Η Συμβουλευτική Ψυχολόγος, Χριστιάνα Γερμανού, εξηγεί γιατί «οι γυναίκες βρισκόμαστε σε μια διαρκή κατάσταση άγχους»

Κάθε χρόνο, στις 8 Μαρτίου γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας. Μία μέρα που δεν είναι απλώς «αφιερωμένη στις γυναίκες», αλλά αποτελεί μια «γιορτή» των κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών επιτευγμάτων τους. Μια «γιορτή» των προσπαθειών και των αγώνων τους για ισότητα.

Μιλώντας για ισότητα, η Ελλάδα, βάσει της έκθεσης του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων (EIGE), βρίσκεται στην 24η θέση στον σχετικό Δείκτη. Η βαθμολογία της είναι 12,2 μονάδες χαμηλότερη από τη βαθμολογία της Ε.Ε. στο σύνολό της. Από το 2020, έχει παρουσιάσει μεν σημαντική βελτίωση, αλλά εξακολουθεί να είναι ουραγός σε τομείς που σχετίζονται – μεταξύ άλλων, και με την ψυχική υγεία των γυναικών, η οποία απειλείται από πολλούς και διαφορετικούς παράγοντες.

Εξάλλου, τα στοιχεία μιλούν από μόνα τους: σύμφωνα με τον ΠΟΥ, οι γυναίκες είναι κατά 50% πιο ευάλωτες να εμφανίσουν κατάθλιψη, σε σύγκριση με τους άντρες. Παγκοσμίως, πάνω από το 10% των εγκύων γυναικών και των γυναικών που μόλις γέννησαν εμφανίζουν κατάθλιψη. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν διαταραχές ψυχικής υγείας, σε σύγκριση με τους άνδρες (8,7 % και 5,5 %). Κοινωνικές πιέσεις, οικονομικές και μισθολογικές ανισότητες, ορμονικές αλλαγές, είναι μόνο μερικοί από τους παράγοντες που φθείρουν τον ψυχισμό των σύγχρονων γυναικών.

«Οι γυναίκες σήμερα έχουμε αναλάβει πολλούς ρόλους, πολλές ευθύνες, πολλά και διαφορετικά πράγματα που θέλουμε να φέρουμε εις πέρας, με επιτυχία. Όλα αυτά, εάν τα βάλουμε μαζί, σίγουρα δημιουργούν πολύ μεγάλη πίεση, αρχικά σε προσωπικό επίπεδο – πολλές φορές ασκούμε πίεση ασυνείδητα εμείς οι ίδιες στον εαυτό μας για να ανταπεξέλθουμε σε όλα όσα έχουμε επιλέξει. Σε δεύτερο επίπεδο, δημιουργείται μια κοινωνική πίεση, γιατί είναι σαν να πρέπει να ανταποκριθούμε σε αυτή την εικόνα που έχουμε χτίσει για το τι είναι "γυναίκα". Στην ουσία, είναι και παγίδα όλο αυτό, γιατί παρασυρόμενες από την ανάγκη μας να αποδείξουμε ότι μπορούμε να καταφέρουμε πολλά, μπαίνουμε σε διαδικασίες (άλλες φορές συνειδητά κι άλλες όχι), και τελικά μπορεί να μην μπορούμε να τα φέρουμε όλα εις πέρας. Αυτό δημιουργεί ακόμα μεγαλύτερη πίεση», σημειώνει στο JennyGr η Συμβουλευτική Ψυχολόγος, Χριστιάνα Γερμανού.

H ίδια, προσθέτει ότι «αυτή η πίεση, επηρεάζει την ψυχική υγεία των γυναικών και στη σύγχρονη κοινωνία μεταφράζεται σε στρες, γιατί στην πραγματικότητα στρες σημαίνει πίεση, δεν σημαίνει άγχος».

