Ευσταθία Τσαπαρέλη στο JennyGr: “Ως ηθοποιός, όταν έγινα μητέρα, σταμάτησαν να με παίρνουν τηλέφωνο για δουλειά”

Η Ευσταθία Τσαπαρέλη φέτος αποφάσισε να αναμετρηθεί με τα όριά της - και σίγουρα τα ξεπέρασε. Κάθε βράδυ θα τη βρεις στο θέατρο - είτε στο Άλφα με την παράσταση «Τζούλια» είτε στον Νέο Ακάδημο με την παράσταση «Φάλαινα». Από την άλλη, τα πρωινά της συνήθως τα περνάει σε κάποιο σετ, αφού φέτος, για δεύτερη σεζόν, συμμετέχει στη σειρά της ΕΡΤ «Η Παραλία». Εκεί, κάπου ανάμεσα σε γυρίσματα και παραστάσεις, την υποδεχτήκαμε στα γραφεία του JennyGr και κάναμε μια ενδιαφέρουσα και ποικίλου περιεχομένου συζήτηση.

Εκ πρώτης όψεως, η ευγένεια, το θερμό χαμόγελο και το χαμηλών τόνων προφίλ της σε κερδίζουν. Γνωρίζοντάς την καλύτερα, όμως, καταλαβαίνεις πως πρόκειται για μια εκρηκτική προσωπικότητα με συναισθηματικό βάθος, αιχμηρή και ξεκάθαρη άποψη για τα κοινωνικοπολιτικά θέματα, που ζει στο παρόν, ελπίζει για το μέλλον, ούσα, παράλληλα, πλήρως συνειδητοποιημένη για το τι συμβαίνει γύρω της. Είναι μία γυναίκα που αποδεικνύει έμπρακτα πως μπορείς να είσαι μητέρα, μπορείς, όμως, να είσαι και άψογη επαγγελματίας στην Ελλάδα του 2025. Έχει μεράκι για τη δουλειά της και τεράστια αδυναμία στον 12χρονο γιο της.

WHO

Η Λίλα Μπακλέση παραμένει αυθεντική σε έναν χαοτικό κόσμο - Το JennyGr στη θεατρική και όχι μόνο πραγματικότητά της

Η συνάντηση με την Ευσταθία Τσαπαρέλη πραγματοποιήθηκε με αφορμή την επιτυχημένη παράσταση που πρωταγωνιστεί με τίτλο «Τζούλια». Μιλήσαμε, μεταξύ άλλων, για το θέατρο, την τηλεόραση, τις ανθρώπινες σχέσεις, τον ρατσισμό που βιώνουν οι γυναίκες σε κάθε έκφανση της ζωής τους και την ελληνική κοινωνία. Η ειλικρίνεια, η ενσυναίσθηση, η ρεαλιστική ματιά της και το γνήσιο του χαρακτήρα της είναι κάποια από τα εφόδιά της στην προσωπική διαδρομή της. Η Ευσταθία Τσαπαρέλη έχει να πει πολλά και σίγουρα αξίζει να τα διαβάσεις.

Τζίνα Σκανδάμη

Διάβασε ολόκληρη τη συνέντευξη της Ευσταθίας Τσαπαρέλη στο JennyGr:

Η Τζούλια είναι μια παράσταση που «χτίσατε» με τον Τάσο Ιορδανίδη βασιζόμενοι στη «Δεσποινίς Τζούλια» του Αύγουστου Στρίντμπεργκ. Πώς είναι να δίνεις σώμα και φωνή σε μια ηρωίδα που έχεις κατά κάποιον τρόπο πλάσει;

Το να είσαι μέρος της δημιουργικής διαδικασίας, όχι μόνο ως ηθοποιός, αλλά να είσαι συνδημιουργός αυτού του ήρωα, να το ξεκινάς εσύ από το μηδέν και σιγά – σιγά μέσα από όλη αυτή τη διαδρομή να γίνεται ένας ολοκληρωμένος χαρακτήρας, είναι νομίζω από τις πιο ευτυχείς στιγμές στη δουλειά - τουλάχιστον για εμένα. Ακριβώς επειδή ήμουν πολύ μέσα σε αυτή τη διαδικασία, νομίζω ότι το βάθος και η ευρύτητα δεν τελειώνουν. Με έναν τρόπο αισθάνομαι ότι σε αυτόν τον χαρακτήρα, θα ανακαλύπτω συνεχώς νέα πράγματα. Υπάρχει ένας πολύ έντονος διάλογος μεταξύ εμού και αυτής (της Τζούλιας).

Υπάρχουν φορές που πηγαίνω στο θέατρο και είμαι κουρασμένη. Τότε, η Ευσταθία της Τζούλιας είναι διαφορετική. Θα κάνει την ίδια διαδρομή, αλλά με έναν διαφορετικό τρόπο και αυτό με εκπλήσσει κάθε φορά, θα περάσω από τους ίδιους σταθμούς στην πορεία της παράστασης αλλά με άλλο τρόπο. Μπορεί να αλλάξει η ένταση, η ταχύτητα, αλλά το περιεχόμενο είναι σταθερά εκεί. Αυτή η παράσταση έχει πολλή αλήθεια και αυτό είναι το ζητούμενο. Για τον σκηνοθέτη, Τάσο Ιορδανίδη, αυτό ήταν το βασικό διακύβευμα «πάμε για την αλήθεια». Με το που με έβλεπε να χρησιμοποιώ θεατρικά εργαλεία μου τα έκοβε. Μου έλεγε «είσαι πολύ καλή, αλλά παίζεις». Αυτό με πήγε σε πολύ ωραίες περιοχές. Και τεχνικά είναι ένα στοίχημα. Πως να κάνεις κάτι πολύ άμεσο, στο εδώ και τώρα, χωρίς να χάνει το σκηνικό του βάρος. Πρέπει το διακύβευμα να είναι πάντα εκεί ισχυρό και ζωντανό.

