Παγκόσμια Ημέρα Χορτοφαγίας: Γιατί να γίνουμε από σήμερα κιόλας χορτοφάγοι;

Η 1η Οκτωβρίου, γιορτάζεται από εκατομμύρια ανθρώπους ως η παγκόσμια ημέρα χορτοφαγίας, αναδεικνύοντας τα οφέλη της διατροφής αυτής και το γεγονός ότι μια ζωή χωρίς την κατανάλωση κρέατος, τουλάχιστον για κάποιους, μπορεί πραγματικά να είναι εξαιρετικά νόστιμη.

Ο σημερινός τρόπος παραγωγής τροφίμων είναι υπεύθυνος για τη υποβάθμιση του περιβάλλοντος, αφού φαίνεται ότι δεν συμπεριλαμβάνει στις πρακτικές του μέτρα τα οποία θα διασφαλίσουν στις μελλοντικές γενιές τις πηγές που χρειάζονται για την εξυπηρέτηση των δικών τους αναγκών.

Η παραγωγή των τροφίμων αποτελεί το 20-30% των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου, συνεισφέροντας στην ενίσχυση του φαινομένου. Επίσης, η αποψίλωση των δασών, οι αλλαγές στις χρήσεις γης, η μείωση της βιοποικιλότητας, οι μεγάλες ποσότητες σε νερό που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή  των τροφίμων (70% του συνολικού νερού που χρησιμοποιεί ο άνθρωπος) όπως και τα απόβλητα που παράγονται (ρύπανση νερού, στερεά και υγρά απόβλητα) είναι από τις λίγες επιπτώσεις που δημιουργούνται από την σημερινή κατάσταση του συστήματος παραγωγής τροφίμων.

Βέβαια, σωστό είναι να αναφέρουμε ότι τη μεγαλύτερη επιβάρυνση την προκαλεί η εκτροφή των ζώων, τα οποία χρειάζονται μεγάλες ποσότητες σε πόρους για να παράξουν τα προϊόντα που θα βγουν στην αγορά. Για παράδειγμα, η εκτροφή των ζώων για το κρέας τους, το γάλα και τα αυγά παράγει το 14,5% των παγκόσμιων συνολικών αερίων του θερμοκηπίου και χρησιμοποιεί το 70% της γεωργικής γης.

Αυτοί οι δύο παράγοντες (εκτροφή ζώων, καλλιέργεια προϊόντων) αποτελούν τους σημαντικότερους παράγοντες υποβάθμισης του περιβάλλοντος, αφού προκαλούν την μείωση των δασικών εκτάσεων για την δημιουργία καλλιεργήσιμων εκτάσεων, την μείωση της βιοποικιλότητας και την υποβάθμιση των εδαφών από την εντατική χρήση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων.

Ο Πυθαγόρας, ο Σωκράτης, ο Πλάτωνας, ο Εμπεδοκλής, ο Πλούταρχος, οι Ορφικοί, Αιγύπτιοι ιερείς κ.α. ακολουθούσαν χορτοφαγική διατροφή. Αποκαλούσαν τη χορτοφαγία “αποχή εμψύχων” και καταδίκαζαν την άσκηση βίας, την αφαίρεση της ψυχής και την βρώση των ‘κατώτερων ζωντανών όντων’, όσων έχουν ψυχή.  Στα διάφορα σηµεία του πλανήτη η χορτοφαγία επιλέχτηκε ως κεντρικό δόγμα, καθώς και τρόπος ζωής και διατροφής από πολλές θρησκείες.

Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του 80 και του 90 στη χορτοφαγία δόθηκε σημαντική ώθηση, καθώς το καταστρεπτικό αντίκτυπο της ανθρωπότητας πάνω στη γη γινόταν φανερό. Τα περιβαλλοντικά ζητήµατα άρχισαν να εξουσιάζουν τους τίτλους στα µέσα µαζικής ενηµέρωσης. Πλέον δικαίως βλέπουμε τη χορτοφαγία ως µέρος της διαδικασίας της αλλαγής και της διατήρησης των φυσικών πόρων. 

