5 ταινίες που θα σε βοηθήσουν να καταλάβεις καλύτερα τον πόλεμο ανάμεσα σε Ισραήλ και Παλαιστίνη
Τόνια Τζάφερη
27 Οκτωβρίου 2023
7 Οκτωβρίου ξεκίνησε η νέα αιματηρή αντιπαράθεση Χαμάς – Ισραήλ, με τους νεκρούς του πολέμου να φτάνουν τους πάνω από 8.400. Στον αριθμό αυτό περιλαμβάνονται 2.913 παιδιά., 1.709 γυναίκες και 397 ηλικιωμένοι. -2.913 παιδιά-. Νούμερα, τα οποία πέρα από φρίκη, προκαλούν ερωτήματα. Τι προκαλεί άραγε αυτό το ανελέητο μίσος ανάμεσα σε Ισραηλινούς και Παλαιστίνιους;
Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα όμως δεν είναι εύκολες, καθώς πρόκειται για μια διαμάχη που μετρά εδώ και χρόνια. Ο κινηματογράφος έχει προσπαθήσει πολλές φορές να αναδείξει το συγκεκριμένο θέμα με ταινίες οι οποίες εστιάζουν στο να κατανοήσουμε καλύτερα τις σχέσεις, τις συνθήκες, και το παρασκήνιο, ανάμεσα σε Ισραήλ και Παλαιστίνη.
Όπως είπε κάποτε ο αείμνηστος Ρότζερ Έμπερτ, οι ταινίες είναι «σαν μια μηχανή που δημιουργούν ενσυναίσθηση». Αυτές οι πρόσφατες ταινίες – εκτός από την καλλιτεχνική τους αξία – είναι ένα εξαιρετικό μέρος να κατανοήσουμε τι συμβαίνει στη Μέση Ανατολή:
- Paradise Now (2005)
Το Paradise Now είναι ένα ψυχολογικό δράμα με δύο Παλαιστίνιους, τον Said και τον Khaled, που προετοιμάζονται για μια επίθεση αυτοκτονίας στο Ισραήλ. Δεν είναι θρησκευτικοί ηγέτες ή πολιτικοί και ποτέ δεν παρουσιάζονται ως φανατικοί. Είναι δύο φίλοι που ζουν τις τελευταίες τους μέρες μαζί. Όταν χωρίζονται κοντά στα ισραηλινά σύνορα, το σχέδιο τους αποκαλύπτεται, κάτι που τους οδηγεί να αμφισβητούν τις αποφάσεις τους.
Σκηνοθετημένη από τον Παλαιστίνιο-Ολλανδό σκηνοθέτη Hany Abu-Assad, η ταινία δίνει μια σπάνια ματιά σε έναν βομβιστή αυτοκτονίας και πραγματεύεται το θέμα με ένα συγκινητικό τρόπο. Δεν είναι εύκολο να την δεις, αλλά επιτρέπει στο κοινό να αμφισβητήσει τις προκατασκευασμένες ιδέες του, να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα και παρέχει αρκετό πλαίσιο για να λάμψει μια φωνή – αυτή των Παλαιστινίων που επικρίνουν τη χρήση βίας.
Η ταινία κέρδισε τη Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας και έγινε η πρώτη παλαιστινιακή ταινία που προτάθηκε για Όσκαρ. Αυτό οδήγησε σε διαμαρτυρίες και πολλές ομάδες ζήτησαν από την Ακαδημία να ακυρώσει την ταινία, θεωρώντας ότι ενθάρρυνε τη δολοφονία αμάχων σε τρομοκρατικές ενέργειες. Η ταινία σε καμία περίπτωση δεν το κάνει αυτό, και στην ομιλία αποδοχής της Χρυσής Σφαίρας του Hany Abu-Assad, είπε ότι ελπίζει ότι το βραβείο ήταν «μια αναγνώριση ότι οι Παλαιστίνιοι αξίζουν την ελευθερία και την ισότητά τους άνευ όρων». Επιπλέον, ο Ισραηλινο-Εβραίος παραγωγός της ταινίας Amir Harel δήλωσε: «Αν η ταινία αυξάνει την ευαισθητοποίηση ή παρουσιάζει μια διαφορετική πλευρά της πραγματικότητας, αυτό είναι σημαντικό για μένα».
- Waltz with Bashir (2008)
Πρόκειται για μια animated ταινία, σκηνοθετημένη από τον Ari Folman. Εδώ αναδεικνύεται η εμπειρία του Folman, ως στρατιώτης στον πόλεμο με τον Λίβανο το 1982. Σε αυτή την αναδρομή αναμνήσεων και νοήματος, η ταινία εξερευνά τη ματαιότητα των πολέμων και αποτελεί μια ισχυρή δήλωση για το τραύμα της σύγκρουσης.
Υπήρξε κάποια κριτική εκείνη την εποχή ότι η ταινία εστίασε σε αυτό που ορισμένοι αναφέρουν ως ισραηλινή παράδοση «πυροβολισμού και κλάματος» – κάτι που ο Φόλμαν αμφισβήτησε. Αυτό δεν εμπόδισε το «Waltz with Bashir» να κερδίσει την Καλύτερη Ξενόγλωσση Ταινία στις Χρυσές Σφαίρες και να γίνει η πρώτη ταινία κινουμένων σχεδίων που έλαβε υποψηφιότητα για Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας. Αξιοσημείωτη είναι επίσης η συναρπαστική μουσική του Max Ritcher, η οποία κέρδισε στον συνθέτη το βραβείο Καλύτερου Συνθέτη στα Ευρωπαϊκά Βραβεία Κινηματογράφου.
