Η ψυχοθεραπεύτρια, Ιωάννα Αποστολοπούλου μιλάει για το μετά της πανδημίας: «Μαζί με τις συνέπειες, θα δούμε και την ανθεκτικότητα»

Ποια ήταν τα πρώτα συναισθήματα που γέννησε η πανδημία; Πώς βίωσαν, μικροί και μεγάλοι, την ανώμαλη πραγματικότητα των διαδοχικών lockdowns; Πώς εξηγούμε σε ένα παιδί ότι το δωμάτιο του δεν είναι όλος του ο κόσμος; Σε αυτά και πολλά ακόμη ερωτήματα, η Κλινική ψυχολόγος, Ψυχοθεραπεύτρια και Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ιωάννα Αποστολοπούλου, επιχειρεί να δώσει απαντήσεις, μιλώντας αποκλειστικά στο #jennygr. 

Η πανδημία έφερε στην επιφάνεια διφορούμενα συναισθήματα και ταυτόχρονα, τα έκρυψε καλά πίσω από έναν υφασμάτινο τοίχο. Γέννησε φόβους, ή μάλλον αρκετές φοβίες που αντικατέστησαν κάθε θετικό συναίσθημα και έκανε τη μάσκα αλληλένδετη της ανθρώπινης ύπαρξης, φέρνοντάς την, αντιμέτωπη με μια νέα άγνωστη πραγματικότητα. 

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

Πώς η πανδημία έχει ξεκινήσει έναν άνισο «πόλεμο» ενάντια στα θεμελιώδη δικαιώματα των γυναικών

Πέρα από τις σωματικές επιπτώσεις, είναι εμφανές πως ο κορωνοϊός επηρέασε όλους τους ανθρώπους ανεξαρτήτως ηλικίας σε ψυχολογικό επίπεδο και παρόλο που η προσοχή στρέφεται περισσότερο στους ενήλικες, είναι σημαντικό να γίνει αντιληπτό πως κάθε ηλικία καλείται να κερδίσει ένα μεγάλο στοίχημα από την πάλη της με τον ιό και τα πολλαπλά του πρόσωπα. Η καθημερινότητά όλων ανατράπηκε περισσότερο από όσο πιστεύαμε κι έφερε μια έντονη ψυχική αναστάτωση σε κάθε επίπεδο. 

Η κυρία Αποστολοπούλου έσπευσε να αποσαφηνίσει από την αρχή της συνέντευξής μας πως η πανδημία όταν άρχισε να κάνει πιο αισθητή την εμφάνισή της, ήταν μία ιδιαίτερα φορτισμένη λέξη περισσότερο για τους ενήλικες παρά για τα παιδιά. Μάλιστα, τα παιδιά φάνηκαν πολύ πιο συνεργάσιμα και προσαρμοστικά απέναντι στους νέους κανόνες του σχολείου, που έβαλε υποχρεωτικά μέσα στα σακίδια τους το αντισηπτικό και στα πρόσωπά τους τις μάσκες προστασίας. Χάρηκαν όταν έκλεισε το σχολείο τους, αλλά περισσότερο χάρηκαν όταν έμαθαν πως θα επιστρέψουν σε αυτό γιατί γρήγορα τα περισσότερα προβλήματα διορθώθηκαν άμεσα.

Photo Credits: Χρήστος Λώλος

Τα παιδιά για παράδειγμα, του δημοτικού σχολείου ήταν σαν να ξαναμπήκαν σε πρόγραμμα από μόνα τους γιατί λειτουργούν πάντα όταν μπαίνουν σε ένα πλαίσιο, στο οποίο καλύπτονται οι ανάγκες τους. αναμφίβολα, μπόρεσαν να διαχειριστούν αυτό που έγινε πιο εύκολα από εμάς.

