Έρωτες που άγγιξαν την αιωνιότητα – 3 ιστορίες αγάπης από τη μυθολογία
Άννα Καντζηλιέρη
14 Φεβρουαρίου 2025
Από τη μυθολογία μέχρι σήμερα - την εποχή των boomers, των millennials και των Gen Z - ο έρωτας έχει διαχρονική αξία και παίζει σημαντικό ρόλο στις ζωές των ανθρώπων. Στη μυθολογία, ο έρωτας εμφανίζεται ως μία θεϊκή δύναμη που καθορίζει τα πάντα. Οι αρχαίοι Έλληνες τον προσωποποίησαν με τον θεό Έρωτα, ο οποίος συμβόλιζε την ακατανίκητη δύναμη της επιθυμίας και του πάθους. Δεν είναι, μάλιστα, λίγες οι ιστορίες που έχουμε διαβάσει στην ελληνική μυθολογία, που αποτελούν τρανή απόδειξη πως ο έρωτας είναι απρόβλεπτος, πανίσχυρος και δυνατός.
Η απαγορευμένη σχέση του Περσέα και της Ανδρομέδας, η θλιβερή ιστορία του Ορφέα και της Ευρυδίκης, αλλά και ο μύθος του Θεού Έρωτα και της Ψυχής, είναι κάποια από τα παραδείγματα που καταδεικνύουν την ένταση, το πάθος, αλλά και τις συνέπειες του έρωτα. Μπορεί να πρόκειται για μύθους, ωστόσο αυτές οι ιστορίες είναι μικρά - ή και μεγάλα - μαθήματα αγάπης, αφοσίωσης, πάθους και φροντίδας. Κάποιες είχαν happy end και έζησαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα, όπως στα παραμύθια, σε άλλες, όμως, το ζευγάρι δεν κατάφερε να βιώσει την απόλυτη ευτυχία που σε κάνει να νιώθεις ο έρωτας και έτσι έφυγαν από αυτόν τον κόσμο δυστυχισμένοι και μόνοι.
Ο έρωτας από τη μυθολογία στο σήμερα
Στην ανθρώπινη ζωή, ο έρωτας είναι κινητήρια δύναμη και αποτελεί αιτία και αφορμή για τις μεγαλύτερες δημιουργίες του ανθρώπου, από την τέχνη και το θέατρο μέχρι τη λογοτεχνία και τις επιστήμες. Αδιαμφισβήτητα, πρόκειται για ένα κοινωνικό φαινόμενο που συνδέει τους ανθρώπους, παρακινώντας τους να αναζητήσουν τη συντροφικότητα, την αγάπη και την αφοσίωση. Έχει τη δύναμη να διαμορφώνει τις ανθρώπινες εμπειρίες και να καθορίζει τις σχέσεις. Απώτερος σκοπός; Να είναι αμφίδρομος. Μόλις έξι γράμματα και κρύβουν μέσα τους τόσα συναισθήματα και τόσες λέξεις, για τα οποία μέσα στα χρόνια έχουν γραφτεί βιβλία, έργα, σενάρια, τραγούδια και ποιήματα.
Μπαίνοντας στη χρονομηχανή και γυρίζοντας πίσω - πολύ πίσω, όμως - ας θυμηθούμε τρεις ερωτικές ιστορίες της ελληνικής μυθολογίας που ταξίδεψαν και εξακολουθούν να ταξιδεύουν σε ολόκληρο τον κόσμο, από γενιά σε γενιά, από στόμα σε στόμα. Όχι επειδή σήμερα είναι η γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου, όχι, αλλά αυτοί οι μύθοι αποτελούν μεγάλα παραδείγματα και δίνουν μαθήματα για τις σχέσεις, τον έρωτα και τους ανθρώπους, που ίσως θα έπρεπε να σκεφτούμε.
Οι τρεις ιστορίες της μυθολογίας που μαρτυρούν τη δύναμη του έρωτα
Ο μύθος του Ορφέα και της Ευρυδίκης
Η ιστορία αγάπης του Ορφέα και της Ευρυδίκης είναι μία από τις πιο δημοφιλείς ιστορίες της μυθολογίας, αποτελώντας παράδειγμα αιώνιας αγάπης και βαθιάς πίστης. Ο Ορφέας έφτασε μέχρι τον κάτω κόσμο για να καταφέρει να αγκαλιάσει την Ευρυδίκη του, που τόσο απρόσμενα και ξαφνικά έχασε από κοντά του.