Πρόκειται για μια παράσταση 100 λεπτών που σε «παγώνει» με την ειλικρίνεια, την αμεσότητα και τη δυναμικότητα των συναισθημάτων. Πώς βιώνετε αυτή τη θεατρική εμπειρία;

Είναι κάποιες φορές που είναι πραγματικά απολαυστικό, παρά το γεγονός ότι είναι πολύ άσχημη η κατρακύλα της. Η Τζούλια είναι μια ηρωίδα που βιώνει ένα συναισθηματικό roller coaster, συνεπώς όσο πιο εύκολα διασχίζω τη διαδρομή της – μπαίνω, βγαίνω, ανεβαίνω, κατεβαίνω – όσο πιο αβίαστα γίνεται αυτό, καταλαβαίνω ότι είμαι καλά. Υπάρχουν ημέρες που είναι δύσκολο, επειδή είμαι κουρασμένη, επειδή είμαι βαριά, αλλά νομίζω ότι αυτές τις ημέρες, είμαι πιο κοντά στον χαρακτήρα. Σκέφτομαι λιγότερο και είμαι περισσότερο.

Η «Τζούλια» έχει πολλή αλήθεια και αυτό είναι το ζητούμενο. Για τον σκηνοθέτη, Τάσο Ιορδανίδη, αυτό ήταν το βασικό διακύβευμα «πάμε για την αλήθεια». Με το που με έβλεπε να χρησιμοποιώ θεατρικά εργαλεία μου τα έκοβε. Μου έλεγε «είσαι πολύ καλή, αλλά παίζεις». Αυτό με πήγε σε πολύ ωραίες περιοχές. Και τεχνικά είναι ένα στοίχημα.

Τζίνα Σκανδάμη

Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζετε κάθε Δευτέρα πάνω σε αυτή τη σκηνή - δεδομένου ότι οι θεατές σας βλέπουν καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης.

Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να φέρω το νευρικό μου σύστημα, την φωνή μου , την αναπνοή μου σε αυτή την ετοιμότητα για να ανταπεξέλθω στη διαδρομή αυτού του χαρακτήρα που υποδύομαι. Σε αυτή την παράσταση δεν μπορείς να μπεις και να πεις θα το βρω στα μισά. Δεν γίνεται. Επειδή ηγούμαι αυτού του πράγματος, δίνω τον τόνο, και από την πρώτη σκηνή – πρέπει να είναι πολύ ξεκάθαρο στον θεατή ποια είναι αυτή η γυναίκα – χρειάζεται μια δυναμική που απαιτείται να υπάρχει από την αρχή. Οπότε η ενέργεια βαράει κόκκινο. Δεν γίνεται αλλιώς.

Επίσης επειδή είναι μια νατουραλιστική παράσταση, το να είναι τα πράγματα ζωντανά είναι βασικό ζητούμενο. Οπότε αλλάζω τρόπους, αφουγκράζομαι την κάθε παράσταση, τους συναδέλφους, αλλά και μένα, και κάνω επιλογές που θα βοηθήσουν στην αλήθεια που είναι και το ζητούμενο. Είναι σα βουτιά στο κενό αυτή η παράσταση. Απλά βουτάς. Με όλη σου την χαλαρότητα και την διαθεσιμότητα.

Η κάθε παράσταση είναι διαφορετική. Μπορεί να υπάρξουν καποιες αλλαγές και στο κείμενο. Για παράδειγμα, στην πρεμιέρα μπήκαν μικρά πραγματάκια που προέκυψαν εκείνη τη στιγμή, γιατί ήθελα λίγο να με ξυπνήσω. Να με φέρω στο εδώ και στο τώρα. Αν το ζητούμενό σου ως ηθοποιός είναι να υπάρχεις στη σκηνή με μια αλήθεια και να κάνεις μια προσωπική κατάθεση - όχι να σερβίρεις ένα ξαναζεσταμένο φαγητό ή να προσπαθείς να δείξεις πόσο καλά το έχεις δουλέψει – πρέπει να τους πείσεις να δουν τι μπορεί να σου συμβεί εκείνη τη στιγμή, μπροστά στα μάτια τους. Κάθε φορά, αυτό είναι μια μεγάλη πρόκληση και εγώ έτσι θέλω να δουλεύω. Η Τζούλια δεν είναι μια παράσταση παρτιτούρας, φόρμας, όχι. Βασικό μέλημά της είναι να αναδείξει την αλήθεια της στιγμής και τα συναισθήματα. Αλλά η διαδρομή είναι εκεί σταθερή.

