Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής: Το νερό είναι ζωή. Το νερό είναι τροφή. Δεν αφήνουμε κανέναν πίσω

Ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (Food and Agriculture Organization) γιορτάζει την Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής κάθε χρόνο στις 16 Οκτωβρίου για να τιμήσει την ίδρυση του Οργανισμού το 1945.

Το φετινό μήνυμα της Παγκόσμιας Ημέρας Διατροφής είναι: Το νερό είναι ζωή. Το νερό είναι τροφή. Δεν αφήνουμε κανέναν πίσω. Μέσω της φετινής καμπάνιας, ο FAO καλεί τις κυβερνήσεις, τον ιδιωτικό τομέα, την κοινωνία και τους νέους να προστατεύσουν το νερό στον πλανήτη ως μορφή ζωής και τροφής.

Το νερό είναι απαραίτητο για τη ζωή στη Γη. Καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της επιφάνειας της Γης, αποτελεί πάνω από το 50% του σώματός μας, παράγει την τροφή μας και υποστηρίζει τα προς το ζην. Αλλά αυτός ο πολύτιμος πόρος δεν είναι άπειρος και πρέπει να σταματήσουμε να τον θεωρούμε δεδομένο. Αυτό που τρώμε και πώς παράγεται αυτή η τροφή επηρεάζουν το νερό. Μαζί, μπορούμε να αναλάβουμε δράση και να γίνουμε η αλλαγή.

Το νερό είναι η κινητήρια δύναμη για τους ανθρώπους, τις οικονομίες και τη φύση και το θεμέλιο της τροφής μας. Αλλά όπως όλοι οι φυσικοί πόροι, δεν είναι άπειρο.

Η ταχεία αύξηση του πληθυσμού, η αστικοποίηση, η οικονομική ανάπτυξη και η κλιματική αλλαγή θέτουν τους υδάτινους πόρους του πλανήτη υπό αυξανόμενη πίεση. Ταυτόχρονα, οι πόροι γλυκού νερού ανά άτομο έχουν μειωθεί κατά 20% τις τελευταίες δεκαετίες και η διαθεσιμότητα και η ποιότητα του νερού μειώνονται πολύ γρήγορα, λόγω δεκαετιών κακής χρήσης και διαχείρισης,, ρύπανσης και κλιματικής αλλαγής.

Μέχρι το 2050, ο αριθμός των ανθρώπων στις πόλεις που θα αντιμετωπίζουν λειψυδρία αναμένεται να διπλασιαστεί από σχεδόν 930 εκατομμύρια το 2016 σε έως και 2,4 δισεκατομμύρια, σύμφωνα με έκθεση.

Ήρθε η ώρα να αρχίσουμε να διαχειριζόμαστε το νερό με σύνεση. Χρειάζεται να παράγουμε περισσότερα τρόφιμα και άλλα βασικά γεωργικά προϊόντα με λιγότερο νερό, διασφαλίζοντας παράλληλα την ίση κατανομή του νερού και τη διατήρηση των υδάτινων συστημάτων.

Αιτίες λειψυδρίας

Ξηρασία και κλιματική αλλαγή

Η έλλειψη νερού οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, ένας από τους μεγαλύτερους παράγοντες λειψυδρίας είναι η ξηρασία. Η ξηρασία είναι ένα φυσικό φαινόμενο κατά το οποίο ξηρές συνθήκες και έλλειψη βροχοπτώσεων – είτε είναι βροχή, είτε χιόνι ή χιονόνερο – συμβαίνουν σε ορισμένες περιοχές για ένα χρονικό διάστημα.

Ενώ η ποσότητα των βροχοπτώσεων μπορεί να ποικίλλει μεταξύ διαφορετικών περιοχών και εποχών του έτους, η κλιματική αλλαγή και η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη μεταβάλλουν τα πρότυπα βροχοπτώσεων, τα οποία με τη σειρά τους επηρεάζουν την ποιότητα και τη χωρική κατανομή των παγκόσμιων υδάτινων πόρων.