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω ίσως η σημερινή ημέρα, η Παγκόσμια Ημέρα Χορτοφαγίας, είναι μια ευκαιρία να γίνετε και εσείς χορτοφάγοι. 

Πριν όμως συνεχίσω να αναλύω τους λόγους για να γίνετε χορτοφάγοι, που πιστέψτε είναι πολλοί, ας αναλύσουμε τον όρο χορτοφαγία. Βασικό χαρακτηριστικό της είναι η μη κατανάλωση κρέατος, πουλερικών και των υποπροϊόντων τους. Στις πιο αυστηρές μορφές της αποκλείονται τα θαλασσινά, τα γαλακτοκομικά, τα αυγά και το μέλι. Ας δούμε τις κατηγορίες που υπάρχουν.

Γαλακτο-χορτοφαγία. Απαγορεύεται το κρέας και τα αυγά, επιτρέπονται τα γαλακτοκομικά προϊόντα.

Γαλακτο-αυγο-χορτοφαγία. Απαγορεύεται το κρέας, επιτρέπονται τα γαλακτοκομικά και τα αυγά. Αποτελεί προς το παρόν την πιο κοινή κατηγορία χορτοφάγων στο δυτικό κόσμο.

Γαλακτο/αυγο/θαλασσινο χορτοφαγία. Επιτρέπεται η κατανάλωση γαλακτοκομικών, αυγών, ψαριών και ενδεχομένως οστρακόδερμων, αλλά κανένας άλλος τύπος κρέατος.

Αυγο-χορτοφαγία. Οι αυγο-χορτοφάγοι δεν τρώνε κρέας ή γαλακτοκομικά προϊόντα αλλά καταναλώνουν αυγά.

Αυστηρή χορτοφαγία. Οι αυστηρά χορτοφάγοι, γνωστοί ως vegans, δεν καταναλώνουν κανένα ζωικό προϊόν, όπως είναι τα αυγά, τα γαλακτοκομικά, το μέλι κλπ, δεν φορούν γούνες, δέρμα και μαλλί και δεν χρησιμοποιούν προϊόντα που κάνουν τεστ σε ζώα.

Φρουτοφαγία είναι η διατροφή που αποτελείται μόνο από φρούτα, καρύδια, σπόρους, και άλλα φυτικά προϊόντα που μπορούν να μαζευτούν χωρίς βλάβη των φυτών. Μερικοί φρουτοφάγοι τρώνε μόνο φυτικά προϊόντα που έχουν ήδη πέσει από φυτά.

Γιατί όμως να γίνει κάποιος χορτοφάγος;

Λόγοι υγείας

Καταρχάς η χορτοφαγική διατροφή προσφέρει πολλά οφέλη στην υγεία. Έρευνες έχουν δείξει ότι όσοι δεν τρώνε κρέας έχουν μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης χρόνιων νοσημάτων, όπως είναι οι καρδιαγγειακές παθήσεις, ο διαβήτης και η υπέρταση. Επίσης, κινδυνεύουν λιγότερο να γίνουν υπέρβαροι ή παχύσαρκοι και παρουσιάζουν μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής από τους κρεατοφάγους. 

Επιπλέον, η χορτοφαγία είναι συνυφασμένη με την αυξημένη κατανάλωση φυτικών ινών και αντιοξειδωτικών. Και όπως είναι γνωστό οι φυτικές ίνες μειώνουν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, καταπολεμάνε τη δυσκοιλιότητα και προφυλάσσουν από ορισμένες μορφές καρκίνου. Ενώ τα αντιοξειδωτικά που βρίσκονται στα φρούτα και στα λαχανικά καταπολεμάνε τις βλαβερές για τον οργανισμό ελεύθερες ρίζες, οι οποίες είναι υπεύθυνες για πολλές ασθένειες.

