Dora Maar: Η ιστορία της γυναίκας πίσω από τον κλεμμένο πίνακα του Picasso
Στεφανία Παπαδημητρίου
29 Ιουνίου 2021
«Pour le Peuple Grec, Hommage de Picasso» (Προς τον ελληνικό λαό, φόρος τιμής από τον Picasso) έγραψε ο καλλιτέχνης πίσω από τον πίνακα που ονόμασε «Γυναικείο Κεφάλι» - ένα έργο που βρισκόταν στην Εθνική Πινακοθήκη της Ελλάδας από το 1937 έως το 2012, όταν εκλάπη μυστηριωδώς. Τώρα, εννέα χρόνια μετά, βρέθηκε στην Κερατέα.
Το «Γυναικείο Κεφάλι» φιλοτεχνήθηκε από τον Pablo Picasso το 1939. Πρόκειται για ένα πορτραίτο διαστάσεων 56 x 40 και απεικονίζει τη Dora Maar, τη σημαντικότερη, ίσως, μούσα του. Ήταν η Γαλλίδα φωτογράφος, ζωγράφος και ποιήτρια που στιγμάτισε την πορεία του - κι εκείνος, τη ζωή της.
Γεννήθηκε με το όνομα Henriette Theodora Markovitch. Ήταν η μοναχοκόρη του Κροάτη αρχιτέκτονα Josip Marković, ο οποίος σπούδασε στο Ζάγκρεμπ, τη Βιέννη και το Παρίσι όπου τελικά εγκαταστάθηκε με τη σύζυγό του, Louise – Julie Voisin, το 1896.Το 1910, έφυγαν οικογενειακώς για το Buenos Aires. Εκεί, ο Josip ανέλαβε πολλά έργα για την πρεσβεία της Αυστροουγγαρίας. Ήταν τόσο ταλαντούχος, μάλιστα, που βραβεύτηκε από τον Αυτοκράτορα Francis Joseph I – κι όμως, έμεινε στη ιστορία ως «ο πρώτος αρχιτέκτονας που δεν έκανε περιουσία» στην Αργεντινή.
Επέστρεψαν στο Παρίσι το 1926. Η Henriette υιοθέτησε το ψευδώνυμο Dora Maar όταν ξεκίνησε να σπουδάζει Τέχνη και Φωτογραφία. Φοίτησε στη Σχολή Καλών Τεχνών και την Ακαδημία Julian – εκεί, είχε την τύχη να μην υποτιμηθεί από κανέναν λόγω του φύλου της. Έλαβε την ίδια εκπαίδευση με τους άνδρες.
Ήταν ελεύθερο πνεύμα, δεν άντεχε να συμβιβάζεται. Πήγε στη Βαρκελώνη και συνέχισε στο Λονδίνο, όπου φωτογράφισε τις δραματικές στιγμές της οικονομικής κρίσης, μετά το χρηματιστηριακό κραχ του 1929. Έξι χρόνια μετά, μπήκε στη ζωή της ο Pablo Picasso.
Δεν ήταν η κλασική ιστορία αγάπης. Εκείνη, τον είχε δει στο πλατό της ταινίας «The Crime of Monsieur Lange». Εκείνος, δεν τη πρόσεξε. Τους σύστησε ένας κοινός τους φίλος μερικές μέρες αργότερα, ενώ όπως έγραψε ο Jean – Paul Crespelle: «η νεαρή γυναίκα, σοβαρή, με τα γαλανά της μάτια να τη φωτίζουν και να φαίνεται ακόμη πιο χλωμή με τα έντονα φρύδια της – ένα ευαίσθητο, ανήσυχο πρόσωπο, με φως και σκιά να το διαπερνά. Έπαιζε με ένα μαχαιράκι, σκαλίζοντας το ξύλο του τραπεζιού. Μερικές φορές αστοχούσε κι μία σταγόνα αίματος εμφανιζόταν στα τριαντάφυλλα των δαντελένιων γαντιών της… Ο Picasso της ζήτησε να του δώσει τα γάντια και τα κλείδωσε στο κουτάκι που κρατούσε τα ενθύμιά του».
Ο ζωγράφος δεν είχε ξανασυναντήσει γυναίκα σαν εκείνη. Τον σαγήνευε η μαζοχιστική συμπεριφορά της – ήθελε να την αποτυπώσει στον καμβά. Έμειναν μαζί για εννέα χρόνια – ποτέ, όμως, δεν το επισημοποίησαν. Κι αυτό γιατί ποτέ δε δέχθηκε να χωρίσει από τη Marie-Thérèse Walter, τη μητέρα της κόρης του, Maya.
