Κετογονική δίαιτα: Οι κίνδυνοι για την υγεία που πρέπει να γνωρίζετε πριν την ξεκινήσετε

Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι άνθρωποι, ακολουθούν με ευλάβεια την κετογονική δίαιτα για να χάσουν βάρος, γι αυτό και δεν θα μπορούσε φυσικά να ξεφύγει από το στόχαστρο της επιστημονικής κοινότητας.

Η κετογονική διατροφή έχει αναγνωριστεί ως µέσο αντιµετώπισης των επιληπτικών κρίσεων από τη δεκαετία του 1920 και εστιάζει στη μέτρια πρόσληψη πρωτεΐνης και στην πολύ χαμηλή πρόσληψη υδατανθράκων (20-50 γραμμάρια/ημέρα για ένα διαιτολόγιο 2000Kcal) και την αντικατάσταση τους με λιπαρά.

Το όνοµα κετογονική προέρχεται από την αυξηµένη παραγωγή κετονικών σωµάτων ως αποτέλεσµα της συγκεκριµένης αυτής διατροφής.

Η κετογονική δίαιτα, που αναφέρεται και ως δίαιτα κέτωσης, ή απλώς Keto, είναι ένας τρόπος σίτισης που µιµείται τα αποτελέσµατα της νηστείας.

Καταναλώνοντας αυξηµένες ποσότητες τροφίµων πλούσια σε λιπαρά οξέα, επαρκή σε πρωτεΐνες, µε παράλληλα χαµηλή περιεκτικότητα υδατανθράκων (απλοί και σύνθετοι υδατάνθρακες χωρίς τις φυτικές ίνες), ο µεταβολισµός του σώµατος αρχίζει να χρησιµοποιεί το ήδη αποθηκευµένο λίπος ως κύρια πηγή καταναλισκόµενης ενέργειας, έναντι της µεταβολικής πορείας των υδατανθράκων – εφόσον οι ποσότητες που δίνονται προς κατανάλωση στον οργανισµό είναι περιορισµένες.

Αυτή η αλλαγή µεταβολικής πορείας ως κύρια πηγή παραγωγής ενέργειας έχει βαθιές επιπτώσεις στον µεταβολισµό τόσο για τον υγιή πληθυσµό όσο και για τους ασθενείς που υπόκεινται σε κετογονική δίαιτα.

Η κετογονική διατροφή είναι πολλά υποσχόµενη τόσο για την βελτίωση όσο και την αναστροφή παθήσεων, όπως αποδεδειγµένα έχει συµβεί σε παθήσεις που εµπλέκονται µε το κεντρικό νευρικό σύστηµα (επιληψία) καθώς και άλλων µεταβολικών διαταραχών. 

Για τον υγιή πληθυσμό, η δίαιτα κέτωσης χρησιµοποιείται ως εργαλείο για την πρόληψη χρόνιων παθήσεων, καθώς και τη βέλτιστη απώλεια λίπους και τη γενική υγεία.

Τρόφιμα που περιλαμβάνει η κετογονική διατροφή:

Κρέας: Κόκκινο κρέας, μπριζόλα, ζαμπόν, λουκάνικο, κοτόπουλο και γαλοπούλα.

Λιπαρά ψάρια: Σολομός, πέστροφα, τόνος και σκουμπρί.

Αυγά: Αυγά βοσκής η αυγά με εμπλουτισμένα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα.

Γαλακτοκομικά προϊόντα: Κρέμα γάλακτος, τυριά όπως είναι το τσένταρ, η μοτσαρέλα και το μπλε τυρί.

Ξηροί καρποί: Αμύγδαλα, καρύδια, λιναρόσποροι, σπόροι κολοκύθας και σπόροι chia.

Υγιεινά έλαια: Ελαιόλαδο, λάδι καρύδας και λάδι αβοκάντου.

Λαχανικά χαμηλά σε υδατάνθρακες: Πράσινα λαχανικά, ντομάτες, κρεμμύδια, πιπεριές.

Καρυκεύματα: Αλάτι, πιπέρι και μπαχαρικά.

Τρόφιμα που αποφεύγονται στην κετογονική διατροφή:

Οποιοδήποτε τρόφιμο είναι πλούσιο σε υδατάνθρακες πρέπει να αποφεύγεται.

Ζαχαρούχα τρόφιμα: Σόδα, χυμός φρούτων, κέικ, παγωτό.

Σιτηρά ή άμυλο: Προϊόντα με βάση το σιτάρι, ρύζι, ζυμαρικά, δημητριακά.

