το δράμα του ανθρώπου συμβαδίζει με την κωμωδία. Είναι αλληλένδετα αυτά τα δύο στοιχεία. Μέσα από το κωμικό στοιχείο, φαίνεται εντονότερα το τραγικό. Φεύγοντας από τη θεατρική αίθουσα, θέλω οι θεατές να κατανοήσουν, πως ο άνθρωπος είναι ικανός για όλα, και πως είναι στο χέρι μας να αντισταθούμε σε ό,τι κακό συμβαίνει γύρω μας, ώστε να μην φτάσουμε στο σημείο να γίνουμε εμείς οι εξολοθρευτές του ανθρώπινου είδους.
Στην παράσταση «Η Κουκούλα» υπάρχουν σκηνές, που πραγματικά γελάς, αλλά γελάς και ταυτόχρονα αισθάνεσαι ότι κάποιος σε χτυπάει στο στομάχι. Ο τρόπος που εξελίσσεται το έργο έχει πολύ έντονη την αίσθηση του ιδιότυπου χιούμορ. Πιστεύω, πως το δράμα του ανθρώπου συμβαδίζει με την κωμωδία. Είναι αλληλένδετα αυτά τα δύο στοιχεία.
- Ξεκινήσατε τη διαδρομή σας στην υποκριτική ως ηθοποιός, κάνοντας συνεργασίες με σπουδαίους επαγγελματίες του χρόνου. Στην πορεία, επικεντρωθήκατε στη σκηνοθεσία. Ήταν προσωπική ανάγκη ή απαραίτητη εξέλιξη;
Δεν έχω πάψει να είμαι ηθοποιός και ούτε θέλω. Αυτή η μετάβαση έγινε λόγω των σπουδών μου. Το 1999 αποφάσισα να κάνω μια στροφή στην καριέρα μου, ώστε να μπορώ να πραγματοποιήσω το δικό μου όνειρο. Οπότε, ίδρυσα μια εταιρεία και άρχισα να κάνω αβάν - γκαρντ παραστάσεις. Αυτό είχα ονειρευτεί και το έκανα σε μια στιγμή, που ήμουν πολύ ψηλά στην καριέρα μου - έπαιρνα καλούς μισθούς και είχα σημαντικές συνεργασίες. Δεν με ενδιέφερε να δουλέψω σε εμπορικά θέατρα.
Αυτή η στροφή έγινε από προσωπική ανάγκη, ήθελα να εκφραστώ μέσα από διαφορετικά πράγματα. Δημιούργησα, λοιπόν, μια ομάδα και άρχισα να σκηνοθετώ και να κάνω δικές μου παραγωγές. Αυτή η στροφή ήταν πολύ αναγκαία, γιατί είχα μέσα μου πράγματα που επιθυμούσα να τα εκφράσω και ως ηθοποιός δεν μπορούσα. Ως ηθοποιός είμαι απόλυτα υπάκουη στον σκηνοθέτη, είμαι μαθήτρια, γιατί εξυπηρετώ το όραμά του, και αυτό μου αρέσει. Όταν σκηνοθετώ, δημιουργώ. Ο σκηνοθέτης δημιουργεί το όραμα από το μηδέν - ανάλογα με τη δική του ανάγνωση του κειμένου.
- Τι φοβάστε περισσότερο, όταν ανεβαίνει μια νέα παράσταση, είτε παίζετε σε αυτή είτε τη σκηνοθετείτε. Την παρεξήγηση, την αδιαφορία ή την κριτική;
Σίγουρα η αδιαφορία - δεν είναι καθόλου ευχάριστη. Το να αδιαφορεί το κοινό, είναι ό,τι χειρότερο. Το να έχει διαφορετική άποψη και να την εκφράζει, είναι πολύ καλό. Μια κριτική, η οποία δεν έχει σκοπό να βλάψει, είναι ευπρόσδεκτη. Η κριτική δεν με φοβίζει καθόλου, αντίθετα την επιδιώκω. Η αδιαφορία θα με τσάκιζε, είναι βαριά τόσο για τον ηθοποιό όσο και για τον σκηνοθέτη. Να δίνει ο άλλος την ψυχή του πάνω στη σκηνή και ο θεατής να μασάει τσίχλα ή να τρώει πασατέμπο. Αυτό «σκοτώνει» τον καλλιτέχνη.