Εκτός από τη Τζούλια, φέτος συμμετέχετε σε μία ακόμα sold out παράσταση, σε ένα απαιτητικό έργο, τη «Φάλαινα» με τον Πυγμαλίωνα Δαδακαρίδη. Άραγε, έχουν κοινά σημεία αυτές οι δύο ηρωίδες που υποδύεστε; Με τη Τζούλια ή τη Λιζ η Ευσταθία Τσαπαρέλη έχει περισσότερες ομοιότητες;

Όχι, δεν υπάρχουν ομοιότητες σε αυτές τις δύο ηρωίδες. Ίσως είναι και οι δύο αρκετά συγκεντρωτικές, με τελείως διαφορετικό τρόπο η κάθε μια, βέβαια. Ως Ευσταθία έχω ομοιότητες και με τις δύο γυναίκες. Έχω έντονες ψυχολογικές μεταπτώσεις, όπως η Ευσταθία της Τζούλιας, όχι όμως σε βαθμό, που να με καθιστά οριακή προσωπικότητα. Αλλά επειδή περνάω περιόδους μεγάλης ευαλωτότητας και είμαι ανοιχτή στο περιβάλλον και αρκετά συναισθηματική, μπορεί μέσα στην ημέρα κάτι μικρό να με διαλύσει, ακόμη και μία σκέψη μου. Μπορεί να περάσω μέσα σε διάστημα λίγων ωρών πολύ έντονες συναισθηματικές μεταπτώσεις, που, όμως, έχω την ικανότητα να τις αναγνωρίζω, να βγαίνω απ’ έξω και να λέω στον εαυτό μου «τώρα περνάς αυτό, χαλάρωσε».

Μπορώ να είμαι λειτουργική μέσα στη ζωή μου και να πορεύομαι με αυτό. Η Τζούλια δεν μπορεί. Είναι ένας αδούλευτος άνθρωπος κατά βάση με τραύματα ανοιχτά, αφρόντιστα, ανίκανη να συνδεθεί και έρμαιο των συναισθημάτων της. Έχει κρίσεις συγκεντρωτισμού, ακόμη και τρυφερότητας, αλλά ο ναρκισσισμός της και η ενοχή της είναι τεράστια. Είναι μια διαλυμένη ύπαρξη κι όσο κι αν προσπαθεί δεν υπάρχει κανένας έλεγχος στη ζωή της. Είναι εντυπωσιακή, γοητευτική αλλά καθόλου συμπαθής.

Μπορεί να περάσω μέσα σε διάστημα λίγων ωρών πολύ έντονες συναισθηματικές μεταπτώσεις, που, όμως, έχω την ικανότητα να τις αναγνωρίζω, να βγαίνω απ’ έξω και να λέω στον εαυτό μου «τώρα περνάς αυτό, χαλάρωσε».

Η Λιζ στη «Φάλαινα» μπορεί να μην είναι τόσο εντυπωσιακή σκηνικά, αλλά με συγκινεί. Ανήκει σε αυτούς τους ανθρώπους που έχουν κάνει κάποιο συμβόλαιο με τη ζωή να είναι πάντα πίσω ο εαυτός τους και το συναίσθημα τους. Σα να μην τους επιτρέπεται να το φέρουν μπροστά. Κάποιες μητέρες είναι έτσι. Είναι οι άνθρωποι που αυτό που πρέπει να κάνουν είναι να φροντίσουν. Και η φροντίδα των άλλων είναι το πρώτο τους μέλημα, μέρος της ταυτότητάς τους. Οι άνθρωποι που για διάφορους λόγους καλούνται να φροντίσουν άλλους ανθρώπους και το κάνουν με αυταπάρνηση, με συγκινούν.

Παρόλα αυτά, σε αυτό αναγνωρίζω και ένα βαθύ κομμάτι εγωισμού. Κάτι προσωπικό καλύπτεται μέσα από αυτό. Κάτι αποφεύγουμε. Συνήθως είναι η ευθύνη του εαυτού μας. Της ευτυχίας μας. Ωστόσο το γεγονός ότι κάνει αυτές τις επανεκκινήσεις, δηλαδή εσαεί μπορεί να ανατροφοδοτεί με ελπίδα και πίστη τον εαυτό της για να αντέχει και να φροντίζει, είναι από τα πιο συγκινητικά πράγματα. Το εντοπίζω και σε εμένα αυτό το χαρακτηριστικό.

Τζίνα Σκανδάμη

Νομίζω ότι οι άνθρωποι που αγαπούν βαθιά, περνάνε σίγουρα αυτή τη φάση και κάποια στιγμή η αγάπη τους μπορεί να φτάσει σε ένα σημείο που να μπορούν να αγαπούν τον άλλον χωρίς να πρέπει απαραίτητα να τον φροντίσουν, χωρίς δηλαδή η αγάπη να εκφράζεται πάντα μέσα από την θυσία και τη φροντίδα. Αυτό θέλω να πετύχω και εγώ. Και να μπορώ να αποδέχομαι, όπως στο τέλος αποδέχεται και η Λιζ ότι ο άνθρωπος που αγαπά έχει ο ίδιος την ευθύνη και το δικαίωμα πάνω στον εαυτό του.

Κάποια στιγμή, θα φτάσει το παιδί σου να έχει μεγαλώσει να μην είναι πια παιδί, και να κάνει πράγματα που δεν θέλεις και που σίγουρα δεν φανταζόσουν ότι θα κάνει. Πρέπει να βρεις μέσα σου αυτή την αγάπη, που θα το αφήσει ελεύθερο να τα κάνει. Ξέρεις κάτι; Δεν είσαι εγώ και σ’ αγαπώ τόσο ώστε να σε αφήσω να φας τα μούτρα σου. Θέλει πολλή δύναμη και προσωπική δουλειά με τον εαυτό για να μπορέσεις να αγαπήσεις τον άλλον με αυτόν τον τρόπο. Εγώ είμαι πολύ φροντιστικός και τρυφερός άνθρωπος και πολλές φορές, όσο περνάνε τα χρόνια, αρχίζω και μου βάζω φρένο.