Φρούτα: Όλα τα φρούτα εκτός από μούρα (π.χ. φράουλες).

Φασόλια ή όσπρια: Μπιζέλια, φακές, ρεβίθια, φασόλια.

Λαχανικά ρίζας ή βολβοί: Πατάτες, γλυκοπατάτες, καρότα, παστινάκια.

Προϊόντα χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά ή διαιτητικά προϊόντα: Μαγιονέζα χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά.

Καρυκεύματα ή σάλτσες: Σάλτσα μπάρμπεκιου, μουστάρδα, μέλι, κέτσαπ.

Ανθυγιεινά λίπη: Επεξεργασμένα φυτικά έλαια, μαγιονέζα.

Αλκοόλ: Μπύρα, κρασί, λικέρ.

Προϊόντα χωρίς ζάχαρη: Καραμέλες χωρίς ζάχαρη, σιρόπια, γλυκαντικές ουσίες, επιδόρπια.

Παρόλα αυτά υπάρχουν κάποιοι πιθανοί κίνδυνοι για την υγεία της κετογονικής δίαιτας που πρέπει να γνωρίζετε πριν τη ξεκινήσετε

Κίνδυνος καρδιαγγειακών νοσημάτων

Το θέμα με την κετογονική δίαιτα είναι ότι δίνει έμφαση στην αύξηση του λίπους. Και ενώ ορισμένες πηγές λίπους θεωρούνται υγιείς –όπως τα μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λίπη-ακολουθώντας την κετογονική δίαιτα θα καταναλώσετε αρκετές πηγές κορεσμένων λιπαρών όπως βούτυρο, φοινικέλαιο, λάδι καρύδας, βοδινό κρέας, χοιρινό και μπέικον. Η αυξημένη κατανάλωση κορεσμένου λίπους ενέχει πολλούς κινδύνους για την υγεία, όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα.

Ελλείψεις σε θρεπτικά συστατικά

Περιορίζοντας αυστηρά την πρόσληψη υδατανθράκων, το σώμα σας περνάει σε κατάσταση πείνας γνωστή ως κέτωση, όπου το συκώτι αρχίζει να διασπά το αποθηκευμένο λίπος σε ενώσεις που ονομάζονται κετόνες, που το σώμα σας μπορεί να χρησιμοποιήσει για ενέργεια. 

Ο αυστηρός περιορισμός των υδατανθράκων σημαίνει ότι δεν καταναλώνετε μια ευρεία ποικιλία φρούτων, λαχανικών και σιτηρών και υπάρχει κίνδυνος για ελλείψεις σε μικροθρεπτικά συστατικά συμπεριλαμβανομένων του σεληνίου, του μαγνησίου, του φωσφόρου και βιταμινών B και C.

Ηπατικά προβλήματα
 
Λόγω του αυξημένου λίπους που χρειάζεται ο οργανισμός να μεταβολίσει, είναι πιθανό οι υπάρχουσες ηπατικές παθήσεις να επιδεινωθούν.

Δυσκοιλιότητα

Η κετογονική δίαιτα είναι χαμηλή σε τρόφιμα με σημαντική περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, όπως είναι τα δημητριακά και τα όσπρια και ολλοί άνθρωποι που δεν λαμβάνουν αρκετές φυτικές ίνες, πάσχουν από δυσκοιλιότητα.

Διάρροια

Αν αναρωτιέστε γιατί μια δίαιτα που δεν έχει φυτικές ίνες και είναι γνωστή για τη δυσκοιλιότητα μπορεί επίσης να προκαλέσει διάρροια, μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι στη συγκεκριμένη διατροφή καταναλώνετε υψηλά επίπεδα ορισμένων τύπων λιπαρών, κυρίως εκείνων που περιέχουν ωμέγα-6 και ωμέγα-3. Και αυτά τα λίπη μπορούν να αντιμετωπιστούν από τον οργανισμό μόνο σε περιορισμένες ποσότητες και υψηλότερα επίπεδα αυτών μπορεί να οδηγήσουν σε αίσθημα ναυτίας και σε διάρροια.

Νεφρικά προβλήματα

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η κετογονική δίαιτα, λόγω της έμφασης που δίνεται στα τρόφιμα ζωικής προέλευσης, εκτός από υψηλή πρόσληψη λιπαρών, καταλήγει να περιλαμβάνει και υψηλή κατανάλωσης πρωτεΐνης, η οποία μακροχρόνια μπορεί αν επιβαρύνει την υγεία των νεφρών.