Εγώ, επειδή είμαι της γερμανικής σχολής, είμαι παρούσα σε κάθε παράσταση. Είναι σαν να παίζω και εγώ. Μετά το τέλος κάθε παράστασης, γίνεται μια συζήτηση με τους ηθοποιούς για το πώς έπαιξαν. Σε τέτοια έργα, όπως η «Κουκούλα», δεν πρέπει να αποκλίνεις από το αρχικό αποτέλεσμα. Οι ηθοποιοί δεν πρέπει να ξεφύγουν από το αρχικό πλάνο, γιατί αλλάζει το έργο. Είμαι αυστηρή με τους άλλους, αλλά πρώτα από όλα με τον εαυτό μου. Μου αρέσει, επίσης, να υπάρχει σεβασμός, τόσο από τους ηθοποιούς προς τον σκηνοθέτη όσο και από τον σκηνοθέτη προς τους ηθοποιούς.
Μια κριτική, η οποία δεν έχει σκοπό να βλάψει, είναι ευπρόσδεκτη. Η κριτική δεν με φοβίζει καθόλου, αντίθετα την επιδιώκω. Η αδιαφορία θα με τσάκιζε, είναι βαριά τόσο για τον ηθοποιό όσο και για τον σκηνοθέτη.
- Ως γυναίκα δημιουργός, σε έναν πολύ απαιτητικό και ανταγωνιστικό χώρο, νιώθετε πως η άποψή σας ακούγεται διαφορετικά από αυτή ενός άντρα;
Κατά τη διάρκεια της πορείας μου ως ηθοποιός έχασα ρόλους λόγω της εξωτερικής εμφάνισής μου. Επειδή μεγάλωσα με έναν πατέρα, ο οποίος μου έμαθε να είμαι δυναμική και είχα αγόρια αδέρφια, καταλάβαινα και καταλαβαίνω πώς είναι ένας άντρας. Καταλάβαινα την ψυχολογία τους και γινόμουν φίλη μαζί τους. Είχα πολλούς φίλους άντρες - πάντα τα πηγαίναμε καλά, υπήρχε σεβασμός ανάμεσά μας. Ως ηθοποιός βίωσα σεξιστικές συμπεριφορές λόγω της εμφάνισής μου. Πολλές φορές, αυτά τα σχόλια λειτουργούσαν ως «φρένο» στις δουλειές μου και αυτό με πίκρανε. Επειδή δεν είχα κονέ, μια ισχυρή πλάτη για να με προστατέψει ή δεν ήμουν σε κάποιο κόμμα, αντιμετώπισα αρκετές τέτοιες συμπεριφορές.
Δεν ήθελα να ανήκω σε κανένα κοματικό μηχανισμό για να μην με κατευθύνει κανείς. Ένας καλλιτέχνης πρέπει να είναι ελεύθερος, για να εκφράζει τις απόψεις του. Όταν βιοπορίζεσαι από αυτό το επάγγελμα, είναι δύσκολα τα πράγματα. Πρέπει να κάνεις συμβιβασμούς, πρέπει να κατεβάζεις το κεφάλι, γιατί θέλεις να βγάλεις τα προς το ζην. Όταν ένας ηθοποιός δεν έχει πίσω του ισχυρά κονέ, είναι πολύ πιο δύσκολος ο δρόμος του, η ανηφόρα είναι πολύ μεγάλη και υπάρχουν πολλές τρικλοποδιές.