Όπως εξηγεί η κυρία Αποστολοπούλου: «Η προσαρμογή έγινε πολύ πιο εύκολα από ό,τι περίμενε κανείς στις μικρές ηλικίες. Υπήρξε απόλυτη συμμόρφωση με τους νέους κανόνες γιατί τα παιδιά περιμένουν τον ενήλικα να τους δώσει κατευθύνσεις ώστε να νιώσουν πιο ασφαλή. Ωστόσο, για τις ηλικίες του Γυμνασίου και του Λυκείου δεν ήταν τόσο εύκολη. Άλλωστε, στην εφηβεία δεν επικρατεί το αναπτυξιακό στάδιο της συμμόρφωσης, αλλά της επαναστατικότητας, της αντίδρασης, του δεν θα κάνω αυτό που μου λες, που είναι ασφαλώς μια ψυχολογική ανάγκη αυτής της ηλικίας». 

«Εσένα, τι σε πείραξε πιο πολύ από όλο αυτό;»

Η πανδημία είχε ως βασική συνέπεια τον εγκλεισμό όλων στο σπίτι και τον περιορισμό των κινήσεων μας σε λίγα μόλις τετραγωνικά. Οι έφηβοι απομονώνονται γενικά, πιο πολύ και αυτό κορυφώθηκε με τον κορωνοϊό, όπως διευκρινίζει η κυρία Αποστολοπούλου. 

«Αυτό που μου έκανε εντύπωση και ήταν σαν να εκφραζόταν μέσα από αυτή την ομάδα όλη η ανθρωπότητα, ήταν η κούραση που έβγαλαν οι έφηβοι του Γυμνασίου, οι οποίοι πέρασαν τον χειμώνα τους και την άνοιξή τους κυριολεκτικά, μέσα σε ένα δωμάτιο. Θυμάμαι κάποια στιγμή, που η μητέρα ενός εφήβου είχε απηυδήσει που τον έβλεπε συνέχεια μες στο δωμάτιο του. Τότε άνοιξε την πόρτα και του ζήτησε να βγει επιτέλους έξω. Το παιδί της απάντησε αφοπλιστικά: «Γιατί;»! Φυσικά, δεν είχε απάντηση να του δώσει, ούτε εγώ. Θεωρούσε φυσιολογικό τον εγκλεισμό, το δωμάτιο του είχε γίνει απλά ο κόσμος του». 

Ένας κόσμος με πολλά καταπιεσμένα όνειρα που αναγκαστικά χώρεσαν μέσα στα τετραγωνικά του κάθε σπιτιού. Οι έφηβοι σύμφωνα με την κυρία Ιωάννα, μπορεί να θέλουν να δείχνουν δυνατοί σαν τους ενήλικες, στην πραγματικότητα όμως, δεν έχουν την αντοχή του ενήλικα. Επειδή όμως δεν θέλουν να δείχνουν παιδιά, δεν θα καταφύγουν στην αγκαλιά των γονιών τους, δεν θα κλάψουν, δεν θα ζητήσουν βοήθεια γιατί δεν θέλουν να δείχνουν παιδιά, είναι πολύ ευάλωτοι. Θα απαντήσουν πολλές φορές, από αντίδραση χωρίς να θέλουν να εκδηλώσουν αυτό που κυριαρχεί στον εσωτερικό τους κόσμο. 

Τα μεγαλύτερα παιδιά κυρίως, μέσα από όλο αυτό, εμφάνισαν όπως τονίζει, μεγαλύτερη ευερεθιστότητα και μοναχικότητα, προσθέτοντας πως πρόκειται για μια υγιή αντίδραση σε μια δύσκολη συνθήκη. 

«Εσένα, τι σε πείραξε πιο πολύ από όλο αυτό;». Η ερώτηση προφανώς αιφνιδίασε την μαθήτρια του Λυκείου που στεκόταν ακριβώς απέναντι από την κυρία Αποστολοπούλου.

«Όταν τη ρώτησα, εκείνη δεν μου απάντησε πως την πείραξε που ένιωθε κλεισμένη μέσα στο σπίτι αλλά πως έχασε την πενταήμερη. Αν σκεφτείτε είναι κάποιες κοινωνικές εκδηλώσεις- ορόσημα στη ζωή που έχουν κι αυτά τη δυναμική τους. Πώς λέμε πανδημία... Είναι μια λέξη που αμέσως μας φέρνει ψυχική αναστάτωση. Αντίστοιχα, η αποφοίτηση, η πενταήμερη, η γιορτή του σχολείου. Είναι κάτι που το περιμένεις όλη τη χρονιά, για την ακρίβεια το περιμένεις όλη σου τη ζωή. Είναι ένα μεγάλο γεγονός που στο λένε συνέχεια, και το οποίο μία φορά στη ζωή σου θα ζήσεις. Είναι και μία επιβράβευση στο τέλος της χρονιάς, είναι ένα κλείσιμο».

