Η τραγική ιστορία πίσω από το «Strange Fruit» της Μπίλι Χόλιντεϊ - Ένα ποίημα κατά του ρατσισμού που έγινε τραγούδι

Είναι βράδυ του 1939 και η πρωτοεμφανιζόμενη τζαζ τραγουδίστρια, Μπίλι Χόλιντέϊ βρίσκεται στην σκηνή του Café Society, ένα νυχτερινό κέντρο της Νέας Υόρκης, έξω από το Χάρλεμ. Τα φώτα κλείνουν, οι σερβιτόροι σταματούν να σερβίρουν, ο κόσμος παραμένει σιωπηλός και ένας προβολέας φωτίζει το πρόσωπό της, όσο εκείνη τραγουδά το τελευταίο τραγούδι του προγράμματός της, «Strange Fruit».

Η ακατέργαστη και συγκινησιακή φωνή της τραγουδά: «Southern trees bear a strange fruit, Blood on the leaves and blood at the root, Black body swinging in the Southern breeze, Strange fruit hanging from the poplar trees».

CELEBRITIES

Λέοναρντ Κοέν - Μαριάν: Ένας θρυλικός έρωτας στη ρομαντική ουτοπία της Ύδρας του ‘60

Το τραγούδι τελειώνει, ο προβολέας σβήνει και μόλις τα φώτα ανάβουν ξανά, η σκηνή είναι άδεια. Η Μπίλι Χόλιντεϊ έχει αποχωρήσει και δεν εμφανίζεται ούτε για encore. Επικρατεί απόλυτη σιωπή, μέχρι που ένας άνδρας χειροκροτά μαγεμένος, για να ακολουθήσουν και οι υπόλοιποι θαμώνες.

Έτσι ερμήνευσε πρώτη φορά το Strange Fruit η Μπίλι Χολιντέϊ, ένα τραγούδι που την ακολούθησε τα επόμενα 20 χρόνια, μέχρι τον πρόωρο θάνατό της σε ηλικία 44 ετών. Το Strange Fruit έχει μια μακρά ιστορία και άλλαξε τόσο τη ζωή της τζαζ τραγουδίστριας, όσο και της διχασμένης Αμερικής που ταλανιζόταν από φυλετικούς διαχωρισμούς. Ξεκίνησε ως ένα ποίημα για τον ρατσισμό, στην πορεία έγινε ύμνος ολόκληρης της Αμερικής και στο σήμερα, αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά τραγούδια όλων των εποχών.

Getty Images / Charles Hewitt

Strange Fruit: Ένα ποίημα για τον ρατσισμό που έγινε τραγούδι

Ο Εβραίος κομμουνιστής από το Μπρονξ, δάσκαλος, συγγραφέας και ακτιβιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, Άμπελ Μίροπολ, ήταν εκείνος που έγραψε το ποίημα που ονόμασε «Bitter Fruit». Μία φωτογραφία του 1930, ήταν εκείνη που τον ενέπνευσε, η οποία απεικόνιζε δύο μαύρους άντρες, τον Τόμας Σίπ και τον Άμπραμ Σμίθ, στο Μάριον της Ιντιάνα, κρεμασμένους από ένα δέντρο. Ήταν για την ακρίβεια ένα δημόσιο λιντσάρισμα.

Η φωτογραφία τον στοίχειωνε για καιρό, μέχρι τελικά να πάρει ένα χαρτί και ένα στυλό και να εκφράσει τα συναισθήματά του σε λέξεις. Το ποίημα δημοσιεύτηκε στο «New York Teacher», τον Ιανουάριο του 1937. Τα δημόσια λιντσαρίσματα, όπου μαύροι άντρες δολοφονούνταν με βάρβαρο τρόπο, ήταν ανεξέλεγκτα στον Νότο, ωστόσο μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1930, δεν γίνονταν με την ίδια συχνότητα. Αλλά γίνονταν.

Ο Μίροπολ, μετά τη δημοσίευση του ποιήματος, μελοποίησε ο ίδιος το Bitter Fruit και το έδωσε σε έναν ιδιοκτήτη νυχτερινού κέντρου, ο οποίος στη συνέχεια το παρουσίασε στην Μπίλι Χολιντέϊ. Όταν η τζαζ τραγουδίστρια άκουσε τους στίχους, συγκινήθηκε, όχι μόνο γιατί ήταν μαύρη Αμερικανίδα, αλλά και επειδή το τραγούδι της θύμισε τον πατέρας της, που έφυγε από τη ζωή στα 39 του έτη. Έπασχε από πνευμονία, αλλά τα νοσοκομεία αρνήθηκαν να τον περιθάλψουν εξαιτίας του χρώματός του.

Λόγω των οδυνηρών αναμνήσεων, η Χόλιντεϊ δεν ήθελε αρχικά να τραγουδήσει το Bitter Fruit, αλλά ήξερε ότι έπρεπε. Το μετονόμασε, μάλιστα, στη συνέχεια «Strange Fruit». Κι ενώ οι περισσότεροι αγκάλιασαν το τραγούδι, οι θαμώνες του νυχτερινού κέντρου Cafe Society, που άνοιξε τις πόρτες του τον Δεκέμβριο του 1938, είχαν ανάμεικτες αντιδράσεις. Παρακολουθώντας την Χόλιντέϊ να το τραγουδά, ορισμένοι χειροκροτούσαν μέχρι να πονέσουν τα χέρια τους, ενώ κάποιοι άλλοι έφευγαν με πικρία.