Τώρα σκέφτομαι, θες να βοηθήσεις για τον άλλον ή για σένα; Μήπως δίνοντας εγώ τη λύση, στερώ από τον άλλο το δικαίωμα να κάνει την προσωπική του διαδρομή; Στον δικό του χρόνο, με τον δικό του τρόπο; Ναι μπορεί να σου δείξω το δρόμο, να σου φωτίσω μια παράμετρο, όπως το έκαναν άνθρωποι και για μένα και τους είμαι ευγνώμων, αλλά η πορεία μας είναι προσωπική μας ευθύνη και δικαίωμα και πρέπει να διαμορφώνεται μέσα από τις δικές μας επιλογές. Με τα χρόνια, ίσως ο σεβασμός να γίνεται μια έννοια που έχει μεγαλύτερη αξία από την αγάπη μέσα μου. Σέβομαι ποιος είσαι, σέβομαι τον χρόνο σου, τη διαδρομή που πρέπει να κάνεις και θα είμαι δίπλα σου. Έτσι θέλω να συσχετίζομαι.

Πόσο εύκολο είναι για έναν ηθοποιό να μείνει ανεπηρέαστος από μια συναισθηματικά φορτισμένη παράσταση, όπως είναι η «Φάλαινα». Υπήρξαν δυσκολίες που σας προβλημάτισαν σε αυτόν τον ρόλο;

Για μένα, η υποκριτική κατά βάση είναι μια τεχνική δουλειά. Η τεχνική είναι πρώτα, γιατί χρειάζεσαι μια ασφάλεια. Αλλά πιστεύω πως χρειάζεται και ένα ψυχοσυναισθηματικό εύρος. Μια ευρύτητα προσωπική. Να έχεις υλικά, εμπειρίες, γνώσεις, ποιότητες, συναισθήματα. Και με αυτά θα δουλέψεις για να χρίσεις έναν ρόλο. Στην παράσταση δεν μπορείς να είσαι έρμαιο της ψυχοσύνθεσής σου και αυτού που κουβαλάς κάθε ημέρα. Πρέπει να υπάρχουν κάποια πράγματα που θα είναι εκεί, σταθερά, και από εκεί και πέρα, ανάλογα με την παράσταση, θα διαχειριστείς κάποια πράγματα διαφορετικά.

Επειδή, όμως, είναι κάτι που έχει επανάληψη και επειδή θέλεις η δουλειά σου να είναι από ένα επίπεδο και επάνω, πρέπει να έχεις μια ασφάλεια, να έχεις κάτι σταθερό πάνω στο οποίο δομείς. Για εμένα, ο καλός ηθοποιός είναι ο ηθοποιός που η τεχνική του είναι εκεί για να καλύψει τα κενά που μπορεί να έχει είτε λόγω κούρασης είτε λόγω ενέργειας. Ο καλός ηθοποιός είναι ο ηθοποιός που η τεχνική του είναι εκεί η σταθερά του σε ένα αστάθμητο περιβάλλον, όπως είναι το θέατρο. Διαφορετικό κοινό, διαφορετικές ενέργειες, διαφορετικό ψυχικό απόθεμα. Και ταυτόχρονα πάντα ανοιχτός και περίεργος να ξετρυπώσει ξανά τη φρεσκάδα του.

Τζίνα Σκανδάμη

Μπορεί να μην σε αγγίξει η παράσταση, αλλά αυτό που συμβαίνει στο νευρικό σου σύστημα, που ανεξάρτητα από το πώς είσαι, με το που θα πας στο θέατρο, θα το ρυθμίσεις για να κάνει κάτι, σε τέτοια ένταση και να μπει σε μια τέτοια κατάσταση λειτουργικότητας, αυτό αν όχι την ίδια ημέρα αλλά σε βάθος χρόνου, μπορεί να γίνει πολύ κουραστικό. Το γεγονός ότι εγώ κάθε ημέρα στις 20:00 η ώρα – ό,τι και να έχει γίνει στη ζωή μου – θα κάνω αυτή τη ρύθμιση στο μυαλό μου, στο σώμα μου, στο νευρικό μου σύστημα για να μπω σε μια τέτοια κατάσταση, ενώ μπορεί να έχω ξυπνήσει στραβά, να είμαι κουρασμένη , στεναχωρημένη, είναι δύσκολο.

Μπορεί να μην θέλω να με δει άνθρωπος, είναι ημέρες που δεν θέλουμε να πάμε ούτε μέχρι το περίπτερο. Έχει στοιχεία πρωταθλητισμού, συγκέντρωση, πειθαρχία, διαλογισμό. Είναι σα να βγαίνεις κάθε μέρα ραντεβού με κάποιον που θες πολύ. «Βάζεις τα καλά σου», προετοιμάζεσαι ψυχικά και το ραντεβού μπορεί να πάει καλά μπορεί και όχι. Αλλά νομίζω γι αυτό το κάνουμε. Είναι σα ναρκωτικό. Όταν τα καταφέρνεις. Όταν δημιουργηθεί μια στιγμή όπου όλα «πετάνε» είναι εκεί ζωντανά και επικοινωνούν με το κοινό. Ναι, για αυτό το κάνουμε. Για αυτή τη μαγική στιγμή. Που το ραντεβού με το κοινό και με τον εαυτό μας θα πάει καλά. Που θα είναι μια κοινή εμπειρία.

Ο καλός ηθοποιός είναι ο ηθοποιός που η τεχνική του είναι εκεί η σταθερά του σε ένα αστάθμητο περιβάλλον, όπως είναι το θέατρο. Διαφορετικό κοινό, διαφορετικές ενέργειες, διαφορετικό ψυχικό απόθεμα. Και ταυτόχρονα πάντα ανοιχτός και περίεργος να ξετρυπώσει ξανά τη φρεσκάδα του.

