Μυρτώ Αλικάκη και Γιούλικα Σκαφιδά στο Jenny.gr: «Στο έργο, οι λέξεις είναι όπλα. Ειπώνονται τρομακτικές αλήθειες που αφορούν την κοινωνία μας»
Κλέλια Φατούρου
8 Δεκεμβρίου 2021
Δευτέρα βράδυ και βρίσκομαι κολλημένη στην κίνηση της Μεσογείων. Έχω φύγει μόλις από το γραφείο με προορισμό το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης στην Πειραιώς. Εκεί με περιμένουν οι Μυρτώ Αλικάκη και Γιούλικα Σκαφιδά, μία ημέρα πριν την επίσημη πρεμιέρα της παράστασής τους, 2 Αδελφές, Μυρτώ και Γιούλικα.
«Αμφιβάλλω ότι οι θεατές θα μπορέσουν να κοιμηθούν μετά από αυτήν την παράσταση», έγραψε η γαλλική Le Monde και το σκεφτόμουν συνέχεια μέχρι να φτάσω. Με υποδέχεται η Γιούλικα Σκαφιδά και με οδηγεί στο καμαρίνι, όπου ετοιμάζονται για την τελευταία μεγάλη πρόβα. «Σήμερα θα κάνουμε οικονομία στις φωνές μας για να μην τις ταλαιπωρήσουμε. Η ένταση θα είναι μικρότερη», μου λέει η Μυρτώ Αλικάκη και μετά το τέλος της παράστασης, αναρωτιέμαι για το πόσο πιο δυνατές μπορούν να είναι οι φωνές τους. Μία παράσταση που σε διαπερνά σαν ρεύμα επί 80 λεπτά και ξυπνά τις δικές σου αναμνήσεις. Τη σχέση με τα αδέρφια σου, τις αδικίες που- άθελά τους- έχουν κάνει οι γονείς σου και το πόσο εύκολα μπορούμε να πληγώσουμε εκείνους που αγαπάμε περισσότερο. Την προσπάθεια για γεφύρωση των εμποδίων, ακόμα και όταν αυτό μοιάζει ανέφικτο.
Λίγο πριν αρχίσει η τελική πρόβα (το πέρασμα, όπως με ενημερώνουν), ξεκλέβουν λίγη ώρα για να τα πούμε. Και είπαμε πολλά.
Για την παράσταση 2 αδελφές, Μυρτώ και Γιούλικα
Μυρτώ Αλικάκη: Οι 2 Αδελφές είναι ένα έργο που έχει γράψει ο Pascal Rambert και το σκηνοθετεί σε όλο τον κόσμο. Βρίσκει 2 ηθοποιούς στις χώρες της επιλογής του και επιμελείται σχεδόν τα πάντα. Είναι δικό του δημιούργημα. Κι εμείς είμαστε δικό του δημιούργημα.
Γιούλικα Σκαφιδά: Είναι αρκετά προσωποκεντρικό το έργο. Ο Rambert έχει τον λόγο στα πάντα.
Μ.Α.: Η ιστορία είναι πολύ απλή. Συναντιούνται δύο αδερφές αμέσως μετά τον θάνατο της μητέρας τους και βγαίνουν τα μαχαίρια. Είναι 2 αδελφές που είχαν πάντα πολύ δύσκολη σχέση, και με αφορμή αυτό το γεγονός, είναι σαν να φτάνουν στο αποκορύφωμα.
Γ. Σ.: Ψάχνουν μία αφορμή με αυτή τη συνάντηση. Η Μυρτώ είναι στον χώρο εργασίας της, στον οποίο εγώ εισβάλω και ξεκινά ένα πινγκ πονγκ έντασης. Μέσα σε αυτά τα 80 λεπτά ξεδιπλώνονται οι χαρακτήρες και των δύο, μέσα από τις περιγραφές της άλλης, και εκφράζονται παράπονα και πληγές. Αλλά αν το δούμε και πιο γενικά, πρόκειται για μία σύγκρουση δύο ανθρώπων που έχουν επιλέξει να ζουν διαφορετικά και συγκρούονται. Εγώ είμαι μία δημοσιογράφος-ανταποκρίτρια, είμαι μέρος του συστήματος, αλλά χωρίς να είμαι διεφθαρμένη. Είμαι αρκετά πετυχημένη στη δουλειά μου και ταξιδεύω παντού.