Η Dora Maar ήταν στο πλευρό του την εποχή που ολοκλήρωσε εμβληματικά έργα. Φωτογράφισε κάθε στάδιο της δημιουργίας της Guernica. Εκείνος, έπειτα, χρησιμοποίησε τις φωτογραφίες αυτές για να εμπνέεται. Ήταν, επίσης, το μοντέλο του. Η μούσα του, την οποία πολλές φορές ζωγράφισε με δάκρυα στα μάτια. Ο άνθρωπος που τον ενέπνευσε να ασχοληθεί με την πολιτική, τον μύησε στην τέχνη της φωτογραφίας, του δίδαξε πώς να τη χρησιμοποιεί.
Η σχέση τους, όμως, ήταν κακοποιητική. Την κακοποιούσε σωματικά, την ανάγκαζε να μαλώνει με τη σύζυγό του. Όλα τελείωσαν το 1943 – συναντήθηκαν, ωστόσο, ξανά, τρία χρόνια μετά.
Η ψυχική της υγεία βρισκόταν σε κρίση, μετά το χωρισμό. Προκειμένου να αντιμετωπίσει τους νευρικούς κλονισμούς της, ήρθε σε επαφή με τον Jacques Lacan, ο οποίος της έκανε ηλεκτροσόκ, κάτι παράνομο για την εποχή. Ο Picasso της αγόρασε ένα σπίτι – εκεί αποσύρθηκε, ολομόναχη. Αργότερα, επέστρεψε στην πατρίδα της και βρήκε παρηγοριά στη ζωγραφική. Αποτύπωσε τον πόνο της σε τραγικά έργα, όπως το Πορτραίτο του Eluard και το Αυτοπορτραίτο.
Η Dora Maar έφυγε από τη ζωή στις 16 Ιουλίου 1997.Ήταν 89 ετών, ολομόναχη, σε ένα διαμέρισμα της οδού Savoie στο Παρίσι. Ήταν μία εξαιρετική καλλιτέχνις, που έγινε γνωστή μετά το θάνατό της. Έργα της έχουν βρεθεί σε χώρους όπως το Centre Pompidou, το Tate Modern του Λονδίνου και το Haus der Kunst στο Μόναχο. Κι όμως, έμεινε στην ιστορία ως «η μούσα του Picasso».
To ιστορικό της κλοπής
Έγινε γνωστή ως η «ληστεία του αιώνα. Δύο πίνακες τεράστιας αξίας εξαφανίστηκαν κι ο φύλακας αντιλήφηθκε έναν άνδρα που το έβαζε στα πόδια, αφήνοντας πίσω του ένα χαρτοκόπτη.
Μάλιστα, αργότερα στην κατάθεσή του έκανε λόγο για έναν άνδρα ψηλό και αδύνατο, ο οποίος φορούσε σκούρα ρούχα αλλά δεν είχε καλύψει τα χαρακτηριστικά του προσώπου του! Ο δράστης είχε αφαιρέσει από την Εθνική Πινακοθήκη δύο πίνακες (σ.σ. το «Γυναικείο Κεφάλι» του Pablo Picasso και τον «Μύλο» του Piet Mondrian), ενώ είχε επιχειρήσει να κλέψει ακόμη έναν, το «Τοπίο» του Mondrian και πάλι, αλλά έγινε αντιληπτός από τον φύλακα και παράτησε την προσπάθεια του στη μέση.
Τότε, πάντως, είχε προκαλέσει παγκόσμια αίσθηση η απουσία μέτρων ασφαλείας στην Εθνική Πινακοθήκη, όπου φιλοξενούσε θησαυρούς της τέχνης. Στη δικογραφία, που η ΕΛ.ΑΣ. παρέδωσε στην εισαγγελία στις 23 Οκτωβρίου 2012, αναφέρονταν ότι δεν υπήρξε παραβίαση της μπαλκονόπορτας από όπου μπήκε ο δράστης, ενώ στο σημείο εκείνο βρέθηκαν πέντε πελματικά εντυπώματα που δεν διασταυρώθηκαν και θεωρήθηκαν πενιχρό στοιχείο. Ακόμη, από το σημείο της επιδρομής ελήφθησαν 12 δείγματα DNA, ενώ δεν προέκυψε κάποιο αξιοποιήσιμο στοιχείο από την σάρωση των κεραιών κινητής τηλεφωνίας.
Tελικά, ο 49χρονος δράστης – που, μάλιστα, ήταν γνωστός στις Αρχές για εμπλοκή του σε άλλη υπόθεση της δεκαετίας του ‘90 – ομολόγησε. Οι πίνακες βρέθηκαν συσκευασμένοι και προστατευμένοι σε αποθήκη.
πηγή φωτογραφίας: Instagram
Δείτε ακόμη:
Γίνε κι εσύ μέλος μόνο με 6€/ έτος στο συνδρομητικό Jenny.gr Exclusive Benefits
