Simone de Beauvoir: H μητέρα του φεμινισμού, το «Δεύτερο Φύλο» και ο Jean-Paul Sartre

Σαν σήμερα, στις 14 Απριλίου 1986 φεύγει από τη ζωή η γυναίκα που θεωρήθηκε η μητέρα του φεμινισμού, Simone de Beauvoir. Γεννημένη ως Simone Lucie-Ernestine-Marie-Bertrand de Beauvoir στις 9 Ιανουαρίου του 1908 στο Παρίσι της Γαλλίας, σπούδασε στο πανεπιστήμιο École Normale Supérieure όπου και συνάντησε το 1921 τον Jean-Paul Sartre.

Η Beauvoir πέθανε από πνευμονία στις 14 Απριλίου του 1986 και τάφηκε πλάι στον Sartre στο Κοιμητήριο του Μονπαρνάς του Παρισιού. Τα φιλοσοφικά γραπτά της συνδέθηκαν, αν και ήταν ανεξάρτητα, με τον Σαρτριανό υπαρξισμό.

«Γυναίκες, της οφείλετε τα πάντα», φώναζε το συγκεντρωμένο πλήθος στην κηδεία της καθώς αποχαιρετούσε, την πιο επιδραστική Γαλλίδα συγγραφέα και φιλόσοφο του 20ού αιώνα. Ακόμη και σήμερα, το όνομα της Simone de Beauvoir ακολουθεί, αυτό του Sartre σε μια πορεία παράλληλη όπου κανείς δεν υπερβαίνει κανέναν, όταν γίνεται αναφορά στo μυθικό ζεύγος των Γάλλων φιλοσόφων.

Η Beauvoir μεγάλωσε σε εύπορη οικογένεια. Κόρη του ευγενούς Ζορζ Μπερτράν ντε Μποβουάρ, δικηγόρου με πνευματικές ανησυχίες, και της Φρανσουάζ Μπρασέρ, ευσεβούς αστής. Η μητέρα της αγόραζε βιβλία και ο παππούς της χάριζε σημειωματάρια, σε ένα από τα οποία, σε ηλικία επτά ετών, έγραψε το πρώτο της βιβλίο 100 σελίδων, «Οι δυστυχίες της Μαργαρίτας».

Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η οικογένεια έχασε μεγάλο μέρος της περιουσίας της και ο πατέρας άρχισε να αδιαφορεί για τη σύζυγό του. Την ίδια περίοδο η Beauvoir αποκτά την πρώτη της φίλη, την Ελιζαμπέτ «Ζαζά» Λακουέν. Ο πρόωρος θάνατος της Ζαζά στα είκοσί της, ήταν το γεγονός που σημάδεψε τη Simone και την οδήγησε να πιστέψει στην ανυπαρξία του Θεού.

Η ίδια γράφει για τους γονείς τις: «Στις αντιλήψεις τους, το μέλλον μου ήταν σαφώς προδιαγεγραμμένο. Στα 20 μου θα παντρευόμουν, θα περνούσα μία ζωή μητέρας και κυρίας του κόσμου». Ενάντια στην επιθυμία τους, η Beauvoir σπούδασε Φιλοσοφία και Μαθηματικά. Το 1929, σε ηλικία μόλις 21 ετών, πέρασε τις ιδιαίτερα δύσκολες εξετάσεις της agrégation – μόνον έξι γυναίκες είχαν μέχρι τότε επιτύχει στις συγκεκριμένες εξετάσεις– που της εξασφάλιζαν τη δυνατότητα να διδάξει Φιλοσοφία στη δημόσια εκπαίδευση. Υπήρξε η πρώτη γυναίκα στη Γαλλία που δίδαξε το συγκεκριμένο μάθημα σε λύκειο αρρένων.

Το 1929, είναι και το έτος που συναντά τον Sartre, επίσης καθηγητή Φιλοσοφίας, τρία χρόνια μεγαλύτερό της. Η Simone τότε πιθανόν διατηρούσε σχέση με τον συμφοιτητή του Ρενέ Μαέ, ο οποίος της έδωσε το ψευδώνυμο «Κάστορας», παραφράζοντας το επίθετό της στα αγγλικά, Βeuvoir-Beaver (όπου beaver = κάστορας στα αγγλικά). Ο μικροκαμωμένος και άσχημος Sartre γνωστός για την γοητεία του στις γυναίκες, κατάφερε και κέρδισε τελικά την διανοούμενη Simone.