Εκτός από το θέατρο, αυτή τη σεζόν βρίσκεστε και στην τηλεοπτική σειρά της ΕΡΤ «Η Παραλία». Για εσάς, η τηλεόραση ή το θέατρο είναι το δεύτερο σπίτι σας;

Σπίτι μας είναι οι άνθρωποι. Εγώ νιώθω και τα δύο σπίτι μου και νομίζω πως αυτό έχει να κάνει πολύ με τους ανθρώπους και την κάθε δουλειά. Τώρα, στην «Παραλία», επειδή δουλεύουμε σχεδόν τρία χρόνια και επειδή οι άνθρωποι είναι αυτοί που είναι και επειδή ο τρόπος που προσεγγίζουν το αντικείμενο είναι ένας τρόπος που εμένα μου ταιριάζει – είμαστε συγγενείς καλλιτεχνικά – σίγουρα το νιώθω σαν σπίτι μου. Πηγαίνω στο σετ και νιώθω ότι δεν είναι μόνο δουλειά, αλλά είναι και ένας χώρος που μπορώ να μοιραστώ την αισθητική μου και αυτό είναι πολύ σημαντικό.

Νομίζω ότι αυτό έχει να κάνει με τον σκηνοθέτη. Ο Στέφανος Μπλάτσος είναι ένας άνθρωπος που είναι ευαίσθητος, που η αισθητική του είναι πολύ κοντά στη δική μου, το ότι έχει συντονίσει όλο το συνεργείο σε αυτή την αισθητική, με αυτόν τον τρόπο δουλειάς, με αυτούς τους επικοινωνιακούς κώδικες, πώς μιλάμε μέσα εκεί, πώς συμπεριφερόμαστε μεταξύ μας, ποια είναι η ενέργεια που ανταλλάσσουμε μεταξύ μας… Το γεγονός ότι δουλεύω με ανθρώπους που θαυμάζω το αποτέλεσμά τους είναι σημαντικό. Οι διευθυντές φωτογραφίας που έχουμε, είναι άνθρωποι που ναι, κάνουν τηλεόραση, αλλά το αποτέλεσμα που έχουν είναι κινηματογραφικό. Δεν μπορώ να μην συγκινηθώ εγώ από αυτό. Μετά είναι οι ηθοποιοί που δουλεύουν όλοι με το ίδιο πάθος και ενδιαφέρον και με κάποιους πια έχω αναπτύξει μια πιο βαθιά σχέση. Οι τενικοί, οι άνθρωποι στο συνεργείο όλοι αυτοί οι αφανείς ήρωες που συντονίζονται για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Όλα αυτά με κάνουν να νιώθω πως δεν είναι απλά η δουλειά που θα μου δώσει τα έσοδά μου.

Στο θέατρο, από την άλλη, επειδή είναι ακριβώς έτσι η παράσταση (Τζούλια) και έπρεπε να συνεργαστώ με την καθαρίστρια του θεάτρου, με τον ηλεκτρολόγο του θεάτρου και να μπω σε αυτόν τον χαρακτήρα, είναι η οικογένειά μου. Το θέατρο είναι της ηρωίδας και πλέον το νιώθω και εγώ σαν σπίτι μου. Αλλά πιο πολύ, οι ηθοποιοί που μοιραζόμαστε τη σκηνή. Αισθάνομαι τόσο ζεστά μαζί τους που κάπως, όταν τους βλέπω στο θέατρο, νιώθω ότι «επέστρεψα» σε ένα ζεστό μέρος. Ο Κυριάκος Σαλλής, η Δήμητρα Βήττα και η Μαρία Καρτσαφλέκη είναι πια δικοί μου άνθρωποι έτσι τους νιώθω.

Τζίνα Σκανδάμη

Γυναίκα, μητέρα, ηθοποιός: Σε ποιον τομέα έχετε βιώσει εντονότερα τον ρατσισμό;

Τον ρατσισμό τον έχω βιώσει μέσα και από τις τρεις ταυτότητες. Έχω καταλάβει ότι δεν είχα τα αντανακλαστικά να αντιλαμβάνομαι τον ρατσισμό σε μικρότερη ηλικία. Τώρα που αρχίζουμε να μιλάμε για αυτά, σκέφτομαι «τι έχω φάει», κάνω τη σύνδεση. Ως μητέρα, το πώς έχουμε – ειδικά στην Ελλάδα – τοποθετήσει αυτόν τον ρόλο, που του έχουμε προσδώσει μία ιερότητα, που η άλλη της πλευρά (αυτής της ιερότητας) είναι ότι αν κάτι κάνεις λάθος, είσαι για τα μπάζα και αυτό διατρέχει την κοινωνία μας με έναν τρόπο, είναι τρομερό.

Πάντα, όταν γίνεται μια στραβή με το παιδί, το πρώτο πράγμα που θα ακούσεις είναι «καλά, μάνα δεν έχει». Αυτό είναι στάνταρ, δεν είναι τυχαίο ότι οι μητέρες έχουμε τόση εσωτερικευμένη ενοχή σε σχέση με τα παιδιά μας, αν τα κάνω καλά, αν το φρόντισα καλά, αν ήμουν εντάξει, μήπως έκανα λάθος, μήπως έκανα αυτό, μήπως έκανα εκείνο. Έχουμε μέσα μας μονίμως έναν ελεγκτή να ελέγχει, αν ήμασταν αρκετές. Έχουν υπάρξει περίοδοι, που η μητρότητα ήταν ένας ανταγωνισμός με τον εαυτό μου. Δεν ήταν κάτι που το απολάμβανα πάντα. Ήταν ένας αγώνας δρόμου να τα κάνω όλα τέλεια. Και θεωρώ ότι αυτό δεν είναι μόνο στοιχείο του χαρακτήρα μου, γιατί πράγματι είμαι τελειομανής με ό,τι με ενδιαφέρει, αλλά νομίζω ότι ένα μεγάλο κομμάτι αυτής της αγωνίας και της ενοχής, έρχεται από έξω.