Όταν πήγα στην οντισιόν του Μάνου Χατζιδάκι, ήμουν στο πρώτο έτος της σχολής. Τότε, είχαμε πάει όλοι, γιατί θέλαμε να δούμε από κοντά τον μύθο. Δεν ήταν μόνο ηθοποιοί, αλλά και απλοί άνθρωποι που ήθελαν να δοκιμαστούν. Ανέβηκα στη σκηνή και με πήρε στην παράσταση. Ο πήχης ήταν από την αρχή υψηλός. Από αυτόν τον άνθρωπο έμαθα πάρα πολλά, όπως τι θα πει υπομονή. Ο Μάνος ήταν σοφός, ευφιέστατος, αλλά έπρεπε να έχεις πολλή υπομονή. Εμένα δεν με ανέβαζε ποτέ πάνω στη σκηνή. Ήμουν η μόνη που καθόταν από κάτω. Αναρωτιόμουν γιατί το κάνει αυτό, αλλά δεν με πείραζε, γιατί άκουγα, έβλεπα, μάθαινα.
Κάποια στιγμή, λοιπόν, μετά από καιρό, μου απηύθυνε τον λόγο, λέγοντάς μου «ελάτε επάνω». Είχαν περάσει μήνες. Τα έχασα. Ανέβηκα επάνω στη σκηνή, διάβασα κάτι και μου έδωσε έναν πρωταγωνιστικό ρόλο. Τώρα δεν γνωρίζω, αν με τσέκαρε ή ήθελε να δει την υπομονή μου, όμως εγώ κέρδισα έναν σημαντικό ρόλο. Ο Μάνος Χατζιδάκις ήταν ένα μεγάλο σχολείο για εμένα. Σε αυτή την παράσταση γνώρισα και άλλους σπουδαίους ανθρώπους οι οποίοι με τους μετέπειτα δασκάλους μου και μέντορές μου, Βολονάκη και Κακογιάννη, διαμόρφωσαν την αισθητική μου. Από εκεί και πέρα, έπρεπε να βαδίσω με αυτά τα δεδομένα.
Ως ηθοποιός βίωσα σεξιστικές συμπεριφορές λόγω της εμφάνισής μου. Πολλές φορές, αυτά τα σχόλια λειτουργούσαν ως «φρένο» στις δουλειές μου και αυτό με πίκρανε. Επειδή δεν είχα κονέ, μια ισχυρή πλάτη για να με προστατέψει ή δεν ήμουν σε κάποιο κόμμα, αντιμετώπισα αρκετές τέτοιες συμπεριφορές.
- Πιστεύετε ότι οι νεότερες γυναίκες σήμερα «παλεύουν» με τα ίδια εμπόδια που αντιμετωπίσατε εσείς δεκαετίες πριν - τόσο σε επαγγελματικό όσο και σε προσωπικό επίπεδο;
Ο άνθρωπος δεν αλλάζει, αλλά νομίζω ότι είναι διαφορετικά τα πράγματα στη σημερινή εποχή. Σε αυτή την χώρα, η εξωτερική ομορφιά είναι ελάττωμα. Αν έχεις και εσωτερική, ουαί και αλίμονο. Ζούμε σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία, αυτό μου το είχε πει και ο Μάνος Χατζιδάκις. «Κορίτσι μου, φύγε, να πας στο εξωτερικό, γιατί εδώ θα αντιμετωπίσεις προβλήματα με τους άντρες. Γιατί, όταν εμφανίζεσαι θα ανοίγουν οι πόρτες διάπλατα και μόλις πας να βάλεις το πόδι σου μέσα, θα σου τις κλείνουν με θόρυβο». Αυτό έγινε στη ζωή μου. Τότε, μου έλεγε πως «έχεις προσωπικότητα, δεν είσαι απλώς όμορφη και αυτό δεν αντέχεται». Εγώ, αυτά τα έζησα.