Πονοκέφαλος

Ο πονοκέφαλος µπορεί να είναι µια κοινή παρενέργεια της µετάβασης από ένα πρότυπο σίτισης σε ένα κετογονικό µοτίβο. Μπορεί να εµφανιστεί ως αποτέλεσµα της µειωµένης κατανάλωσης υδατανθράκων. Μπορεί να προκληθεί ως ακόλουθο της αφυδάτωσης και της έλλειψης ηλεκτρολυτών. 

Ο πονοκέφαλος ως σύµπτωµα της κετογονικής διατροφής συνήθως διαρκεί από µια ηµέρα έως µια εβδοµάδα αν και κάποια άτοµα µπορεί να βιώσουν πόνο για µεγαλύτερο χρονικό διάστηµα. Σε αντιπαράθεση έρχονται έρευνες που πραγµατοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια και δείχνουν ότι η κετογονική διατροφή µπορεί να συµβάλει στην καταπολέµηση των χρόνιων πονοκεφάλων και ηµικρανιών.

Δίψα

Η δίψα µπορεί να εµφανιστεί ως παρενέργεια της απώλειας υγρών ειδικά κατά τις πρώτες ηµέρες. Κατά τη διάρκεια της κετογονικής διατροφής και σε βάθος χρόνου τα υψηλά επίπεδα κετονών στο σώµα µπορούν επίσης να οδηγήσουν σε αφυδάτωση και σε ανισορροπία ηλεκτρολυτών. Αυτό έχει ως αποτέλεσµα τον αυξηµένο κίνδυνο αφυδάτωσης ως παρενέργεια της κέτωσης και εµφάνισης πέτρας στα νεφρά που αποτελεί µεγάλο κίνδυνο ως ακόλουθο επιπλοκής της αφυδάτωσης.

Για να αποφευχθεί η δίψα και κατ΄επέκταση η αφυδάτωση καθώς και επιπλέον επιπλοκές στον οργανισµό το άτοµο που υπόκειται σε κετογονική διατροφή είναι πρέπει να ενυδατώνεται συστηµατικά καταναλώνοντας νερό και άλλα υγρά τα οποία ωστόσο θα πρέπει να ελέγχονται για την ύπαρξη σακχάρων τα οποία εντάσσονται στην οµάδα των υδατανθράκων.

Εν κατακλείδη θα πρέπει να επισημάνω πως η κετογονική δίαιτα είναι ένα πολύ συγκεκριμένο και εξατομικευμένο πρόγραμμα διατροφής και λόγω των πολλών περιορισμών που επιβάλλει, αποτελεί μια δίαιτα με χαμηλό βαθμό συμμόρφωσης. 

Επίσης λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω δεν είναι περίεργο που έχουν δημιουργηθεί αρκετοί ενδοιασμοί ως προς τη σύσταση –και πόσο μάλλον τη μακροχρόνια σύσταση- μιας τέτοιου τύπου δίαιτας.

Παρόλα αυτά η κετογονική δίαιτα θα μπορούσε ίσως να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά σε ορισμένες περιπτώσεις για γρήγορη απώλεια βάρους σε μικρό χρονικό διάστημα-πάντα με την καθοδήγηση διαιτολόγου ή/και γιατρού σε περίπτωση που μιλάμε για κλινικό ασθενή.

Όσον αφορά ποιοι είναι οι υποψήφιοι σιτιζόµενοι µε κετογονικό πρότυπο ασθενείς, και σε ποιους ταιριάζει, αυτό εξαρτάται από τις σωµατικές ανάγκες κάθε ατόµου και ίσως από τις διατροφικές του συνήθειες.

Σε αυτό έρχεται να βοηθήσει τόσο ασθενείς όσο και υγιείς άτοµα το γεγονός ότι στην κετογονική διατροφή υπάρχουν τροποποιηµένα πρότυπα τα οποία µπορούν να αξιολογηθούν από τον ειδικό ιατρό και διατροφολόγο- κλινικό διαιτολόγο για να χορηγηθεί το κατάλληλο πρότυπο που έχει αξιολογηθεί ως πιο αποτελεσµατικό. 

Η σωστή εφαρµογή απαιτεί την συνεργασία του εξ αρχής ορισµένου επιβλέποντα ιατρού, κλινικού διαιτολόγου- διατροφολόγου και του συντονιστή γευµάτων, εάν αυτός είναι απαραίτητος.