Ενώ συνεχίζει:

«Τώρα θα πάω σε κάτι εντελώς αντίστροφο. Μία κηδεία είναι ένα κλείσιμο. Είναι μία τελετουργία, οι τελετουργίες έχουν τη λογική τους. Κλείνει κάτι, τελειώνει αυτός ο κύκλος. Το σχολείο τελειώνει με την πενταήμερη, έτσι το έχουν οι μαθητές στο μυαλό τους. Οπότε σε μία φάση που είναι όλα ασταθή, το να έχεις σταθερά σημεία, όπως πχ έχω το σχολείο μου, έχω να περιμένω αυτή την εκδρομή, έχω τους φίλους μου που τους βλέπω εκείνες τις ώρες, ακόμη και τις υποχρεώσεις που δεν μου αρέσουν. Όλα αυτά έχουν μια σταθερότητα σε μια ηλικία όπως η εφηβεία που το μέσα είναι πολύ ασταθές. Οπότε όλα αυτά παίζουν σημαντικό ρόλο, κι όχι μόνο στην εφηβεία».

Αυτή η σταθερότητα ανατράπηκε χωρίς να περάσει στην επόμενη φάση, χωρίς να πάει σε μια άλλη ισορροπία. Όλα τα παιδιά στην αρχή της πανδημίας δήλωναν χαρούμενα από την απόφαση των ειδικών να μην πάνε σχολείο αλλά γρήγορα αναδύθηκαν οι καλά κρυμμένες ανάγκες τους για κοινωνικοποίηση, εκπαίδευση, εξωτερικές δραστηριότητες κι έτσι φάνηκε γρήγορα πως όλη αυτή η αστάθεια γύρω τους, άρχισε να έχει μεγάλη επίδραση στην ψυχολογία τους. 

Η πανδημία και οι ηλικιακοί συγκρουσιακοί κόσμοι 

Κάθε παιδί βίωσε και βιώνει διαφορετικά αυτό που λέγεται πανδημία ανάλογα με την ηλικία του. Εκείνο όμως, που χρειάζεται να καταλάβουμε είναι πως, όχι μόνο τα παιδιά, αλλά κανείς άνθρωπος δεν έμεινε ανεπηρέαστος στο πέρασμά της. Σαφώς, υπήρξαν ηλικίες που σημαδεύτηκαν περισσότερο από κάποιες άλλες αλλά για όλες, ο ιός και τα διαδοχικά lockdowns δημιούργησαν έναν ατίθασο συγκρουσιακό κόσμο έντονων συναισθημάτων, ακόμη και στα βρέφη.

«Υπάρχουν ηλικίες που συνήθως οι ενήλικες θεωρούν πως το παιδί είναι εντάξει. Ότι ούτως ή άλλως δεν βγαίνει πολύ από το σπίτι, δεν πηγαίνει σχολείο με αποτέλεσμα να μην αλλάζουν και πολλά στη ζωή του. Είναι η πρώτη ηλικία, η βρεφική ηλικία. Πχ ένα μωρό που γεννήθηκε σε καθεστώς πανδημίας, ούτως ή άλλως τι θα έκανε; Θα πήγαινε μια βόλτα με το καρότσι. Ε, αυτό μπορεί να το κάνει οπότε είναι εντάξει. Αυτό όμως που ξεχνάμε είναι ότι ένα πολύ μικρό μωρό δεν έχει ικανότητες να διαχειρίζεται το άγχος του και τη σωματική του ένταση. Εξαρτάται απόλυτα από τους γονείς του. Όπως ένα μωρό στη φύση δεν μπορεί να τραφεί μόνο του κι η μαμά του θα το θηλάσει, ακριβώς το ίδιο συμβαίνει κι εδώ».

