Μελίνα Μερκούρη: 100 χρόνια από τη γέννησή της- Το 2020 θα είναι αφιερωμένο στην «τελευταία Ελληνίδα θεά»

Θα τη θυμόμαστε για πάντα ως την «τελευταία Ελληνίδα θεά» και τη «γυναίκα- φλόγα», γιατί όλη της η ζωή ήταν γεμάτη όνειρα, ελπίδες, αγωνίες και αγώνες. Ο λόγος για τη Μελίνα Μερκούρη, τη Μελίνα όλων των Ελλήνων και των ξένων, που χαρακτηρίστηκε ως μία από τις σημαντικότερες Ελληνίδες του 20ου αιώνα. Σήμερα, 18 Οκτωβρίου 2019, ξεκινά το έτος κατά το οποίο συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη γέννησή της, και σύμφωνα με το Υπουργείο Πολιτισμού, το 2020 θα είναι αφιερωμένο στη μνήμη της.

Η διεθνής σταρ του κινηματογράφου και του θεάτρου, η αγωνίστρια της Δημοκρατίας και η μεγάλη Ελληνίδα που συνδέθηκε με τον αγώνα για την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα, αλλά και η μακροβιότερη υπουργός πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη γεννήθηκε σαν σήμερα το 1920, και είκοσι πέντε χρόνια μετά από τον θάνατό της, το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού ανακηρύσσει το 2020 ως έτος Μελίνας Μερκούρη. Κατά τη διάρκεια της χρονιάς θα πραγματοποιηθεί σειρά εκδηλώσεων, σε συνεργασία με το Ίδρυμα Μελίνα Μερκούρη.

Η Αμαλία- Μαρία και η «Μελίνα» των Ελλήνων

Η σπουδαία ηθοποιός του θεάτρου και του κινηματογράφου βαφτίστηκε Αμαλία- Μαρία, δε τη φώναξαν όμως έτσι ποτέ. Το όνομα που θα χρησιμοποιούσαν σε όλη της τη ζωή, και με το οποίο έγινε διεθνώς γνωστή, ήταν το «Μελίνα». Πολλές φορές, δεν χρειαζόταν καν το επίθετό της για να συστηθεί. Ήταν η Μελίνα όλων των Ελλήνων, αλλά και η Μελίνα των ξένων.

Γεννημένη στην Αθήνα, στις 18 Οκτωβρίου του 1920, η Μελίνα ήταν η λατρεμένη εγγονή του Σπύρου Μερκούρη, ενός από τους πιο επιτυχημένους Δημάρχους της Αθήνας. Μεγάλωσε στο σπίτι του και έκανε τις πρώτες δημόσιες εμφανίσεις της σε νηπιακή ηλικία. Από τότε, οι εκδηλώσεις λατρείας του κόσμου άρχισαν να τη συναρπάζουν ακόμη και εάν απευθύνονταν στον «Μεγάλο Σπύρο», όπως όλοι φώναζαν τον παππού της.

Η πρώτη θεατρική πρόβα της Μελίνας γίνεται σε ηλικία 5 ετών μπροστά στον καθρέφτη, προσπαθώντας να καταφέρει να κυλήσουν κάποια δάκρυα σε κατάλληλη στιγμή, προκειμένου να πειστούν οι δικοί της και να της αγοράσουν κάτι που επιθυμούσε. Σε ηλικία δέκα χρονών, «ντεμπουτάρισε» στις Σπέτσες, στο τραπέζι ενός καφενείου, όπου τη χειροκρότησαν θερμά. Η μητέρα της όμως, τη «φιλοδωρεί» με ένα μεγαλοπρεπές χαστούκι.

Ως παιδί ήταν ιδιαίτερα ανήσυχο ενώ το μυαλό της ήταν προσηλωμένο σε οτιδήποτε άλλο εκτός από τα μαθήματα. Μάλιστα, ήταν μία από τις χειρότερες μαθήτριες στο σχολείο της. Ίσως, γιατί οι έρωτες της κλέβουν από νωρίς την καρδιά...