Πιστεύω, λοιπόν, πως οι γυναίκες που είναι έτσι, αντιμετωπίζουν πάντα το ίδιο θέμα, όταν είναι δυναμικές. Στη σημερινή κοινωνία, έχουν τη δυνατότητα να το επικοινωνήσουν. Το διαδίκτυο έχει κάποια καλά. Σε αυτές τις περιπτώσεις, μπορείς να το μοιραστείς αμέσως. Βέβαια, οι περισσότεροι φοβούνται ότι δεν θα βρουν δουλειά, γι’ αυτό και πάρα πολλά πράγματα κρύφτηκαν κάτω από το χαλί, γιατί φοβήθηκαν. Ένας δάσκαλός μου, ο Β. Παπαβασιλείου, έλεγε πως η σκηνή θα σε πετάξει από μόνη της, αν δεν είσαι καλός. Δεν θα σε αφήσει. Φυσικά, υπάρχουν και εξαιρέσεις, αλλά γενικά ισχύει. Έχουμε δει ανθρώπους που δεν έχουν ταλέντο, αλλά έχουν πλάτες, να μένουν όρθιοι και να παίρνουν δουλειές ξανά και ξανά. Οι μετριότητες βασιλεύουν σε αυτή τη χώρα. Όσοι είναι σπουδαίοι τα κατάφεραν, επειδή μπόρεσαν να αντισταθούν σε όλο αυτό. Οι Έλληνες έχουμε το ιδίωμα να μην συμπράττουμε. Τα μεγάλα ονόματα δεν συμπράττουν, όπως συνέβαινε παλιά. Είναι πολύ σπάνιο πια, δεν το βρίσκεις εύκολα. Τουλάχιστον εγώ δεν το έχω δει.
Σε αυτή την χώρα, η εξωτερική ομορφιά είναι ελάττωμα. Αν έχεις και εσωτερική, ουαί και αλίμονο. Ζούμε σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία, αυτό μου το είχε πει και ο Μάνος Χατζιδάκις.
- Αποφασίσατε να μιλήσετε δημόσια για τη μάχη σας με τον καρκίνο. Ποια ήταν για εσάς η πιο δύσκολη φάση αυτής της διαδρομής - σωματικά ή ψυχικά;
Ο καρκίνος με βρήκε μέσα στην πανδημία. Ήμουν μόνη με τον σύντροφό μου. Τα παιδιά μου ζούσαν στο εξωτερικό και δεν μπορούσαν να έρθουν καν στην επέμβαση. Ήταν τότε που είχαν απαγορευτεί όλες οι πτήσεις. Με την πρώτη πτήση που έγινε, ήρθε η κόρη μου - περίπου 15 ημέρες μετά την επέμβαση. Ήταν δύσκολο να πω στα παιδιά μου ότι έχω καρκίνο, ότι θα χειρουργηθώ, ενώ εκείνα ήταν τόσο μακριά. Ήθελαν να είναι δίπλα μου και εγώ ήθελα να είναι μαζί μου. Ήταν πολύ σκληρό να μην μπορώ να τα έχω εκείνη τη στιγμή., Δυστυχώς, είχα πολλές παρενέργειες από τη θεραπεία. Καπό τις οποίες κινδύνεψα πολλές φορές να χάσω τη ζωή μου. Ωστόσο, ποτέ δεν το έβαλα κάτω.
Ο σύντροφός μου ήταν πάντοτε δίπλα μου, δεν με άφησε στιγμή. Επίσης, δεν με μεταχειρίστηκε ποτέ σαν άρρωστη, μου έλεγε ότι «είναι κάτι που μπορεί να συμβεί στον καθένα» και πως θα περάσει. Ήταν πάντα εκεί. Και αυτό μου έδινε δύναμη να ανταπεξέλθω. Κατά τη διάρκεια των χημειοθεραπειών έκανα μαθήματα σε δύο παιδιά για να δώσουν εξετάσεις στο θέατρο. Παρότι δεν ήμουν καλά, δέχτηκα να διδάξω, γιατί ήθελα κάτι να κάνω για να ξεχνιέμαι. Επικοινώνησα την ασθένειά μου, για να δώσω δύναμη σε άλλες γυναίκες. Με παρότρυνε ο γιατρός μου και το έκανα.
