Κωνσταντίνα Θεοφανοπούλου: Η ερευνήτρια που μπήκε στη λίστα του Forbes, μιλά στο jenny.gr: «Ένιωσα ηρεμία και δικαίωση»

Πώς είναι άραγε να βρίσκεσαι μέσα σε μία από τις κορυφαίες λίστες διάκρισης στην Ευρώπη;

Η Κωνσταντίνα Θεοφανοπούλου είδε το όνομά της δημοσιευμένο ανάμεσα σε άλλα 30 στην κατηγορία Science & Healthcare της λίστα του Forbes Europe «30under30», η οποία τιμά τους νέους κάτω των 30 ετών για την συμβολή τους, ο καθένας στον τομέα του.

Σπούδασε Φιλολογία, με κατεύθυνση στη Γλωσσολογία στο ΕΚΠΑ, έκανε το μεταπτυχιακό της στη Νευροεπιστήμη της Γλώσσας στο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης και διδακτορικό στα Πανεπιστήμια της Βαρκελώνης, Duke και Rockefeller. Αυτό το διάστημα, κάνει το μεταδιδακτορικό της στο Πανεπιστήμιο Rockefeller της Νέας Υόρκης.

Η ίδια μιλά στο Jenny.gr και δίνει τη δική της συμβουλή σε όσους ξεκινούν σήμερα και θέλουν να πετύχουν τα όνειρά τους. Παράλληλα, περιγράφει την αντίδρασή της όταν έμαθε ότι μπήκε στη λίστα του Forbes, καθώς και την αντιμετώπιση που είχε ως νεαρή γυναίκα στον χώρο των επιστημών.

Πώς βρέθηκες σε αυτήν την δουλειά;

Η διαδρομή μου ήταν αρκετά δαιδαλώδης: σπούδασα Φιλολογία, με κατεύθυνση Γλωσσολογία, στον Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Εκεί συνειδητοποίησα ότι το ερώτημα που πραγματικά με ενδιαφέρει να μελετήσω ήταν αυτό της εξέλιξης της γλώσσας ή, αλλιώς, της φωνητικής επικοινωνίας· αν, με άλλα λόγια, υπάρχει κάτι κοινό μεταξύ του δικού μας συστήματος επικοινωνίας και αυτού άλλων ζώων, όπως των πτηνών.

Κατάφερα να εντρυφήσω σε θέματα Νευρολογίας της γλώσσας κατά τη διάρκεια του Erasmus μου στο Πανεπιστήμιο της Σεβίλλης. Έπειτα, έκανα το Master μου πάνω στη Νευροεπιστήμη της Γλώσσας στο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης, όπου συνέχισα, ξεκινώντας το διδακτορικό μου πάνω στον ρόλο της ωκυτοκίνης στη φωνητική παραγωγή του ανθρώπινου λόγου και του κελαηδήματος των πτηνών. Στην ουσία έκανα το διδακτορικό μου μεταξύ τριών πανεπιστημίων: University of Barcelona, Duke University και Rockefeller University.

Κατά τη διάρκεια του διδακτορικού μου, συνειδητοποίησα ότι ήταν πολύ δύσκολο να μελετήσω το αντίστοιχο γονίδιο της ωκυτοκίνης στα πτηνά, λόγω του ότι, φαινομενικά, δεν «είχαν» το αντίστοιχο γονίδιο, αλλά ένα άλλο παρόμοιο, επονομαζόμενο «μεσοτοκίνη». Μετά από μελέτη, κατάλαβα ότι στην ουσία τα δύο αυτά γονίδια, που έχουν διαφορετικό όνομα στα θηλαστικά (ωκυτοκίνη) και στα πτηνά (μεσοτοκίνη) είναι στην ουσία το ίδιο γονίδιο, το οποίο λανθασμένα είχε ονομαστεί διαφορετικά στο παρελθόν.