Το Cafe Society ήταν το μοναδικό μέρος όπου μπορούσε να ερμηνεύσει η Μπίλι Χολιντέϊ το Strange Fruit, μιας και συδύαζε τα πολιτικά ριζοσπαστικά καμπαρέ του Βερολίνου και του Παρισιού, με τα τζαζ κλαμπ και τις επιθεωρήσεις του Χάρλεμ.

Σύντομα το τραγούδι άρχιζε να γίνεται γνωστό. Η Μπίλι Χολιντέϊ έπεισε τον ιδιοκτήτη της Commodore Records, Μιλτ Γκάμπλερ, να ηχογραφήσει το τραγούδι. Προηγουμένως, η Columbia records είχε αρνηθεί να τη βοηθήσει, φοβούμενη τις αντιδράσεις στον Νότο. Στις 20 Απριλίου του 1939, η Χόλιντεϊ και οι μουσικοί που τη συνόδευαν ηχογράφησαν τελικά το Strange Fruit. Ο δίσκος πούλησε 10.000 αντίτυπα την πρώτη κιόλας εβδομάδα. Η Lady D, όπως την αποκαλούσαν, απογείωσε έτσι τη δημοτικότητά της.

Ο άνθρωπος που κυνήγησε την Μπίλι Χολιντέϊ για το Strange Fruit

Κι ενώ η Μπίλι Χολιντέϊ μάγευε το κοινό της, ένας άνδρας ήταν αποφασισμένος να τη φιμώσει. Επρόκειτο για τον διευθυντή της Δίωξης Ναρκωτικών, Χάρι Άνσλινγκερ, που ήταν βαθιά -γνωστός τοις πάσι- ρατσιστής και πίστευε πως τα ναρκωτικά έκαναν τους μαύρους να ξεπερνούν τα όρια και να δημιουργούν ταραχές στην αμερικανική κοινωνία, καθώς και πως οι μαύροι τραγουδιστές της τζαζ - που κάπνιζαν μαριχουάνα- δημιούργησαν τη μουσική του διαβόλου.

Όταν λοιπόν ο Άνσλινγκερ απαγόρευσε στην Μπίλι Χολιντέϊ να τραγουδά το Strange Fruit, με την ίδια φυσικά να αρνείται, αποφάσισε να καταστρώσει ένα σχέδιο για να την καταστρέψει. Γνωρίζοντας πως εκείνη έκανε ναρκωτικά, έβαλε μερικούς από τους άνδρες του να την πλησιάσουν, πουλώντας της ηρωίνη. Όταν την έπιασαν να κάνει χρήση, την φυλάκισαν για 1,5 χρόνο.

Getty Images / Heritage Art

Η Μπίλι Χολιντέϊ αποφυλακίστηκε το 1948, ωστόσο οι αρχές δεν της έδωσαν την άδεια να τραγουδήσει στο Cafe Society, αλλά και σε κανένα άλλο νυχτερινό κέντρο. Οι μέρες της στο μέρος, που τόσο αγαπούσε, είχαν τελειώσει. Παραμένοντας όμως αποφασισμένη να αντισταθεί, πραγματοποίησε συναυλίες στο Carnegie Hall, οι οποίες γίνονταν sold-out. Όμως τα δύσκολα παιδικά της χρόνια, τα οποία περιλάμβαναν δουλειά σε οίκο ανοχής μαζί με την ιερόδουλη μητέρα της, τη στοίχειωναν τόσο που άρχισε να κάνει ξανά χρήση ηρωίνης.

Το 1959, η περιβόητη τζαζ τραγουδίστρια μπήκε σε νοσοκομείο της Νέας Υόρκης, μετά από καρδιακά και πνευμονικά προβλήματα και κίρρωση του ήπατος, λόγω χρήσης ναρκωτικών και κατανάλωσης αλκοόλ. Εξακολουθώντας ο Άνσλινγκερ να θέλει να την καταστρέψει, έστειλε άντρες στο νοσοκομείο να της περάσουν χειροπέδες. Αν και η Μπίλι Χόλιντεϊ έδειχνε σημάδια ανάρρωσης, οι άνδρες του απαγόρευσαν στους γιατρούς να της προσφέρουν περαιτέρω θεραπεία. Πέθανε μέσα σε λίγες μέρες.

Το Strange Fruit πέρασε στην αιωνιότητα

Ο θάνατος της Μπίλι Χόλιντεϊ ήρθε νωρίς, ωστόσο η κληρονομιά που έχει αφήσει στην τζαζ μουσική είναι τεράστια. Αρκεί μόνο να πούμε πως μετά τον θάνατό της, κέρδισε 23 Grammy. Όμως ανάμεσα στα υπέροχα τραγούδια που μας έχει αφήσει παρακαταθήκη, το Strange Fruit θα είναι πάντα ένα από τα πιο καθοριστικά της καριέρας και της ζωής της.

Της δόθηκε η ευκαιρία να μετατρέψει μια έκφραση πολιτικής διαμαρτυρίας σε έργο τέχνης και να ακουστεί σε εκατομμύρια ανθρώπους. Εξού και το 1999, το TIME χαρακτήρισε το Strange Fruit, «τραγούδι του αιώνα».

Με πληροφορίες από Biography