Γυναικεία Ματιά: Οι καλλιτέχνιδες μιλούν σε πρώτο πρόσωπο για το σώμα και το είναι τους, σε μια διαφορετική έκθεση

Από τις 28 Μαρτίου ως τις 28 Μαΐου, στην Πινακοθήκη Βογιατζόγλου πραγματοποιείται μία έκθεση διαφορετική από τις άλλες. Με τίτλο «Γυναικεία Ματιά», παρουσιάζονται έργα 34 καλλιτεχνίδων από τη Συλλογή Γ. Βογιατζόγλου που χρονολογούνται από το 1926 έως το 2022, κι απεικονίζουν δούμε το γυναικείο σώμα και τη βιωμένη εμπειρία που εγγράφεται πάνω του, απαλλαγμένα από το φαντασιακό του ανδρικού βλέμματος. Οι ίδιες οι γυναίκες, σε πρώτο πρόσωπο, μιλούν για το σώμα και το είναι τους και αυτοπροσδιορίζονται έξω από την κυρίαρχη πατριαρχική αφήγηση της ιστορίας.

Η Αλεξία Παππά είναι η επιμελήτρια της έκθεσης. Σπούδασε Επικοινωνία και Πολιτιστική Διαχείριση στο Πάντειο Πανεστήμιο, αυτήν τη στιγμή φοιτά στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Ιστορία και Θεωρία της Τέχνης στην ΑΣΚΤ και σήμερα εξηγεί στο #jennygr όσα χρειάζεται να γνωρίζουμε για τη «Γυναικεία Ματιά», μιλά για την τέχνη, τη γυναίκα και τους λόγους που το συγκεκριμένο project αξίζει την προσοχή όλων μας.

Για τη «Γυναικεία Ματιά»

Η «Γυναικεία Ματιά» ειναι μια ομαδική έκθεση με έργα από τον πυρήνα της ιδιωτικής συλλογής έργων τέχνης Γιώργου Βογιατζόγλου. Η Συλλογή, που εμπλουτίζεται διαρκώς από τη δεκαετία του 1980, αποτελείται στο μεγαλύτερο εύρος της από έργα νεοελληνικής παραστατικής ζωγραφικής. Η έκθεση επικεντρώνεται στα έργα των γυναικών εικαστικών και μάλιστα εκείνα που αναπαριστούν το γυναικείο σώμα.

Θέλησα αρχικά να αναδειχθούν μέσα από την έκθεση οι γυναίκες καλλιτέχνιδες, που ακόμη και σήμερα είναι περιθωριοποιημένες σε σχέση με τους άνδρες εικαστικούς οι οποίοι απολαμβάνουν προνομιακή θέση όσον αφορά την καταξίωση από τους καλλιτεχνικούς θεσμούς - πχ. μουσεία, γκαλερί, οίκοι δημοπρασιών, συλλέκτες.

Επιπλέον, η θεματική επικεντρώνεται στο γυναικείο σώμα, ειδωμένο από την ίδια τη γυναικεία ματιά και απαλλαγμένο από το ανδρικό βλέμμα και την αντικειμενοποίηση και παθητικότητα που επιβάλλει σ’αυτό. Αντικρύζουμε το γυναικείο σώμα και ευρύτερα τη γυναικεία εμπειρία αδιαμεσολάβητα. Στην έκθεση παρουσιάζονται έργα από 34 καλλιτέχνιδες, μέσα από τα οποία το κοινό μπορεί να ανιχνεύσει τους διαφορετικούς ρόλους που μια γυναίκα αναλαμβάνει κατά τη διάρκεια της ζωής της.

Ο τίτλος «Γυναικεία Ματιά» λοιπόν, αναφέρεται πρώτον, ευρύτερα στη γυναικεία οπτική και αντίληψη του κόσμου γύρω μας, και δεύτερον είναι μια αντίθεση στον όρο «ανδρικό βλέμμα» (male gaze) που τείνει να σεξουαλικοποιεί το γυναικείο σώμα και να του αποστερεί κάθε άλλη ιδιότητα.

Ο στόχος της έκθεσης «δεν είναι να να περιχαρακωθούν οι καλλιτέχνιδες βάσει της έμφυλης ταυτότητάς τους και μόνο, αλλά να αποκτήσουν ορατότητα η ματιά τους και ο λόγος τους στο παρόν ιστορικό πλαίσιο». Είμαι σίγουρη ότι οι επισκέπτριες και οι επισκέπτες θα φύγουν γεμάτοι όμορφες εικόνες κι έντονα συναισθήματα. Αυτό που θα ήθελα, είναι οι εικόνες και τα συναισθήματα να τροφοδοτήσουν τη σκέψη μας και να αναγνωρίσουμε την ανάγκη ανάδειξης της γυναικείας φωνής, σε όλους τους τομείς της ζωής.