Στην ανάρτησή μου στο Facebook, αναφέρθηκα και στο Άλμα Ζωής. Δεν γνώριζα τους ανθρώπους που βρίσκονται από πίσω, όμως είχα δει τη δουλειά τους και ήθελα να το μοιραστώ. Μετά την τεράστια απήχηση που είχε η δημοσίευση, με κάλεσε η πρόεδρος κ. Μιχαλοπούλου και μου πρότεινε να συνθέσουμε μια θεατρική ομάδα για τις γυναίκες που έχουν επιβιώσει του καρκίνου. Χάρηκα πάρα πολύ. Έτσι ξεκίνησαν όλα και τώρα θα πάμε στο πέμπτο έτος. Αυτές οι γυναίκες πήραν πολλή δύναμη. Μου έλεγαν πως άλλαξε η ζωή τους. Αυτό είναι το πιο συγκινητικό πράγμα που έχει συμβεί στη ζωή μου.
Βλέπω την ευγνωμοσύνη των ανθρώπων στα μάτια τους. Το θέατρο είναι ένας μαγικός κόσμος, ξεχνάμε τα δικά μας προβλήματα και μπαίνουμε μέσα σε αυτό. Από την αρχή, είχα πει σε αυτές τις γυναίκες πως εδώ θα μιλάμε μόνο για το θέατρο δεν θα μιλήσουμε ποτέ για τον καρκίνο. Το 2024 ανεβάσαμε με την ομάδα παράσταση στο θέατρο της ΑΣΚΤ και ήταν πολύ επιτυχής! Φέτος, ο πήχης ανέβηκε και εμείς έχουμε έναν πολύ μεγαλύτερο στόχο. Θα παρουσιάσουμε ένα μέρος από το έργο, που φιλοδοξούμε να ανεβάσουμε στο τέλος της επόμενης χρονιάς, στο Ογκολογικό Συνέδριο. Πρόκειται για ένα δύσκολο εγχείρημα, αλλά αφού το θέλουν, θα το κάνουμε.
Ο σύντροφός μου ήταν πάντοτε δίπλα μου, δεν με άφησε στιγμή. Επίσης, δεν με μεταχειρίστηκε ποτέ σαν άρρωστη, μου έλεγε ότι «είναι κάτι που μπορεί να συμβεί στον καθένα» και πως θα περάσει. Ήταν πάντα εκεί. Και αυτό μου έδινε δύναμη να ανταπεξέλθω.
- Στην Ελλάδα, ο καρκίνος του μαστού ακόμα «συνδέεται» από φόβο και ταμπού. Νιώσατε ποτέ ότι σας αντιμετώπισαν διαφορετικά μετά τη διάγνωση;
Αυτό που με πίκρανε είναι πως δεν έλαβα καμία επαγγελματική πρόταση μετά τον καρκίνο. Δεν ξέρω, αν κανείς θα μπορούσε να κάνει αυτό που έκανα εγώ, δηλαδή να διδάσκω και να οδηγήσω αυτές τις γυναίκες στον κόσμο του θεάτρου και να μπορούν να εκφραστούν μέσω αυτού. Είχα να κάνω με ανθρώπους που αντιμετώπιζαν ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας. Αυτή η ασθένεια σε αλλοτριώνει. Βγαίνουν από μέσα σου πράγματα που δεν τα είχες πριν νοσήσεις λόγω των παρενεργειών. Οι γυναίκες χάνουν το στήθος τους - το αποκαθιστούν, αλλά δεν είναι το ίδιο. Χάνουν τα μαλλιά τους - αισθάνονται ότι δεν είναι πια γυναίκες και αυτό δεν είναι εύκολο να το αντιμετωπίσεις ως δάσκαλος, παρά το γεγονός ότι έχεις περάσει το ίδιο. Το κατανοείς πιο εύκολα, αλλά δεν παύει να είναι δύσκολο, γιατί έχεις 10-15 διαφορετικές ψυχές, με διαφορετικές νοοτροπίες και κοινό γνώμονα ότι δεν είναι ηθοποιοί.