Σύμφωνα με τη μυθολογία, ο Ορφέας ήταν γιος του βασιλιά της Θράκης, Θιάγρου, και ξεχώριζε για το ταλέντο του στη μουσική. Υπήρξε μαθητής του Απόλλωνα και κάθε φορά που έπαιζε τη λύρα του, οι μελωδίες και οι ήχοι του γαλήνευαν ακόμα και το πιο άγριο ζώο του δάσους. Σε μια συνηθισμένη βόλτα του στο δάσος, στην πατρίδα του, την Πιερία, συναντά τη νύμφη Ευρυδίκη. Οι δυο τους ερωτεύονται παράφορα και παντρεύονται. Η ευτυχία του ζευγαριού διαλύθηκε απότομα, όταν ο Αρισταίος, φίλος του Ορφέα, αποπειράθηκε να βιάσει την Ευρυδίκη. Εκείνη, προκειμένου να καταφέρει να ξεφύγει και να σωθεί, χάθηκε στο δάσος, ωστόσο την τσίμπησε ένα φίδι και πέθανε.
Τότε, ο Ορφέας έπεσε σε βαθιά θλίψη. Τίποτα δεν μπορούσε να τον παρηγορήσει. Οι χαρούμενες μελωδίες μετατράπηκαν σε μοιρολόγια, που άγγιξαν τους Θεούς, και έτσι αποφάσισαν να του επιτρέψουν να κατέβει στον κάτω κόσμο για να συναντήσει την αγαπημένη του Ευρυδίκη. Έχοντας ως «όπλο» του τη λύρα, κατάφερε να ανοίξει τις Πύλες του Άδη και να φτάσει στην καλή του. Για πρώτη φορά, ένας άνθρωπος μπόρεσε να πείσει τον Πλούτωνα να αφήσει την Ευρυδίκη να επιστρέψει στη Γη.
Ο Θεός του κάτω κόσμου δέχτηκε, έθεσε, όμως, έναν σημαντικό όρο. Στη διαδρομή της επιστροφής, ο Ορφέας θα προχωρούσε μπροστά και ο Ερμής με την Ευρυδίκη πίσω. Αν έστω και μια φορά γυρνούσε το κεφάλι του να κοιτάξει τη σύζυγό του, τότε εκείνη θα επέστρεφε στον Άδη. Ο Ορφέας συμφώνησε και πήραν τον δρόμο της επιστροφής. Ωστόσο, λίγο πριν φτάσουν στη γη, ο Ορφέας υπέκυψε, γύρισε το κεφάλι του και έτσι έχασε για πάντα την Ευρυδίκη.
Ο μύθος του Έρωτα και της Ψυχής
Ο Έρως, ο θεός του έρωτα, ερωτεύεται τη θνητή Ψυχή, μια γυναίκα τόσο όμορφη που οι άνθρωποι την λάτρευαν σαν θεά. Η Αφροδίτη, η μητέρα του Έρωτα, γεμάτη ζήλια για την ανθρώπινη λατρεία προς την Ψυχή, αποφασίζει να την τιμωρήσει. Διατάσσει τον γιο της να προκαλέσει την Ψυχή να ερωτευτεί τον πιο άσχημο άνδρα του κόσμου, αλλά όταν ο Έρως βλέπει την Ψυχή, η καρδιά του παραδίδεται αμέσως και αψηφά την εντολή της μητέρας του. Την παίρνει για σύζυγό του και την επισκέπτεται μόνο τη νύχτα, απαγορεύοντας της να δει το πρόσωπό του.
Ωστόσο, η Ψυχή, γεμάτη περιέργεια και αμφιβολία για την ταυτότητα του συζύγου της, παραβιάζει την υπόσχεση και κοιτάζει τον Έρωτα ενώ εκείνος κοιμάται. Τότε, μερικές σταγόνες λάδι από το κερί της λάμπας πέφτουν πάνω του και τον ξυπνούν. Ο Έρως, πληγωμένος και απογοητευμένος από την απιστία της, φεύγει, αφήνοντας την Ψυχή μόνη και λυπημένη. Η Ψυχή αποφασίζει να ξεκινήσει ένα δύσκολο ταξίδι για να τον βρει, υποβάλλοντας τον εαυτό της σε σφοδρές δοκιμασίες που της θέτει η Αφροδίτη, η μητέρα του Έρωτα, προκειμένου να κερδίσει ξανά την εύνοια του.