Μ.Α.: Εγώ είμαι η μεγαλύτερη, ασχολούμαι με διάφορες Μ.Κ.Ο οργανώσεις, και κυρίως με το προσφυγικό. Η Γιούλικα με κατηγορεί ότι ενώ ξέρω να ασχολούμαι με τον πόνο των άλλων, είμαι σκύλα με την οικογένειά μου. Με τη σειρά μου, εγώ την κατηγορώ ότι μας πουλάει μόστρα. Κατά τη γνώμη μου, είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, οι οποίες συγκρούονται τόσο πολύ επειδή είναι συμπληρωματικές. Ανήκουν σε ανώτερο κοινωνικό στρώμα, έχουν μεγαλώσει σε σπίτι διανοούμενων, έχουν ζήσει στο εξωτερικό σε ανασκαφές και το κοινό χαρακτηριστικό τους (που διέπει όλα τα έργα του Lambert) είναι ότι οι λέξεις γίνονται όπλα. Ειπώνονται τρομακτικές αλήθειες που αφορούν την κοινωνία μας γενικότερα. Με αφορμή τη σχέση τους, βγαίνει η ιστορία της ανθρωπότητας.
Γ. Σ.: Στο τέλος δεν δικαιώνεται κάποια. Και οι δύο έχουν δίκιο, και οι δύο άδικο. Αυτή είναι και η γοητεία του έργου.
Μ.Α.: Παρόλο που η σωματική ένταση είναι φοβερή. Ο Pascal έχει μία λατρεία για τις σχέσεις.
Για τη σχέση με τα αδέρφια τους
Γ. Σ.: Επειδή δεν είναι ακριβώς ψυχολογικό θέατρο, εγώ δεν ανέτρεξα στην παιδική μου ηλικία, αλλά σε θυμό που βιώνω μέσα στη μέρα. Έχω δύο αδερφές μεγαλύτερες. Κι εμένα με τράβαγε από τα μαλλιά η μεσαία γιατί ζήλευε, αλλά δεν ανέτρεξα εκεί.
Μ.Α.: Αυτές οι δύο συγκρούονται σαν ζώα, όπως ο άνθρωπος, ο οποίος μπορεί να χρησιμοποιήσει τις λέξεις με τόσο πληγωτικό τρόπο, που ξεπερνά ακόμα και τη σωματική βία. Εγώ δεν έχω αδέρφια, και αυτό με έχει απασχολήσει γιατί έχω δύο γιους. Αν και δεν μου έλειπε, νομίζω πως θα ήθελα να έχω, γιατί το μοναχοπαίδι κουβαλά άλλα βάρη. Μένω άφωνη όταν βλέπω τη σχέση τους και σκέφτομαι ότι αυτοί οι γονείς έχουν κάνει κάτι πολύ λάθος. Έχουν ποτίσει αυτόν τον ανταγωνισμό.
Για τη μητρότητα
Γ. Σ.: Δεν μου έχει ξυπνήσει καμία μητρότητα, μπορεί και να συμβεί. Έχω πει ότι οι γυναίκες δεν έχουμε γεννηθεί για να λύσουμε το δημογραφικό πρόβλημα, όχι επειδή δεν θα το ήθελα, αλλά επειδή με χαροποιεί το ότι η νέα γενιά έχει απαλλαχθεί από τα στερεότυπα και τη μητρότητα ως υποχρέωση.
Μ.Α.: Εγώ θέλω να πω ότι φυσικά η μητρότητα δεν είναι υποχρέωση και συμφωνώ απόλυτα σε αυτό που λέει η Γιούλικα, αλλά εμένα με ανησυχεί η ιδέα ότι η μητρότητα μπορεί και να αντιμετωπίζεται ως εμπόδιο, βάρος ή μία κατάρα. Είναι το άλλο άκρο. Φυσικά και είναι πολύ μεγάλη ευθύνη αλλά με λυπεί το ότι πολλά νέα κορίτσια δεν θέλουν τη μητρότητα επειδή νομίζουν ότι θα τις αποδυναμώσει. Εγώ πιστεύω το αντίθετο. Τίποτα δεν με έχει κάνει στη ζωή μου πιο δυνατή από το γεγονός ότι έχω γίνει μαμά.
