«Υπάκουη και πάντα πρόθυμη να ικανοποιήσει» - Η τέλεια ΑΙ σύντροφος είναι το νέο πρόσωπο του μισογυνισμού
Ελένη Μπεζιριάνογλου
6 Οκτωβρίου 2025
Για όσους θυμόμαστε τον Gigolo Joe, το εξελιγμένο ανδροειδές-σύντροφο που υποδυόταν ο Τζουντ Λο στην ταινία «A.I. Τεχνητή Νοημοσύνη» του 2001, η είδηση της ραγδαίας εξάπλωσης των ψηφιακών AI συντρόφων ίσως να μην προκάλεσε ιδιαίτερη έκπληξη. Συχνά λέμε πως η τέχνη μιμείται τη ζωή, αλλά σε αυτή την περίπτωση φαίνεται πως η ζωή εμπνεύστηκε από την τέχνη, ή μάλλον η τέχνη ήταν πολύ μπροστά από την εποχή της. Το concept έπαψε να είναι επιστημονική φαντασία και μετατράπηκε σε μια επικερδή πραγματικότητα.
Η τεχνητή νοημοσύνη έχει ξεπεράσει κατά πολύ τους αρχικούς της ρόλους. Δεν είναι πλέον απλώς ένα εργαλείο, μπορεί να είναι ακόμα και σύντροφος, έστω και εικονικός. Οι Ai-lationships είναι υπαρκτές, με πρόσφατη μελέτη, άλλωστε, να δείχνει ότι το 80% των Gen Z δηλώνει ότι θα εξέταζε το ενδεχόμενο να παντρευτεί έναν AI σύντροφο, ενώ το 83% πιστεύει ότι μπορεί να αποκτήσει έναν βαθύ συναισθηματικό δεσμό μαζί του. Μια νέα, εξαιρετικά επικερδής βιομηχανία έχει αναδυθεί, προσφέροντας σε χρήστες -στη συντριπτική τους πλειοψηφία ετεροφυλόφιλους άνδρες-, τη δυνατότητα να "σχεδιάσουν" από το μηδέν την ιδανική τους σύντροφο. Όπως αποκαλύπτει και πρόσφατο ρεπορτάζ του Guardian, το οποίο βασίστηκε σε έρευνα στο συνέδριο της βιομηχανίας ενηλίκων TES στην Πράγα, αυτή η τάση έχει πάρει ανησυχητικές διαστάσεις. Οι επιλογές παραμετροποίησης είναι ατελείωτες: Από την εθνικότητα, το χρώμα των μαλλιών και των ματιών, το μέγεθος του στήθους, μέχρι το επάγγελμα και, το πιο ανησυχητικό, τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας.
Το τελικό προϊόν; Ένα ψηφιακό πλάσμα φτιαγμένο κατά παραγγελία για να ικανοποιεί κάθε επιθυμία, διαθέσιμο 24 ώρες το 24ωρο, χωρίς ποτέ να κουράζεται, να διαφωνεί, να έχει δικές του ανάγκες ή να θέτει όρια.
Οι εταιρείες πίσω από αυτές τις πλατφόρμες AI porn και AI dating επικαλούνται ηθική υπεροχή. Ισχυρίζονται ότι προσφέρουν μια "καθαρή" εναλλακτική στο πορνό, απαλλαγμένη από την εκμετάλλευση, την κακοποίηση και το trafficking που μαστίζουν άλλους τομείς της βιομηχανίας του σεξ. Το επιχείρημά τους είναι απλό και φαινομενικά λογικό: Μια AI γυναίκα δεν μπορεί να πονέσει, να ταπεινωθεί ή να εξαναγκαστεί. Αυτό που βολικά παραλείπουν να αναφέρουν είναι το είδος της ιδεολογίας που εμπορευματοποιούν και κανονικοποιούν: Την ιδέα ότι η γυναίκα είναι ένα ακόμη προϊόν προς κατανάλωση.
Προγραμματισμένη για υποταγή: Ο αλγόριθμος του μισογυνισμού
Η πραγματική, σκοτεινή αλήθεια αποκαλύπτεται στις επιλογές που δίνονται στον χρήστη. Τα προκαθορισμένα προφίλ προσωπικότητας, όπως αναλύεται και στο άρθρο του Guardian, περιλαμβάνουν την "υποτακτική: υπάκουη, ενδοτική και χαρούμενη να ακολουθεί", την "αθώα: αισιόδοξη, αφελής, που βλέπει τον κόσμο με θαυμασμό" ή την "φροντιστική: περιποιητική, προστατευτική και πάντα εκεί για να προσφέρει άνεση". Δεν πρόκειται για αθώες, παιχνιδιάρικες επιλογές.
Είναι η κωδικοποίηση των πιο οπισθοδρομικών και επιβλαβών στερεοτύπων σε αλγόριθμο. Είναι ο ίδιος ο μισογυνισμός που σερβίρεται ως εξατομικευμένη ψυχαγωγία. Η γυναίκα σε αυτό το πλαίσιο παύει να είναι σύντροφος και μετατρέπεται σε ένα αντικείμενο, προγραμματισμένο για να υπηρετεί, να κατευνάζει, να μην προκαλεί ποτέ.
Όπως επισημαίνει η συγγραφέας και ακτιβίστρια Λόρα Μπέιτς στο βιβλίο της "The New Age of Sexism", αυτές οι σύντροφοι είναι "προγραμματισμένες να είναι ευγενικές, ευλύγιστες και υποτακτικές και να σου λένε αυτό που θέλεις να ακούσεις". Αυτή η δυναμική, όπου ο άνδρας είναι ο δημιουργός και ο ελεγκτής και η γυναίκα η υπάκουη δημιουργία, αναπαράγει τις πιο πατριαρχικές δομές εξουσίας, μεταφέροντάς τες στο ψηφιακό πεδίο.