Ηθικοί λόγοι

Η χορτοφαγική διατροφή δεν σχετίζεται μόνο με τα οφέλη που προσφέρει στην υγεία, αλλά είναι και μια στάση ζωής. Πολλοί θεωρούν ανήθικη τη θανάτωση, παραγωγή και την κατανάλωση κρέατος ή ζωικών προϊόντων. Οι λόγοι ποικίλουν και µπορεί να περιλάβουν µια πεποίθηση για τα δικαιώµατα των ζώων ή την αποστροφή στην πρόκληση του πόνου σε άλλα ζωντανά πλάσµατα. Μια άλλη πεποίθηση είναι ότι δεν πρέπει να αφαιρούνται άλλες ζωές προκειµένου να συνεχίζεται η δική μας. 

Σήμερα οι άνθρωποι σκοτώνουν περίπου 60 δισεκατομμύρια ζώα κάθε χρόνο, εκτός των δισεκατομμυρίων ψαριών και άλλων θαλάσσιων ζώων. Έως το 2050 αναμένεται να καταναλώνουμε 500.000.000 τόνους κρέατος, ενώ το 1961, η συνολική παγκόσμια κατανάλωση κρέατος δεν ξεπερνούσε τα 71 εκατομμύρια τόνους.

Έστω και ένα μόνο άτομο μπορεί να κάνει τη διαφορά! Η έκθεση της Farm Animal Protection for The Humane Society αναφέρει ότι η άνοδος της χορτοφαγίας, κυρίως στις Η.Π.Α. και στην Ευρώπη, οδήγησε σε εκατοντάδες εκατομμύρια λιγότερες σφαγές ζώων. Εξάλλου τα ζώα είναι φίλοι μας και έχουν συναισθήματα και επιθυμίες, όπως έχουμε και εμείς.

Περιβαλλοντικοί - οικολογικοί λόγοι

H σύγχρονη κτηνοτροφία έχει γίνει παγκοσμίως η κύρια πηγή μόλυνσης και περιβαλλοντικής καταστροφής. Κατά µέσο όρο, οι απαιτήσεις σε έδαφος για την παραγωγή ζωικής πρωτεΐνης είναι 10 φορές µεγαλύτερες από ό,τι για τις φυτικές πρωτεΐνες. Για την παραγωγή ενός κιλού µοσχαρίσιου κρέατος, χρειάζονται 21 κιλά πρωτεΐνης φυτικής προέλευσης. Για κάθε 16 κιλά δηµητριακών και σόγιας που καταναλώνει ένα µοσχάρι στις Ηνωµένες Πολιτείες της Αµερικής (ΗΠΑ) αποδίδει ένα κιλό κρέατος. Για τη διατροφή πουλερικών, χοίρων και βοοειδών "θυσιάζεται" το 40% της παγκόσµιας παραγωγής δηµητριακών.

Συμβουλές που θα σας βοηθήσουν να σταματήσετε να τρώτε κρέας

Περάστε περισσότερο χρόνο με τα ζώα. Αρχίστε να ξοδεύετε πολύ χρόνο παίζοντας με τα ζώα, κοιτάξτε τα στα μάτια και δείτε πόσο αθώα είναι. Σκεφτείτε πως τα περισσότερα δεν μπορούν να προστατευτούν από τους ανθρώπους. Αυτές οι σκέψεις θα σας βοηθήσουν να κάνετε το πρώτο βήμα προς τη χορτοφαγική διατροφή.

Ενσωματώστε νέες διατροφικές συνήθειες σταδιακά. Είναι σχεδόν αδύνατο να γίνετε χορτοφάγοι εν μια νυκτί. Η αλλαγή των διατροφικών συνηθειών πρέπει να γίνεται σταδιακά και θέλει σκληρή δουλειά. Ακριβώς όπως δεν μπορείτε να μάθετε μια νέα γλώσσα γρήγορα, δεν μπορείτε να αλλάξετε και τη διατροφή σας σε μια μέρα.