Tους ένωνε η ίδια αγάπη για τη φιλοσοφία και τη λογοτεχνία, η φιλοδοξία και η πίστη τους στην ατομική ελευθερία. Αποφάσισαν να δεσμευτούν με το περίφημο «συμβόλαιο», σύμφωνα με το οποίο θα ήταν μαζί, διατηρώντας παράλληλες ερωτικές σχέσεις με άλλους. 

Την γνωριμία τους ακολούθησε μια όμορφη περίοδος πνευματικών και φιλοσοφικών αναζητήσεων, ταξιδιών στην Ευρώπη, ανάμεσα τους και στην Ελλάδα και παράλληλων σχέσεων τόσο του Sartre όσο και της Beauvoir.

 

Η Beauvoir αρνήθηκε ότι είχε ερωτικές σχέσεις με γυναίκες, όμως με βάση την αλληλογραφία, τα ημερολόγια και άλλες μαρτυρίες, είχε τουλάχιστον τρεις τέτοιες σχέσεις με νεότερες της γυναίκες.

Με το τέλος του πολέμου, η πολιτική εντάσσεται όλο και περισσότερο στο πεδίο των ενδιαφερόντων της. Εξακολουθεί να διαμένει σε ξενοδοχεία, να γράφει σε φημισμένα παριζιάνικα café, όπως το Deux Magots, να πίνει αλκοόλ, να καπνίζει, να ζει τη ζωή της όπως επιθυμούσε, μια ζωή στην οποία πάντα υπήρχε θέση για τον Sartre.

Συντάχθηκαν μαζί στο Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα -από όπου αργότερα αποχώρησαν έπειτα από την Σοβιετική επέμβαση στην Ουγγαρία, το 1956 και μετέπειτα στράφηκαν προς τον Μαοϊσμό –  ενώ το 1945 ξεκίνησαν να εκδίδουν μαζί την αριστερή επιθεώρηση «Μοντέρνοι Καιροί».

Η κυκλοφορία του έργου της «Δεύτερο φύλο» το 1949 την κάνει διάσημη σε όλον τον κόσμο.  Η Beauvoir ήταν τότε 41 ετών και ο διεθνής Τύπος την αποκαλούσε την «ωραιότερη ιέρεια του υπαρξισμού», του φιλοσοφικού ρεύματος που εξέφρασε ο Sartre, μετά το 1945, όμως εκείνη διατύπωσε τη δική της θεωρία για τις γυναίκες, αμφισβητώντας έννοιες ως τότε ιερές, όπως η μητρότητα, ο γάμος και η οικογένεια.

Το Βατικανό ενέταξε το «Δεύτερο φύλο» στον κατάλογο των απαγορευμένων βιβλίων ενώ πολλές φεμινίστριες την κατηγόρησαν για «συγκαλυμμένο μισογυνισμό». Την δεκαετία του '70, πρωτοστάτησε στις διαδηλώσεις για το δικαίωμα στην νόμιμη έκτρωση και υπέγραψε μεταξύ άλλων το διάσημο κείμενο με τις 342 υπογραφές γυναικών που δήλωναν ότι είχαν προχωρήσει σε παράνομη έκτρωση.

Αργότερα το 1981 συνέγραψε το «La Cérémonie Des Adieux» (Η Τελετή του Αποχαιρετισμού), μια οδυνηρή εξιστόρηση των τελευταίων χρόνων του Sartre. Το όνομα της έμεινε στην ιστορία ως συνώνυμο του φεμινισμού, παρόλο που η ίδια δεν αποδεχόταν εξ αρχής αυτόν τον χαρακτηρισμό. Θεωρούσε ότι οι αγώνες της έπρεπε να τοποθετούνται σε ένα ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο και να μην περιορίζονται στις μεταξύ των γυναικών μάχες, ως μια σημαντική φιλόσοφος, συγγραφέας και ακτιβίστρια.