Φιόντορ Ντοστογιέφσκι: Τα σκληρά χρόνια της φυλακής και η νέα του αντίληψη για τη ζωή μέσα στα πιο γνωστά του έργα
Εύα Κονδύλη
9 Φεβρουαρίου 2021
Ο Φιόντορ Μιχάηλοβιτς Ντοστογιέφσκι αποτελεί αναμφίβολα μια από τις σημαντικότερες μορφές της παγκόσμιας λογοτεχνίας, ενώ η πολιτιστική κληρονομιά που έχει αφήσει είναι τεράστια και προς τιμήν των 140 χρόνων από τον θάνατο του, ανακαλύπτουμε άγνωστες πτυχές του «ψυχολόγου» της γραφής, ο οποίος απεβίωσε στις 9 Φεβρουαρίου 1881.
ο Ντοστογιέφσκι ήταν Ρώσος μυθιστοριογράφος, φιλόσοφος και δοκιμιογράφος, ενώ τα λογοτεχνικά έργα του διερευνούν την ανθρώπινη ψυχολογία στη ταραγμένη πολιτική, κοινωνική και πνευματική ατμόσφαιρα της Ρωσίας του 19ου αιώνα και ασχολούνται με μια ποικιλία φιλοσοφικών και θρησκευτικών θεμάτων.
Λίγα λόγια για τον βίο και το έργο του
O Φιόντορ Ντοστογιέφσκι γεννήθηκε στη Μόσχα στις 11 Νοεμβρίου του 1821 και από πολύ μικρός έδειξε την κλήση του στη συγγραφή, καθώς από την τρυφερή ηλικία των τριών, διάβαζε παραμύθια και θρύλους με την βοήθεια της κουβερνάντας του, της Αλένα Φρόλοβνα, μια ιδιαίτερα σημαντική επιρροή στην ανατροφή και την αγάπη του για φανταστικές ιστορίες.
Τα πιο διάσημα έργα του, τα οποία έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από 170 γλώσσες, περιλαμβάνουν το Έγκλημα και Τιμωρία (1866), Ο Ηλίθιος (1869), Δαίμονες (1872) και τους Αδελφούς Καραμαζόφ (1880).
Πολλοί κριτικοί λογοτεχνίας τον χαρακτηρίζουν ως έναν από τους μεγαλύτερους ψυχολογικούς μυθιστοριογράφους στην παγκόσμια λογοτεχνία, ενώ ακόμη και ο Σιγκμουντ Φρόυντ, ο «πατέρας της ψυχολογίας», δήλωνε εντυπωσιασμένος και σκεπτικός για τα έργα και τον χαρακτήρα του Ντοστογιέφσκι.
Επιληπτικός από μικρός και βαθιά χρεοκοπημένος σε πιο ώριμη ηλικία, ένα ιδιαίτερα σημαντικό σημείο καμπής στη ζωή του ήταν η σύλληψή του και η φυλάκισή του, λίγο μετά την έναρξη της σταδιοδρομίας του. Αυτή η ποινή φυλάκισης και ο χρόνος στην εξορία χρησίμευσε για να διαμορφώσει τις αντιλήψεις και τις πεποιθήσεις του απέναντι στη ζωή, οι οποίες στη συνέχεια ενσωματώθηκαν στα λογοτεχνικά του έργα.
Η φυλάκιση και η «γνωριμία» με τον θάνατο
Σε ηλικία 17 ετών και στην αρχή της λογοτεχνικής του πορείας, ο Ντοστογιέφσκι επηρεάστηκε από τη νέα κοινωνική συνείδηση και την εμφάνιση μιας σειράς από «ουτοπικά σοσιαλιστικά» βιβλία που γίνονταν γρήγορα δημοφιλή και άρχισε να συχνάζει σε μια επαναστατική ομάδα, γνωστή ως η Μυστική Επαναστατική Κοινωνία, με επικεφαλή τον Σπσένεφ.
Ο Ντοστογιέφσκι ισχυρίστηκε ότι δεν ήταν ενάντια στη ρωσική κυβέρνηση, αλλά απλώς ενάντια στον θεσμό της δουλείας.
Τον Απρίλιο του 1849, τα μέλη αυτών των ομάδων συνελήφθησαν από την τσαρική αστυνομία και μεταφέρθηκαν στο Φρούριο Πέτρου και Παύλου, μια φυλακή που οι συνθήκες ήταν όπως εκείνες στην απομόνωση, ενώ για οκτώ μήνες ο Ντοστογιέφσκι και οι συνάδελφοί του ανακρίθηκαν και κρατήθηκαν στη φυλακή, μέχρι την ημέρα που οι κρατούμενοι οδηγήθηκαν σε μια πλατεία και καταδικάστηκαν σε θάνατο.