Γ. Σ.: (απευθύνεται στη Μυρτώ) Σου έχω πει τι όνειρο βλέπω συχνά; Ότι ξυπνάω, είμαι έγκυος, έτοιμη να γεννήσω και λέω ωχ ποιος θα πάει στο θέατρο να παίξει απόψε; (ακούγονται γέλια)
Για το ελληνικό #MeToo και τη βία σε κάθε μορφή
Μ.Α.: Ευτυχώς που το θέμα της παρενόχλησης πήρε μεγάλες διαστάσεις στον χώρο μας. Τιμή μας και καμάρι μας. Δεν σκέφτηκα ποτέ ότι ο χώρος μας κλυδωνίζεται εξαιτίας των αποκαλύψεων, οπότε μπράβο μας.
Γ. Σ.: Δεν έχω δεχτεί σεξουαλική παρενόχληση. Όσον αφορά στη λεκτική βία, η αλήθεια είναι ότι κάνουμε μία δουλειά που δεν έχει κανόνες. Δεν υπάρχει πρωτόκολλο, όπως στην τράπεζα. Αν ο ταμίας σου μιλήσει άσχημα, λες στοπ, τι γίνεται εδώ; Στο θέατρο δεν υπάρχει κοινός κώδικας. Ακολουθείς αυτόν του σκηνοθέτη και το πράγμα μπερδεύεται. Μπορεί κάποιος να σε προσβάλει για να πιεστείς, αλλά να συμβαίνει όταν βγαίνεις από τη σχολή και να θεωρείς ότι είναι οκ. Ή θα φύγεις ή θα μείνεις. Με έχουν κακοποιήσει λεκτικά, αλλά τότε δεν το καταλάβαινα και θεωρούσα ότι είναι πολύ νορμάλ. Αλλά με τα χρόνια, αλλάζει η αντίληψή σου και συλλέγεις εμπειρίες. Πλέον είναι ζητούμενο για εμένα να περνάω καλά στη δουλειά.
Μ.Α.: Υπάρχει παραδοσιακά στο θέατρο μία διαστρεβλωμένη αντίληψη ότι για να εκτεθούμε ψυχικά, χρειάζεται η βία, που είναι μία γενικότερη παιδαγωγική μέθοδος. Εγώ όταν πήγαινα στο δημοτικό, μας χτυπούσαν με χάρακα. Εμένα μου αρέσει η πίεση στη δουλειά, αλλά όχι να με προσβάλλουν. Κυρίως επειδή εγώ η ίδια έχω την αυτοπειθαρχία, τιμώ τη δουλειά και την προσπάθειά μου και δεν χρειάζομαι κανένα μπαμπούλα. Δεν είμαι 5 χρονών. Είμαι ενήλικας και εγώ αποφάσισα να δουλέψω. Δεν μου έχουν συμβεί άσχημα πράγματα αλλά έχω βρεθεί με κακοποιητικό άνθρωπο. Δεν ήμουν εγώ το θύμα, αλλά το έκανε λεκτικά σε άλλους.
Θα μπορούσε να μου έχει συμβεί, αλλά από πολύ μικρή ήμουν πολύ τσαμπουκαλεμένη. Μου έχει τύχει να είμαι δευτεροετής σε πρόβα και να πω σε μεγάλο σκηνοθέτη «Δεν σας επιτρέπω να μου μιλάτε έτσι». Δεν με συμπάθησε βέβαια ποτέ. Κάπως έχω μέσα μου αυτό το όριο, αλλά είναι εύκολο να μην το έχεις και πολύ εύκολο να ανεχτείς τέτοια συμπεριφορά. Σεξουαλικά, αυτά υπάρχουν σε όλες τις δουλειές και πιστεύω ότι δεν θα πάψουν να υπάρχουν, αλλά σίγουρα τα πράγματα θα βελτιωθούν πάρα πολύ.