Αλήθεια, εκδηλώνουν τα μωρά άγχος και αν ναι, πώς γίνεται διαχειρίσιμο; 

«Το άγχος είναι μια σωματική κατάσταση, δεν είναι ένα συναίσθημα. Είναι μια σωματική ένταση και τα μωρά έχουν συνέχεια σωματικές εντάσεις. Μπορεί να είναι το άγχος, το οποίο συνδέεται με την απειλή, τον κίνδυνο και το άγχος που συνδέεται με κάτι θετικό, με τον ενθουσιασμό, τη χαρά. Όταν ένα μωρό παίζει, όταν ένα μωρό ενθουσιάζεται, η καρδιά χτυπάει το ίδιο δυνατά, το στομάχι σφίγγει. Είναι ίδια τα συμπτώματα. Ένα μωρό εξαρτάται από τη μητέρα του, το άτομο δηλαδή που το φροντίζει».

Τι ακριβώς σημαίνει αυτό;

«Στα μωρά, ο γονιός με έναν τρόπο μεταβολίζει την ένταση τους, έτσι και τα παιδιά μέσα στον χώρο εισπράττουν την ένταση του γονέα, δηλαδή αυτό που νιώθει ο γονέας, θα το πάρει το παιδί και θα το κάνει κάτι, συνήθως θα το κάνει ένα σύμπτωμα».

Αυτό δεν σημαίνει, όπως σπεύδει να ξεκαθαρίσει η Κλινική Ψυχολόγος, πως τα μωρά που γεννήθηκαν μέσα στην πανδημία, είναι επιβαρυμένα. Αντίθετα, εκείνο που πρέπει να γίνει σαφές είναι πως η κάθε ηλικία κρύβει κι αυτή τους κινδύνους της. «Αν λοιπόν το μωρό έχει έντονα συναισθήματα, είναι αναστατωμένο ή φοβισμένο με κάτι ή είναι πολύ χαρούμενο και δεν μπορεί να το διαχειριστεί, αυτή τη σωματική ένταση την απελευθερώνει με την αγκαλιά και μέσα από αυτή την επαφή το μωρό μπορεί να διαχειριστεί τη δική του ένταση. Αν μια μητέρα είναι πολύ αγχωμένη, πολύ φοβισμένη, το μωρό δεν έχει κανέναν άλλο τρόπο, να απευθυνθεί σε κάποιον άλλον, να παίξει με άλλα παιδάκια, δεν μπορεί να απασχοληθεί με κάτι, έχει μόνο εκείνη. Η ικανότητα της μητέρας να προσπεράσει φόβους και άγχη και να κρατήσει το μωρό της ήταν πάντα πέρα και πάνω από οτιδήποτε». 

Κάθε συναίσθημα λοιπόν, της μητέρας ή του ατόμου φροντίδας του μωρού γεννά παρεμφερή στο ίδιο. Ίσως, γι΄ αυτό το βλέμμα του και η γλώσσα του σώματός του πολλές φορές, προδίδουν άγχος, αγωνία, χαρά ή ενθουσιασμό. 

«Αν τα παιδιά μικρής ηλικίας μπορούσαν να κάνουν λέξεις και να εκφράσουν αυτό που νιώθουν, δεν θα το ένιωθαν και τόσο έντονα».

Η ηλικία των 3-5 ετών έχει επίσης, εμφανείς επιπτώσεις από την πανδημία, καθώς οι ανάγκες στο συγκεκριμένο αναπτυξιακό στάδιο, δυσκόλεψαν αρκετά τα πράγματα. 

«Ένα παιδί σε αυτή την ηλικία που δεν έχει ανάγκη τόσο να μάθει να γράφει ή να διαβάζει, αλλά έχει ανάγκη από κοινωνική αλληλεπίδραση, αυτομάτως πλήττεται σε συνθήκες καραντίνας. Χάνει το προκοινωνικό στάδιο ή μάλλον καθυστερεί να το αναπτύξει. Είναι αυτό που καλλιεργείται με το παράλληλο παιχνίδι, όταν τα παιδιά θα παίξουν το ένα απέναντι στο άλλο, μετά θα συνεργαστούν και θα νιώσουν μεγαλύτερη ασφάλεια. Τα παιδιά σε αυτή την ηλικία έγιναν πιο ευερέθιστα, πιο προσκολλημένα».

