Όταν η Olivia Rodrigo τραγούδησε, "Do you get déjà vu?" έγραφε τον στίχο για τον πρώην φίλο της και τη νέα του κοπέλα. Αν και μπορεί να μην είστε σε θέση να σχετιστείτε με τα ερωτικά της Rodrigo, ωστόσο αυτή η αίσθηση του déjà Vu είναι αρκετά οικεία. Μάλιστα υπολογίζεται ότι το 97% των ανθρώπων έχουν βιώσει déjà vu τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους. Αυτή η κατάσταση, που στα γαλλικά μεταφράζεται σε « το έχω ήδη δει», είναι μια αίσθηση ότι έχετε ήδη ζήσει μια εντελώς πανομοιότυπη κατάσταση κάποια στιγμή στο παρελθόν. Γιατί όμως συμβαίνει; Και υπάρχει κάποια ιατρική εξήγηση;
Τι είναι το déjà vu
Πιθανότατα γνωρίζετε το συναίσθημα: Βρίσκεστε στη μέση μιας συζήτησης ή μιας δραστηριότητας όταν, ξαφνικά, σας κυριεύει η αίσθηση ότι έχετε κάνει ακριβώς το ίδιο πράγμα στο παρελθόν — αλλά ξέρετε ότι αυτό δεν είναι δυνατό. Το déjà vu είναι μια ψεύτικη αίσθηση οικειότητας. Ο εγκέφαλός σας δημιουργεί μια αίσθηση σαν να έχετε ζήσει μια συγκεκριμένη κατάσταση στο παρελθόν, αλλά δεν μπορείτε να την ανακτήσετε από τη μνήμη σας και δεν μπορείτε να προσδιορίσετε την πραγματική κατάσταση.
Το 1983, ο Δρ. Vernon Neppe όρισε το déjà vu ως μια «υποκειμενικά ακατάλληλη εντύπωση οικειότητας μιας παρούσας εμπειρίας με ένα απροσδιόριστο παρελθόν». Με απλά λόγια, αυτό σημαίνει ότι όταν έχετε déjà vu, νιώθετε ότι βιώνετε κάτι που σχεδόν σίγουρα δεν θα μπορούσατε να έχετε βιώσει.
Δεν είναι σαν να παίρνετε την ίδια διαδρομή με το λεωφορείο κάθε μέρα και να αναγνωρίζετε το τοπίο- αυτό είναι εξοικείωση. Το déjà vu, είναι όταν αισθάνεστε ότι είχατε την ίδια ακριβώς συζήτηση ή είχατε βιώσει αυτό το πολύ συγκεκριμένο σενάριο στο παρελθόν, ενώ ταυτόχρονα γνωρίζετε ότι δεν μπορεί να έχει συμβεί ποτέ στο παρελθόν.
Τι προκαλεί το déjà vu να συμβεί
Μπορεί να μην είστε μάγοι, αλλά όταν βιώνετε déjà vu, ο εγκέφαλός σας δημιουργεί μια ψευδαίσθηση. Αυτό πιστεύεται ότι συμβαίνει όταν υπάρχει μια μικρή κακή επικοινωνία μεταξύ δύο τμημάτων του εγκεφάλου σας. Το déjà vu προκαλείται από δυσλειτουργικές συνδέσεις μεταξύ των τμημάτων του εγκεφάλου σας που παίζουν ρόλο στην ανάμνηση και την εξοικείωση της μνήμης. Πιο συγκεκριμένα: Έχουμε δύο κροταφικούς λοβούς, έναν σε κάθε πλευρά του κεφαλιού μας - ακριβώς πάνω από τους κροτάφους μας. Και αυτοί παίζουν σημαντικό ρόλο βοηθώντας σας να:
- Θυμηθείτε λέξεις
- Θυμηθείτε μέρη που έχετε πάει
- Αναγνωρίσετε τους ανθρώπους
- Κατανοήσετε τη γλώσσα
- Ερμηνεύσετε τα συναισθήματα των άλλων
Σε κάθε κροταφικό λοβό υπάρχει ένας ιππόκαμπος, ο οποίος συμβάλλει σε πολλές από αυτές τις λειτουργίες και είναι υπεύθυνος για την αποθήκευση των βραχυπρόθεσμων αναμνήσεων σας. Περιστασιακά, όπως κατά τη διάρκεια ορισμένων τύπων επιληπτικών κρίσεων, ο ιππόκαμπος και ο περιβάλλοντας εγκεφαλικός ιστός μπορεί να ενεργοποιηθούν, προκαλώντας σας εμπειρίες μνήμης όπως το déjà vu. Αυτό προκαλεί διαταραχή των συστημάτων μνήμης αναγνώρισης, που σας δίνει αυτή την ψευδή αίσθηση οικειότητας.