Αυτό μας ώθησε να μελετήσουμε την εξέλιξη των γονιδίων της οικογένειας της ωκυτοκίνης σε γονιδιώματα πολλών ειδών, ώστε να λύσουμε τα ζητήματα ονοματολογίας. Ξεκινώντας από αυτό το φαινομενικά μικρό πρόβλημα, εν τέλει καταλάβαμε ότι η τρέχουσα ονοματολογία των γονιδίων πάσχει από πολλά προβλήματα, που πρέπει να λυθούν άμεσα, ώστε να μπορούν να επικοινωνούν αποτελεσματικά οι επιστήμονες.

Άρα, δουλεύω πλέον πάνω σε 2 προγράμματα: στη νευροβιολογία της γλώσσας και στη γενομική, με στόχο μια παγκόσμια κοινή ονομασία των γονιδίων. 

Εδώ και ενάμιση χρόνο κάνω το μετα-διδακτορικό μου στο Rockefeller University. Βρίσκομαι σε μια πολύ δυνατή ομάδα που κάθε μέρα με βοηθά να ξεπερνάω τα όριά μου.

Τι περιλαμβάνει η εργασιακή σου καθημερινότητα;

Περιλαμβάνει μελέτες βιοπληροφορικής στον υπολογιστή, συγκρίσεις γονιδιωμάτων διάφορων οργανισμών, πολλά e-mails, πολλές virtual συναντήσεις, συγγραφή άρθρων, προετοιμασία ομιλιών, προετοιμασία των εικόνων που χρησιμοποιούμε στις μελέτες, mentoring νέων υποψήφιων διδακτόρων, συμμετοχή σε συναντήσεις για την προώθηση υποεκπροσωπούμενων μειονοτήτων στην επιστήμη και άλλα συναφή. 

Υπάρχει μια σκέψη που κάνεις στο τέλος της ημέρας;

Όχι, κάποια συγκεκριμένη σκέψη. Όταν τελειώνει η εργασιακή ημέρα, προσπαθώ να αποσυνδέομαι πλήρως, να κάνω συζητήσεις με τους ανθρώπους που αγαπώ, να αφιερώνω χρόνο στη yoga, σε ένα νόστιμο φαγητό, στην ποίησή μου, σε μια ωραία βόλτα. 

Τι είναι αυτό που αγαπάς περισσότερο στην καριέρα σου;

Η δυνατότητα που μου δίνει για leadership και για έρευνα ερωτήσεων που ποτέ δεν ρώτησε κανείς πριν από εμένα. Επίσης, λατρεύω το mentorship προς τις νεότερες γενιές.

Αν δεν ήσουν αυτό, τι θα ήσουν;

Ίσως να ήμουν καθηγήτρια φιλολογικών μαθημάτων ή χορεύτρια φλαμένκο, ή επαγγελματίας συγγραφέας. 

Πώς νιώθεις ως γυναίκα στον χώρο;

Λίγα χρόνια πριν ένιωθα να είμαι σε μια συνεχή μάχη, ένιωθα ότι έπρεπε να αποδεικνύομαι συνεχώς, ότι δεν υπάρχει χώρος για στραβοπάτημα. Πλέον έχει επέλθει μια ηρεμία σε αυτό το κομμάτι και μια οργανωμένη, συστηματική προσέγγιση του προβλήματος της ανισότητας των ευκαιριών για τις γυναίκες. Ο συνασπισμός με άλλες γυναίκες της επιστήμης, αλλά και με άντρες που αντιμετωπίζουν τις γυναίκες, όπως αξίζει να αντιμετωπίζεται κάθε άνθρωπος, με έχει ενδυναμώσει και συμφιλιώσει με την αξία μου. Έχω ακόμη δρόμο να διανύσω, ώστε στερεοτυπικές συμπεριφορές να μην με επηρεάζουν ψυχολογικά, αλλά νιώθω ότι είμαι στον σωστό δρόμο. Προσπαθώ κάθε μέρα να φέρω στον ίδιο δρόμο και άλλες γυναίκες.

Τι συμβουλή θα έδινες στον εικοσάχρονο εαυτό σου;

Θα μου έλεγα να αφιερώνω καθημερινά χρόνο για την ψυχοσυναισθηματική μου υγεία. Να κάνω την αυτο-φροντίδα χόμπι.