Η Ψυχή περνάει από τον Άδη, μαζεύει χρυσά μαλλιά από χρυσά άλογα, και πραγματοποιεί πολλές άλλες επίπονες αποστολές, αποδεικνύοντας την αγάπη και την αφοσίωσή της. Στο τέλος, αφού καταφέρνει να φέρει εις πέρας όλες τις δοκιμασίες, οι Θεοί, συγκινημένοι από την αφοσίωσή της, την κάνουν αθάνατη. Ο Έρως και η Ψυχή επανενώνονται, και ζουν για πάντα ευτυχισμένοι στον Όλυμπο.
Ο μύθος του Περσέα και της Ανδρομέδας
Η Ανδρομέδα, κόρη του βασιλιά Κηφέα και της βασίλισσας Κασιοπής της Αιθιοπίας, ήταν εξαιρετικά όμορφη, και η μητέρα της, υπερήφανη για την ομορφιά της, ισχυρίστηκε ότι η κόρη της ήταν πιο όμορφη και από τις Νηρηίδες, τις θαλάσσιες θεές. Η Αφροδίτη, προσβεβλημένη από τον ισχυρισμό της, παρακάλεσε τον Ποσειδώνα να εκδικηθεί την Κασιοπή και την Ανδρομέδα. Ο Ποσειδώνας, εξοργισμένος, έστειλε έναν τεράστιο θαλάσσιο κήτος να καταστρέψει τις ακτές της Αιθιοπίας, προκαλώντας χάος και τρόμο.
Ο βασιλιάς Κηφέας, υπό πίεση από τη μάστιγα του τέρατος, αποφάσισε να ζητήσει τη βοήθεια του Μαντείου των Δελφών, το οποίο του είπε ότι η μόνη λύση για να σταματήσει η καταστροφή ήταν να θυσιάσει την κόρη του στο τέρας. Έτσι, η Ανδρομέδα, δεμένη σε έναν βράχο κοντά στη θάλασσα, περίμενε με αγωνία την επερχόμενη καταστροφή.
Εκείνη τη στιγμή, ο Περσέας, γιος του Δία και της Δανάης, ολοκληρώνοντας την αποστολή του να σκοτώσει τη Μέδουσα, και έχοντας μαζί του τα μαγικά αντικείμενα του Ερμή και της Αθηνάς, πετούσε πάνω από την Αιθιοπία. Είδε την Ανδρομέδα αλυσοδεμένη και κατέβηκε να τη βοηθήσει. Εντυπωσιασμένος από την ομορφιά της και συγκινημένος από την τραγωδία της, αποφάσισε να σώσει τη ζωή της.
Ο Περσέας, με την ασπίδα του Αθηναίου για να αποφεύγει το βλέμμα του κήτους, και με τη βοήθεια της αστραπής του Δία και των φτερών του Ερμή, σκότωσε το τέρας με μία ακριβή και θανατηφόρα επίθεση. Λύνοντας τα δεσμά της Ανδρομέδας, την πήρε μαζί του και συμφώνησε να την παντρευτεί ως ανταμοιβή για την πράξη του. Η Ανδρομέδα και ο Περσέας παντρεύτηκαν και, παρά τις δυσκολίες, έζησαν ευτυχισμένοι. Ο Περσέας επισκέφθηκε την πατρίδα του, όπου τιμήθηκε ως ήρωας και η Ανδρομέδα έγινε βασίλισσα της Αιθιοπίας. Το ζευγάρι απέκτησε πολλά παιδιά και η ιστορία του πέρασε στη μυθολογία ως σύμβολο θάρρους, αφοσίωσης και αγάπης.
Ο έρωτας του Περσέα και της Ανδρομέδας θεωρείται «απαγορευμένος» κυρίως λόγω της κατάστασης που βρισκόταν η Ανδρομέδα. Δεν επρόκειτο δηλαδή για κάποια κοινωνική απαγόρευση. Η ένωσή τους ήταν αδύνατη, αφού εκείνη ήταν καταδικασμένη να πεθάνει. Ο Περσέας, όμως, κατάφερε να κάνει το αδύνατο δυνατό και να την ελευθερώσει.
