Μονογονεϊκή οικογένεια: Το φαινόμενο της «γονεοποίησης» του παιδιού

H X. είναι 15 ετών. Ζει με τη μητέρα της και την αδερφή της. Δεν έχει σχέσεις με τον πατέρα της τα τελευταία 5 χρόνια. Το τελευταίο διάστημα αισθάνεται αρκετά πιεσμένη. Φαίνεται να μην καταλαβαίνει το γιατί, αλλά καθώς μιλάει αισθάνεται όλο και πιο έντονα το βάρος των ευθυνών. Να φροντίσει τα αδέρφια της, να είναι τυπική.
Φοβάται και για τα οικονομικά δεδομένα που της μεταφέρει η μητέρα της. Λέει χαρακτηριστικά «δεν μου λέει πρέπει να το κάνεις, αλλά νιώθω υπεύθυνη Αισθάνομαι ότι με αυτό τον τρόπο, τη βοηθάω».
Δεν είναι σπάνια περίπτωση παιδιά μονογονεϊκών οικογενειών να παίρνουν επάνω τους το βάρος της ευθύνης της οικογένειας. Φυσικά, αυτό δεν είναι κάτι που αφορά μόνο στις μονογονεϊκές οικογένειες, αλλά ο κίνδυνος είναι αυξημένος. Συχνά μπορεί ο μονογονέας να αισθάνεται αδύναμος και αβοήθητος. Αυτό είναι κατανοητό μέσα σε ένα πλαίσιο που έρχεται αντιμέτωπος με αρκετές ευθύνες και ανάγκες, τις οποίες έχει μόνος να φέρει εις πέρας χωρίς την υποστήριξη του άλλου γονέα. Αν όμως αυτό το αίσθημα μετατραπεί σε μια κατάσταση, η οποία καθημερινά και διαχρονικά απασχολεί την οικογένεια, ενδέχεται η πληροφορία αυτή να μεταφραστεί από το παιδί ως ανάγκη να παρέμβει και να πάρει το ίδιο το ρόλο του άλλου γονέα, σε μια προσπάθεια στήριξης της οικογένειας.
Μεγαλώνοντας λοιπόν με ένα γονέα εάν εκείνος αδυνατεί να ανταποκριθεί ώστε να παρέχει ασφαλές και σταθερό πλαίσιο με ενήλικη στάση, δημιουργείται μια ανάγκη κάλυψης της θέσης του κενού που έχει δημιουργηθεί. Είναι αυτό που συχνά ονομάζουμε ως παιδί «υπεργονιό» ή ως «γονεοποίηση».
Το παιδί μπαίνει σε ρόλο γονέα στη θέση του γονέα. Δημιουργείται ένα αίσθημα ευθύνης απέναντί του, συχνά και προς τα αδέρφια εφόσον αυτά υπάρχουν. Η κατάσταση αυτή είναι πιθανό να πυροδοτήσει άγχος, θυμό, ο οποίος όμως ταυτόχρονα ενοχοποιείται και πιθανόν να μην εκφράζεται. Άγχος γιατί οι απαιτήσεις που θέτει πλέον στον εαυτό του δεν αντιστοιχούν στη δική του θέση στην οικογένεια, στην ηλικία και την αναπτυξιακή του φάση. Ενώ ο θυμός γιατί ενδόμυχα θα ήθελε ο γονέας να μπορεί να ανταπεξέλθει και το ίδιο το παιδί να μην χρειάζεται να βρεθεί σε αυτό το ρόλο.
Πιθανά τα παιδιά αυτά να γίνουν πιο υπεύθυνα να δίνουν την αίσθηση ενός απότομου μεγαλώματος. Αυτό πολλές φορές μάλιστα διευκολύνει τον γονέα σε πρακτικό επίπεδο, οπότε με τη σειρά του ενισχύει ακόμα περισσότερο. Το πρόβλημα είναι όταν ξεπερνά τα όρια και την αντοχή του παιδιού και αρχίζει να παίρνει διαστάσεις προσωπικής δυσκολίας, ενώ στην πραγματικότητα αφορά μια δυσλειτουργία της οικογένειας. Καταγράφει την επιβάρυνσή του με ενοχή και αυτό διογκώνει ακόμα περισσότερο τα δύσκολα συναισθήματα με τα οποία έρχεται σε επαφή.
Είναι πολύ σημαντικό ο μονογονέας να λάβει την υποστήριξη που χρειάζεται προκειμένου να σταθεί στις νέες συνθήκες. Η υποστήριξη μπορεί να αφορά τόσο το ευρύτερο κοινωνικό δίκτυο όπως οικογένεια, φίλους, εκπαιδευτικούς όσο και σε ψυχολογικό επίπεδο με την αναζήτηση ειδικού ψυχικής υγείας, αν αισθάνεται ότι δε μπορεί να τα βγάλει πέρα.
Συνολικά, έχει νόημα να επιτραπεί στο παιδί να διατηρήσει την παιδικότητά του και να μην ενισχυθεί η κάλυψη της απουσίας του άλλου γονέα είτε σε πρακτικό είτε σε συναισθηματικό επίπεδο.
Το παιδί αυτό δε θα πει εύκολα ότι δυσκολεύεται, καθώς έχει τον τίτλο εκείνου που πρέπει να τα καταφέρνει. Αυτό ο γονέας έχει να το λάβει υπόψη.