Ως ηθοποιός, όταν έγινα μητέρα, σταμάτησαν να με παίρνουν τηλέφωνο για δουλειά. Το θεώρησαν αυτονόητο πως δεν θα μπορώ. Είναι λες και στο μυαλό των ανθρώπων το να είσαι μητέρα αυτόματα σε τοποθετεί κάπου αλλού, χάνεις τη δημιουργικότητά σου, την επαγγελματική σου ταυτότητα και πρέπει να τη διεκδικήσεις ξανά. Σκέφτομαι, ότι μπορεί γι’ αυτό κάποιες γυναίκες να μην αφήνουν καθόλου κενό, ξέρεις, κάνουν το παιδί και στους τρεις μήνες επιστρέφουν στη δουλειά για να μην γίνει αυτό το gap. Το σέβομαι, θεωρώ ότι πολλές γυναίκες θέλουν να το κάνουν όχι για βιοποριστικούς λόγους, αλλά και επειδή το λέει η ψυχούλα τους, αλλά πιστεύω ότι πολλές το κάνουμε επειδή ξέρουμε πόσο άγρια είναι τα πράγματα.

Δεν «συγχωρείται» από την κοινωνία το «είμαι μητέρα, δώστε μου λίγο χρόνο να μεγαλώσω το παιδί μου και επανέρχομαι». Κι από την άλλη, αν δεν έχεις κάνει παιδί πάλι αισθάνεσαι πως κρίνεσαι γι αυτό. Θυμάμαι σε συνεντεύξεις να με ρωτάνε «πώς τα συνδυάζεις παιδί και δουλειά; Και λέω, «τον Αλέξανδρο τον έχετε ρωτήσει ποτέ;». Προφανώς όχι, γιατί θεωρείται ότι εγώ πρέπει να το κάνω αυτό. Γιατί δεν ρωτάμε ποτέ τους άνδρες, τους νέους πατεράδες, «πώς συνδυάζεις το να είσαι πατέρας και να δουλεύεις;». Έχουμε συνδέσει στο μυαλό μας, ότι δεν θα κάτσει να μαγειρέψει εκείνος, δεν θα φροντίσει εκείνος.

Ως ηθοποιός, όταν έγινα μητέρα, σταμάτησαν να με παίρνουν τηλέφωνο για δουλειά. Το θεώρησαν αυτονόητο πως δεν θα μπορώ. Είναι λες και στο μυαλό των ανθρώπων το να είσαι μητέρα αυτόματα σε τοποθετεί κάπου αλλού, χάνεις τη δημιουργικότητά σου, την επαγγελματική σου ταυτότητα και πρέπει να τη διεκδικήσεις ξανά.

Τζίνα Σκανδάμη

Τι σας ενοχλεί και τι σας τρομάζει περισσότερο στην κοινωνία μας;

Αυτό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή κοινωνικοπολιτικά, αντανακλά τη βαθιά παθογένεια που υπάρχει στην ελληνική κοινωνία. Όλη αυτή η έκπτωση του λόγου, το ότι ανοίγουμε την τηλεόραση και ακούμε ανθρώπους να μιλάνε με τόσο επιθετική, χυδαία γλώσσα, και είμαστε εντάξει με αυτό. Που πνίγονται άνθρωποι στις θάλασσές μας και δεν γίνεται τίποτα, που είμαστε εντάξει που σκοτώνονται άνθρωποι επειδή ταξίδεψαν από την Αθήνα στη Θεσσαλονίκη και οι υπεύθυνοι δεν είχαν καν την ευθιξία, το αίσθημα της ντροπής, να πουν «παιδιά συγγνώμη, είμαι ανίκανος, δεν τα κατάφερα, παραιτούμαι». Και η δικαιοσύνη και η κοινωνία να έχει τόσο αργά αντανακλαστικά. Έπρεπε να περάσουν δύο χρόνια για να βγούμε στους δρόμους.

Ο απόλυτος ευτελισμός των δημόσιων αγαθών. Της παιδείας, της υγείας, ακόμη και του περιβάλλοντος. Η παιδεία, η υγεία, το ότι οι δάσκαλοι αμείβονται έτσι όπως αμείβονται, που φαίνεται αδιανόητο. Ότι αυτό το λειτούργημα πληρώνεται στην Ελλάδα του 2025 με αυτόν τον τρόπο. Μου φαίνεται αδιανόητο που οι γονείς μαζεύουν χρήματα από το υστέρημά τους, δουλεύοντας άπειρες ώρες την ημέρα, για να στείλουν τα παιδιά τους σε ιδιωτικό σχολείο, γιατί ξέρουν ότι στο δημόσιο θα γυρίσουν 12 και 1 η ώρα το μεσημέρι και μετά δεν ξέρουν τι θα τα κάνουν και αυτό το έχουμε δεχτεί σαν μια πραγματικότητα.

Μου φαίνεται αδιανόητο ότι στα δημόσια νοσοκομεία υπάρχει έλλειψη προσωπικού και οι νοσηλευτές και οι γιατροί πληρώνονται έτσι όπως πληρώνονται. Και επειδή είναι αυτή η κατάσταση στα δημόσια νοσοκομεία, πάμε και πληρώνουμε ιδιωτικές ασφάλειες και το θεωρούμε αυτονόητο. Ο καπιταλισμός έχει μπει τόσο βαθιά στη ζωή μας. Για να μην αναφερθούμε στο πώς παγκοσμίως κατευθυνόμαστε στην ακροδεξιά, πώς δηλαδή η ρητορική του μίσους, της μη αποδοχής και του φόβου, παίρνει διαρκώς όλο και περισσότερο χώρο. Εγώ, ως γονιός, τρέμω τι με περιμένει, τι περιμένει το παιδί μου.

