Με παράπονο μου εξομολογείται “Δεν μας λέει ποτέ αυτά που του συμβαίνουν”. Γιατί όμως ένα παιδί να μη θέλει να μοιραστεί τις εμπειρίες του;
Δεν μ΄εμπιστεύεται;
Πολλοί γονείς ανησυχούν και στεναχωριούνται επειδή τα παιδιά τους δεν τους μιλούν ποτέ για τα προβλήματά τους. Μπορεί να δείχνουν στεναχωρημένα, μελαγχολικά και όταν οι ίδιοι τα ρωτούν "Τι συμβαίνει;" η απάντηση είναι "Τίποτα". Εύλογα προβληματίζονται για τη συμπεριφορά αυτή, όμως σχεδόν ποτέ δεν αναρωτιούνται τι πρέπει να αλλάξουν στη δική τους συμπεριφορά ώστε να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των παιδιών τους.
Θυμηθείτε λίγο τα δικά σας, μπορεί εσείς να είχατε καλή σχέση με τους γονείς αλλά σίγουρα σε συζητήσεις συνομηλίκων θα είχατε ακούσει φίλους σας να λένε πώς έχουν μυστικά απ΄τους δικούς τους ή πως συνηθίζουν να τους λένε ψέμματα. Ο λόγος είναι πως με την σιωπή απέφευγαν τα κηρύγματα, τις τιμωρίες, τα παράλογα άγχη των γονιών και τις ηθικολογίες.
Ωστόσο, η σχέση αυτή παιδιών και γονιών δεν ήταν αρεστή σε κανένα. Τα παιδιά στεναχωριούνται που αναγκάζονται να λένε ψέμματα και νιώθουν πως δεν είναι αποδεκτά απ΄τους γονείς τους. Από την άλλη οι γονείς νιώθουν αποτυχημένοι που τα ίδια τους τα παιδιά δεν τους εμπιστεύονται. Έτσι ξεκινά ένας φαύλος κύκλος που πλήττει την σχέση τους.
Τι μπορούν να αλλάξουν οι γονείς;
Καλή σχέση. Μέσα από την καλή σχέση γονιού-παιδιού αναπτύσσεται και η δεξιότητα της επικοινωνίας. Με την επικοινωνία όμως, πρέπει να συνυπάρχουν και άλλα χαρακτηριστικά όπως η εμπιστοσύνη, η αποδοχή, η κατανόηση, η ενσυναίσθηση και το ενδιαφέρον. Είναι οι βάσεις για μια υγιή σχέση.
- Εμπιστοσύνη: υπάρχει όταν το παιδί αισθάνεται ασφαλές ότι δεν θα πληγωθεί, ότι δεν θα τιμωρηθεί, και αυτό που θα πει δε χρησιμοποιηθεί εναντίον του στο μέλλον. Τα παιδιά κλείνουν πολύ εύκολα την πόρτα στους γονείς τους όταν αισθανθούν πώς εκείνοι προσπαθούν να τα επηρεάσουν εμποδίζοντας τα να κάνουν τις δικές τους επιλογές στη ζωή τους. Η στάση αυτή των γονιών στέλνει το μήνυμα πώς δεν είστε ικανά να αποφασίσετε. Δεν σας έχουμε καμία εμπιστοσύνη. Μετά απ' αυτό γιατί να σας μιλήσουν; Γιατί να μοιραστούν μαζί σας τα σχέδια και όνειρά τους;
- Η αποδοχή είναι η ικανότητα να ακούμε χωρίς να κρίνουμε. Η γονείς αρκετά συχνά κρίνουν τις σκέψεις και τις συμπεριφορές των παιδιών πολύ γρήγορα. Πριν προλάβουν να ολοκληρώσουν τη φράση τους, οι γονείς έχουν προλάβει να πουν μια λύση, δέκα συμβουλές, να ηθικολογήσουν, να συγκρίνουν, να συμβουλεύσουν κτλ. Αν και έχουν τις καλύτερες προθέσεις, να βοηθήσουν το παιδί τους, στην πραγματικότητα το απορρίπτουν. Μπορεί η λέξη απόρριψη να είναι έντονη αλλά περιγράφει σε μεγάλο βαθμό το συναίσθημα των παιδιών τη δεδομένη στιγμή. Ακούστε το παιδί σας και αποδεχθείτε