Περηφάνια και Προκατάληψη: Όσα μάθαμε από την πρωταγωνίστρια του διάσημου μυθιστορήματος για τον φεμινισμό

Με αφορμή την πρώτη κυκλοφορία, στις 28 Ιανουαρίου 1813, ενός από τα σπουδαιότερα έργα στην παγκόσμια λογοτεχνία, του μυθιστορήματος Περηφάνια Και Προκατάληψη από την Jane Austen, αναλογιζόμαστε την προσφορά του στην κοινωνία, μέσα από την καταπάτηση της πατριαρχίας, την εμφάνιση ενός πρόωρου φεμινισμού και τον αγώνα ενάντια στην ταξική και φυλετική διάκριση.

Η Jane Austen υπήρξε φεμινίστρια πολύ πριν ο φεμινισμός υπάρξει καν σαν έννοια. Οι ηρωίδες της είχαν, κατά κύριο λόγο, το ίδιο μοτίβο: νεαρές γυναίκες, που δεν φοβόντουσαν να πουν την γνώμη τους, να υψώσουν την φωνή τους ενάντια στον «αρχηγό» της κάθε οικογένειας και να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους.

Το έργο αναπαριστά στο μέγιστο δυνατό βαθμό την αγγλική κοινωνία στα τέλη του 18ου και των αρχών του 19ου αιώνα και επικεντρώνεται στην καθημερινότητα της οικογένειας Bennet. Η Περηφάνια είναι ο κύριος Darcy, ο οποίος, ερωτεύεται την πρωταγωνίστρια της ιστορίας Elizabeth Bennet, την Προκατάληψη, αν και την θεωρεί «κατώτερη» του κοινωνικά.
 
Όπως είναι φυσικό, ένας γάμος μεταξύ τους είναι αδύνατος. Η Elizabeth Bennet επιδιώκει να αποδεσμευτεί από τα κοινωνικά πρότυπα που της προβάλλει η πατριαρχική κοινωνία, τα οποία περιλαμβάνουν έναν γρήγορο και δίχως αγάπη γάμο συμφερόντων, δηλώνοντας πως η ίδια θα παντρευτεί από αγάπη. Όταν ο κύριος Darcy της κάνει πρόταση γάμου αποκαλύπτοντας τον έρωτά του για εκείνη «παρά την κατώτερη κοινωνική της θέση», η ίδια αντιδράει άμεσα, απαντώντας του πως «κανείς δεν έχει δικαίωμα να την υποβιβάζει».

Όπως κάθε γυναίκα, έτσι κι εκείνη αξίζει να είναι με κάποιον που σέβεται το υπόβαθρό της, την κοινωνική της θέση και την ίδια. Η πιο χαρακτηριστική στιγμή, που δηλώνει ξεκάθαρα τον πρωτοπόρο, για τα δεδομένα της εποχής, χαρακτήρα της και τα πιστεύω της, τα οποία είναι ένας «καθρέπτης» των αληθινών πεποιθήσεων της συγγραφέως, Jane Austen, είναι αυτή η φράση: 

«Είμαι αποφασισμένη να ενεργήσω μόνο με αυτόν τον τρόπο, ο οποίος, κατά τη γνώμη μου, θα αποτελέσει την ευτυχία μου, χωρίς αναφορά σε εσάς ή σε οποιοδήποτε άτομο που είναι εντελώς άσχετο με εμένα».

Το θέμα του γάμου περιστρέφεται γενικά σε όλα τα έργα της Austen, όπως και σε αυτό. Το κοινωνικό στερεότυπο που βασανίζει τις νεαρές γυναίκες πως σκοπός της ζωής τους είναι ένας "καλός γάμος", έρχεται να διαλυθεί, όταν η Elizabeth δηλώνει ότι προτιμά να μείνει για πάντα μόνη, παρά να εγκλωβιστεί σε έναν ανεπιθύμητο γάμο.

Είναι ιδέες και φράσεις που τάραξαν την κοινωνία της συντηρητικής και πατριαρχικής Αγγλίας του 18ου αιώνα και έβαλαν για πρώτη φορά μετά από καιρό σε σκέψεις τον κόσμο. Σήμερα, οι γυναίκες είναι ελεύθερες να αγαπήσουν και να παντρευτούν, όποιον άντρα ή όποια γυναίκα θέλουν, χωρίς να υπάρχουν οι ταξικές διακρίσεις του τότε και οι περιορισμοί. 

Όμως σε κλειστές κοινωνίες, όπως είναι η Ελλάδα, πλανάται ακόμη το σύννεφο ης πατριαρχίας, που εξακολουθεί να ταλαιπωρεί τις γυναίκες με τα πρέπει και τα μη, αλλά και των κοινωνικών στερεοτύπων όσον αφορά το θέμα «γάμος». Όπως στην Περηφάνια και Προκατάληψη, έτσι και τώρα το 2021, υπάρχει μια άτυπη ηλικία που καθορίζει και πάλι τα χρονικά όρια του τι θα πρέπει να έχει κάνει μία γυναίκα μέχρι μια συγκεκριμένη ηλικία.

Γιατί είναι λες και η ουσία σου, η υπόστασή σου και ο ανώτερος σκοπός σου σαν γυναίκα καθορίζεται εξολοκλήρου από δύο πράγματα: από τον γάμο και από την μητρότητα. Ίσως ήρθε η ώρα να καταλάβουμε ότι η ουσία είναι να έχεις τον απόλυτο έλεγχο της επιλογής. Κάποια γυναίκα μπορεί να μην θελήσει να παντρευτεί ποτέ, ενώ κάποια άλλη να την κάνει ευτυχισμένη ένας γάμος. Κάποια γυναίκα μπορεί να θέλει να γίνει νωρίς μητέρα, ενώ κάποια άλλη μπορεί επίσης να θέλει, αλλά να μην μπορεί.

Ήρθε η ώρα να μάθουμε λίγα πράγματα από την Elizabeth Bennet και να καταλάβουμε πως εμείς οι ίδιες δεν πρέπει να αφήνουμε κανέναν να μας υποβιβάζει και να μας επιβάλλει τα πρέπει του. Να μάθουμε να βάζουμε σαν κύριο σκοπό την δική μας ευτυχία, χωρίς να δίνουμε αναφορά σε κανέναν.

Δείτε ακόμη:

Γίνε κι εσύ μέλος μόνο με 6€/ έτος στο συνδρομητικό Jenny.gr Exclusive Benefits