Η γυναικολόγος Σαμπίν Βύντσμαν στο JennyGr: «Οι γυναίκες δεν πρέπει να φοβόμαστε την εμμηνόπαυση. Είναι μια νέα σελίδα και πρέπει να την αγκαλιάσουμε»
Άννα Καντζηλιέρη
25 Ιουλίου 2024
Η εμμηνόπαυση αποτελεί ένα τεράστιο κεφάλαιο στη ζωή της γυναίκας, ωστόσο ως κοινωνία δεν παρέχουμε κατάλληλη και πλήρη ενημέρωση για ένα τόσο σημαντικό θέμα. Αναμφίβολα, πρόκειται για ένα κομμάτι που μας αφορά όλες και σίγουρα πρέπει να έχουμε επίγνωση, ώστε να φροντίσουμε σωστά και επαρκώς το σώμα μας σε αυτή την καινούργια και γεμάτη ερωτήματα φάση που εισερχόμαστε περίπου στα 50 μας.
Το JennyGr συνάντησε τη γυναικολόγο και ειδική σε θέματα σχετικά με την εμμηνόπαυση Σαμπίν Βύντσμαν (Sabin Wunschmann) και ακολούθησε μια ενδιαφέρουσα και γεμάτη χρήσιμες πληροφορίες συζήτηση για όλα όσα θέλουν και πρέπει να γνωρίζουν οι γυναίκες γι' αυτή την περίοδο της ζωής τους. Η γιατρός τονίζει πως η εμμηνόπαυση δεν είναι ταμπού - κι εμείς συμφωνούμε ακράδαντα μαζί της - και πως όλες οι γυναίκες πρέπει να την αγκαλιάσουμε και να κάνουμε το καλύτερο για τον εαυτό μας, ακούγοντας πάντα τις ανάγκες του σώματός μας.
Η Δρ Σαμπίν Βύντσμαν απάντησε εκτενώς σε μια σειρά από ερωτήσεις, λύνοντας βασικές απορίες για την κλιμακτήριο και την εμμηνόπαυση. Η γιατρός μίλησε για τα συμπτώματα, όπως οι εξάψεις και οι κρίσεις πανικού, τις αλλαγές στο σώμα της γυναίκας, τη σεξουαλική ζωή μετά την εμμηνόπαυση, αλλά και τα προβλήματα υγείας που ενδεχομένως να εμφανιστούν. Παράλληλα, επισήμανε πόσο σημαντικό και υψίστης σημασίας είναι η αυτοφροντίδα όχι μόνο εκείνη την περίοδο, αλλά γενικότερα.
Ποια είναι τα σημάδια που αποκαλύπτουν ότι μια γυναίκα εισέρχεται στη φάση της εμμηνόπαυσης; Σε ποια ηλικία είθισται να συμβαίνει αυτό;
Ο μέσος όρος των γυναικών που δεν έχουν περίοδο για έναν χρόνο είναι στα 51. Στα 51 οι περισσότερες γυναίκες δεν είχαν περίοδο. Αλλά, το διάστημα που προηγείται, μπορεί να διαρκέσει πέντε χρόνια, έξι μήνες, μπορεί να συμβεί ένα σοκαριστικό γεγονός και να κοπεί απότομα. Δεν υπάρχει συγκεκριμένη διάρκεια. Η περιεμμηνόπαυση ή αλλιώς κλιμακτήριος διαφέρει από γυναίκα σε γυναίκα. Υπάρχουν γυναίκες στα 40, που ενώ έχουν κάθε μήνα περίοδο, έχουν μαζί διάφορα συμπτώματα κλιμακτηρίου. Αυτό σημαίνει ότι αλλάζει η ποιότητα ζωής, το αίμα αυξάνεται ή μειώνεται, η διάρκεια των ημερών που κρατάει η περίοδος μεγαλώνει, η ροή μπορεί να κοπεί απότομα. Αυτά είναι τα πιο συνήθη συμπτώματα. Επίσης, μπορεί η περίοδος να έρχεται πιο συχνά ή πιο σπάνια ανάλογα τον οργανισμό της κάθε γυναίκας. Γι’ αυτό, η κλιμακτήριος και η εμμηνόπαυση είναι ένα περίπλοκο θέμα.
