Γνωστός και ως ινσουλινοεξαρτώμενος διαβήτης, ή νεανικός διαβήτης, ο ΣΔ τύπου 1 προκαλείται από την ανεπαρκή έκκριση ινσουλίνης από τα εξειδικευμένα κύτταρα του παγκρέατος που φυσιολογικά την παράγουν.
Απουσία Ινσουλίνης
Υπό φυσιολογικές συνθήκες η ινσουλίνη οδηγεί την γλυκόζη μέσα στα κύτταρα του σώματος, τα οποία χρησιμοποιούν την τελευταία ως καύσιμο για τις διάφορες ανάγκες τους. Όταν λείπει η ινσουλίνη, η γλυκόζη που λαμβάνουμε με τις τροφές (και σχεδόν ό,τι τρώμε με τον έναν ή τον άλλον τρόπο μετατρέπεται σε γλυκόζη) δεν μπορεί να εισέλθει στα κύτταρα και παραμένει στην κυκλοφορία του αίματος (υπεργλυκαιμία). Ταυτόχρονα, τα «πεινασμένα» για ενέργεια κύτταρα στέλνουν μήνυμα στο ήπαρ να παράξει κι άλλη γλυκόζη, καθώς τα ίδια αντιλαμβάνονται έλλειψή της. Το ήπαρ προκειμένου να παράξει γλυκόζη αποδομεί λίπος και πρωτεΐνες (μύες), πράγμα που οδηγεί τελικά σε ένα από τα συμπτώματα του διαβήτη, δηλαδή απώλεια βάρους και καχεξία. Ταυτόχρονα το σώμα στην προσπάθειά του να ξεφορτωθεί την περισσευούμενη γλυκόζη από το αίμα, την αποβάλλει σε μεγάλες ποσότητες στα ούρα, με αποτέλεσμα να παράγονται πολύ μεγάλες ποσότητες ούρων – γι’αυτό τον λόγο ένα από τα πρώτα συμπτώματα του διαβήτη είναι η πολυδιψία (συνεχής δίψα), και η πολυουρία (υπερβολική ούρηση).
Αίτια
Τα αίτια παραμένουν σε μεγάλο βαθμό άγνωστα. Μόνο 30% των παιδιών με ΣΔ τύπου 1 έχουν κάποιον συγγενή με διαβήτη, ενώ έχουν ενοχοποιηθεί ιοί και άλλοι περιβαλλοντικοί παράγοντες. Οι τελευταίοι θεωρείται πως ίσως να εκκινούν μια αυτοάνοση διαδικασία καταστροφής των ειδικών κυττάρων του παγκρέατος που παράγουν την ινσουλίνη, η οποία ξεκινά χρόνια πριν εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα.
Συμπτώματα
Ο ΣΔ τύπου 1 μπορεί ένα εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, ακόμη και από τον 1ο χρόνο της ζωής. Για τον λόγο αυτό είναι πολύ σημαντικό να μιλήσετε με τον παιδίατρό σας αν διαπιστώσετε κάτι από τα παρακάτω στο παιδί σας:
- Συνεχής δίψα.
- Πολλά ούρα. Ένα παιδί που χρησιμοποιεί την τουαλέτα μπορεί να αρχίσει να λερώνεται, ενώ ένα παιδί με πάνες να χρειάζεται ξαφνικά πολύ πιο συχνές αλλαγές.
- Γρήγορη απώλεια βάρους, η οποία μπορεί να συνοδεύεται από αυξημένη όρεξη (μεγαλύτερα παιδιά) ή ανορεξία (μικρότερα παιδιά).
- Αφυδάτωση.
- Επίμονες λοιμώξεις που κανονικά θεραπεύονται εύκολα.
- Πολλαπλοί εμετοί, κυρίως αν συνοδεύονται από εξάντληση και βυθιότητα.
Θεραπεία
Η μόνη μέχρι σήμερα διαθέσιμη θεραπεία είναι η χορήγηση ινσουλίνης. Αυτή μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους (ένεση, αντλία συνεχούς έγχυσης κλπ). Συχνά η αρχική εκδήλωση του ΣΔ 1 γίνεται με την λεγόμενη διαβητική κετοξέωση (κατάσταση άμεσα επικίνδυνη για την ζωή που εμφανίζεται με σημαντική αφυδάτωση, εξάντληση, εμετούς και κοιλιακό άλγος, γρήγορες ακατάστατες βαθιές αναπνοές, έως και κώμα) και απαιτεί νοσηλεία στο νοσοκομείο προκειμένου να αντιμετωπιστεί με την χορήγηση ενδοφλέβιων υγρών, και ενδοφλέβιας ινσουλίνης.
Η κατάσταση αυτή παίρνει το όνομά της από την μεγάλη αύξηση κετονών στο αίμα και τα ούρα – οι κετόνες είναι οξέα που παράγονται από το ίδιο το σώμα προκειμένου να προστατεύσουν ενεργειακά τον εγκέφαλο, ο οποίος αντίθετα με τα περισσότερα άλλα κύτταρα του σώματος, όταν δεν μπορεί να «κάψει» γλυκόζη για να δουλέψει (θυμηθείτε πως χωρίς ινσουλίνη η γλυκόζη δεν μπορεί να μπει στα κύτταρα), μπορεί να επιβιώσει «καίγοντας» κετόνες. Ο προστατευτικός αυτός μηχανισμός όμως μπορεί να λειτουργήσει χωρίς παρενέργειες για μικρά μόνο διαστήματα (όπως όταν πεινάτε πολύ και έχετε «ανάσα κετόνης») – όταν η κατάσταση κρατάει πολύ, οι ίδιες οι κετόνες δημιουργούν πρόβλημα.
Η υποστήριξη της οικογένειας και του παιδιού με ΣΔ τύπου 1 αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της αποτελεσματικής θεραπείας.
Η εκμάθηση και η μετάβαση σε έναν νέο τρόπο ζωής απαιτεί συνεχή προσπάθεια, ειδικά τον πρώτο καιρό. Δεν είναι σπάνιο, κυρίως ανάμεσα στους εφήβους, η δόση της ινσουλίνης να «ξεχνιέται» ή να παραλείπεται συνειδητά, πράγμα που οδηγεί άμεσα σε συμπτώματα. Σπανιότερα βλέπουμε παιδιά τόσο πληγωμένα από την διάγνωση μιας χρόνιας νόσου, που αυτοχορηγούν υπερβολικά υψηλές δόσεις ινσουλίνης προκειμένου να βλάψουν τον εαυτό τους. Η ψυχολογική υποστήριξη και το σταθερό υποστηρικτικό περιβάλλον είναι απαραίτητα για την αποφυγή ακραίων συμπεριφορών, ειδικά όταν γνωρίζουμε πως με την κατάλληλη αγωγή, άσκηση και δίαιτα, η ζωή των των ασθενών με διαβήτη τύπου 1 μπορεί να είναι φυσιολογική.
Ακολουθήστε το jenny.gr στο google news και μάθετε τα πάντα γύρω από τη διατροφή, τη γυμναστική, το σεξ και την ψυχική υγεία.