Τζίνα Σκανδάμη

Επίσης, με τρομάζει πώς αντιλαμβανόμαστε πια την επιτυχία. Με τα λεφτά – δηλαδή αν ο άλλος έχει βγάλει χρήματα, χωρίς να με νοιάζει το πώς, θεωρείται επιτυχημένος. Και ας έχει πουλήσει ναρκωτικά ή ας είναι μαστροπός. Και τελικά, διαμορφώνεται μια τέτοια αντίληψη, μια τέτοια τοποθέτηση πάνω στη ζωή. Είσαι επιτυχημένος αν έχεις χρήματα, αν έχεις followers, αν πουλάς. Και γυρνάει ο 12χρονος γιος μου και μου λέει πως ο youtuber ή ο Instagramer βγάζει όσα χρήματα βγάζεις εσύ σε δύο μήνες μέσα σε μία ώρα. Τι να του πω εγώ μετά αυτού του παιδιού; Τι να του πω, όταν μέσα στην πολιτική βρίσκονται άνθρωποι που υποτίθεται ότι πρέπει να προστατεύουν τη δικαιοσύνη, πρέπει να προστατεύουν το δημόσιο αγαθό, πρέπει να προστατεύουν την οικονομία μας, και είναι μέσα στη σαπίλα και κλέβουν από το δημόσιο χρήμα. Τι να του πω; Χρήματα που έπρεπε να πάνε σε δημόσια έργα, δεν πήγαν ποτέ και αυτά τα έργα δεν έγιναν ποτέ. Τι να πεις στα παιδιά γι’ αυτά;

Και εμείς, καθόμαστε και ακούμε αυτούς τους ανθρώπους, ενώ απέτυχαν να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων και να κάνουν τη δουλειά τους, τους δίνουμε χώρο, δηλαδή από πού να το πιάσεις; Από τα πουλημένα κανάλια; Από την δημοσιογραφία που έχει πεθάνει σε αυτή τη χώρα; Δηλαδή είναι αδιανόητο. Δεν έχουμε ελεύθερη δημοσιογραφία. Δεν ενημερώνεται ο πολίτης για το τι συμβαίνει. Απόλυτο παράδειγμα αυτού το έγκλημα των Τεμπών και η διαχείρισή του από τα μέσα. Αντί να έχεις δημοσιογράφους να σκαλίζουν, να ψάχνουν, να κινούν τα πράγματα προς την αλήθεια για το καλό του κοινού καλού είχες κυβερνητικά φερέφωνα να αποσιωπούν ακόμη και να προσβάλουν χυδαία τους συγγενείς των θυμάτων. Δεν είναι εγκληματικό αυτό;

Ο καπιταλισμός έχει μπει τόσο βαθιά στη ζωή μας. Για να μην αναφερθούμε στο πώς παγκοσμίως κατευθυνόμαστε στην ακροδεξιά, πώς δηλαδή η ρητορική του μίσους, της μη αποδοχής και του φόβου, παίρνει διαρκώς όλο και περισσότερο χώρο. Εγώ, ως γονιός, τρέμω τι με περιμένει, τι περιμένει το παιδί μου.

Μερικές φορές με πιάνω να λέω, δεν σώζεται η κατάσταση. Κρατιέμαι μόνο από τις κοινωνικά φωτεινές στιγμές, που οι άνθρωποι ξυπνάνε για λίγο και δείχνουν αλληλεγγύη αθόρυβα. Τις καλές πράξεις δεν τις βγάζουμε προς τα έξω, δεν τις διαφημίζουμε γιατί δεν θέλουμε να τροφοδοτήσουμε το καλό. Μην «κολλήσουμε» το καλό. Το κακό να το «κολλήσουμε», να το διασπείρουμε. Από την άλλη, αρνούμαι να ακινητοποιηθώ μέσα στη γκρίνια. Εγώ μπορώ να είμαι ο άνθρωπος που θέλω να είμαι; Μπορώ να είμαι ο πολίτης που θέλω και που οφείλω να είμαι, ο συνάνθρωπος που θέλω να είμαι; Η μητέρα που θέλω να είμαι; Η σύντροφος ή η συνάδελφος ακόμη και η καλλιτέχνης που θέλω να είμαι; Αυτό θέλω να κοιτάζω.

Από το να εστιάζω στο πόσο χάλια είναι όλα και στο ότι δεν έχουμε σωτηρία, θέλω να μετατοπίζω το βλέμμα μου εκεί που βλέπω το φως. Στον εντάξει συνάδελφο, στον άνθρωπο στο δρόμο που θα σταματήσει για να περάσει η ηλικιωμένη. Και εγώ, μέσα στο δικό μου το σύμπαν, θα αναρωτηθώ τι δουλειά έχω να κάνω, πώς μπορώ να αλλάξω κάτι - έστω και λίγο - ώστε να με δει το παιδί μου να ζω και να συνυπάρχω με έναν τρόπο που να με τιμά ως άνθρωπο και ως πολίτη. Να ζω με έναν τρόπο που να του δώσει μια καλή βάση μέσα σε αυτή τη ζούγκλα, μια βάση που να μπορεί να επιστρέψει. Μια βάση μαχόμενης ελπίδας ότι μπορούν τα πράγματα να γίνουν καλύτερα. Και πρέπει πάντα να προσπαθούμε. Να ενωνόμαστε και να προσπαθούμε.