Ανάμεσα στον έρωτα, την επιτυχία και τη διεθνή διάκριση

Η Μελίνα Μερκούρη είναι ακόμα έφηβη όταν ερωτεύεται τον Πάνο Χαροκόπο, που της υπόσχεται ότι θα της παράσχει πλήρη ελευθερία να ασχοληθεί με τον άλλο μεγάλο έρωτα της, το θέατρο. Παντρεύονται κρυφά και στέλνουν ένα απλό τηλεγράφημα στις οικογένειες τους: «Γάμος ετελέσθη». Μετά από χρόνια θα χωρίσουν.

Μετά τις εξετάσεις της στη δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου όπου γίνεται δεκτή, η Μελίνα αρχίζει να ερμηνεύει σταδιακά μικρούς ρόλους στην κεντρική σκηνή και στη σκηνή του Πειραιά. Η πρώτη όμως μεγάλη της επιτυχία έρχεται με το «Λεωφορείον ο πόθος» του Τένεσι Ουίλιαμς. Ακολουθεί μια περίοδος που ζει στο Παρίσι, παίζοντας με επιτυχία σε διάφορες παραστάσεις, όπου μεταξύ άλλων γνωρίζει τον Ζαν Πωλ Σαρτρ.

Το 1953 παίρνει το έπαθλο «Μαρίκα Κοτοπούλη», ενώ δύο χρόνια μετά επιστρέφει στην Ελλάδα και πρωταγωνιστεί στο θέατρο Κοτοπούλη- Ρεξ σε έργα όπως στο «Μάκβεθ» του Σαίξπηρ. Σε αυτή τη δεκαετία ανακαλύπτει το κοινωνικό πρόσωπο που έκρυβε μέσα της κι έτσι αναμειγνύεται με τον θεατρικό συνδικαλισμό. Η ταινία για την οποία επαινέθηκε ιδιαίτερα στο κινηματογραφικό φεστιβάλ των Κανών το 1956, είναι φυσικά η «Στέλλα» του Μιχάλη Κακογιάννη. Ένας ρόλος που έμελλε να μείνει στην ιστορία.

Η Μελίνα μεταξύ άλλων, θα πρωταγωνιστήσει σε ταινίες διακεκριμένων δημιουργών όπως ο Βιτόριο Ντε Σίκα (Η Δευτέρα Παρουσία), ο Νόρμαν Τζούισον (Σικάγο-Σικάγο), ο Καρλ Φόρμαν (Οι Νικητές), ενώ συνολικά, έχει πρωταγωνιστήσει σε 19 ταινίες. Το 1960 είναι η χρονιά της, τότε σημειώνεται και η μεγαλύτερη επιτυχία αυτής της περιόδου στο θέατρο, όπου συνεχίζει αδιάλειπτα την πορεία της μέχρι και το 1967.

Από το 1967, η διάσημη ηθοποιός θα ανοίξει τα φτερά της στη Νέα Υόρκη για να παίξει στο «Ίλια Ντάρλινγκ» με τον Ζυλ Ντασέν, στο πλευρό της, σύζυγό της από την προηγούμενη χρονιά. Η γνωριμία της με τον Ζυλ Ντασέν θα γεννήσει εκτός από έναν κεραυνοβόλο έρωτα και την ταινία «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται». Επόμενος σταθμός, το «Ποτέ την Κυριακή», που θα της χαρίσει το βραβείο Α' Γυναικείου Ρόλου στο Φεστιβάλ Κανών και θα εκτοξεύσει τη φήμη του Μάνου Χατζιδάκι.

Η αγαπημένη ηθοποιός είχε την τιμή να συναναστραφεί με κορυφαία ονόματα της πνευματικής και της πολιτικής ζωής του κόσμου, από τον Μάρλον Μπράντο και τον Τένεσι Ουίλιαμς μέχρι τον Ρόμπερτ Κένεντι, με τον οποίο ετοιμαζόταν να δειπνήσει το βράδυ της δολοφονίας του.

