Άμβλωση στην Ευρώπη: Κι όμως μόνο πέντε χώρες της ΕΕ την έχουν αποποινικοποιήσει πλήρως

Παρά τα βήματα προόδου σε αρκετά κράτη μέλη, η Ευρωπαϊκή Ένωση εξακολουθεί να παρουσιάζει έντονες ανισότητες ως προς την πρόσβαση και τα δικαιώματα στην άμβλωση. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Άτλαντα Πολιτικών Αμβλώσεων 2025, μόνο πέντε χώρες της ΕΕ- η Δανία, η Εσθονία, το Λουξεμβούργο, οι Κάτω Χώρες και η Σουηδία- έχουν αποποινικοποιήσει πλήρως την άμβλωση, όπως συνιστά και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ).

Η Σουηδία (94,6%), η Γαλλία (85,2%) και οι Κάτω Χώρες (80,3%) κατατάσσονται στις πρώτες θέσεις, χάρη στη νομική προστασία, τη διαθεσιμότητα των υπηρεσιών, την εθνική υγειονομική κάλυψη και τη συστηματική ενημέρωση του κοινού.

Αντίθετα, η Μάλτα (3,7%) και η Πολωνία (18,6%) παραμένουν στις τελευταίες θέσεις, με την άμβλωση να παραμένει αυστηρά ποινικοποιημένη και την πρόσβαση στην περίθαλψη εξαιρετικά περιορισμένη.

Σε γενικές γραμμές, οι χώρες της βόρειας και δυτικής Ευρώπης διακρίνονται για την προοδευτική τους προσέγγιση, ενώ οι νότιες και ανατολικές χώρες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σημαντικά εμπόδια- από νομικούς περιορισμούς έως κοινωνικό στίγμα και έλλειψη υπηρεσιών σε αγροτικές περιοχές. Όπως επισημαίνουν οι εμπειρογνώμονες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλευτικού Φόρουμ για τα Σεξουαλικά και Αναπαραγωγικά Δικαιώματα (EPF), η γεωγραφική ανισότητα παραμένει καθοριστικός παράγοντας: «Οι γυναίκες στις αγροτικές περιοχές έχουν πολύ διαφορετική πρόσβαση από όσες ζουν στα αστικά κέντρα».

Από το 2021, 15 ευρωπαϊκές χώρες έχουν κάνει βήματα προόδου. Η Γαλλία κατέστησε την άμβλωση συνταγματικό δικαίωμα, το Λουξεμβούργο και οι Κάτω Χώρες κατάργησαν τις υποχρεωτικές περιόδους αναμονής, η Δανία επέκτεινε το όριο στις 18 εβδομάδες, ενώ η Λιθουανία νομιμοποίησε τις ιατρικές αμβλώσεις.

Ωστόσο, μόνο η Φινλανδία, η Γαλλία και η Ιρλανδία επιτρέπουν την περίθαλψη μέσω τηλεϊατρικής, και μόλις 13 κράτη μέλη καλύπτουν πλήρως τις αμβλώσεις στο δημόσιο σύστημα υγείας. Στον αντίποδα, νέοι περιορισμοί έχουν επιβληθεί σε χώρες όπως η Ιταλία, η Μάλτα και η Σλοβακία, με αυξημένα περιστατικά παρενόχλησης ιατρών και κρατικής παραπληροφόρησης.
Χαρακτηριστικά, στην Ιταλία, το 2024 εγκρίθηκε νόμος που επιτρέπει σε ομάδες υπέρ της ζωής να δραστηριοποιούνται εντός κλινικών αμβλώσεων, προκαλώντας αντιδράσεις για πιθανή εκφοβιστική παρουσία σε γυναίκες που ζητούν ιατρική βοήθεια. Μόνο η Σουηδία και η Γαλλία έχουν υιοθετήσει πολιτικές για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης γύρω από τις αμβλώσεις.

Ο Άτλαντας αναλύει 49 χώρες και εδάφη με βάση τέσσερα κριτήρια: νομικό καθεστώς, πρόσβαση, κλινική περίθαλψη και παροχή πληροφόρησης. Για πρώτη φορά περιλαμβάνει και δείκτες όπως η τηλεϊατρική και η κρατική προστασία των παρόχων υγείας — δείχνοντας ότι η πρόοδος στην Ευρώπη παραμένει άνιση.

Η κατάσταση στην Ελλάδα

Η Ελλάδα επιτρέπει την άμβλωση έως τη 12η εβδομάδα χωρίς αιτιολόγηση, σύμφωνα με τον Ν. 1609/1986, και έως τη 19η εβδομάδα σε περιπτώσεις βιασμού ή αιμομιξίας. Για σοβαρές ανωμαλίες του εμβρύου, η άμβλωση είναι δυνατή έως τη 24η εβδομάδα, ενώ επιτρέπεται χωρίς χρονικό όριο όταν κινδυνεύει η ζωή ή η υγεία της γυναίκας.

Παρά το σχετικά προοδευτικό νομικό πλαίσιο, η πρόσβαση παραμένει άνιση- ειδικά σε αγροτικές περιοχές και νησιά, όπου η έλλειψη εξειδικευμένων γιατρών ή υποδομών καθιστά τη διαδικασία δύσκολη. Η άμβλωση μέσω τηλεϊατρικής δεν εφαρμόζεται, ενώ το στίγμα γύρω από την επιλογή αυτή παραμένει έντονο. Επιπλέον, η διαδικασία καλύπτεται μερικώς από το δημόσιο σύστημα υγείας, ωθώντας πολλές γυναίκες στον ιδιωτικό τομέα.