Τι θα έλεγες σε ένα νέο κορίτσι που πρόκειται να ξεκινήσει τώρα την καριέρα του στις επιστήμες;

Το ίδιο που προανέφερα για τον εικοσάχρονο εαυτό μου. Καθαρά από άποψη καριέρας, θα την συμβούλευα να μην αφήσει ποτέ κανέναν να την πείσει ότι δεν αξίζει, να χτυπά πόρτες ασταμάτητα, να στέλνει αυτό το e-mail που ντρέπεται να στείλει, να συστήνει τον εαυτό της σε άτομα με αναγνωρισμένη πορεία, χωρίς περιστροφές. Όλα αυτά, σε συνδυασμό με το σημαντικό συστατικό της προσηλωμένης δουλειάς και της αναζήτησης καθημερινών κινήτρων για να απαλύνονται οι δυσκολίες.

Μία αστεία /περίεργη στιγμή που σου έχει συμβεί στη δουλειά;

Κάθε φορά που κάποιος μη-Έλληνας προσπαθεί να προφέρει το επώνυμό μου. Είναι ένα καλό αστείο για να σπάει ο πάγος.

Πότε κλείνεις το κινητό σου;

Το έχω σχεδόν πάντα στο πλήρως αθόρυβο mode. Ίσως θα έπρεπε να το κλείνω και τελείως. Αλλά είναι στην πράξη το ίδιο για μένα. Συνήθως μετά το τέλος της δουλειάς, το αφήνω σε μια γωνία και δεν το κοιτάω. Μάλιστα, οι άνθρωποί μου ξέρουν ότι συχνά το χάνω μέσα στο σπίτι. 

Το μότο σου;

Όχι, κάποιο συγκεκριμένο. Ίσως, το «η ζωή είναι μικρή». 

Ποια ήταν η αντίδρασή σου όταν έμαθες πως θα είσαι στη λίστα;

Ένιωσα ηρεμία και δικαίωση για το ότι ανταμείβεται η σκληρή δουλειά πολλών ετών, αλλά και χαρά που μπορώ να μοιραστώ μια τέτοια επιτυχία με άτομα που αγαπώ πολύ. Πάντα για μένα οι επιτυχίες είναι αλληλένδετες με τη δυνατότητα να τις μοιραστώ. Είναι σημαντικό, επίσης, για τη μετέπειτα πορεία μου ότι μια αξιόλογη επιστημονική επιτροπή έκρινε το έργο μου ως άξιο διάκρισης.

Κάποιες φορές χρειάζεται να κριθείς άξιος από άλλους εκτός του εργαστηρίου και του πανεπιστημίου σου· εξωτερικοί κριτές μπορούν να βοηθήσουν στο να ξεπεράσουμε το imposter syndrome που πολλοί νέοι επιστήμονες έχουμε. Νιώθουμε ότι δεν αξίζουμε, όσο κι αν μας λένε το αντίθετο.

Τι είναι επιτυχία για εσένα;

Συνήθως χρησιμοποιούμε τη λέξη «επιτυχία» αναφορικά με τη δουλειά. Σε αυτό το περικείμενο, θα έλεγα ότι ευτυχία είναι να χαίρεσαι να κάνεις τη δουλειά που κάνεις κάθε μέρα, να σε παθιάζει. Αλλά η λέξη επιτυχία στο δικό μου μυαλό δεν έχει να κάνει με τη δουλειά, έχει να κάνει με το πόσο συναισθηματικά πλήρης και ισορροπημένη νιώθω ως κόρη, σύντροφος, φίλη, μητέρα. 

Μπορείτε να βρείτε την ιστοσελίδα της εδώ: www.constantinatheofanopoulou.com

*Το Working Girl, είναι μία στήλη η οποία παρουσιάζει γυναίκες επαγγελματίες που διαπρέπουν στον χώρο τους. Οι ερωτήσεις που τους θέτουμε είναι πάντα οι ίδιες γιατί στόχος μας είναι να αναδειχθεί η μοναδικότητα, η διαφορετικότητα και ο τρόπος προσέγγισης της κάθε γυναίκας μέσα από μία ενιαία βάση.