Ξεκινήστε αργά. Προσπαθήστε να μειώσετε την κατανάλωση κόκκινου κρέατος αυτή την εβδομάδα και να εξαλείψετε την κατανάλωση του κατά τη διάρκεια των επόμενων εβδομάδων. Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε τον διατροφολόγο σας, για να μάθετε πώς μπορείτε να αλλάξετε τις διατροφικές συνήθειες σταδιακά, χωρίς να καταστρέψετε την υγεία σας.

Πειραματιστείτε με νέες γεύσεις. Τα πιάτα με βάση τα λαχανικά είναι πολύ νόστιμα. Επίσης, αν ψάξετε θα βρείτε πολλά ενδιαφέροντα συστατικά και θα ανακαλύψετε εκπληκτικά μοναδικές γεύσεις. Την επόμενη φορά που θα πάτε για ψώνια, περιπλανηθείτε γύρω από το κατάστημα και δείτε τι μπορείτε να δοκιμάσετε αντί για κρέας. Ενώ πολλοί πιστεύουν, ότι η χορτοφαγική διατροφή είναι ακριβή, θα διαπιστώσετε ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει.

Αγοράστε ένα χορτοφαγικό βιβλίο συνταγών. Αν δεν ξέρετε από πού να αρχίσετε, ένα καλό χορτοφαγικό βιβλίο συνταγών μπορεί να σας εμπνεύσει, ώστε να πειραματιστείτε με νέα υλικά και να μαγειρέψτε πολλά και γευστικά πιάτα. Όταν μπορείτε να απολαύσετε το φαγητό που τρώτε, δεν θα ποθείτε πλέον το κρέας.

Παρακολουθήστε την πρόσληψη των θρεπτικών ουσιών. Είναι πολύ σημαντικό να παρακολουθείτε την πρόσληψη των θρεπτικών συστατικών σε καθημερινή βάση, προκειμένου να αποφευχθούν τυχόν ελλείψεις. Η χορτοφαγική διατροφή θα πρέπει να σας παρέχει όλα τα συστατικά που χρειάζεται ο οργανισμό σας, για να λειτουργήσει σωστά. Ρωτήστε το γιατρό ή τον διαιτολόγο σας για να σας βοηθήσει να καταλήξετε σε ένα χορτοφαγικό πρόγραμμα διατροφής, που θα σας δίνει όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεστε.

Η προσωπική αλλαγή κάνει τη διαφορά

Οι επιστήμονες προτείνουν την αύξηση της παραγωγικότητας στις καλλιεργήσιμες εκτάσεις, τον περιορισμό των ποσοτήτων τροφής που καταλήγουν σε χωματερές και τη μετάβαση σε μία κυρίως χορτοφαγική διατροφή. 
 
Σημειώνεται επίσης πως για να διατηρηθεί η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου έως το 2050 πρέπει να καταναλώνεται παγκοσμίως 75% λιγότερο βοδινό κρέας, 90% λιγότερο χοιρινό, 50% λιγότερα αυγά και παράλληλα να αυξηθεί η κατανάλωση οσπρίων, ξηρών καρπών και σπόρων.

Δεν χρειάζεται όμως να σταματήσει όλος ο κόσμος να καταναλώνει κρέας, αφού σε ορισμένες περιοχές δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Αλλά είναι προφανές ότι στα δυτικά κράτη η κατανάλωση αυτών των τροφών είναι υπέρμετρη.

Η υιοθέτηση της χορτοφαγικής διατροφής μπορεί να αποτρέψει πάνω από 10 εκατομμύρια πρόωρους θανάτους ετησίως, αλλά και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων ανά τον κόσμο. Οι μικρές αλλαγές στη δίαιτά μας μπορούν να κάνουν μεγάλη διαφορά τόσο για εμάς όσο και για τον πλανήτη. Αν θέλουμε να επιβιώσουμε, θα πρέπει να ξαναμάθουμε να τρώμε.