Λίγα λεπτά πριν εκτελεστούν, δόθηκε χάρη από τον Τσάρο και έτσι ο Ντοστογιέφσκι και η ομάδα του μεταφέρθηκαν πίσω στη φυλακή και προετοιμάστηκαν για το μακρύ ταξίδι στο στρατόπεδο εργασίας στη Σιβηρία.
Το ψυχολογικό τραύμα που αντιμετώπισαν επηρέασε πολλούς από την ομάδα, όπως και τον Ντοστογιέφσκι, όπου η τόσο στενή συναναστροφή με τον θάνατο του έδωσε μια νέα εκτίμηση της ζωής, αλλά και τον ενέπνευσε να προσθέσει στο έργο του «Ο Ηλίθιος», 20 χρόνια μετά, μια σκηνή παρόμοια με την δική του, παρ' ολίγο, εκτέλεση.
Η νέα του φιλοσοφία για τη ζωή
Μετά την εξορία η αντίληψη του Ντοστογιέφσκι για την ζωή είχε αλλάξει, ενώ η έννοια της καλύτερης χρήσης του χρόνου, των σπαταλημένων λεπτών, ήταν αυτή που έπληξε ιδιαίτερα τον Ντοστογιέφσκι.
Σε μια επιστολή προς τον αδελφό του Μιχαήλ, ο Φιόντορ αναφέρει: «Όταν κοιτάζω πίσω το παρελθόν μου και σκέφτομαι πόσο χρόνο δεν σπατάλησα σε τίποτα, πόσος χρόνος έχει χαθεί σε ματαιοδοξίες, λάθη, τεμπελιά, ανικανότητα να ζήσω, πόσο λίγο το εκτίμησα, πόσες φορές αμάρτησα στην καρδιά μου και ψυχή - τότε η καρδιά μου αιμορραγεί. Η ζωή είναι ένα δώρο, η ζωή είναι ευτυχία, κάθε λεπτό μπορεί να είναι μια αιωνιότητα ευτυχίας», εξηγώντας πως η φιλοσοφία του πλέον περιλάμβανε την άνευ όρων αγάπη και συγχώρεση, δύο ηθικές αξίες που είχε στο μυαλό τις στιγμές πριν από την «εκτέλεση» του.
Την νέα του αντίληψη για την ζωή προσπάθησε να την μεταδώσει και μέσα από τα έργα του και κυρίως μέσα από τον «Ηλίθιο» και το «Το όνειρο ενός γελοίου».
Το όραμά του για την ανθρωπότητα είχε αλλάξει απόλυτα από το χρόνο που πέρασε στη φυλακή, και εν μέρει λόγω των φρικαλεοτήτων και των τρομερών ιστοριών που άκουσε, έγινε πεπεισμένος ότι ο άνθρωπος μόνο με τα βάσανα θα μπορούσε τελικά να βρει ελπίδα και αγάπη και να έχει ένα μέλλον. Στη μετέπειτα ζωή του ο σκληρός χρόνος που πέρασε στην εξορία και την φυλακή ευθύνονταν για την προσφυγή του στον τζόγο, από τον οποίο βρέθηκε καταχρεωμένος, ενώ ο θάνατος ενός από τα παιδιά του, επιβάρυναν την ευάλωτη υγεία του.
Απεβίωσε στις 9 Φεβρουαρίου 1881 σε ηλικία 59 ετών από πνευμονική εμβολή, ενώ σύμφωνα με μαρτυρίες περίπου 100.000 άνθρωποι παρευρέθηκαν την κηδεία του για να τον τιμήσουν.
Τον θυμόμαστε με ένα ρητό του: «Όταν σταματάς να διαβάζεις βιβλία, παύεις να σκέφτεσαι».
Δείτε ακόμη:
Γίνε κι εσύ μέλος μόνο με 6€/ έτος στο συνδρομητικό Jenny.gr Exclusive Benefits
Πηγή: www.vintag.es
Πηγή: www.vintag.es
Πηγή: www.vintag.es
Πηγή: www.vintag.es
Πηγή: www.vintag.es
Πηγή: www.vintag.es
Πηγή: www.vintag.es
Πηγή: www.vintag.es
Πηγή: www.vintag.es
Πηγή: www.vintag.es
Πηγή: www.vintag.es
Πηγή: www.vintag.es
Πηγή: www.vintag.es
Πηγή: www.vintag.es