- Lemon Tree (2008)
Η Σάλμα, είναι πρωταγωνίστρια και χήρα από ένα παλαιστινιακό χωριό, όπου ζει από τις λεμονιές της. Αυτές, είναι η μόνη της πηγή εισοδήματος. Όλα αλλάζουν όμως όταν ο Ισραηλινός Υπουργός Άμυνας, Ναβόν πλησιάζει και συνειδητοποιεί πως το σπίτι της βρίσκεται «στην Πράσινη Γραμμή» που χωρίζει το Ισραήλ από τα κατεχόμενα εδάφη της Δυτικής Όχθης. Οι νόμοι ασφαλείας απαιτούν να γκρεμιστεί το δάσος με τις λεμονιές, καθώς στα δέντρα θα μπορούσαν να κρυφτούν τρομοκράτες. Η Σάλμα αρνείται να υποκύψει και προσλαμβάνει έναν δικηγόρο για να παραπέμψει την υπόθεσή της στο Ανώτατο Δικαστήριο, το οποίο προσελκύει τη διεθνή προσοχή.
Σε σκηνοθεσία του Ισραηλινού σκηνοθέτη Eran Riklis, το «Lemon Tree» είναι μια συναρπαστική ιστορία που επαναλαμβάνεται ως μια όμορφη παραβολή στην ιστορία της Παλαιάς Διαθήκης του Βασιλιά του Ισραήλ που λαχταρά τον αμπελώνα του γείτονά του. Είναι εντυπωσιακό ότι δεν επιλέγονται πλευρές και στην καρδιά του Lemon Tree είναι μια πολύ ανθρώπινη ιστορία που εκθέτει τους διαχωρισμούς μεταξύ των δύο ανθρώπων. Μπορεί να μην έχει την ίδια απήχηση με το Waltz with Bashir – που κυκλοφόρησε επίσης την ίδια χρονιά – αλλά είναι ένας απλός μύθος που λειτουργεί κυρίως χάρη στην ερμηνεία του πάντα υπέροχου Hiam Abbass.
- 5 Broken Cameras (2011)
Πρόκειται για ένα «must-see» ντοκιμαντέρ από τον Emad Burnat και τον Guy Davidi. Στην ουσία είναι ένα χρονικό της μη βίαιης αντίστασης στις ενέργειες του ισραηλινού στρατού. Σε μια περίοδο πέντε ετών, ο Μπουρνάτ καταγράφει στην οικογενειακή βιντεοκάμερα τις χαοτικές σκηνές που διαδραματίζονται έξω από το σπίτι του. Ο ερασιτέχνης ντοκιμαντέρ προσφέρει μια προσωπική ματιά στη ζωή στο Bil'in, τον δήμο της Δυτικής Όχθης όπου ζει ο ίδιος και η οικογένειά του και που απειλείται από την καταπάτηση των ισραηλινών οικισμών. Συνειδητοποιώντας ότι η κάμερά του είναι ένα εργαλείο ενδυνάμωσης, ο Burnat συνειδητοποιεί ότι είναι επίσης ένα μέσο για να ενώσει την κοινότητά του.
«Κάνω ταινία για να θεραπεύσω», λέει. «Ξέρω ότι μπορεί να μου χτυπήσουν την πόρτα ανά πάσα στιγμή, αλλά θα συνεχίσω να γυρίζω. Με βοηθάει να αντιμετωπίσω τη ζωή. Και να επιβιώνω». Το «5 Broken Cameras» είναι ένα ζωτικής σημασίας έργο πολιτικού και κινηματογραφικού ακτιβισμού. Περισσότερο από αυτό, προσφέρει μια μαρτυρία από πρώτο χέρι για μια κατατρεγμένη ζωή σχετικά με το πώς επιβιώνει κανείς, όταν απομακρύνεται από το μέρος που ονομάζεται «σπίτι».
- The Gatekeepers (2012)
Έχοντας ως ευθύνη την επίβλεψη του πολέμου ανάμεσα στο Ισραήλ και της τρομοκρατίας, ο επικεφαλής της Shin Bet (οργάνωσης μυστικών υπηρεσιών του Ισραήλ) είναι παρών στο σταυροδρόμι κάθε απόφασης που λαμβάνεται. Για πρώτη φορά, έξι πρώην επικεφαλείς της οργάνωσης, συμφώνησαν να μοιραστούν τις γνώσεις τους και να προβληματιστούν δημόσια για τις ενέργειές τους.
Το «The Gatekeepers», σε σκηνοθεσία του Ισραηλινού σκηνοθέτη Dror Moreh, συνδυάζει αρχειακό υλικό και κινούμενα σχέδια, μαζί με εις βάθος συνεντεύξεις, όλες χωρισμένες σε επτά ενότητες που αφορούν τον αναδυόμενο ρόλο της «Shin Bet» από τον πόλεμο των έξι ημερών και την κατοχή των παλαιστινιακών εδαφών.
Οι συμφωνίες του Όσλο, η εβραϊκή τρομοκρατία, η υπόθεση Bus 300 (περιστατικό του 1984 κατά το οποίο μέλη της Shin Bet εκτέλεσαν δύο Παλαιστίνιους αεροπειρατές λεωφορείων, αμέσως μετά το τέλος του επεισοδίου κρίσης ομήρων και είχαν συλληφθεί) και η δολοφονία μαχητών της Χαμάς, είναι μερικά βασικά σημεία της ταινίας. «Ξέχνα την ηθική», λέει ένας από τους συνεντευξιαζόμενους, δείχνοντας ότι δεν πρόκειται για μια ταινία που θα σε γεμίσει ελπίδα για το μέλλον.
Με πληροφορίες από ΕuroNews