Με συγκινεί η θέληση αυτών των ανθρώπων για ζωή. Γιατί, όταν κινδυνεύεις να χάσεις τη ζωή, την αξιολογείς αλλιώς. Δεν αλλάζεις ως άνθρωπος, αλλά αλλάζει η ματιά σου για τη ζωή. Και για να λέμε και την αλήθεια, είσαι πιο κοντά στον θάνατο - όπως και να το κάνουμε. Μπορεί να μην πεθάνεις από αυτό και να το ξεπεράσεις, αλλά στατιστικά είσαι πιο κοντά. Έχεις τον θάνατο παρέα, προχωράει κάθε ημέρα μαζί σου. Όταν το συνειδητοποιείς αυτό, γίνεσαι καλύτερος άνθρωπος. Δεν ξέρεις αν θα υπάρχει αύριο, οπότε επικεντρώνεσαι στο σήμερα. Σκέφτεσαι, πως αν ζήσω μια ημέρα παραπάνω, θέλω να προσφέρω σε εμένα και στους άλλους. Πρωτίστως, όμως, σε εμένα. Εγώ από το Άλμα Ζωής ωφελήθηκα πολύ, γιατί προσέφερα και πήρα. Έλαβα αγάπη και ευγνωμοσύνη. Ένιωσα πως το συναίσθημα που εισέπραξα ήταν το πιο δυνατό που έχω λάβει.
Με συγκινεί η θέληση αυτών των ανθρώπων για ζωή. Γιατί, όταν κινδυνεύεις να χάσεις τη ζωή, την αξιολογείς αλλιώς. Δεν αλλάζεις ως άνθρωπος, αλλά αλλάζει η ματιά σου για τη ζωή. Και για να λέμε και την αλήθεια, είσαι πιο κοντά στον θάνατο - όπως και να το κάνουμε. Μπορεί να μην πεθάνεις από αυτό και να το ξεπεράσεις, αλλά στατιστικά είσαι πιο κοντά. Έχεις τον θάνατο παρέα, προχωράει κάθε ημέρα μαζί σου. Όταν το συνειδητοποιείς αυτό, γίνεσαι καλύτερος άνθρωπος.
- Τι θα λέγατε σήμερα σε μια γυναίκα που μόλις έμαθε ότι έχει καρκίνο;
Μην φοβάσαι, η ζωή είναι ωραία. Έχεις την ευκαιρία, να έχεις τη ζωή στα χέρια σου, από εκεί και πέρα εσύ ορίζεις τι θα κάνεις. Είναι ένα δώρο που δεν πρέπει να χάσεις.
- Σε παλαιότερη συνέντευξή σας, είπατε ότι έχετε βιώσει κακοποιητικές συμπεριφορές από μικρή ηλικία. Τι σας βοήθησε να μετατρέψετε τον πόνο σε δύναμη;
Προσπάθησα αυτό το τραύμα να μην το αφήσω να ματώσει, αλλά να το μετουσιώσω σε τέχνη. Η μητέρα μου πάντα μου έλεγε πως συνέχεια κάτι παθαίνω, αλλά ξαναγεννιέμαι μέσα από τις στάχτες μου. Αυτό είναι κάτι που με χαρακτηρίζει. Μπορεί να συμβεί οτιδήποτε, μπορεί να φοβηθώ, γιατί είμαι άνθρωπος, και να πανικοβληθώ. Αλλά στα μεγάλα προβλήματα έχω μια απίστευτη ηρεμία και φαίνομαι σαν να κατάγομαι από το Θιβέτ. Σκέφτομαι πάντα πως υπάρχει λύση, πως όλα θα πάνε καλά, και αυτό είναι πολύ σημαντικό. Δέχτηκα κακοποιητικές συμπεριφορές, που με τραυμάτισαν ψυχικά - κι άλλες φορές σωματικά - αλλά δεν επέτρεψα να γίνει μέσα μου κακία ή μνησικακία. Όχι. Συγχώρεσα, διότι κατανόησα. Είναι πολύ δύσκολο, αλλά μου έχει συμβεί. Σε μία περίπτωση, έφτασα στο σημείο να κατανοήσω και να συγχωρήσω. Στις υπόλοιπες, κατανόησα και αδιαφόρησα μετά. Εγώ αποστασιοποιούμαι από αυτό που μου συνέβη και το αντιμετωπίζω σαν να συνέβη σε κάποιον άλλον, όχι σε εμένα. Είναι μια θεατρική μέθοδος αυτή, που με έχει βοηθήσει πολύ στη ζωή μου. Ακόμα και τον καρκίνο τον διαχειρίστηκα με αυτόν τον τρόπο. Για να μπορέσεις να αντέξεις, πρέπει να αποστασιοποιηθείς από το συναίσθημα.
