Για όσους αναρωτιούνται γιατί οι κακοποιημένες γυναίκες δεν μιλούν νωρίτερα

Πάντοτε μου άρεσε να παρατηρώ. Είτε αυτό ήταν ανθρώπους, καταστάσεις, στιγμές, τοπία. Μέχρι που ήρθε η στιγμή να παρατηρήσω σχόλια στα social media ή ακόμη και φράσεις στον Τύπο:

«Όποια γυναίκα το επιτρέπει είναι άξια της μοίρας της». «Αμάν και αυτή, ούτε σέβεται ούτε αγαπά τον εαυτό της». «Οι γυναίκες δεν πρέπει να κάθονται με σταυρωμένα χέρια και να τους ανέχονται». «Μα καλά και εκείνη κάθεται και τις τρώει;». «Κρίμα που οι αδύναμες γυναίκες δεν αντιδρούν». «Τι πάει να πει δεν μπορεί να φύγει;».

Τέτοια σχόλια γίνονται μάλιστα συχνά και από γυναίκες, και πάνε κάπως έτσι: «Είμαστε για κλάματα εμείς οι γυναίκες ώρες ώρες». Και μένεις να τα παρατηρείς. Αποσβολωμένη, συνήθως.

Και μετά παρατηρείς αυτούς ή αυτές που κάνουν αυτά τα σχόλια: Είναι συνήθως ο μέσος/η Ελληνίδα και Έλληνας (και φυσικά όχι μόνο). Ακόμη δεν έχω ξεχάσει το πρώτο πράγμα που άρχισε να ακούγεται μετά τις αποκαλύψεις της Μπεκατώρου: «Και γιατί μίλησε τώρα; Μετά από τόσα χρόνια;».

Είναι αυτά τα σχόλια, που πραγματικά σε κάνουν να απορείς για το πώς μπορεί κάποιος να τα βρίσκει τόσο «νορμάλ» ώστε να τα πει. Τέτοιου είδους ατάκες υπάρχουν καθημερινά στα social, και βγαίνουν από στόματα ανθρώπων που το μόνο που ξέρουν να κάνουν είναι να επιρρίπτουν την ευθύνη για τη βία στα θύματα και όχι στους θύτες. Τέτοια στόματα, έχουν ένα πολύ κοινό χαρακτηριστικό με τους κακοποιητές: Διακρίνονται για την απουσία ενσυναίσθησης. Δεν έχουν επίγνωση για τη «ζημιά» που μπορεί να προκαλούν. Βλέπουν μέχρι εκεί που τους επιτρέπει ο εγωισμός τους ή οι πατριαρχικές τους αντιλήψεις -εσωτερικευμένες και μη.

Όλα αυτά τα σχόλια, σχηματίζουν μια πολύ συγκεκριμένη εικόνα για τις γυναίκες που δέχονται κακοποίηση: Είναι συνήθως εκείνη η κακομοίρα, η οποία είναι προφανώς αδύναμη, αν μη τι άλλο το ανέχεται, το επιτρέπει και κάθεται με σταυρωμένα χέρια να τις τρώει και να πληρώνει τις «κακές επιλογές της».

Γιατί το να ζήσεις μια κακοποιητική σχέση, το να νιώσεις ανήμπορή να φύγεις από αυτήν ακόμη και μετά από σωματική βία, είναι κάτι το οποίο συμβαίνει μόνο στις αδύναμες. Έτσι δεν είναι; Αλλά πέρα από αυτό, σκέψου τι έχει να γίνει αν αυτή η «αδύναμη», η «κακομοίρα» μιλήσει. Αν φύγει από το σπίτι της και εγκαταλείψει τον θύτη.

Κι όμως τέτοια στόματα, φαίνεται πως δεν έχουν μάθει να παρατηρούν. Δεν το βλέπουν το μήνυμα που έχει έρθει στο φως τόσες φορές μπροστά μας, μέσα από όλες αυτές τις τραγικές ιστορίες που συνεχίζουν να συμβαίνουν καθημερινά εις βάρος των γυναικών. Τι και αν μένουμε θεατές στη μια γυναικοκτονία μετά την άλλη, τι και αν ακούμε τις φωνές της γυναίκας εκείνης που ο σύζυγός της την ξυλοκοπεί, τι και αν χάσαμε σχεδόν 20 γυναίκες (από όσο ξέρουμε) μέσα σε έναν χρόνο από χέρι άντρα; Πάντα θα υπάρχουν εκείνοι που θα κάνουν το σχολιάκι τους και φυσικά θα κάνουν την κατάσταση ακόμη πιο δύσκολη για εκείνη την γυναίκα που φοβάται ήδη να μιλήσει. Να βρει το υπόβαθρο που χρειάζεται και τις παροχές εκείνες για να βγει από τον φαύλο κύκλο της κακοποίησης.

Αυτά τα στόματα, παραβλέπουν πως τέτοιους είδους σχόλια σε συνδυασμό με τις ψυχολογικές επιπτώσεις της χρόνιας κακοποίησης, λειτουργούν παραλυτικά για το θύμα. Το οποίο μόνο ντροπή θα μπορέσει να νιώσει αν τυχόν μοιραστεί την κακοποίησή του. Ούτε κατανόηση, ούτε υποστήριξη, ούτε δύναμη, μα ούτε και θάρρος.

Αυτά τα στόματα ξεχνάνε το πόσο χειριστικός μπορεί να είναι ένας τέτοιος θύτης, που κάνει τη γυναίκα του να αισθάνεται ενοχές, να αισθάνεται ευθύνη για τα πάντα. Να της λέει πως δεν θα το ξανακάνει, μόνο και μόνο για να το κάνει χειρότερα την επόμενη φορά, κάνοντάς την ταυτόχρονα να πιστεύει πως φταίει η ίδια για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται. Κάτι που δεν της το λέει μόνο εκείνος, φυσικά. Όταν ο ιδιωτικός και δημόσιος κύκλος της, την κάνουν να νιώθει η ίδια προβληματική, πώς περιμένουμε αυτή η γυναίκα να βρει τη δύναμη όχι να φύγει, αλλά ακόμη και να μιλήσει; Πώς να την βρει, όταν θα κριθεί ένοχη από το λαϊκό δικαστήριο, ό,τι απόφαση κι αν πάρει; Έμεινε μαζί του; Ένοχη. Έφυγε μετά από καιρό ενώ «μπορούσε να είχε φύγει από την αρχή»; Ένοχη. Μίλησε μετά από χρόνια γιατί «τώρα που το θυμήθηκε, κάτι θέλει»; Ένοχη.

Για όσους μπορεί να είχαν την απορία, γιατί μια γυναίκα δεν φεύγει ή δεν μιλά ή μιλά αφού τα έχει καταφέρει, ένας από τους χιλιάδες λόγους είναι ο φόβος του κοινωνικού στιγματισμού. Είναι αυτά τα αθώα σχολιάκια που γράφονται από ανώνυμα και επώνυμα avatars, που κοιτούν γρήγορα-γρήγορα να ρίξουν την ευθύνη στο θύμα που θα έπρεπε να ξέρει καλύτερα. Γιατί άλλωστε όλοι ξέρουν καλύτερα από εκείνη. Ο καθένας μας στη θέση της θα είχε πάρει τη σωστή απόφαση και δεν θα είχε βρεθεί ποτέ σε αυτήν την κατάσταση. Σωστά;