Οι ομάδες που δοκιμάστηκαν περισσότερο

Εάν πρέπει να ξεχωρίσουμε κάποιες ομάδες που στοχοποίησε περισσότερο η καραντίνα, τότε μία από αυτές, είναι τα παιδιά με ΔΕΠΥ, με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής- Υπερκινητικότητας. Τα παιδιά αυτά, όπως μαθαίνουμε, δυσκολεύτηκαν να παρακολουθήσουν τα μαθήματά τους online κι έμειναν πίσω, όχι μόνο στη μάθηση αλλά στη μάθηση πλαισιωμένη από κάποιον που ενεργοποιεί το παιδί διαρκώς να προσπαθεί.

«Τα παιδιά με υπερκινητικότητα χρειάζονται σταθερό πλαίσιο, χρειάζονται δομή, όπως τα παιδιά με μαθησιακά προβλήματα, με δυσλεξία. Οι κοινωνικές, πνευματικές δραστηριότητες, όλα αυτά έμειναν πίσω, σταμάτησαν ή έγιναν με έναν υποτυπώδη τρόπο». 

Photo Credits: Χρήστος Λώλος

Η επόμενη ομάδα ίσως είναι η πιο ευαίσθητη κι εκείνη που είδε να διαγράφονται επάνω της οι πιο άμεσες συνέπειες της πανδημίας. 

«Η πιο επιβαρυμένη κατηγορία είναι τα παιδιά που ζουν βία στο σπίτι τους, μέσα στην καραντίνα δεν είχαν καμία πρόσβαση, δεν μπορούσαν να πουν σε κανέναν τι συμβαίνει πίσω από τις κλειστές πόρτες του σπιτιού τους, ούτε να ξεφύγουν από αυτό. Το αντιμετώπιζαν όλη μέρα, κάθε μέρα. Τα παιδιά αυτά είτε ζουν σε ένα οικογενειακό περιβάλλον που υπάρχει ενδοοικογενειακή βία είτε έχουν γονείς με ψυχικά προβλήματα, τα οποία επιβαρύνθηκαν πολύ αυτή την εποχή».

Ο παππούς και η γιαγιά, όπως και τα εγγόνια που στερήθηκαν το ζεστό και οικείο περιβάλλον, που οι ίδιοι δημιουργούν για αυτά ώστε να νιώθουν το σπίτι τους σαν «παιδική χαρά», είναι η αμέσως επόμενη ομάδα που είχε ορατές συνέπειες από τον ερχομό και τους όρους της πανδημίας. Γιατί το παιδί θα θέλει να καταφεύγει πάντα στο συμπληρωματικό αυτό περιβάλλον όταν το δικό του σπίτι γίνεται μόνιμο και ασφυκτικό. Οι αγκαλιές αυτές όμως, θα επιστρέψουν όταν θα έχει επιτευχθεί η απόλυτη ασφάλεια και για τις δύο ηλικιακές ομάδες και ίσως, αυτό είναι που έχει τη μεγαλύτερη σημασία μπροστά στο συναισθηματικό κόστος. 

Long- term effects: Οι μακροχρόνιες επιπτώσεις της Covid- 19

Η πανδημία ήρθε σαν κεραυνός εν αιθρία και τα ανέτρεψε όλα. Αυτό είναι το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγουμε κι οι δύο, συνομιλώντας. Όμως, μαζί με μερικά καθολικά συμπεράσματα, υπάρχει κι ένα σενάριο που γεννήθηκε στο μυαλό μας αμέσως μόλις μάθαμε ότι ενδέχεται να νοσήσουμε από αυτό που λέγεται πανδημία. 

Αν μιλήσουμε για τη Χιροσίμα, όπως επισημαίνει η κυρία Αποστολοπούλου, θα έχουμε κάνει ένα πιθανό σενάριο σε μια αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα που καταγράφηκε στην Ιστορία.