Για την εξέλιξη και τις κοινωνικές αλλαγές
Γ. Σ.: Η κοινωνία αλλάζει σιγά σιγά, έχουμε πολύ δρόμο ακόμη. Η γλώσσα έχει παίξει πολύ μεγάλο ρόλο, γιατί έχουν παρεισφρήσει στη γλώσσα τα στερεότυπα. Πρέπει να κάνεις ένα στοπ, να μηδενίσεις και να σκεφτείς «γιατί με ρωτούν αν με βοηθάει ο άλλος στις δουλειές αφού δουλεύουμε και οι δύο»; Γεννήθηκα δηλαδή με αυτή την αρμοδιότητα; Πρόσφατα πήγα στο γήπεδο και ήταν ένας παίκτης του Παναθηναϊκού, που τον λένε Ιωάννη και οι οπαδοί τον φώναζαν Ιωάννα λες και είναι κακό να είσαι γυναίκα. Οι γιαγιάδες μας είναι η γενιά που μεγάλωσε με το «εντάξει, άντρας είναι θα γυρίσει, κι αν πει μια κουβέντα, δεν πειράζει». Θα πάρει χρόνια η αλλαγή αλλά υπάρχει ήδη μία νέα τάξη πραγμάτων. Υπάρχει μία ασφάλεια όταν δεν αλλάζουν τα πράγματα, αλλά που τελικά σε νεκρώνει.
Μ.Α.: Εγώ νιώθω πολύ μπερδεμένη απέναντι σε όλα αυτά που συμβαίνουν. Είναι περιττό να πω ότι πιστεύω στην ελευθερία και την αυτοδιάθεση κάθε ανθρώπου, και για καλή μου τύχη μεγάλωσα σε ένα σπίτι που κανείς δεν έκρινε κανέναν. Από την άλλη, τρομάζω με την ορθότητα. Μου φαίνεται ότι είναι ένα στείρο και άκαμπτο πράγμα που τείνει να γίνει πιο συντηρητικό από αυτό που θέλει να ανατρέψει. Χωρίς να σημαίνει αυτό ότι δεν είμαι υπέρ της αλλαγής, νιώθω ότι αυτή τη στιγμή τα πράγματα δεν βρίσκονται σε ισορροπία. Θα αργήσει πολύ να έρθει, σύμφωνα με τη δική μου κοσμοθεωρία.
Γ. Σ.: Όντως πάμε στο άλλο άκρο, αλλά νιώθω ότι είναι αναγκαίο να συμβεί, αν θέλουμε να φτάσουμε στη μέση.
Μ.Α.: Σίγουρα, αλλά μου προκαλεί φρίκη το ότι όταν οποιοσδήποτε θέλει να πει κάτι άλλο από την επικρατούσα άποψη, θεωρείται εχθρός και υφίσταται bullying από εκείνους που θέλουν να αλλάξουν τον κόσμο. Υπάρχει πολύ έντονη λογοκρισία, ενώ υποτίθεται ότι δεν υπάρχει. Αν διατυπώσεις κάτι λάθος, οι συνέπειες μπορεί να είναι τόσο ολέθριες που να σε ρίξουν στα τάρταρα. Ο όχλος και η ανωνυμία έχουν παράλογη δύναμη.
Για τους εμβολιασμούς στα θέατρα
Γ. Σ.: Ως άνθρωπος που φωνάζει ότι πρέπει να αλλάξει ο κόσμος, έχω κοινωνική ευθύνη η οποία επιτάσσει ότι πρέπει να εμβολιαστούμε, για το σύνολο, και όχι μόνο για εμάς. Εγώ αυτό έκανα, όχι ως πιόνι.
Μ.Α.: Είμαστε ελεύθεροι να κάνουμε ό,τι θέλουμε αλλά είναι σαν να πέφτουν βόμβες πάνω από το κεφάλι μας και εγώ να προσπαθώ να ψήσω κόσμο ότι δεν θα πάμε στο καταφύγιο γιατί δεν είναι ασφαλές. Θα κάτσουμε στον δρόμο. Όλο αυτό έχει πολιτική διάσταση, αλλά δεν είναι πολιτικό ζήτημα. Είναι θέμα υγείας.
Γ. Σ.: Σαν να πρέπει να περάσεις το ποτάμι που είναι γεμάτο κροκόδειλους αλλά η γέφυρα είναι 90% σταθερή. Και λες, προτιμώ να κολυμπήσω.
Κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 20:30 στο Ίδρυμα Μιχάλη Κακογιάννη
