Τα τικ είναι ξαφνικές, ταχείες, επαναλαμβανόμενες, άσκοπες, άρρυθμες, στερεοτυπικές συσπάσεις κινητικών ή φωνητικών μυών. Υπάρχουν δυο είδη τικ: Κινητικά και φωνητικά. Τα τικ επίσης μπορεί να είναι απλά ή πολύπλοκα. Ενδεικτικά μερικά παραδείγματα των διαφόρων τύπων είναι:
•Απλά κινητικά: Ανοιγοκλείσιμο ματιών, τίναγμα κεφαλιού, ανασήκωμα του ώμου, μορφασμοί προσώπου
•Απλά φωνητικά: Καθάρισμα του λαιμού, ρούφηγμα της μύτης, κραυγές, πλατάγισμα της γλώσσας
•Πολύπλοκα κινητικά: Πηδήματα, άγγιγμα άλλων προσώπων ή πραγμάτων, στριφογύρισμα γύρω από τον εαυτό και μερικές φορές αυτοτραυματικές πράξεις όπως κτύπημα ή δάγκωμα των χεριών.
Η εμφάνιση των τικ μπορεί να υποχωρήσει για κάποια λεπτά ή λίγες ώρες. Μερικά παιδιά καταφέρνουν να καταστέλλουν τα τικ τους στο σχολείο. Όταν όμως επιστρέψουν σπίτι, παρουσιάζουν πολλαπλά επεισόδια. Ωστόσο, συνήθως τα τικ δεν καταστέλλονται κατά βούληση. Tα τικ είναι συνήθη στα παιδιά ηλικίας κάτω των 10 ετών και κυρίως στα αγόρια. Μέχρι και 20% των παιδιών έχουν τικ, τα οποία είναι κατά το πλείστο παροδικά. Τα κινητικά τικ είναι συνηθέστερα των φωνητικών. Σε μια μειονότητα των παιδιών, τα τικ παγιώνονται και γίνονται χρόνια.
Τι μπορεί να προκαλέσει την εμφάνισή τους;
Οι λόγοι που προκαλούν τα τικ είναι άγνωστοι. Αυτό που είναι γνωστό, είναι ότι το άγχος φαίνεται να επιδεινώνει την εκδήλωση και τη συχνότητα των τικ. Ορισμένα τικ εξελίσσονται σε σύνδρομο Tourette.
Τι είναι το σύνδρομο Tourette ή αλλιώς Σύνδρομο Gilles de la Tourette;
Είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που χαρακτηρίζεται από την παρουσία πολλαπλών κινητικών και φωνητικών τικ. Η ακριβής αιτία του παραμένει άγνωστη. Από τις μελέτες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα δεν αποδεικνύεται πως υπάρχει συγκεκριμένη εγκεφαλική βλάβη. Τα περισσότερα παιδιά έχουν φυσιολογική νοημοσύνη και φυσιολογική ανατομία εγκεφάλου. Πιθανόν το πρόβλημα να οφείλεται σε δυσλειτουργία κάποιων νευροδιαβιβαστών (πχ ντοπαμίνη, σεροτονίνη) ιδιαίτερα στην περιοχή των βασικών γαγγλίων. Για το λόγο αυτό οι ανταγωνιστές της ντοπαμίνης έχουν χρησιμοποιηθεί με επιτυχία στη θεραπεία. Γενετικές μελέτες έχουν δείξει ότι η προδιάθεση προς το σύνδρομο αυτό οφείλεται σε σημαντικό βαθμό σε γενετικούς παράγοντες. Η κληρονομικότητα παίζει σημαντικό ρόλο σύμφωνα με έρευνες.
Πόσο συχνό είναι το Σύνδρομο Tourette;
Η μέση ηλικία έναρξης του συνδρόμου είναι το 6ο -7ο έτος. Όπως και τα τικ, απαντάται συχνότερα στα αγόρια. Πρόκειται για ένα σπάνιο σύνδρομο αφού απαντάται σε συχνότητα 1/1000. Τα τικ επιδεινώνονται από παράγοντες όπως η πείνα, η κόπωση και το άγχος, καθώς και από ορισμένα φάρμακα με διεγερτικές κυρίως ιδιότητες. Στην πλειονότητα των παιδιών, τα συμπτώματα βελτιώνονται σημαντικά ή υποχωρούν με τον καιρό, συνήθως μετά την εφηβεία. Σε ένα ποσοστό 5-10%, τα συμπτώματα δυστυχώς παγιώνονται ή επιδεινώνονται και συνεχίζουν μέχρι την εφηβεία και την ενηλικίωση.
Υπάρχει θεραπεία;
Για πολλούς ασθενείς με Σύνδρομο Tourette δεν απαιτείται ειδική φαρμακευτική θεραπεία, καθώς τα συμπτώματα δεν προκαλούν σοβαρή δυσλειτουργία και δεν επηρεάζουν την ομαλή ανάπτυξη των νεαρών ατόμων. Η φαρμακευτική αγωγή είναι απαραίτητη σε παιδιά και εφήβους που επηρεάζονται σοβαρά από τα συμπτώματα και αντιμετωπίζουν δυσκολίες στις κοινωνικές τους επαφές, στις σχολικές και εξωσχολικές τους δραστηριότητες. Το είδος του φαρμάκου που θα επιλεγεί και η δοσολογία εξατομικεύονται για το κάθε παιδί ή έφηβο ώστε να αντιμετωπίζονται τα συμπτώματα και συγχρόνως να αποφεύγονται οι ανεπιθύμητες ενέργειες. Τα παιδιά και οι έφηβοι με ΣΤ πρέπει να παραπέμπονται σε ειδικούς γιατρούς (παιδοψυχιάτρους ή παιδονευρολόγους) που είναι εξειδικευμένοι σ’ αυτό το σύνδρομο.
