1 στα 5 κορίτσια παγκοσμίως παντρεύεται πριν τα 18 - Η νέα έκθεση του ΠΟΥ “φωτίζει” τους κινδύνους του παιδικού γάμου
Άννα Καντζηλιέρη
25 Απριλίου 2025
Ο παιδικός γάμος ήταν και παραμένει πρόβλημα. Κάθε χρόνο, εκατομμύρια ανήλικα κορίτσια αναγκάζονται να παντρευτούν - τις περισσότερες φορές άνδρες που δεν έχουν επιλέξει εκείνες - και να γίνουν μητέρες πριν καλά - καλά συμπληρώσουν το 18ο έτος της ηλικίας τους. Για την ακρίβεια, υπολογίζεται πως περίπου 21 εκατομμύρια κορίτσια ετησίως - από 15 έως 19 ετών - που ζουν σε χώρες με χαμηλά εισοδήματα, μένουν έγκυες. Το πρόβλημα, ωστόσο, είναι πιο βαθύ απ’ ότι φαίνεται.
Όπως επιβεβαιώνουν τα επίσημα στοιχεία, η εφηβική εγκυμοσύνη συνδέεται με υψηλά ποσοστά θνησιμότητας τόσο για τη μητέρα όσο και για το βρέφος, γεγονός που προκαλεί ανησυχία σε παγκόσμιο επίπεδο. Επί πρόσθετα, αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης προβλημάτων ψυχικής υγείας, ενώ περιορίζει - αν όχι εμποδίζει - την εκπαίδευση αυτών των κοριτσιών, ώστε να αποκτήσουν γνώσεις που θα τις βοηθήσουν να γίνουν οικονομικά ανεξάρτητες. Παράλληλα, ενισχύει τη φυλετική ανισότητα και τις διακρίσεις, υποτιμώντας τη γυναικεία βούληση.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), στη νέα έκθεση που παρουσίασε με αφορμή τα αυξημένα ποσοστά των παιδικών γάμων, επισήμανε τους πολλαπλούς κινδύνους που κρύβουν. Στις κλειστές κοινωνίες είναι πιθανό αυτά τα κορίτσια να αποκλειστούν από το σχολείο, να περιθωριοποιηθούν, να υποστούν βία, να γίνουν φορείς σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων και γενικότερα να αποκλειστούν από κάθε δικαίωμα για ζωή. Τη ζωή που οι ίδιες θα επέλεγαν, χωρίς να τους αναγκάσει κανείς ή χωρίς να επιλέξει κάποιος άλλος γι’ αυτές.
Σύμφωνα, λοιπόν, με τον ΠΟΥ, η πρόληψη του παιδικού γάμου και η ενημέρωση των εφήβων για την αντισύλληψη είναι δύο βασικοί τομείς, στους οποίους πρέπει να επενδύσει κάθε κοινωνία. Οι συστάσεις υπογραμμίζουν τη σημαντικότητα να κατοχυρωθούν από τους νόμους, δημιουργώντας τη βάση για ένα καλύτερο μέλλον όλων των κοριτσιών. Ακολουθώντας σωστή πολιτική και παρέχοντας στα παιδιά όλες τις πληροφορίες που πρέπει να γνωρίζουν μέσω της εκπαίδευσης, μειώνεις σημαντικά τα ποσοστά των εφηβικών κυήσεων.
Να σημειωθεί, πως τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερες χώρες προσπαθούν να καταστήσουν τους παιδικούς γάμους παράνομους. Η Κολομβία, για παράδειγμα, αποτελεί μία από αυτές τις χώρες, διότι τον Νοέμβριο του 2024 κατήργησε νόμο που επέτρεπε τον γάμο παιδιών μετά τα 14 χρόνια τους. Μάλιστα, το νέο νομοσχέδιο που εισήγαγε, περιλαμβάνει μέτρα για την αποκατάσταση των δικαιωμάτων των παιδιών και των εφήβων που καλούνται να παντρευτούν σε αυτή την τρυφερή ηλικία, δίνοντας έμφαση στην υποστήριξη των αυτόχθονων πληθυσμών και άλλων ευάλωτων ομάδων.
«Απαιτείται κοινή προσπάθεια από τις αρχές και την κοινωνία για να εξαλειφθεί αυτή η πρακτική και να διασφαλιστεί η προστασία των δικαιωμάτων των κοριτσιών»
«Η αποτελεσματική εφαρμογή αυτού του νόμου δείχνει μια αλλαγή στα κοινωνικά πρότυπα που διαιωνίζουν τους παιδικούς γάμους. Απαιτείται κοινή προσπάθεια από τις αρχές και την κοινωνία για να εξαλειφθεί αυτή η πρακτική και να διασφαλιστεί η προστασία των δικαιωμάτων των κοριτσιών», δήλωσε η Tamara Ospina, υφυπουργός για την προστασία των γυναικών της. «Είναι σημαντικό να προωθηθεί μια εκστρατεία που επιτρέπει την κατάργηση των παραδοσιακών οικογενειακών απόψεων και προωθεί τη συμμετοχή των κοριτσιών σε διαφορετικούς τομείς, ειδικά σε αυτόν της εκπαίδευσης», συμπλήρωσε.
Η κατευθυντήρια γραμμή του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας συνιστά τη δημιουργία και την εφαρμογή νόμων που αποτρέπουν τον γάμο πριν από την ηλικία των 18 ετών, τηρώντας τις αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ωστόσο, τονίζει πως δεν αρκεί να θεωρείται παράνομος ένας γάμος ατόμων κάτω των 18 ετών. Πρέπει να υπάρξει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση του θέματος, ώστε να προστατευτούν αυτά τα ευάλωτα μέλη της κοινωνίας και να μην γίνουν (ξανά) θύματα οικονομικών, πολιτικών και κοινωνικών συμφερόντων.
Τέλος, ο ΠΟΥ επισημαίνει πως η ολοκληρωμένη σεξουαλική εκπαίδευση είναι το «κλειδί» για την πρόληψη της εφηβικής εγκυμοσύνης και τη βελτίωση της χρήσης αντισυλληπτικών. Αν τα παιδιά δεν ενημερωθούν για ό,τι συμβαίνει γύρω τους, αλλά και τα μέσα που υπάρχουν στη διάθεσή τους, καμία κατάσταση δεν πρόκειται να αλλάξει αποτελεσματικά.