Στην περιεμμηνόπαυση είναι δύσκολο να κατανοήσει η γυναίκα τι συμβαίνει στο σώμα της, διότι τα συμπτώματα δεν είναι τόσο τρανταχτά. Οι αλλαγές στη διάθεση, η εμφάνιση του άγχους, οι κρίσεις πανικού, η έλλειψη αυτοπεποίθησης είναι κάποια από τα δείγματα της κλιμακτηρίου. Πολλές κυρίες οδηγούνται στον ψυχίατρο, γιατί δεν σκέφτονται ότι μπορεί αυτές οι εναλλαγές να προέρχονται από τις ορμόνες. Αυτό συμβαίνει στη δεκαετία 40 με 50. Ο κύκλος μιας γυναίκας δεν είναι αυτόματος πιλότος που δουλεύει έτσι και αλλιώς. Συνδέεται με το στρες, με το άγχος, με την ένταση, τον φόβο. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι η περίοδος εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Όταν βλέπω, λοιπόν, ότι κάτι αλλάζει, πρέπει να του δώσω την απαραίτητη προσοχή. Οι γυναίκες δεν έχουν όρεξη για σεξ, πονάνε, έχουν πονοκεφάλους, έχουν πόνο στην περίοδο, δεν μπορούν να συγκεντρωθούν με την ίδια ευκολία, υπάρχουν αλλαγές στα μαλλιά.
Έτσι όπως έχουμε δομήσει τη ζωή μας, ερχόμαστε αντιμέτωπες με πολλά μέτωπα. Οι απαιτήσεις είναι δεκάδες, συνεπώς πρέπει να καταλαβαίνουμε τα όριά μας. Το γυναικείο σώμα αντιδράει με το παραμικρό, αυτό έχει πλεονεκτήματα, αλλά και μειονεκτήματα. Όταν αρχίζουμε να βλέπουμε αυτά τα σημάδια, καλό είναι να φροντίζουμε περισσότερο τον εαυτό μας. Πρέπει να μάθουμε να ακούμε τα μηνύματα του σώματός μας. Όταν αρχίζει η περίοδος να γίνεται ασταθής, είναι σημαντικό να το λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη μας. Μην θεωρούμε τα πάντα δεδομένα. Η διατροφή είναι πολύ σημαντική για μια γυναίκα, όχι για την εμφάνιση, αλλά για την υγεία, την καλή λειτουργία των οργάνων και σίγουρα του κύκλου.
Ο οργανισμός δεν συγχωρεί τόσο εύκολα όσο πλησιάζουμε στα 50. Η εμμηνόπαυση και η κλιμακτήριος είναι μια φυσιολογική φάση ζωής, γεγονός που πρέπει να το αποδεχτούμε και να πράξουμε αναλόγως. Δεν πρέπει αυτή τη φάση ζωής να τη θεωρούμε ταμπού. Πολλές γυναίκες κρύβουν τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης, γιατί πιστεύουν ότι δεν αξίζουν πλέον ως γυναίκες και αυτό είναι μέγιστο λάθος. Πρέπει να το αλλάξουμε εμείς οι ίδιες. Πρέπει να δούμε τη ζωή μας σε ένα timeline. Μετά την εμμηνόπαυση ακολουθεί ένα μεγάλο χρονικό διάστημα που ζούμε χωρίς την κάλυψη των ορμονών και το σώμα μας χρειάζεται επιπλέον φροντίδα.
Υπάρχουν διαφορές στην πρώιμη και πρόωρη εμμηνόπαυση;
Η προεμμηνόπαυση και η πρώιμη εμμηνόπαυση είναι το ίδιο πράγμα. Οι ωοθήκες σταματούν τη λειτουργία τους πριν από την ώρα τους. Σε κάποιες γυναίκες αυτό μπορεί να συμβεί αρκετά νωρίς και καλό είναι να ξεκινούν σχετική θεραπεία.
