Λέοναρντ Κοέν - Μαριάν: Ένας θρυλικός έρωτας στη ρομαντική ουτοπία της Ύδρας του ‘60
Χριστίνα Κατσαντώνη
8 Οκτωβρίου 2024
“Κάποιες φορές ανησυχώ πως αυτό που έχουμε ανήκει σε ένα βράχο του νησιού της Ύδρας. - Ίσως έτσι εξηγείται η αίσθηση ότι, αν έχεις ζήσεις στην Ύδρα, δεν μπορείς να ζήσεις πουθενά αλλού...”. Με αυτό το διάλογο δυο εραστών ολοκληρώνεται το τρέιλερ μιας νέας τηλεοπτικής σειράς, η οποία αφηγείται την ιστορία του θρυλικού έρωτα, που γεννήθηκε άνθισε και πέρασε στη σφαίρα του μύθου στην Ύδρα, αλλά δεν μπόρεσε να επιβιώσει πουθενά αλλού. Του έρωτα του Λέοναρντ Κοέν με τη μούσα του, Μαριάν Ιλέν.
Το νησί της Ύδρας δεν ήταν μόνο το σκηνικό, ήταν ένας παράγοντας καταλυτικός για την γέννηση του love story που ενέπνευσε τέχνη, ποίηση και μουσική, που στάθηκε θέμα βιβλίων, ντοκιμαντέρ και τηλεοπτικών σειρών. Κι η απουσία της στάθηκε ένας εξίσου καθοριστικός παράγοντας για το τέλος του. Σύμφωνα και με την περίφημη φράση που συχνά αποδίδεται στον Κοέν, αλλά ανήκει στον ποιητή, Κένεθ Κοχ, και μέλος της “παροικίας” διανοούμενων που είχε εγκατασταθεί στο νησί τη δεκαετία του ‘60: “Αν έχεις ζήσει εκείνη την εποχή στην Ύδρα, δεν μπορείς μετά να ζήσεις πουθενά αλλού, ούτε καν στην Ύδρα…”.
To “So long Marianne”, η νέα σειρά καναδικής, νορβηγικής κι ελληνικής συμπαραγωγής, που στην Ελλάδα προβάλλεται από την Cosmote TV, επιχειρεί μέσα σε επτά επεισόδια να αφηγηθεί με ευαισθησία αυτή τη θρυλική ιστορία αγάπης, μεταφέροντας τον θεατή στο σκηνικό της μποέμικης, “πρωτόγονα” γοητευτικής Ύδρας των ‘60s.
Από το 1957, όταν είχε βγει η ταινία “Το παιδί και το δελφίνι” με τη Σοφία Λόρεν να υποδύεται μια ατίθαση κόρη μυλωνά στην Ύδρα, το νησί είχε τραβήξει το ενδιαφέρον διάσημων καλλιτεχνών και διανοούμενων. Μια μικρή ομάδα συγγραφέων, ζωγράφων και ποιητών διεθνούς φήμης είχε εγκατασταθεί εκεί, με κεντρικά πρόσωπα το ζευγάρι των συγγραφέων Τζορτζ Τζόνσον και Τσάρμιαν Κλιφτ.
Στο σπίτι τους φιλοξενήθηκε το χειμώνα του 1959, στην πρώτη του άφιξη στο νησί ένας νεαρός Καναδός, ποιητής και συγγραφέας, ο οποίος ένιωθε εγκλωβισμένος στο βροχερό Λονδίνο. Ο 25χρονος τότε Λέοναρντ Κοέν βρίσκει στην Ύδρα την ελευθερία, τον ήλιο και την έμπνευση που αναζητούσε. Σύντομα αποφασίζει να εγκατασταθεί εκεί και νοικιάζει σπίτι κοντά στο λιμάνι. Περίπου ένα χρόνο μετά, αγοράζει το πρώτο σπίτι της ζωής του, το μισοκατεστραμμένο, αλλά με ανεμπόδιστη θέα, τριόροφο ενός ψαρά, το οποίο ανακαινίζει με προσωπική εργασία και σεβασμό στην αρχιτεκτονική του νησιού.