Δέχτηκα κακοποιητικές συμπεριφορές, που με τραυμάτισαν ψυχικά - κι άλλες φορές σωματικά - αλλά δεν επέτρεψα να γίνει μέσα μου κακία ή μνησικακία. Όχι. Συγχώρεσα, διότι κατανόησα. Είναι πολύ δύσκολο, αλλά μου έχει συμβεί. Σε μία περίπτωση, έφτασα στο σημείο να κατανοήσω και να συγχωρήσω. Στις υπόλοιπες, κατανόησα και αδιαφόρησα μετά.
- Αν μπορούσατε να μιλήσετε στη 18χρονη Αθηνά Παππά σήμερα, τι θα της λέγατε;
Αρχικά, να ακολουθήσει το όνειρό της. Θα της έλεγα και κάτι άλλο, όμως, κάτι που δεν έκανε η ίδια η Αθηνά: να φύγει στο εξωτερικό νέα. Αυτό δεν το τόλμησα, γιατί αγαπούσα τόσο το θέατρο όσο και τον λόγο και σκεφτόμουν πως έξω δεν θα μπορούσα να μιλήσω στη μητρική γλώσσα μου και να εκφραστώ μέσω αυτής. Δεν το τόλμησα. Τώρα θα το τολμούσα, γιατί έχουν αλλάξει κάποια πράγματα. Κατά τα άλλα, θα έκανα τα ίδια.
- Ποιο είναι το σημαντικότερο πράγμα που μάθατε για τη ζωή και αποτελεί πάντα πυξίδα στην πορεία σας;
Η ζωή μου έχει μάθει να είμαι αυτάρκης. Η πηγή μου να είναι ο ίδιος μου ο εαυτός. Να αγαπάω τον εαυτό μου, για να μπορώ να αγαπάω τους άλλους. Μου έμαθε να στηρίζομαι στις δικές μου δυνάμεις. Δεν υπάρχει καλύτερος συνεπιβάτης στον δρόμο της ζωής από τον ίδιο σου τον εαυτό. Πρέπει να αγαπάς τον εαυτό σου, για να μπορέσεις να βαδίσεις μαζί του, γιατί η ζωή είναι δύσκολη, αλλά ωραία.
Οι νέοι σήμερα δεν αγαπούν τον εαυτό τους, τον κακοποιούν. Μπαίνουν σε έναν ανταγωνισμό, όλοι προσπαθούν να ζήσουν σε μια εικονική πραγματικότητα και την πραγματικότητα δεν την γνωρίζουν. Γνωρίζουν αυτό που βλέπουν, όχι αυτό που συμβαίνει. Αυτό είναι το κακό του διαδικτύου. Ζεις σε έναν άλλο κόσμο, που δεν είναι υπαρκτός.
Φωτογραφίες: Από την προσωπική συλλογή της Αθηνάς Παππά
Πληροφορίες παράστασης:
Η Κουκούλα στο θέατρο ΠΛΥΦΑ
Από 12/11 και κάθε Τετάρτη στις 21:00.