Οι θερμότερες θερμοκρασίες σημαίνουν ότι η υγρασία στο έδαφος εξατμίζεται με ταχύτερους ρυθμούς και τα συχνότερα και σοβαρά κύματα καύσωνα επιδεινώνουν τις συνθήκες ξηρασίας και συμβάλλουν στην έλλειψη νερού.

Αυτές οι συνθήκες δημιουργούν επίσης το τέλειο έδαφος αναπαραγωγής για πυρκαγιές, τροφοδοτώντας περαιτέρω την περίοδο ξηρασίας και το υδάτινο στρες. Στην έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) του 2018 , οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι τα υπόγεια ύδατα που αποθηκεύονται σε υδροφόρους ορίζοντες, που παρέχουν το 36% της οικιακής παροχής νερού στον κόσμο για πάνω από 2 δισεκατομμύρια ανθρώπους, είναι εξαιρετικά ευαίσθητα στη μελλοντική κλιματική αλλαγή. Κατέληξαν επίσης στο συμπέρασμα ότι οι υγρές περιοχές αναμένεται να γίνουν πιο υγρές ενώ οι ξηρές περιοχές θα γίνουν πιο ξηρές.

Κακή διαχείριση νερού και αυξανόμενη ζήτηση

Η αστικοποίηση και η εκθετική αύξηση της ζήτησης γλυκού νερού για τα νοικοκυριά είναι και τα δύο κινητήριοι παράγοντες πίσω από την έλλειψη νερού. Για παράδειγμα, το 2018, το Κέιπ Τάουν της Νότιας Αφρικής αντιμετώπισε μια κρίση νερού και έγινε η πρώτη σύγχρονη πόλη που έμεινε ουσιαστικά χωρίς πόσιμο νερό, ως αποτέλεσμα της ακραίας ξηρασίας, της κακής διαχείρισης των υδάτινων πόρων και της υπερκατανάλωσης.

Ομοίως, η Κίνα κινδυνεύει επίσης να μείνει χωρίς νερό λόγω κακής διαχείρισης. Κάθε χρόνο, οι συνολικοί ανανεώσιμοι υδάτινοι πόροι ανά κάτοικο υπολογίζονται σε περίπου 2.018 κυβικά μέτρα , δηλαδή 75% λιγότερο από τον παγκόσμιο μέσο όρο, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα.

Ρύπανση των υδάτων

Το μολυσμένο και μη ασφαλές νερό είναι ένας άλλος παράγοντας που συμβάλλει στην έλλειψη νερού. Η ρύπανση των υδάτων σκοτώνει πάρα πολλούς ανθρώπους κάθε χρόνο.

Η ρύπανση των υδάτων μπορεί να προέλθει από διάφορες πηγές, συμπεριλαμβανομένων των λυμάτων και από γεωργικές και βιομηχανικές απορροές, όπου φυτοφάρμακα και τοξικές χημικές ουσίες πηγαίνουν στα γλυκά ύδατα. Κατά συνέπεια, οι πολύτιμοι υδάτινοι πόροι μολύνονται, με αποτέλεσμα το λιγότερο διαθέσιμο γλυκό και πόσιμο νερό.

https://www.fao.org

Επιπτώσεις της λειψυδρίας

Τα Ηνωμένα Έθνη δηλώνουν ότι η ελεύθερη πρόσβαση στο γλυκό νερό είναι βασικό ανθρώπινο δικαίωμα. Και η απώλεια αυτής της πρόσβασης μπορεί να είναι επιζήμια για την ανθρώπινη υγεία, καθώς όλοι χρειαζόμαστε νερό για να επιβιώσουμε. Ωστόσο, η λειψυδρία μπορεί να οδηγήσει σε άλλες σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον και να απειλήσει επίσης την παγκόσμια ειρήνη και ασφάλεια.