«Οι γυναίκες, πολλές φορές, βρισκόμαστε σε μια διαρκή κατάσταση άγχους, μπαίνουμε σε μια αγχώδη καθημερινότητα, χωρίς να καταλαβαίνουμε ότι βιώνουμε άγχος, γιατί πολύ απλά είμαστε τόσο συνηθισμένες να ανταποκρινόμαστε σε όλα».

Και τι είναι αυτό που απαιτείται για την εξισορρόπηση όλων αυτών των ρόλων; «Να βρούμε αντίρροπες δυνάμεις. Μια τέτοια "δύναμη" μπορεί να είναι το να κάνουμε τα πάντα αποκλειστικά και μόνο για εμάς, κι όχι για να ικανοποιήσουμε τους άλλους», σύμφωνα με την κα Γερμανού.

Η αγάπη προς τον εαυτό

Ακόμα και σήμερα, η «εικόνα» των γυναικών διαμορφώνεται από τις προσδοκίες που έχει η κοινωνία για εκείνες και όχι από το ποιες είναι και το ποιες θέλουν πραγματικά να είναι. Περιορίζουν την ικανότητά τους να εκφραστούν αυθεντικά, απλώς για να «χωρέσουν» στα καλούπια που τις βάζουν οι άλλοι, εσωτερικεύουν τις κοινωνικές προσδοκίες, και τελικά, οδηγούνται στην απογοήτευση, τη δυσαρέσκεια ή το αίσθημα ανικανότητας. «Οι κοινωνικές προσδοκίες για τις γυναίκες έχουν εξελιχθεί, αλλά δεν έχουν αλλάξει σε τόσο μεγάλο βαθμό, όσο θα θέλαμε και όσο θα έπρεπε. Η αλήθεια είναι, όμως, ότι σε μια κοινωνία ποτέ δεν θα πάψουν να υπάρχουν πιέσεις για όλους. Το θέμα είναι πώς εμείς διαχειριζόμαστε τις κοινωνικές προσδοκίες», υπογραμμίζει η κα Γερμανού.

Για την ίδια, «ο σωστός τρόπος για να το κάνουμε αυτό, είναι να αποφασίσουμε πρώτα εμείς, για τον εαυτό μας. Οι γυναίκες, σε ατομικό – προσωπικό επίπεδο πρέπει αποφασίσουμε ποιες προσδοκίες έχουμε οι ίδιες για τον εαυτό μας. Αυτό, φυσικά, προϋποθέτει ένα καλό επίπεδο αυτογνωσίας, προϋποθέτει να γνωρίζουμε ποιες είναι οι επιθυμίες και οι ανάγκες μας, προϋποθέτει να γνωρίζουμε ποιους στόχους θέλουμε να βάλουμε για εμάς. Αν γνωρίζουμε τον εαυτό μας, τις ανάγκες μας, τις επιθυμίες και τους στόχους μας, τότε έχουμε την αυτοπεποίθηση να διεκδικήσουμε όλα όσα πιστεύουμε και είμαστε βέβαιες ότι δικαιούμαστε. Από εκεί ξεκινούν όλα, και θεωρώ πως από εκεί μπορούμε να ξεκινήσουμε για να θέσουμε πραγματικά ρεαλιστικούς στόχους».

«Έχουμε μάθει να δίνουμε προτεραιότητα στους άλλους»

Μέρος των κοινωνικών προκλήσεων και πιέσεων, είναι φυσικά και όλα όσα συμβαίνουν στον επαγγελματικό χώρο. Εκεί, όπου οι προκαταλήψεις που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες – κι όχι μόνο, παραμένουν ισχυρές. Εκεί, που για ακόμα μία φορά, ακόμα κι αν βρισκόμαστε στο 2024, βλέπουμε πως πραγματική ισότητα δεν υπάρχει. «Στον επαγγελματικό χώρο, οι γυναίκες ακόμα – δυστυχώς, αντιμετωπίζουν προκαταλήψεις και άνισες συμπεριφορές και οι μισθοί τους ακόμα δεν έχουν εξισορροπηθεί με τους μισθούς των αντρών. Κι η αλήθεια είναι ότι οι γυναίκες είναι και εκείνες που εμφανίζουν πολύ μεγαλύτερα ποσοστά burnout, από ό,τι οι άντρες – πράγμα που θεωρώ αναμενόμενο. Η ψυχική υγεία των γυναικών, όμως, δεν επηρεάζεται μόνο από το επαγγελματικό κομμάτι. Επηρεάζεται και από όλα όσα η κοινωνία περιμένει από εκείνες».