«Ότι ναι, έπεσε βόμβα εκεί, όποιος έζησε, έζησε, αλλά και αυτοί που έζησαν θα έχουν μεταγενέστερα κάποιες σημαντικές επιπτώσεις, που μέχρι σήμερα είναι ορατές. Σίγουρα, κι εμείς θα έχουμε μακροχρόνιες συνέπειες αλλά έχουμε έναν ψυχισμό απέναντι σε ένα οικουμενικό θέμα που συμβαίνει και το οποίο σίγουρα θα μας επηρεάσει. Μαζί όμως με τις συνέπειες, θα δούμε και την ανθεκτικότητα. Δεν είναι τυχαίο που οι γενιές που πέρασαν πόλεμο και κακουχίες, δεν ήταν τόσο καταστροφολόγοι με τον κορωνοϊό. Ήταν πιο ψύχραιμοι. Οι άνθρωποι ηλικίας 40- 50 ετών ήταν η πιο δραματική γενιά, ίσως γιατί έχουν πολλά πράγματα να διαχειριστούν ταυτόχρονα». 

Μετά το πέρας της πανδημίας, είναι πολύ πιθανό να υπάρξει κάποια μετατραυματική διαταραχή άγχους, εξηγεί η κυρία Αποστολοπούλου. 

«Το μετατραυματικό σύνδρομο θα πρέπει να το δούμε όχι σαν μία αποτυχία του συστήματος, ότι δεν είμαστε αρκετά δυνατοί για να το απορροφήσουμε, αλλά σαν μια προσπάθεια του συστήματος να αποβάλλει όλο αυτό το άγχος και επιτέλους να μπορέσει να εκφραστεί».

Όσο κανείς διαχειρίζεται μια κατάσταση, τόσο περισσότερο ασχολείται με το πώς θα καταφέρει να επιβιώσει. Όταν τα καταφέρει κι επιβιώσει, μετά θα αρχίσει να βγαίνει στην επιφάνεια όλο αυτό που είχε κρατήσει μέσα του ώστε να αντέξει στη διαχείριση. Αυτό είναι αναμενόμενο και είναι και κάτι που περιμένουν οι ψυχολόγοι να συμβεί, σύμφωνα με την ίδια, αφού όμως υπάρξει ένα κλείσιμο.

«Αν μια πληγή κλείσει επιφανειακά και δεν καθαρίσει καλά από μέσα, θα συνεχίσει να εμφανίζει συμπτώματα».

Το αρχικό μήνυμα των ειδικών ήταν να μείνουμε μες στο σπίτι, να κλείσουμε καλά τις πόρτες και να διαχειριστούμε την πρωτόγνωρη αυτή συνθήκη εγκλεισμού. Το αν το χειριστήκαμε συνεπώς καλά, κι αν καταφέρουμε να επουλώσουμε σωστά την πληγή, θα κριθεί κατά τον απολογισμό. «Τώρα νομίζω ότι είμαστε περισσότερο στη φάση που έχουμε ζήσει έναν βομβαρδισμό και έχουμε πάει σε ένα πιο ήσυχο μέρος. Δεν κινδυνεύουμε άμεσα αλλά ακόμη δεν έχουμε ηρεμήσει. Θέλει καιρό για να ηρεμήσουμε και να προσαρμοστούμε σε μια νέα πραγματικότητα που δεν θα μοιάζει με την προηγούμενη». 

Το τραύμα ισοδύναμο της εξέλιξης;

Όταν αλλάζει κάτι σταθερό, χαράσσεται μια νέα πορεία κι αυτό εξελίσσει τον άνθρωπο. Πώς μπορεί όμως, αυτή η θεωρία να γίνει πράξη στην πανδημία;

«Αν έχουμε μια τομή στο δέρμα μας, κόβεται συνεχώς, δημιουργείται τραύμα, το σώμα μας, ο οργανισμός μας θα προσπαθήσει να επουλώσει το τραύμα ώστε ό,τι είναι εκεί έξω, όπως τα μικρόβια, να μην περάσουν μέσα στον οργανισμό μας ώστε να επιβιώσουμε. Το ίδιο κάνει και ο ψυχισμός μας, δηλαδή αν υπάρχει ένα τραύμα, προσπαθεί να το κλείσει ώστε να μην εκτεθούμε σε κάτι που μας κάνει πάρα πολύ κακό. Έτσι κι ο γονέας θα προστατεύσει το παιδί του, εξηγώντας του, ενθαρρύνοντάς το, ηρεμώντας το, λέγοντάς του παράλληλα κάποια ρεαλιστικά πράγματα. Αυτό το κάνει ο γονιός, ώστε όταν κλείσει το τραύμα, να μη μείνουν εκεί μέσα όλοι οι φόβοι του παιδιού... γιατί τότε το τραύμα μετατρέπεται σε κάτι που δεν περνάει». 