Ο αντίκτυπος των ΑΙ συντρόφων στον πραγματικό κόσμο
Όσο χρόνο και να περνάει κανείς στην οθόνη, βυθισμένος στην τέλεια, εξατομικευμένη σχέση του, έρχεται η στιγμή που επιστρέφει στην πραγματική ζωή. Εδώ ακριβώς εντοπίζεται ο μεγαλύτερος κίνδυνος: πώς η αλληλεπίδραση με τις "πειθήνιες και φτιαγμένες στα μέτρα μου" ΑΙ συντρόφους μπορεί να λειτουργήσει ως "διαρροή" τοξικότητας από την οθόνη στον αληθινό κόσμο;
Η απάντηση βρίσκεται στη σταδιακή διάβρωση της αντίληψης του χρήστη για τις ανθρώπινες σχέσεις.
Η AI σύντροφος δεν είναι απλώς ένα παιχνίδι· λειτουργεί ως ένα διαρκές "εκπαιδευτικό" εργαλείο. Εκπαιδεύει τον χρήστη στην ιδέα ότι η συντροφικότητα είναι μια μονόδρομη υπηρεσία κατανάλωσης, όπου οι επιθυμίες του πρέπει να ικανοποιούνται άμεσα και χωρίς αντίρρηση.
Ο χρήστης μπορεί να εθιστεί σε μια κατασκευασμένη γυναίκα που δεν έχει ποτέ πονοκέφαλο, κακή διάθεση, διαφορετική άποψη ή προσωπικές φιλοδοξίες που δεν τον περιλαμβάνουν. Τι συμβαίνει, λοιπόν, όταν αυτός ο χρήστης κλείνει την εφαρμογή και καλείται να αλληλεπιδράσει με μια αληθινή γυναίκα; Μια γυναίκα που έχει τις δικές της απόψεις, συναισθήματα, επιθυμίες και, κυρίως, όρια; Η τεχνολογία αυτή μπορεί να καλλιεργήσει μια επικίνδυνη αίσθηση δικαιώματος, την οποία ήδη διαθέτουν κάποιοι: Το δικαίωμα στον έλεγχο, την προσοχή και τη συμμόρφωση της γυναίκας.
Σε μια κοινωνία που εξακολουθούν να διαπράττονται γυναικοκτονίες από άντρες που πιστεύουν πως η γυναίκα είναι "κτήμα" τους και πως η απόρριψη ή η ανεξαρτησία της αποτελεί λόγο τιμωρίας, αυτή η χρήση του ΑΙ μπορεί να λειτουργήσει "εμπρηστικά". Δεν προκαλεί ευθέως τη βία, αλλά ενισχύει και κανονικοποιεί την ίδια ακριβώς πατριαρχική ιδεολογία που την τροφοδοτεί. Η "τοξική διαρροή" δεν είναι απλώς η μεταφορά κακών συνηθειών· είναι η ενίσχυση μιας κουλτούρας ελέγχου που, στην πιο ακραία της μορφή, σκοτώνει.
Ψυχολόγοι, κοινωνιολόγοι και ειδικοί σε θέματα συμπεριφοράς προειδοποιούν ότι η συνεχής ενασχόληση με μια απόλυτα ελεγχόμενη και προβλέψιμη ψηφιακή οντότητα μπορεί να οδηγήσει σε γνωστικές και συναισθηματικές στρεβλώσεις. Η Δρ. Έλενα Τουρόνι, σύμβουλος ψυχολόγος, επισημαίνει ότι αυτές οι πλατφόρμες προσφέρουν τη "φαντασίωση μιας τέλειας σχέσης", η οποία καθιστά τις πραγματικές, πολύπλοκες ανθρώπινες συνδέσεις λιγότερο ελκυστικές. Οι πραγματικές σχέσεις απαιτούν δουλειά, διαπραγμάτευση και συμβιβασμό – δεξιότητες που ατροφούν σε ένα περιβάλλον απόλυτης και άμεσης ικανοποίησης.
Η Λόρα Μπέιτς, όπως περιγράφει σε άρθρο της στο περιοδικό ELLE, διαπίστωσε σε πειράματα που έκανε η ίδια ότι οι AI σύντροφοι συμφωνούσαν πρόθυμα σε σενάρια βιασμού και λεκτικής κακοποίησης. Αυτό, όπως εξηγεί, στέλνει το μήνυμα ότι η γυναικεία συναίνεση είναι προαιρετική και ότι η κακοποίηση είναι μια αποδεκτή μορφή αλληλεπίδρασης.
Το επόμενο βήμα σε μια κουλτούρα βίας
Αυτό το είδος χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης δεν πέφτει σαν κεραυνός εν αιθρία. Είναι η λογική, αν και τρομακτική, εξέλιξη μιας κουλτούρας που ήδη αντικειμενοποιεί, υποτιμά και ασκεί βία κατά των γυναικών.
Το φαινόμενο των AI συντρόφων κανονικοποιεί την απαίτηση για απόλυτο έλεγχο πάνω στη γυναίκα και εκπαιδεύει μια ολόκληρη γενιά ανδρών να βλέπουν τις σχέσεις όχι ως μια δυναμική αλληλεπίδρασης μεταξύ ίσων, αλλά ως μια υπηρεσία που καταναλώνουν, μια φαντασίωση που ελέγχουν.
Το ερώτημα δεν είναι αν οι AI σύντροφοι θα αντικαταστήσουν τις πραγματικές γυναίκες αλλά πώς μπορούν να (και θα) επηρεάσουν τον τρόπο που οι άνδρες συμπεριφέρονται σε αυτές.