Tι πραγματικά συμβαίνει στο μυαλό μας όταν έχουμε deja vu;

Aυτό το άρθρο δεν το έχετε ξαναδιαβάσει - ακόμα κι αν έχετε αυτήν την αίσθηση. Αν είστε fan του Matrix, ίσως πιστεύετε ότι πρόκειται απλώς για κάποια βλάβη στο σύστημα. Αν δεν είστε, αυτές είναι οι πιο προσφατες θεωρίες για το τι πραγματικά συμβαίνει όταν έχουμε déjà vu.

Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού έχει βιώσει κάποια στιγμή déjà vu, αλλά υπάρχουν πολλά είδη του και συνοδεύονται από πολλά διαφορετικά αισθήματα. Μερικές φορές έχουμε το αίσθημα ότι έχουμε βιώσει ξανά μια συγκεκριμένη στιγμή, ότι έχουμε επισκεθεί ξανά ένα μέρος ή ότι κάτι που συμβαίνει το έχουμε δει στον ύπνο μας. Πολύ χαρακτηριστικό είναι ότι στις περισσότερες περιπτώσεις είμαστε βέβαιοι ότι δεν το έχουμε όντως ξαναδει/ξαναβιώσει/ξαναεπισκεφθεί.

Διαβάστε επίσης: Θέλετε να χτυπήσετε όποιον κάνει θόρυβο όταν τρώει; Δε φταίτε εσείς

Πρόκειται γενικώς για μια πολύ μυστήρια διεργασία του εγκεφάλου την οποία δεν έχουμε ακόμα ανακαλύψει πλήρως. Είναι πολύ δύσκολο να το μελετήσουμε, κυρίως επειδή οι εμφανίσεις του είναι απρόβλεπτες και η διάρκειά του πολύ μικρή.

Σύμφωνα με μια έρευνα, η αιτία είναι ο υπερβάλλων ζήλος της μνήμης μας που δημιουργεί αυτήν την λαθασμένη αντίληψη. Για παράδειγμα: Βλέπουμε κάτι το οποίο ο εγκέφαλός σας θεωρεί άχρηστο, όπως το πρόσωπο ενός αγνώστου στο μετρό, το οποίο φαινομενικά ξεχνάμε. Αργότερα βλέπουμε κάποιον που του μοιάζει στο μετρό και νομίζουμε ότι τον έχουμε ξαναδεί, αλλά δεν μπορούμε για κανέναν λόγο να θυμηθούμε από πού ή με ποιον τρόπο. Η μνήμη μας είναι παραπάνω καλή από όσο χρειάζεται, οπότε αποκτούμε μια ψεύτικη ανάμνηση.

Μια άλλη θεωρία, που ονομάζεται "διπλή αντίληψη" προτείνει ότι όντως βλέπουμε το ίδιο πράγμα δύο φορές, απλώς την πρώτη ο εγκέφαλος μας δεν το καταχωρεί. Για παράδειμα: Μπαίνουμε σε ένα εστιατόριο για πρώτη φορά, αλλά την ώρα που μπαίνουμε κοιτάμε το κινητό μας γιατί έχουμε λάβει ένα μήνυμα. Οπότε ναι μεν έχουμε δει την όψη του εστιατορίου, αλλά η προσοχή μας έχει διασπαστεί. Οπότε όταν σηκώνουμε το κεφάλι μας και το κοιτάμε, νιώθουμε λες και είναι η πρώτη φορά, με μια περίεργη αίσθηση ότι δεν είναι.

Ωστόσο ξέρουμε ότι μερικές φορές όντως δεν έχει προηγηθεί κάποια εμπειρία που μας δημιουργεί αυτήν την αίσθηση. Σε μια πιο πρόσφατη έρευνα, οι ερευνητές δημιούργησαν τεχνητό déjà vu στους συμμετέχοντες, με τον εξής τρόπο: Τους είπαν πολλές λέξεις σχετικές με τον ύπνο -όπως μαξιλάρι, κρεβάτι, όνειρα- και μετά τους ρώτησαν αν είχαν ακούσει κάποια λέξη από ύψιλον. Οι περισσότεροι απάντησαν -πολύ σωστά- ότι δεν είχαν ακούσει τέτοια λέξη. Όταν αργότερα ρωτήθηκαν αν ανάμεσα στις λέξεις που θυμόντουσα ήταν η λέξη "ύπνος", οι συμμετέχοντες ένιωθαν πραγματικά ότι την είχαν ακούσει, παρόλο που είχαν ήδη πει μόνοι τους ότι κάτι τέτοιο δεν είχε συμβεί. Οι τομογραφίες τους έδειξαν μάλιστα ότι τα μέρη του εγκεφάλου τους που ενεργοποιήθηκαν όταν τους προκλήθηκε το τεχνητό déjà vu δεν είναι μέρη που σχετίζονται με τη μνήμη, αλλά με τη λήψη αποφάσεων. Είναι λες και ο εγκέφαλός τους πήγε να δημιουργήσει μια ψεύτικη ανάμνηση, αλλά το αίσθημα Déjà Vu τους εμπόδισε.

Παραλλήλως είναι ένα αίσθημα που έχει συσχετιστεί αρκετά με διάφορες νευρολογικές διαταραχές, αγχώδεις διαταραχές αλλά και διαταραχές προσωπικότητας, χωρίς να σημαίνει ότι είναι κάτι απαραίτητα κακό. Είναι κατά κύριο λόγο η ανάγκη του εγκεάλου μας να προβλέπει, να καταχωρεί, να ανακαλεί και να εξηγεί τα πάντα.

Δείτε ακόμη: Αν έχετε μεγαλώσει στα 90’s, αυτή η gallery θα σας ξυπνήσει αναμνήσεις