Μια γυναίκα που βρίσκεται στην εμμηνόπαυση οφείλει να συνεχίσει να κάνει γυναικολογικό έλεγχο (Τεστ ΠΑΠ κλπ); Υπάρχουν κι άλλες, πιο εξιδεικευμένες εξετάσεις που πρέπει να κάνει;
Εφόσον μια γυναίκα μπει στην εμμηνόπαυση συνεχίζει κανονικά να κάνει γυναικολογικό έλεγχο. Όταν σταματάει η περίοδος και δεν υπάρχει πλέον ο φυσικός καθαρισμός της μήτρας κάθε μήνα, είναι πολύ σημαντικό να συνεχίζουμε να πηγαίνουμε στον γυναικολόγο. Ακόμα, μια γυναίκα θα μπορούσε να κάνει ορμονολογικές εξετάσεις, να παρακολουθεί την οστική μάζα της – γιατί τα οστά επηρεάζονται πολύ μετά το τέλος της περιόδου- μαστογραφία, αιματολογικές εξετάσεις, έλεγχο καρκινικών δεικτών.
Πώς μπορεί να επηρεάσει η εμμηνόπαυση τη σεξουαλική ζωή της γυναίκας;
Όταν αρχίζουν και «πέφτουν» οι ορμόνες και αλλάζουν οι τιμές στο αίμα, επειδή δεν λειτουργούν πλέον οι ωοθήκες, το κίνητρο της γυναίκας για να έχει όρεξη για σεξ από την πλευρά της φύσης είναι να συλλάβει. Η φύση μας έχει δημιουργήσει αυτό το αίσθημα. Μετά την εμμηνόπαυση, αυτή η ανάγκη για σεξ που υπάρχει στην ωορρηξία, παύει να υπάρχει. Δεν είναι ότι η γυναίκα στην εμμηνόπαυση δεν θέλει σεξ, τα κίνητρα είναι διαφορετικά. Νιώθεις περισσότερη ανάγκη για συντροφιά κι όχι για σεξ. Αυτό δεν σημαίνει, όμως, ότι δεν είναι σεξουαλικά ενεργή. Πολλές γυναίκες έχουν άριστη σεξουαλική ζωή μετά την εμμηνόπαυση.
Όσες βρίσκονται στην άλλη κατηγορία, δεν είναι ότι δεν θέλουν να έχουν σεξουαλική επαφή με τον σύντροφό τους, απλώς παθαίνουν ατροφία στον κόλπο, δηλαδή αυτός γίνεται πολύ λεπτός λόγω της έλλειψης των οιστρογόνων και συνεπώς η επαφή γίνεται πολύ επώδυνη. Υπάρχει τσούξιμο και πολλές φορές παθαίνουν ουρολοίμωξη. Όταν, λοιπόν, η επαφή αποκτά αυτά τα χαρακτηριστικά και οι γυναίκες ταλαιπωρούνται, το σκέφτονται αρκετές φορές για να κάνουν. Δεν είναι ότι ανατομικά ο κόλπος κλείνει και δεν γίνεται. Αυτή την περίοδο της ζωής μας και ο κόλπος χρειάζεται φροντίδα, όπως ακριβώς και το πρόσωπο. Συνήθως, αυτό αρχίζει να γίνεται έντονο πρόβλημα, όταν σταματάει η περίοδος.
Οι ορμονικές αλλαγές που συμβαίνουν στην εμμηνόπαυση επηρεάζουν μόνο το σώμα της γυναίκας ή και την ψυχική της υγεία;
Η εμμηνόπαυση έχει διαπιστωθεί πως δεν επηρεάζει καθόλου το 30% του πληθυσμού, καθώς αυτές οι γυναίκες δεν έχουν ούτε εξάψεις, ούτε αϋπνίες, ούτε αλλαγές στη διάθεση. Αντίθετα, το 70% βιώνει διάφορα συμπτώματα, ωστόσο δεν υπάρχει συγκεκριμένος κανόνας. Άλλες γυναίκες μπορεί να ταλαιπωρούνται από αϋπνίες, αλλά να μην έχουν αλλαγές στην ψυχική υγεία τους, ενώ άλλες μπορεί να τα περνούν όλα. Οι εξάψεις, η αϋπνία, η έλλειψη συγκέντρωσης, η πτώση μαλλιών, η απώλεια μνήμης, η κατάθλιψη, το άγχος, οι κρίσεις πανικού, η ταχυκαρδία είναι κάποια από τα συμπτώματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες.
