Ο μύθος των 2 λίτρων την ημέρα και όλα τα ψέματα που μας έχουν πει για το νερό

Πόσο νερό πρέπει να πίνουμε κάθε μέρα; Οι περισσότεροι νομίζουμε ότι ξέρουμε την απάντηση. Έχουμε δει τόσα βίντεο, άλλωστε, τις αναρτήσεις διάφορων fitness instructors στα social media – νομίζουμε ότι 8 ποτήρια (περίπου 2 λίτρα) είναι η ιδανική ποσότητα. 

Σε μία εποχή που η υγεία βρίσκεται στο επίκεντρο, είναι απαραίτητο να ξέρουμε τι ισχύει πραγματικά.

Ας ξεκινήσουμε από το προφανές: ως είδος ναι, το χρειαζόμαστε για να επιβιώσουμε. Χωρίς αυτό, θα πεθαίναμε και θα ήταν αστείο να λέγαμε πως δεν το γνωρίζουμε. Αυτό που δεν γνωρίζαμε είναι ότι μέχρι το 1965, όταν δημιουργήθηκε το ενεργειακό ρόφημα Gatorade, οι αθλητές του δυτικού κόσμου δεν ήταν όσο ενυδατωμένοι θα φανταζόμασταν. Τους συμβούλευαν, μάλιστα, να μην πίνουν πολύ νερό γιατί απλώς τους βάραινε.

Το Gatorade περιλάμβανε νερό, ζάχαρη, αλάτι και χυμό λεμονιού. Το προώθησαν πολύ σωστά στους αθλητές ενώ, σύμφωνα με το Decoder Ring, την εποχή που βγήκε στην αγορά κυκλοφόρησαν οι πρώτες μελέτες σχετικά με την αφυδάτωση και τον αντίκτυπό της στον οργανισμό. Τα αποτελέσματά τους χρησιμοποιήθηκαν από εταιρείες ως εργαλείο marketing – κάτι που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. 

Τα πλεονεκτήματα της σωστής ενυδάτωσης είναι γνωστά – είμαστε καλύτεροι στον αθλητισμό, συγκεντρωνόμαστε ευκολότερα, βελτιώνεται το δέρμα μας. Έρευνα που κυκλοφόρησε το 2013 ωστόσο, εξέτασε τη συμπεριφορά των ποδηλατών ανάλογα με το πόσο νερό είχαν πιει. Βρέθηκε πως οι πλήρως ενυδατωμένοι ήταν εξίσου γρήγοροι και δυνατοί με όσους δεν είχαν καταναλώσει υγρά. Δεν έχουν πραγματοποιηθεί μελέτες που αφορούν την ποιότητα του δέρματος – μόνο μία συνδέει την ενυδάτωσή του με το νερό που πίνουμε.

Το 2011, η πρωτοβουλία Hydration for Health την οποία δημιούργησε και χρηματοδότησε η Danone (η οποία κατασκευάζει τα μπουκαλάκια των Volvic, Evian και Badoit) διέδιδε τα οφέλη του νερού. Και κατασκευαστές φίλτρων νερού χρηματοδοτούσαν περιεχόμενο για το «πόσο το νερό κάνει θαύματα για την ευεξία σας».

Εδώ έχουμε δύο ιδέες να συνδέονται: Αν το νερό κάνει καλό, τότε όσο περισσότερο, τόσο καλύτερα. Και ο στόχος των 2 λίτρων την ημέρα είναι Ευαγγέλιο – δεν χωρά αμφισβήτηση. Τελικά, κανένα από τα δύο δεν αληθεύει.