Δωρεάν Διαδικτυακή Ομάδα Γονέων από το Συμβουλευτικό Κέντρο της Ένωσης «Μαζί για το Παιδί»

Στο πλαίσιο των νέων ομάδων γονέων που διοργανώνει το Συμβουλευτικό Κέντρο για γονείς, παιδιά και εφήβους της Ένωσης «Μαζί για το Παιδί» θα λειτουργήσει:
• Ομάδα στήριξης για ΜΟΝΟΓΟΝΕΪΚΕΣ Οικογένειες (έως 18ετών): Κάθε Τετάρτη 11:00- 12:30.

Έναρξη: Τετάρτη 10 Φεβρουαρίου
Στόχος Ομάδας
H εκπαίδευση και η καθοδήγηση των γονέων σε πιο αποτελεσματικά μοντέλα γονικής συμπεριφοράς. Με τη βοήθεια των συντονιστών γίνεται διερεύνηση διάφορων εναλλακτικών τρόπων προσέγγισης σε θέματα που δυσκολεύουν τους γονείς, έτσι ώστε να αποκτήσουν καταλληλότερα «εργαλεία» για την ενίσχυση του ρόλου τους καθώς και να επιτύχουν μία πιο αποτελεσματική επικοινωνία ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας.
Παράλληλα, τα μέλη της ομάδας, εμπλουτίζουν τις δεξιότητές τους στην αντιμετώπιση πρακτικών αλλά και συναισθηματικών δυσκολιών που αντιμετωπίζουν με τα παιδιά τους, μέσα από το μοίρασμα, την αλληλεπίδραση και την ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ τους.
Γενικές σημειώσεις

Η ομάδα έχει χαρακτήρα ψυχοεκπαιδευτικό, συγκεκριμένη θεματολογία και διάρκεια 4 εβδομαδιαίων συναντήσεων διάρκειας 1,5 ώρας.
• Η συμμετοχή και στις 4 συναντήσεις είναι απαραίτητη εκτός σοβαρού απροόπτου.
• Η ομάδα έχει κλειστό χαρακτήρα, δεν θα γίνουν δεκτές συμμετοχές έπειτα από την 1η συνάντηση
• Η συμμετοχή στις ομάδες είναι ΔΩΡΕΑΝ.
Είσοδος Ελεύθερη – Απαιτείται εγγραφή για κατοχύρωση θέσης: Εγγραφή ΕΔΩ
Πληροφορίες: στην Τηλεφωνική Γραμμή 115 25 ή στο email: [email protected]
Τρόπoς Διεξαγωγής: Μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας ZOOM. Διευκρινίσεις και οδηγίες θα σταλούν στους
τελικούς συμμετέχοντες έπειτα από τηλεφωνική επικοινωνία.

Λίγα λόγια για τη Γραμμή 115 25& το Συμβουλευτικό Κέντρο της Ένωσης «Μαζί για το Παιδί»
Η πανελλαδική Γραμμή 115 25 του Μαζί για το Παιδί, είναι μια τηλεφωνική γραμμή βοήθειας που απευθύνεται σε παιδιά, εφήβους, γονείς και εκπαιδευτικούς.
Έχει συμβουλευτικό και παραπεμπτικό χαρακτήρα και προσφέρει δωρεάν τις ακόλουθες υπηρεσίες:
• Συμβουλευτική για οποιοδήποτε πρόβλημα αντιμετωπίζει ένα παιδί ή ένας έφηβος έως 18 ετών
• Λήψη ανώνυμων & επώνυμων καταγγελιών για περιστατικά κακοποίησης ανηλίκων
• Παραπομπές & ενημέρωση για υπηρεσίες που προσφέρουν άλλοι φορείς για το παιδί και την
οικογένεια σε πανελλαδικό επίπεδο
• Πληροφορίες για τις υπηρεσίες της Ένωσης και των μελών της
Παράλληλα με την Συμβουλευτική γραμμή λειτουργεί και Συμβουλευτικό Κέντρο για γονείς το οποίο διοργανώνει δωρεάν ομάδες γονέων για τη στήριξη και την καθοδήγηση τους, καθώς και δωρεάν ψυχο-εκπαιδευτικά σεμινάρια με στόχο την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση τους. Ταυτόχρονα, πραγματοποιούνται συνεδρίες δια ζώσης, είτε με όλη την οικογένεια, τους γονείς, ή τους εφήβους με στόχο την ψυχολογική στήριξη και καθοδήγηση γονέων, παιδιών & εφήβων για πληθώρα
θεμάτων (σχολικά προβλήματα, εφηβεία, διαχείριση σχέσεων, ρόλων και συναισθημάτων κ.α.).

Επίσης, λειτουργούν διαδικτυακές ομάδες και σεμινάρια στήριξης γονέων.
Ωράριο λειτουργίας και επικοινωνία: Η πανελλαδική Γραμμή 115 25 της Ένωσης Μαζί για το Παιδί λειτουργεί, από Δευτέρα έως Παρασκευή 9:00-21:00.
Οι κλήσεις στη «Γραμμή 115 25» είναι εμπιστευτικές και δεν ηχογραφούνται, ενώ το επιστημονικό της προσωπικό απαρτίζεται αποκλειστικά από ψυχολόγους, συμβούλους ψυχικής υγείας και κοινωνικούς λειτουργούς που δεσμεύονται από κώδικα δεοντολογίας για την τήρηση απορρήτου.
Τηλεοπτικό σποτ Γραμμής: https://youtu.be/6Vurai6rRF8