Εκκινώντας από την περιθωριοποίηση των γυναικών στον ανδροκρατούμενο εικαστικό κόσμο, η «Γυναικεία Ματιά» είναι μια αφορμή για να μιλήσουμε για την ανάγκη συμπερίληψης ποικίλων φωνών στη δημόσια σφαίρα. Ένας κόσμος όπου ακούγονται, προβάλλονται και αναπαράγονται κατά κανόνα πατριαρχικές αντιλήψεις, είναι ένας κόσμος φτιαγμένος για τους άνδρες, όπου όλα τα υπόλοιπα (γυναίκες, άλλα) ζουν καταπιεσμένα, με περιορισμένες ευκαιρίες ορατότητας.

Για όσα έχουν αλλάξει για τις γυναίκες τα τελευταία 100 χρόνια

Ευτυχώς, μέσα στα τελευταία 100 χρόνια πολλά έχουν αλλάξει, χάρη στην εξάπλωση του φεμινιστικού κινήματος . Ειδικά από τη δεκαετία του 1960 και μετά, ο διάλογος για τα δικαιώματα των γυναικών σε πολλαπλούς τομείς της ζωής από την πολιτική δράση έως τα σεξουαλικά δικαιώματα, γιγαντώθηκε, και εδραιώθηκε και σε θεωρητικό επίπεδο, με τις έρευνες και τα γραπτά σπουδαίων στοχαστριών -Simone de Beauvoir, Angela Davis, Bell Hooks, ενδεικτικά- να ενθαρρύνουν όλοένα και περισσότερες γυναίκες να μιλούν ανοιχτά για την περιθωριοποίηση και τις καταπιέσεις που υφίστανται σε ένα κόσμο κοινωνικά κατασκευασμένο να ευνοεί τον λευκό αρτιμελή άνδρα.

Παρά τις νίκες που το φεμινιστικό κίνημα έχει καταφέρει, και τα δικαιώματα που φαίνεται να έχουν κατοχυρωθεί , πιστεύω ότι έχουμε πολύ δρόμο για να περιορίσουμε τον πατριαρχικό τρόπο σκέψης, που επισκιάζει όχι μόνο τις γυναίκες, αλλά και τις υπόλοιπες ταυτότητες φύλου. Από την άλλη, μετρώντας 17 -γνωστές- γυναικοκτονίες στη χώρα μας το 2021, η αλλαγή που που συντελέστηκε στα προηγούμενα 100 χρόνια δε μοιάζει και τόσο δραστική...

Το πιο σημαντικό όμως πιστεύω ότι είναι αυτό, να μιλάμε ανοιχτά, να ακούμε, και να διεκδικούμε το χώρο μας.

Για αυτό που προσπαθούν να πουν οι καλλιτέχνιδες με τα έργα τους

Πιστεύω ότι οι καλλιτέχνιδες προσπαθούν να πουν ό,τι και οι καλλιτέχνες. Να ερμηνεύσουν τη ζωή, τα βιώματα, να προκαλέσουν τη σκέψη και τα συναισθήματα, να αποτυπώσουν τη δική τους αλήθεια μέσα στο χρόνο. Η διαφορά είναι ότι των γυναικών η ματιά και ο λόγος, υπήρξε στο περιθώριο της ιστορίας (γενικα) της τέχνης (ειδικότερα). Ελπίζω πως και η δική τους -η δική μας- οπτική της ιστορίας, θα βρίσκει ολοένα και μεγαλύτερο χώρο να εκφραστεί ώστε να διορθώσουμε τις διανοητικές στρεβλώσεις που έχει επιβάλλει η πατριαρχική κοινωνική δομή. Με αυτόν τον τρόπο, θα πετύχουμε μια πιο ακριβή, πολυδιάστατη και συμπεριληπτική κατανόηση και γραφή της κοινής μας ζωής.

Στην έκθεση συμμετέχουν οι καλλιτέχνιδες:

Τζένη Αντωνοπούλου · Καλλιόπη Ασαργιωτάκη · Αγγέλικα Βαξεβανίδου · Κλεοπάτρα Δίγκα · Ειρήνη Ηλιοπούλου · Γεωργία Θεολόγου · Γωγώ Ιερομονάχου · Σοφία Καλογεροπούλου · Κάλλη Καστώρη · Ιωάννα Καφίδα · Λένα Κιτσοπούλου · Νίνα Κοταμανίδου · Ευτυχία Λάβδα · Σοφία Λασκαρίδου · Αθηνά Λατινοπούλου · Φιλιππίνα Λιβιτσάνου · Καίτη Μαυρομμάτη
Ειρήνη Μνατσακανιάν · Λαμπρινή Μποβιάτσου · Ελένη Μωραΐτη · Εμιλία Ξανθοπούλου · Ειρήνη Παπαδημητρίου · Ελένη Παυλοπούλου · Λήδα Παπακωνσταντίνου · Σπυριδούλα Πολίτη · Έφη Σούτογλου · Ίρις Τσαλαρίδη · Κατερίνα Τσίτσελα · Γεωργία Φαμπρίς · Σοφία Φωτιάδου · Μαρία Χάκα · Μαρία Χατζηγάκη · Μανταλίνα Ψωμά · Vassiliki