Οι κρίσεις πανικού είναι ένα από τα πιο συχνά συμπτώματα. Ορισμένες γυναίκες θεωρούν ότι έχουν κατάθλιψη, αλλά αυτό πολλές φορές είναι μια εσφαλμένη πεποίθηση διότι προέρχεται από τις ορμόνες, ωστόσο υπάρχουν και εκείνες που είχαν κατάθλιψη πριν από την εμμηνόπαυση και απλώς σε αυτή τη φάση ζωής γίνονται πιο έντονα τα σημάδια. Οι γυναίκες που ανήκουν στην πρώτη κατηγορία, όταν λάβουν τη σωστή θεραπεία και ρυθμιστούν οι ορμόνες τους, αμέσως επανέρχονται. Η γυναίκα δεν νιώθει άνετα να μιλήσει στον άνδρα της, να παραδεχτεί ότι έχει ξηρότητα στον κόλπο της και δεν έχει λίμπιντο. Οι γυναίκες γενικότερα ντρέπονται. Απλώς και εμείς, οι γιατροί, δεν θέλουμε να το «φουσκώνουμε» σαν θέμα. Είναι μια φυσιολογική φάση της ζωής.
Οι εξάψεις είναι ένα από τα συμπτώματα που ταλαιπωρούν ένα μεγάλο ποσοστό των γυναικών που εισέρχονται στην εμμηνόπαυση. Πού οφείλονται και πώς μπορούν να αντιμετωπιστούν; Πόσο μπορεί να διαρκέσουν και γιατί κάποιες γυναίκες τις βιώνουν και άλλες όχι;
Οι εξάψεις είναι ένα σύμπτωμα παράπονου, δηλαδή το σώμα παραπονιέται για την έλλειψη των ορμονών και κάποιες γυναίκες το ζουν πολύ έντονα. Έχω δει κυρίες που δεν μπορούν να το διαχειριστούν, άλλες κάνουν λίγο αέρα με τη βεντάλια και περνάει. Άλλες, πάλι, γίνονται μούσκεμα και πρέπει να αλλάξουν τα ρούχα τους. Οι εξάψεις σχετίζονται σίγουρα με τη διατροφή και την άσκηση. Συνήθως, όταν η μαμά υποφέρει πολύ, θα έχει το ίδιο και η κόρη. Είναι κληρονομικό. Αυτές οι εξάψεις μπορούν να σταματήσουν, αν η γυναίκα λάβει ορμόνες. Στο εξωτερικό είναι πολύ σύνηθες αυτό. Δεν είναι μόνο οι εξάψεις, υπάρχουν κι άλλα θέματα στα οποία βοηθούν. Στην Ελλάδα, βέβαια, η θεραπεία με ορμόνες έχει πολύ κακή φήμη. Ωστόσο, ωφελεί πολύ τον οργανισμό. Το 2001, κυκλοφόρησε μια έρευνα που τάραξε τον ιατρικό κόσμο, καθώς ανέφερε πως οι συνθετικές ορμόνες – χάπια οιστρογόνων – αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου στον μαστό. Τότε, λοιπόν, ενώ όλες οι γυναίκες έπαιρναν ορμόνες, τις σταμάτησαν, γιατί θεωρούταν ότι υπήρχε κίνδυνος.