όλα όσα λέει. Η αποδοχή δεν σημαίνει πως συναινείτε σε κάτι. Αναγνωρίστε τα συναισθήματα και τις σκέψεις του και αποδεχθείτε τα. Πάρτε παράδειγμα από τον εαυτό σας. Πόσο άνετα θα αισθανόσασταν να μοιραστείτε τις σκέψεις σας και τις αξίες σας με ένα επικριτικό άτομο; Ίσως θα σκεφτόσασταν “Ας προσέξω τι θα μοιραστώ την επόμενη φορά. Και αν πρέπει να μοιραστώ κάτι, θα δώσω μια ασφαλή απάντηση όπως ένα, καλά”. Η κριτική, είναι ίσως το μεγαλύτερο εμπόδιο στην καλή επικοινωνία. Σε βάζει σε θέση άμυνας. Για ποιο λόγο να βάλετε τα παιδιά σας στο απέναντι στρατόπεδο;
- Η κατανόηση ή ενσυναίσθηση: είναι η ικανότητα του να μπορούμε να μπαίνουμε στη θέση του άλλου. Όποτε νιώθουμε ότι μας κατανοούν, αισθανόμαστε αποδοχή, πιο δυνατοί και ότι μας νοιάζονται. Νιώθουμε ασφάλεια και προσπαθούμε να κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε. Τα παιδιά σας έχουν ανάγκη να τα καταλάβετε και να μπείτε στη θέση τους. Πώς νιώθουν όταν ο καλύτερος τους φίλος δεν παίζει μαζί τους πια; Πώς νιώθουν όταν η δασκάλα τους έκανε παρατήρηση; Οι απαντήσεις "δεν πειράζει θα κάνεις άλλους φίλους" ή "ας καθόσουν φρόνιμος για να μη σε προσβάλλει η δάσκαλά σου" δεν βοηθούν. Για την ακρίβεια ακυρώνουν τα συναισθήματά τους. Σκεφτείτε για λίγο πως νιώσατε όταν μιλήσατε σε κάποιον και σας κατάλαβε ακριβώς. Δεν ήταν ικανοποιητικό και ανακουφιστικό;
- Είναι σημαντικό για τα παιδιά να νιώθουν το ειλικρινές ενδιαφέρον σας, αλλά παράλληλα να σέβεστε την ιδιωτική τους ζωή και την ανεξαρτησία τους. Οι γονείς που φαίνονται να ενδιαφέρονται σε υπερβολικό βαθμό ή οι γονείς που δεν ενδιαφέρονται καθόλου, συνήθως αποκλείονται από την καθημερινότητα των παιδιών τους.
Τέλος, θα πρέπει να προσέξετε τα εξής:
Επιλέξτε την κατάλληλη στιγμή για συζήτηση. Το που και το πότε παίζει μεγάλο ρόλο. Τα μικρά σας μπορούν να επιλέξουν να σας μιλήσουν την ώρα που μαγειρεύετε ή την ώρα που μιλάτε στο τηλέφωνο. Το ζητούμενο είναι να τα ρωτήσετε πόσο σημαντικό είναι το θέμα και αν γίνεται να περιμένει 5 λεπτά. Σε 5 λεπτά όμως να είστε διαθέσιμοι. Αν πάλι είναι σημαντικό τότε κλείστε τα πάντα και δώστε τους τη σημασία και τη προσοχή που ζητούν.
Να είστε συγκεκριμένοι. “Πες μου ένα πράγμα που συνέβη σήμερα και σου άρεσε;” Είναι ένας τρόπος να ξεκινήσετε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση.
Αν το παιδί δεν έχει διάθεση να πει πολλά πράγματα, μείνετε σε κάποιες ερωτήσεις μόνο, και αφήστε τις άλλες για αργότερα.
Μην κρίνετε, όσο γίνεται, αυτά που λέει το παιδί.
Όσο πιο πολύ ακούτε, τόσο πιο πολύ θα σας μιλάει το παιδί σας.
- Να θυμάστε πως ο ποιοτικός χρόνος με το παιδί σας βοηθά να δημιουργηθεί μια σχέση εμπιστοσύνης. Έτσι, είναι πολύ πιο εύκολο σε εκείνο να σας μιλήσει και να εξομολογηθεί τις σκέψεις του.