Στην Ύδρα και στη συγκεκριμένη καλλιτεχνική παρέα ο Κοέν συνειδητοποιεί την έννοια της ελευθερίας, που πάντα διεκδικούσε. Οι μέρες περνούν δημιουργικά και οι νύχτες με συναντήσεις, ποιήματα, κρασί και τραγούδια. Στα στενά της Ύδρας, ο Κοέν παρατηρεί με θαυμασμό ένα ζευγάρι που περπάτα χέρι χέρι κι όπως έγραψε μετά “δεν είχα ιδέα πως θα περνούσα την επόμενη δεκαετία με την γυναίκα αυτού του άντρα”. Δεν είχε ιδέα, πως ο έρωτας, που ο κόσμος θα τραγουδούσε ακόμα και μετά τον θάνατό του, θα ήταν ο δικός του με τη γυναίκα εκείνου του άντρα.
Το ζευγάρι που είχε τραβήξει το βλέμμα του Κοέν ήταν η 25χρονη Μαριάν Ιλέν και ο κοσμοπολίτης συγγραφέας Άξελ Γιένσεν, ο οποίος είχε τον χαρακτηρισμό του “Τζακ Κέρουακ της Νορβηγίας”, αλλά και τη φήμη ενός ανθρώπου με σκαμπανεβάσματα κι έντονα ξεσπάσματα. Παντρεμένοι από το 1958, εγκαταστάθηκαν στην Ύδρα μαζί με τον μόλις λίγων μηνών γιο τους το 1960. Την ίδια χρονιά, ο Γιένσεν εγκατέλειψε γυναίκα και μωρό για μια κρουαζιέρα στο Αιγαίο με τη νέα αγαπημένη του, την Αμερικανίδα ζωγράφο Πατρίτσια Άμλιν κι ήταν αυτός που ενέπνευσε στον Κοέν το ποίημα “Tonight I burned the house I loved”.
Η σχέση του Κοέν με τη Μαριάν ξεκίνησε ως φιλία και εξελίχθηκε σε ένα ρομαντικό έρωτα. Για εκείνον ήταν πηγή έμπνευσης, όπως έλεγε ήταν “η ύπαρξη που έφεραν οι Θεοί στο δρόμο μου”. Κολυμπούσαν γυμνοί στα καθαρά νερά του νησιού, έπαιζαν με τον γιο της στην παραλία, έκαναν περιπάτους στα ομορφότερα σημεία του νησιού, διάβαζαν ποίηση, γλεντούσαν με παρέες, ταβέρνα και μπουζούκι τα βράδια. Στην Ύδρα έζησαν τις πιο ρομαντικές στιγμές τους σε ένα περιβάλλον και μια συνθήκη που ευνοούσε τον έρωτα και τη δημιουργία.
Εκτός από σύντροφος, η Μαριάν έγινε και η μούσα, που ενέπνευσε στον Κοέν την τρίτη ποιητική συλλογή του με τίτλο “Λουλούδια για τον Χίτλερ”. Κατά τη διάρκεια της κοινής πορείας τους στη ζωή, ξεκίνησε η μετάβασή του από ποιητής σε τραγουδοποιός – τραγουδιστής, τότε (1967) βγήκε και το πρώτο του άλμπουμ (Songs of Leonard Cohen), με το κλασικό πια κι αγαπημένο “So long Marianne”, να είναι φυσικά αφιερωμένο στη μούσα του. Η παρουσία της ήταν έντονη και στο δεύτερο άλμπουμ (Songs from a Room), που κυκλοφόρησε το 1969, με φωτογραφία οπισθόφυλλου τη Μαριάν να κάθεται στο γραφείο του Κοέν στο σπίτι του στην Ύδρα. Τα πράγματα όμως είχαν ήδη αλλάξει.