Τα τελευταία χρόνια αυτή η άποψη έχει αλλάξει. Δεν θεωρούν ότι είναι τόσο επικίνδυνο, ωστόσο χρειάζεται σωστή παρακολούθηση και σωστή αγωγή, προκειμένου να ωφεληθεί ο οργανισμός της γυναίκας. Εγώ ακολουθώ αυτή τη θεραπεία. Έχω δώσει σε γυναίκες - εδώ και τουλάχιστον 20 χρόνια – ορμόνες. Ελάχιστες εμφάνισαν καρκίνο και αυτό σχετίζεται με άλλους παράγοντες. Ωστόσο, η φήμη είναι αυτή που σας είπα παραπάνω. Στην Ελλάδα δεν προτιμούν αυτή τη μέθοδο. Στο εξωτερικό, οι γυναίκες που λαμβάνουν ορμόνες έχουν εν τέλει βοηθηθεί. Στην Ελλάδα μόνο εγώ το κάνω. Δίνω φυτικές ορμόνες, αφού μελετήσω τις εξετάσεις της κάθε γυναίκας ξεχωριστά, ώστε να της προσφέρω αυτό που χρειάζεται. Υπάρχουν και γυναίκες που δεν χρειάζονται τίποτα.
Μία από τις αλλαγές που παρατηρούνται σχετίζεται με το βάρος. Μπορεί μέσω σωστής διατροφής μια γυναίκα να το αποφύγει ή να το περιορίσει; Τι πρέπει να προσέξει;
Οι αλλαγές στο βάρος στην περίοδο της εμμηνόπαυσης είναι καθαρά θέμα διατροφής. Επειδή όσο μεγαλώνουμε είναι ευκολότερο να πάρουμε βάρος, είναι σημαντικό να υπάρχει πειθαρχία και συνέπεια στην άσκηση. Μπορεί, λοιπόν, να είναι ευκολότερο να πάρουμε κιλά, αλλά δεν είναι δεδομένο ότι επειδή μπαίνω στην εμμηνόπαυση θα πάρω 10-20 κιλά. Αν σε όλη μου τη ζωή έτρωγα ένα γλυκό την ημέρα, όταν μπω στην εμμηνόπαυση και δω ότι αυτό με επηρεάζει, σημαίνει ότι οργανισμός πια δεν συγχωρεί. Αλλά δεν ευθύνεται γι’ αυτό η εμμηνόπαυση, αλλά το γεγονός ότι τρώω κάθε μέρα ένα γλυκό. Άλλες γυναίκες νιώθουν πιο έντονη όρεξη για φαγητό, όμως δεν μπορώ να πω ότι η εμμηνόπαυση αυξάνει την όρεξη. Σε αυτή την ηλικία πρέπει να προσέχεις περισσότερο τι καταναλώνεις.
Η εμμηνόπαυση μπορεί να προκαλέσει προβλήματα υγείας σε μια γυναίκα και τι είδους;
Ο καρκίνος στο στήθος έχει παρατηρηθεί ότι αυξάνεται την περίοδο που οι ορμόνες είναι άνω κάτω, δηλαδή στη φάση της εμμηνόπαυσης. Επίσης, υπάρχει αύξηση του καρκίνου της μήτρας, μετά την εμμηνόπαυση επειδή δεν καθαρίζεται με το αίμα της περιόδου. Σπάνια αυτό το είδος καρκίνου το συναντάς πριν από την εμμηνόπαυση. Τέλος, ο καρκίνος των ωοθηκών συνήθως εντοπίζεται σε γυναίκες που έχουν εισέλθει στην εμμηνόπαυση. Βέβαια, ο καρκίνος είθισται να εμφανίζεται σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας. Η διατροφή μπορεί να βοηθήσει στη αντιμετώπιση των ελεύθερων ριζών που δημιουργούνται από το στρες και την αγχωτική καθημερινότητα.
Όταν είμαι στην εμμηνόπαυση και είμαι πιο ευάλωτη επειδή δεν έχω την προστασία των ορμονών, ο καρκίνος με βρίσκει πιο εύκολα. Οι ορμόνες με προστατεύουν. Γιατί οι γυναίκες δεν παθαίνουν εγκεφαλικό ή έμφραγμα πριν από την εμμηνόπαυση; Είναι πολύ σπάνιο. Για να προλάβεις τον καρκίνο της μήτρας είναι πολύ σημαντικό να κάνεις κάθε χρόνο υπέρηχο. Όταν έχουμε σπλαχνικό λίπος αυξάνονται οι πιθανότητες να εμφανίσουμε καρκίνο. Η διατροφή και η γυμναστική είναι απαραίτητα για την καλή υγεία της γυναίκας.