Διατροφική ανασφάλεια

Χρειαζόμαστε νερό για να παράγουμε την τροφή που τρώμε. Σήμερα, περίπου το 70% του γλυκού νερού πηγαίνει στη γεωργία, από την άρδευση και τα φυτοφάρμακα μέχρι την εφαρμογή λιπασμάτων και τη διατήρηση των ζώων. Καθώς ο παγκόσμιος πληθυσμός συνεχίζει να αυξάνεται, η γεωργική παραγωγή απαιτείται να επεκταθεί κατά 70% έως το 2050, για να συμβαδίσει με τη ζήτηση, παίρνοντας έτσι ακόμη περισσότερους πόρους γλυκού νερού.

Τον Φεβρουάριο του 2021, το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ ανέφερε ότι η σοβαρή ξηρασία που προκαλείται έχει αφήσει περίπου 13 εκατομμύρια ανθρώπους αντιμέτωπους με την πείνα. Οι έντονες και παρατεταμένες ξηρασίες έχουν αποδεκατίσει τις καλλιέργειες τροφίμων και έχουν προκαλέσει υψηλά ποσοστά θανάτων ζώων, προκαλώντας εκτίναξη των τιμών των τροφίμων.

Ως αποτέλεσμα, οι οικογένειες να δυσκολεύονται να αγοράσουν και να εξασφαλίσουν τρόφιμα, ενώ υψηλά ποσοστά υποσιτισμού εμφανίζονται σε πολλές περιοχές στον πλανήτη. Ο ΟΗΕ προειδοποιεί εάν η κατάσταση επιδεινωθεί, θα πυροδοτήσει ανθρωπιστική κρίση.

Αυξημένες ανθρώπινες συγκρούσεις

Μία από τις μεγαλύτερες επιπτώσεις της λειψυδρίας είναι ότι προκαλεί αυξημένο ανταγωνισμό, πυροδοτώντας έτσι δυνητικά συγκρούσεις, οι οποίες θα μπορούσαν ενδεχομένως να θέσουν σε κίνδυνο εκατομμύρια ζωές.

Στην Ινδία, η ξηρασία έχει προκαλέσει σοβαρές συγκρούσεις μεταξύ σε τοπικό επίπεδο, αφοού πολλοί εξαρτώνται από το νερό για τα προς το ζην. Σε ευρύτερο επίπεδο, η Ινδία βρίσκεται σε σύγκρουση με τη γειτονική της χώρα, το Πακιστάν, για διαφωνίες για το νερό, μεταξύ άλλων πολιτικών ζητημάτων.

Τα δύο έθνη συγκρούστηκαν για τον έλεγχο των φραγμάτων νερού και των έργων υποδομής για δεκαετίες, τα οποία ρύθμιζαν τη ροή του νερού στο Πακιστάν. Η κακή διαχείριση του νερού και η κλιματική αλλαγή επιδεινώνουν αυτές τις διπλωματικές εντάσεις.

Πρέπει να σταματήσουμε να θεωρούμε το νερό δεδομένο και να αρχίσουμε να βελτιώνουμε τον τρόπο που το χρησιμοποιούμε στην καθημερινή μας ζωή. Αυτό που τρώμε και το πώς παράγεται επηρεάζουν το νερό. Μπορούμε να κάνουμε τη διαφορά επιλέγοντας τοπικά, εποχιακά και φρέσκα τρόφιμα, σπαταλώντας λιγότερα από αυτά - και βρίσκοντας ασφαλείς τρόπους για να τα επαναχρησιμοποιήσουμε, αποτρέποντας παράλληλα τη ρύπανση του νερού.

Η διατήρηση και η προστασία των υδάτινων οικοσυστημάτων δεν είναι απλώς ευθύνη όλων μας, αλλά αναγκαιότητα για την ευημερία του πλανήτη μας και των κατοίκων του.