«Όταν έρχεται σε εμάς, τους ψυχολόγους ένα παιδί με συμπτώματα, είναι σαν να παίρνει τον γονιό από το χέρι και να τον φέρνει για ψυχοθεραπεία».

Πώς θα επηρεάσει το μέλλον, αυτό που ζούμε;

Το παρόν δείχνει ήδη, πως η πανδημία όσο εξασθενεί, αφήνει έντονα ψυχικά αποτυπώματα επάνω μας. Ωστόσο, η κυρία Αποστολοπούλου πιστεύει πως αυτά που μας συμβαίνουν, γίνονται η δύναμή μας.

«Ό,τι περνάμε, μας γεμίζει με ψυχικά αντισώματα με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε κι άλλα πράγματα. Η αίσθηση ασφάλειας, όπως την έχουμε στο μυαλό μας ούτως ή άλλως έχει αλλάξει. Δεν σημαίνει ότι για να νιώθουμε ασφαλείς, πρέπει όλα να είναι σταθερά και ασφαλή. Ίσα- ίσα, αν ένας άνθρωπος πει ότι παρόλο που όλα είναι έτσι γύρω μας, εγώ κατάφερα να διατηρήσω την ψυχραιμία μου, κατάφερα να κρατήσω την ασφάλεια μου και μπόρεσα να το διαχειριστώ όλο αυτό, είναι και ένα μάθημα του πόσο ικανοί είμαστε, του πόσο μπορούμε να αντέξουμε πράγματα χωρίς να αποδιοργανωθούμε». 

Photo Credits: Χρήστος Λώλος

Κλείνουμε με ένα από τα σημεία της συνέντευξης που μας γέμισε ξανά με ελπίδα και αισιοδοξία μετά από ένα μεγάλο χαμόγελο που σχηματίστηκε στα χείλη μας! 

«Αισιοδοξώ γενικά για τον άνθρωπο, θεωρώ ότι έχει ικανότητές μέσα του να προχωράει και να φροντίζει τον εαυτό του, να αντέχει πράγματα, να είναι καλά. Κάποιος μπορεί να βρει τον δρόμο του και να αξιοποιήσει αυτό που προηγήθηκε υπέρ του, να το κάνει δύναμή του, χαράσσοντας νέους δρόμους. Μπορούμε να προλάβουμε καταστάσεις. Αντέχουμε όλο και περισσότερα πράγματα, όχι γιατί γινόμαστε πιο καλοί στο να τα διαχειριστούμε, αλλά γιατί και λόγω της εμπειρίας και της ηλικίας, δεν περιμένουμε πια τόσα πολλά από τον εαυτό μας.  Γι' αυτό με μεγαλύτερη ψυχραιμία μαθαίνουμε να απολαμβάνουμε μία φωτεινή μέρα και ίσως αυτό είναι το μεγαλύτερο καλό που βγήκε από τον κορωνοϊό. Φύγαμε από το "τι θα κάνω" και πήγαμε "στο τι θα γίνει"... Εκεί άλλαξαν οι ισορροπίες, αυτό όμως έφερε και το "να ζήσεις αυτό που έχεις τώρα, αληθινά και ότι αυτή η μέρα δεν θα ξανάρθει, ούτε το θετικό ούτε το αρνητικό". Μέσα από όλο αυτό, ανακαλύψαμε περισσότερο τον εαυτό μας και τις ανάγκες του». 

Ευχαριστούμε θερμά για τη συνέντευξη την Κλινική ψυχολόγο, Ψυχοθεραπεύτρια και Διδάκτορα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ιωάννα Αποστολοπούλου,  http://www.ccmavili.gr/