Οι εξελίξεις στην πολιτική σκηνή της Ελλάδας, σε συνδυασμό με την ξαφνική επιτυχία στη ζωή του Κοέν και τις υποχρεώσεις που προέκυψαν, έβαλαν ουσιαστικά τέλος στην ερωτική ουτοπία της Ύδρας. Ο Κοέν άρχισε να την εγκαταλείπει όλο και συχνότερα για να προωθήσει τα τραγούδια του, ενώ εκείνη έμενε πίσω στο νησί. Οι απιστίες -και των δύο- ενδεχομένως και να συγχωρούνταν στο αντισυμβατικό πλαίσιο της σχέσης τους, αλλά η εγκατάστασή τους στη Νέα Υόρκη σε μια τελική προσπάθεια να παραμείνουν μαζί, απέτυχε παταγωδώς.
Ο Κοέν πια είχε ανοιχτά σχέσεις με άλλες γυναίκες, όπως η Τζάνις Τζόπλιν (για την οποία έγραψε το “Chelsea Hotel #2”), ενώ η Μαριάν, που πάντα είχε πάθος για ζωή και ελευθερία, ασφυκτιούσε, έβρισκε καταφύγιο στη χρήση ουσιών κι ονειρευόταν την Ύδρα. Όσο για τον μικρό γιο της, μπήκε εσώκλειστος σε οικοτροφείο, αφού ουδείς πια μπορούσε να τον φροντίσει.
Αντί της Ύδρας, η Μαριάν αποφάσισε τελικά να επιστρέψει στην πατρίδα της τη Νορβηγία. Η σχέση με τον Κοέν έληξε οριστικά το 1972, όταν η Σουζάν Έλντροντ γέννησε τον γιο του. Επτά χρόνια μετά παντρεύτηκε έναν μηχανικό κι έμεινε μαζί του μέχρι το τέλος της ζωής της το 2016.
Ο Κοέν απέκτησε δύο παιδιά, έκανε σχέσεις και με άλλες γυναίκες, όμως ποτέ δεν ξέχασε τη Μαριάν, στην οποία αναφερόταν σε συναυλίες του. Μετά την Ύδρα, συνέχισε να αναζητά ιδανικές κοινότητες, ενδιαφέρθηκε για τη Σαϊεντολογία, έμεινε σε βουδιστικό μοναστήρι στην Καλιφόρνια, ταξίδεψε σε μέρη μακρινά όπως η Βομβάη, πουθενά όμως δεν ξαναβρήκε την “Ύδρα”.
Ως θα ταίριαζε σε έναν έρωτα, που πέρασε τα όρια του θρύλου, το ζευγάρι που χωρίστηκε από τη ζωή, “ενώθηκε” ξανά στον θάνατο, που τους βρήκε με διαφορά μόλις τριών μηνών.
Όταν το 2016 ο Κοέν έμαθε ότι η μούσα του πεθαίνει από λευχαιμία, μέσω κοινού φίλου, της έστειλε ένα γράμμα, το οποίο δημοσιοποιήθηκε -κι έγινε viral. Σε αυτό έγραψε: “Λοιπόν, Marianne, ήρθε η στιγμή που τα σώματά μας καταρρέουν. Νομίζω ότι θα σε ακολουθήσω πολύ σύντομα. Να ξέρεις ότι είμαι τόσο κοντά σου, που αν απλώσεις το χέρι σου, νομίζω ότι μπορείς να φτάσεις το δικό μου. Ξέρεις ότι πάντα σε αγαπούσα για την ομορφιά σου και για τη σοφία σου, δεν χρειάζεται να πω κάτι άλλο. Αλλά τώρα, θέλω απλώς να σου ευχηθώ ένα πολύ καλό ταξίδι. Αντίο παλιά μου φίλη. Ατελείωτη αγάπη, τα λέμε στο δρόμο...”.