Είναι δυνατή η σύλληψη και η εγκυμοσύνη, ενώ μια γυναίκα έχει μπει στην εμμηνόπαυση;
Στη φάση της εμμηνόπαυσης δεν μπορείς να μείνεις έγκυος. Δεν υπάρχουν ωάρια. Και στην περίοδο που βρίσκεσαι στην κλιμακτήριο είναι πολύ δύσκολο. Είναι λίγο λαχείο αυτό. Οι περισσότερες γυναίκες που μένουν έγκυος σε αυτή την ηλικία είναι επειδή λαμβάνουν ξένα ωάρια. Η μήτρα μπορεί να κυοφορήσει, απλά το ίδιο το ωάριο δεν μπορεί να γονιμοποιηθεί. Τα ωάρια μετά τα 40 αρχίζουν να φθείρονται και να μειώνονται. Και γι' αυτό επισημαίνουμε ότι είναι καλό να καταψύξεις ωάρια, για να κρατήσεις ανοιχτό το παράθυρο της γονιμότητας. Αυτό σημαίνει, ότι μια γυναίκα που έχει μπει στην εμμηνόπαυση μπορεί να κυοφορήσει ένα ωάριο 25 χρονών. Είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Είναι σίγουρο πως μια εγκυμοσύνη με ξένα ωάρια είναι επιβαρυντική για το σώμα.
Υπάρχει τρόπος μια γυναίκα να επιβραδύνει την εμμηνόπαυση; Είναι ασφαλές για την υγεία της;
Μπορείς να καθυστερήσεις το τέλος της περιόδου με αγωγή, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει, ότι δεν εισέρχεσαι στη φάση της εμμηνόπαυσης. Δηλαδή οι ωοθήκες σου δεν λειτουργούν, όπως λειτουργούσαν πριν από την εμμηνόπαυση. Μπορείς να παρατείνεις την περίοδο με φάρμακα. Όταν τα σταματήσεις, θα μπεις στην εμμηνόπαυση. Απλά κάποια στιγμή θα κουραστείς και εσύ να έχεις περίοδο. Μια γυναίκα μπορεί να το κάνει αυτό για 2-3 χρόνια, όχι περισσότερα, αλλά επιβαρύνει την υγεία της. Αυτό που θα παρατηρήσει, βέβαια, είναι ότι όσο διανύει τα χρόνια της εμμηνόπαυσης, αυτά τα χάπια σταματούν να είναι αποτελεσματικά. Η ενημέρωση και η παρακολούθηση από τον γιατρό είναι απαραίτητα.
Ποιο είναι το μήνυμα που θέλετε να περάσετε σε όλες τις γυναίκες που είτε μπαίνουν είτε βρίσκονται ήδη στην εμμηνόπαυση;
Με αυτό το κομμάτι ασχολούμαι 20-25 χρόνια. Αυτό που θα έλεγα στις γυναίκες που μπαίνουν στην εμμηνόπαυση, είναι να προσέχουν τον εαυτό τους, να παρατηρούν τα συμπτώματα, να κάνουν διατροφή, να τηρούν ένα σωστό πρόγραμμα ύπνου και να μην παραμελούν την άσκηση. Θέλω οι γυναίκες να αγκαλιάζουν αυτή τη φάση της ζωής τους, να είναι υπερήφανες που έχουν φτάσει σε αυτό το σημείο και να κάνουν το καλύτερο που μπορούν για τον εαυτό τους, γιατί η κάθε γυναίκα είναι διαφορετική και έχει άλλες ανάγκες. Να μην φοβούνται την εμμηνόπαυση, να την αντιμετωπίζουν σαν μια νέα σελίδα στη ζωή τους.