Τα 2 λίτρα (ή 8 ποτήρια) την ημέρα εμφανίστηκαν για πρώτη φορά τη δεκαετία του ’40 στις ΗΠΑ, σε μορφή υποσημείωσης. Βασίζεται στη δίαιτα του μέσου άνδρα με 2.500 θερμίδες και επανεμφανίστηκαν το 1948. Δεν υπήρχε κάποια εξήγηση, όμως η ιδέα συνέχισε να αναπαράγεται. Η Margaret McCartney έγραψε στο British Medical Journal (BMJ), το 2011 πως «Ατέλειωτοι υπερασπίζονται το “δεν πίνουμε αρκετό νερό”… Δεν είναι μόνο ανοησίες, αλλά ανοησίες που δεν έχουν καταρριφθεί».

Στην πραγματικότητα, καλό είναι να καταναλώνουμε 2,5 λίτρα υγρών την ημέρα (τα οποία περιέχονται και σε τροφές, στον καφέ, στο αλκοόλ) ενώ δεν υπάρχει δεδομένη ποσότητα για όλους – εξαρτάται από το επίπεδο σωματικής δραστηριότητας και τον καιρό.

Η δημοτικότητα της ιδέας αυξήθηκε ανάλογα μ’ εκείνη του fitness – και του wellness, στη συνέχεα. Η δημιουργία νέων, σύγχρονων υλικών (όπως το PET πλαστικό που χρησιμοποιήθηκε στα μπουκάλια τη δεκαετία του ’70), έκανε το νερό προσβάσιμο σε όλους, όπου κι αν βρίσκονταν. Το έκανε, επίσης, εμπόρευμα, δίνοντας σε brands την ευκαιρία να βγάλουν κέρδος από ένα αναγκαίο αγαθό το οποίο έπρεπε με κάποιον τρόπο να διαφημίσουν.

Κι η κατανάλωση νερού έγινε σύμβολο. Από την Gwyneth Paltrow με το Evian της στα ‘90s, μέχρι την Kendall Jenner με το τεράστιο μπουκάλι της το 2021, το νερό μετατράπηκε σε προνόμιο μίας ελίτ. Όποιος πίνει αρκετό, είναι καλύτερους από τους άλλους. Ενδιαφέρεται για το σώμα του και αυτό φαίνεται. Σέβεται τη βιομηχανία του wellness και του fitness, τρώει «καθαρά». Πώς θα του μοιάσουμε; Αγοράζοντας περισσότερο.

Η Dee Johnson, σύμβουλος ψυχικής υγείας και πρώην ψυχολόγος για ζητήματα διατροφής στο Counselling Directory, εξήγησε στο Refinery29 πως η κατανάλωση νερού μπορεί να γίνει εμμονή, να προκαλέσει άγχος. «Ο κόσμος δεν πίνει επειδή το έχει ανάγκη, ξεχνά ότι προσλαμβάνεις νερό από το φαγητό και αυτή η εμμονή πως πρέπει να έχεις πάντα μαζί το μπουκάλι σου και να μετράς πόσο νερό πίνεις κάθε μέρα, είναι πραγματική». 

Το παραπάνω διογκώθηκε λόγω της πανδημίας. Μάθαμε ότι πρέπει να κάνουμε γυμναστική, ότι πρέπει να χάσουμε τα κιλά του lockdown, ότι πρέπει να μας προσέχουμε με κάθε κόστος. «Δεν αφήνουμε το ένστικτό μας και τη φυσική ροή των πραγμάτων – το σώμα μας θα μας πει πότε διψάει. Αντί για αυτό, επικεντρωνόμαστε στο “τι πρέπει να κάνουμε”. Αυτό προέρχεται από ένα περιβάλλον φόβου και όταν κάποιος γίνεται εμμονικός με κάτι, σταματά να έχει φυσική σχέση μαζί του», πρόσθεσε.
 

Τι να προσέχουμε, λοιπόν; Για αρχή, να ακούμε το σώμα μας. Και να μην το αφήνουμε να διψάει, όταν το «φωνάζει». Έπειτα, τις μελέτες που διαβάζουμε. Και ποιος τις χρηματοδοτεί.