Ο καθένας μπορεί να διαπιστώσει ότι η πλειοψηφία της νέας γενιάς - και όχι μόνο - είναι χαμένη στην… πληροφορία. Ειδοποιήσεις, ηχητικά μηνύματα, reels, likes, αντιδράσεις είναι μόνο μερικοί από τους καθημερινούς λόγους που τραβούν την προσοχή τους διαρκώς. Ως αποτέλεσμα, η υπερβολική χρήση των κινητών και μέσων κοινωνικής δικτύωσης απειλεί μια βασική δεξιότητα: την ικανότητα συγκέντρωσης.
Ο κοινωνικός ψυχολόγος και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, Τζόναθαν Χάιντ, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου. Σύμφωνα με τον ίδιο, η διαρκής έκθεση στις οθόνες από μικρή ηλικία μειώνει δραματικά τη δυνατότητα εστίασης, η οποία είναι απαραίτητη για την επιτυχία στην προσωπική και επαγγελματική ζωή. Σε πρόσφατη συνέντευξή του στην εκπομπή “The Oprah Podcast” υποστήριξε ότι “αν μέχρι την ηλικία των 25, χρησιμοποιεί κανείς το κινητό έως και 10 ώρες, τότε η ζημιά μπορεί να είναι μόνιμη”. Συγκεκριμένα, όπως εξηγεί, ο μετωπιαίος φλοιός, το μέρος του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για την εστίαση και την αυτορρύθμιση, ολοκληρώνει την ανάπτυξή του μέχρι τα 25 έτη, “μετά από αυτή την ηλικία, είναι πολύ πιο δύσκολο να αλλάξει κάποιος βαθιά ριζωμένες γνωστικές συνήθειες” συμπλήρωσε.
Ανησυχητικά στατιστικά: 8 ώρες την ημέρα στις οθόνες
Οι έφηβοι ηλικίας 13-18 ετών αφιερώνουν κατά μέσο όρο 8 ώρες και 39 λεπτά την ημέρα σε οθόνες, αποκάλυψε έκθεση του 2021 που πραγματοποιήθηκε από την Common Sense Media, ενώ η έρευνα "Constant Companion" του 2023 εντόπισε ότι λαμβάνουν περίπου 240 ειδοποιήσεις ημερησίως και ελέγχουν τα κινητά τους περισσότερες από 100 φορές την ημέρα. Αυτές οι συνήθειες, όπως επισημαίνει ο Χάιντ, συνδέονται με μειωμένη διάρκεια συγκέντρωσης και αυξανόμενα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης.
Ο Τζόναθαν Χάιντ επισημαίνει ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης υπονομεύουν δραστικά την ικανότητα συγκέντρωσης, καθώς έχουν σχεδιαστεί με τρόπο που διαρκώς διακόπτει τη σκέψη και τη ροή της προσοχής. Αυτή η συνεχής απόσπαση, όπως εξηγεί, δεν επηρεάζει μόνο τη γνωστική λειτουργία, αλλά και την καθημερινότητα των ατόμων. Η δυσκολία να εστιάσει κανείς σε ανθρώπους ή υποχρεώσεις πέρα από το κινητό του, μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις, αλλά και στην επαγγελματική σταθερότητα. Άλλωστε, όπως χαρακτηριστικά θέτει ο ίδιος: ποιος εργοδότης θα εμπιστευόταν κάποιον που δεν μπορεί να παραμείνει συγκεντρωμένος σε αυτό που κάνει;
"Ψυχρή αποχή": Ένας μήνας χωρίς social media
Ο καθηγητής προτείνει την πρακτική της "ψυχρής αποχής" από τα social media για τουλάχιστον έναν μήνα ως μέθοδο για την επαναφορά της ικανότητας συγκέντρωσης. Σύμφωνα με τον ίδιο, "αν μπορείτε να βρείτε τρεις φίλους ή μέλη της οικογένειας για να το κάνετε αυτό μαζί, θα έχετε περισσότερες πιθανότητες να σπάσετε τη συνήθεια". Παράλληλα, ο Χάιντ προτείνει να ασχοληθεί κανείς με κάτι άλλο, όταν νιώσει την ανάγκη να ελέγξει το κινητό του. “Σημασία έχει να ολοκληρώσετε τη δραστηριότητα πριν μεταπηδήσετε στην επόμενη”, τονίζει.
Η συγκέντρωση δεν είναι προνόμιο — είναι δεξιότητα ζωής. Και όπως κάθε δεξιότητα, χρειάζεται προσοχή, εξάσκηση και προστασία. Σε έναν κόσμο διαρκών ειδοποιήσεων, η σιωπή και η εστίαση είναι ίσως από τα πιο χρήσιμα "εργαλεία" με τα οποία μπορείτε να εξοπλίσετε τον εαυτό σας.