Πώς είναι να είσαι μητέρα ενός έφηβου παιδιού το 2025; Ποιες είναι οι καθημερινές προκλήσεις που καλείται ένας γονιός να αντιμετωπίσει;

Είναι δύσκολο. Φεύγει από σένα. Ξεκινάει το ταξίδι του στο έξω κόσμο και προς την ενηλικίωση. Θέλει να μεγαλώσει και σε αποδομεί. Σε διώχνει και την επόμενη στιγμή θα έρθει να κουρνιάσει δίπλα σου. Είναι δύσκολο γιατί δεν έχεις πια τον έλεγχο. Δεν έχεις πια την ίδια επιρροή. Και με τρομάζει αυτό. Γιατί έξω τα πράγματα είναι άγρια και τα παιδιά σήμερα έρχονται σε επαφή με πολλή αγριότητα. Όπως κι εμείς βέβαια στην εφηβεία μας. Κι εμείς θέλαμε να δούμε τον κόσμο, να δοκιμάσουμε τα όρια.

Προσπαθώ να συμφιλιωθώ με την ιδέα ότι ο κόσμος δεν λειτουργεί με το δικό μου αξιακό σύστημα, ούτε με την δική μου αισθητική πάνω στα πράγματα. Και σε αυτό τον κόσμο μεγαλώνει το παιδί μου. Οι αξίες και οι έννοιες δοκιμάζονται. θα δοκιμάσει, θα εξερευνήσει, θα φάει τα μούτρα του θα κάνει το ταξίδι του κι ελπίζω ότι πάντα θα καταλήγει εκεί όπου ο σεβασμός, η ελευθερία, η αποδοχή, η ευγένεια, η αλληλεγγύη η εντιμότητα η ομορφιά και η έμπνευση θα του είναι ζητούμενα ακριβώς επειδή του είναι οικεία. Προσπαθώ λοιπόν να είμαι ψύχραιμη και φωτεινή για εκείνον και με εκείνον. Αλλά και με μένα και με τη ζωή μου. Όταν πάει να χαθεί να έχει ένα φως να του δείχνει το δρόμο.

Τζίνα Σκανδάμη

Πώς θα αυτοχαρακτηριζόσασταν ως μητέρα;

Ακροβατώ ανάμεσα στη χαλαρή και την αγχωτική μαμά. Είμαι αρκετά τελειομανής, είμαι πολύ φροντιστική, πολύ τρυφερή και κάποιες φορές – ντρέπομαι που το λέω – μπορεί να γίνω πολύ αυταρχική.

Προσπαθώ να συμφιλιωθώ με την ιδέα ότι ο κόσμος δεν λειτουργεί με το δικό μου αξιακό σύστημα, ούτε με την δική μου αισθητική πάνω στα πράγματα. Και σε αυτό τον κόσμο μεγαλώνει το παιδί μου. Οι αξίες και οι έννοιες δοκιμάζονται.

Τι είναι αυτό που σας γεμίζει ενέργεια και χαρά, όταν μένετε μόνη με τον εαυτό σας;

Μου αρέσει να κάνω γυμναστική, να πηγαίνω βόλτες στη θάλασσα, μου δίνει πολλή ενέργεια. Μου αρέσει πολύ το σπίτι, μου αρέσει να φτιάχνω τη φωλιά μου, να μαγειρεύω, να κοιτάζω το ταβάνι και να χάνομαι στις σκέψεις μου χαϊδεύοντας το γατί, να γράφω στιχάκια, σκέψεις, ιστορίες, να διαβάζω – χωρίς άγχος και υποχρεώσεις – και μετά οι φίλοι. Οι φίλοι παίζουν σημαντικό ρόλο στη ζωή μου. Είναι το περιβάλλον που πραγματικά με στηρίζει. Και η οικογένεια, βέβαια, αλλά, όσο μεγαλώνεις οι φίλοι σου αποτελούν πολύ σημαντικό κομμάτι της ζωής σου. Πια οι φίλοι κρατάνε 10, 15 , 20, 30 χρόνια πια. Είναι οικογένεια.

Αν σας ζητούσα να μου περιγράψετε έναν ουτοπικό κόσμο, πώς ακριβώς θα ήταν για εσάς;

Ένας τέλειος κόσμος θα ήταν ένας φυσιοκεντρικός κόσμος. Όπου η σχέση ανθρώπου – φύσης θα ήταν πιο αρμονική, πιο υγιής, λιγότερο επιθετική. Ένας κόσμος ισότητας, ελεύθερος από προκαταλήψεις και κατασκευασμένους διαχωρισμούς.

Τζίνα Σκανδάμη

Ποια συμβουλή που σας βοήθησε έμπρακτα στην πορεία σας, θα μοιραζόσασταν με άλλες γυναίκες;

Μου είπε η μητέρα μου τελευταία. Τον Θεό τον έχεις μέσα σου. Είναι η έμπνευσή σου, η χαρά σου, ο τρόπος που δίνεσαι στα πράγματα, στην αγάπη που προσφέρεις, στο καλό που κάνεις. Όλα αυτά είναι ο Θεός και είναι μέσα σου. Μη χάνεις την πίστη σου. Μπορεί να μην πιστεύω στο Θεό αλλά σε αυτό πιστεύω.

Info:

Τζούλια: Κάθε Δευτέρα στο θέατρο Άλφα (μέχρι τις 7 Απριλίου)

Φάλαινα: Τετάρτη - Κυριακή στο θέατρο Νέος Ακάδημος (μέχρι 13 Απριλίου)

Η Παραλία: Δευτέρα - Πέμπτη στις 22:00, στην ΕΡΤ