Σύμφωνα με τη κα Γερμανού, «Η Νο1 συμβουλή για μια γυναίκα, για να προστατέψει τον εαυτό της από τη φθορά, την ψυχική φθορά που θα υποστεί στον επαγγελματικό χώρο, ειδικά όσο περισσότερο ανεβαίνει τη "σκάλα" της καριέρας της και της επιτυχίας, είναι η αυτοφροντίδα. Οι γυναίκες πρέπει να κάνουν επιλογές συνειδητές, να έχουν στον νου το δικό τους όφελος, να επιλέγουν στις πιεστικές συνθήκες να βρίσκουν μια αντίθετη "δύναμη", ώστε να μπορούν να ισορροπούν».

Η σημασία της αυτοφροντίδας

«Η αυτοφροντίδα είναι πραγματικά το πιο σημαντικό κομμάτι για την ψυχική υγεία, αλλά είναι μια πολύ γενική λέξη» σημειώνει η κα Γερμανού, τονίζοντας ότι «περιλαμβάνει πολλά πράγματα που θα μπορούσαμε να αναλύουμε για ώρες. Κι αυτός, ίσως, είναι ένας από τους λόγους για τον οποίο οι γυναίκες δυσκολεύονται τόσο να την εφαρμόσουν».

Είναι, όμως, μόνο αυτός; Η απάντηση είναι «όχι». «Έχουμε ανατραφεί σε περιβάλλοντα που μας έχουν μάθει να δίνουμε προτεραιότητα στους άλλους. Γιατί, ας μην ξεχνάμε ότι και "παραδοσιακά", η γυναίκα συμβολίζει τη φροντίδα, έχει ρόλο φροντιστή. Άρα, ξεχνώντας ότι ο πρώτος άνθρωπος που πρέπει να φροντίσουμε είναι ο εαυτός μας, πηγαίνουμε κατευθείαν στο "φροντίζω τους άλλους". Θα χρειαστεί ακόμα, τουλάχιστον δύο, τρεις γενιές για να βγει αυτό από τη διαπαιδαγώγησή μας, το ότι η γυναίκα είναι εκείνη που φροντίζει τους άλλους. Κι αυτό είναι κάτι που μεταφέρεται μέσα στην οικογένεια άκριτα. Δεν μεταφέρεται με τα λόγια, αλλά με τις πράξεις μας».

Οι γυναίκες όμως, χρειάζεται πρώτα από κάθε άλλο, να φροντίζουν και να αγαπούν τον εαυτό τους. Να δίνουν προτεραιότητα στις δικές τους ανάγκες, στις δικές τους επιθυμίες, στα δικά τους «θέλω» και στους δικούς τους στόχους, συνειδητά. Και αυτό, είναι η αυτοφροντίδα. «Αυτοφροντίδα σημαίνει το να αποφασίζω, να επιλέγω συνειδητά, ότι έχω ανάγκες και επιθυμίες οι οποίες αξίζουν να ικανοποιηθούν. Αυτοφροντίδα σημαίνει να πιστεύω μέσα μου ότι οι ανάγκες και οι επιθυμίες μου είναι αρκετές και δικαιούμαι να τις ικανοποιήσω. Αυτοφροντίδα σημαίνει να πάρω ανάσα και οξυγόνο, για να μπορέσω να υπάρχω, να ζω και να κάνω όσα θέλω να κάνω».