«Γεννήθηκα Ελληνίδα και θα πεθάνω Ελληνίδα»

Τα μεσάνυχτα της 21ης Απριλίου, ο Μάνος Χατζιδάκις τηλεφωνεί στην ίδια και στον Ζυλ για να τους πει ότι στην Ελλάδα έγινε στρατιωτικό πραξικόπημα. Η Μελίνα κάνει δηλώσεις στις τηλεοπτικές κάμερες των αμερικανικών μέσων μαζικής ενημέρωσης. «Σας παρακαλώ μην πάτε στη χώρα μου» λέει κλαίγοντας.

Για τις δηλώσεις αυτές, η χούντα θα της αφαιρέσει την ελληνική ιθαγένεια στις 12 Ιουλίου του ίδιου χρόνου. Εκείνη θα απαντήσει με το ιστορικό πλέον: «Γεννήθηκα Ελληνίδα και θα πεθάνω Ελληνίδα». Από τον Νοέμβριο του 1967 και επί τρεις μήνες, το FBI την παρακολουθεί παντού ενώ υπάρχει προειδοποίηση ότι θα γίνει δολοφονική απόπειρα εναντίον της.

Ο αγώνας για την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα

Μετά την πτώση της χούντας επιστρέφει στην Ελλάδα και μετέχει ενεργά στην πολιτική ζωή της χώρας, ως Υπουργός Πολιτισμού. Τολμηρή, πρωτοποριακή, δυναμική, γεμάτη όρεξη για ζωή και με καινούριες ιδέες, διακηρύσσει ότι «ο πολιτισμός είναι η βαριά βιομηχανία της χώρας».

Δική της πρωτοβουλία είναι η πρόταση για ενοποίηση του ιστορικού κέντρου της Αθήνας ενώ παράλληλα ξεκινάει έναν καινούριο αγώνα: την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα στην Ελλάδα. Ο λόγος της στη Διεθνή Διάσκεψη Υπουργών Πολιτισμού της UNESCO τον Ιούλιο του 1982 στο Μεξικό, είναι συγκινητικός, γεμάτος πάθος αλλά και επιχειρήματα.

«Αν υπάρχει έστω κι ένα άτομο που δεν έχει σαφή εικόνα για τα γεγονότα πίσω από την ιστορία των Μαρμάρων του Παρθενώνα, τότε η ιστορία πρέπει να ειπωθεί ξανά και ξανά». Αυτά ήταν τα λόγια που παρακίνησαν τη Μελίνα Μερκούρη να ξεκινήσει την περίφημη ομιλία της, στο Oxford Union το 1986, από την ιστορία της κλοπής των Μαρμάρων από τον Έλγιν.

«Δεν υπάρχουν Ελγίνεια Μάρμαρα. Υπάρχουν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα. Όπως υπάρχει ο Δαβίδ του Michael Angelo, η Αφροδίτη του Da Vinci, ο Ερμής του Πραξιτέλη, οι Ψαράδες στη θάλασσα του Turner,  η Capella Sixtina.  Δεν υπάρχουν Ελγίνεια Μάρμαρα». Υπάρχουν λοιπόν τα μάρμαρα του Παρθενώνα που θα έπρεπε να βρίσκονται στη θέση τους ή τουλάχιστον στη χώρα τους, αντ' αυτού βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο.

Η Μελίνα Μερκούρη υπήρξε η πλέον διάσημη και προβεβλημένη προσωπικότητα της Ελλάδας ενώ πολλά πορτραίτα της γυρίστηκαν από τηλεοπτικούς σταθμούς σε ολόκληρο τον κόσμο για τη μεγάλη προσφορά της στην τέχνη, τον πολιτισμό και το κοινωνικό σύνολο. Η Μελίνα θα είναι ζωντανή για πάντα στη μνήμη μας ως ένας άνθρωπος που διαμόρφωσε μία τολμηρή πολύμορφη προσωπικότητα, όπου μέσα από αυτή δημιούργησε ένα τεράστιο έργο που θα μείνει αιώνια παρακαταθήκη για την Ελλάδα.

Με πληροφορίες από το: melinamercourifoundation.com