Είναι φυσιολογικό το déjà vu;
Δεν είναι ασυνήθιστο ή εγγενώς ανθυγιεινό να βιώνεις déjà vu κάθε τόσο. Είναι πιο πιθανό να συμβεί σε άτομα ηλικίας 15 έως 25 ετών και η πιθανότητα να το βιώσετε μειώνεται σταδιακά καθώς μεγαλώνετε. Συμβαίνει επίσης πιο συχνά τα βράδια και τα σαββατοκύριακα παρά τις καθημερινές. Υπάρχουν επίσης κάποια άλλα πράγματα που γνωρίζουμε για το déjà vu, αν και οι ερευνητές δεν είναι ακριβώς σίγουροι με το γιατί. Για παράδειγμα, είστε πιο επιρρεπείς στο déjà vu εάν:
- Έχετε ψηλό επίπεδο εκπαίδευσης.
- Ταξιδεύετε πολύ.
- Θυμάστε τα όνειρά σας.
- Διατηρείτε φιλελεύθερες πεποιθήσεις.
Είναι ποτέ λόγος ανησυχίας;
Κάποιες φορές το déjà vu μπορεί να είναι σημάδι υποκείμενων ανησυχιών για την υγεία. Το άγχος και η εξάντληση μπορούν να συμβάλουν στο déjà vu. Αλλά μπορεί επίσης να είναι σημάδι διαταραχών επιληπτικών κρίσεων, ημικρανιών και διαταραχών που επηρεάζουν τη μνήμη. Τα άτομα που έχουν μετωποκροταφική άνοια , για παράδειγμα, συχνά βιώνουν επίμονο déjà vu και τείνουν να προσπαθούν να εκλογικεύσουν την ψευδαίσθηση. Το déjà vu μπορεί να είναι αντιπροσωπευτικό ενός προβλήματος υγείας εάν συνοδεύετε και από άλλα συμπτώματα, όπως:
- Σύγχυση
- Πονοκέφαλοι
- Απώλεια επίγνωσης
- Αδυναμία
- Επιληπτικές κρίσεις
Όταν το déjà vu σηματοδοτεί ένα πρόβλημα
Αυτή η περιστασιακή εμπειρία "έχω ξαναπάει εδώ" πιθανότατα δεν είναι κάτι ανησυχητικό. Αλλά αν αρχίσετε να βιώνετε déjà vu πολύ συχνά, ήρθε η ώρα να επισκεφτείτε έναν γιατρό. Κλείστε ένα ραντεβού με ειδικό εάν το déjà vu:
- Εμφανίζεται μερικές φορές το μήνα ή πιο συχνά (έναντι μόνο λίγες φορές το χρόνο)
- Ακολουθείται από απώλεια συνείδησης
- Συνοδεύεται από μη φυσιολογικές, ονειρικές αναμνήσεις ή οπτικές σκηνές.
- Έρχεται με συμπτώματα όπως ασυνείδητο μάσημα, χαζοχαρούμενος, ταχυκαρδία ή αίσθημα φόβου.
Μην αφήνετε το επίμονο ή ανησυχητικό déjà vu χωρίς παρακολούθηση. Εάν έχετε οποιαδήποτε αμφιβολία για την αιτία, είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε έναν γιατρό ή να πάτε κατευθείαν σε έναν νευρολόγο.
Ακολουθήστε το jenny.gr στο google news και μάθετε τα πάντα γύρω από τη διατροφή, τη γυμναστική, το σεξ και την ψυχική υγεία.
