To ζήτημα της sustainable fashion: Tι είναι βιώσιμη και ηθική μόδα, πώς και γιατί πρέπει να την υιοθετήσουμε όλοι

μόδα αποτελεί αντικείμενο λατρείας για χιλιάδες ανθρώπους στον κόσμο. Αποτελεί τρόπο έκφρασης, είναι μία τέχνη. Μία τέχνη στην οποία δεν είναι όλα λαμπερά και όμορφα όπως κάποιοι πιστεύουν.

Η βιομηχανία της, αποτελεί έναν από τους κυριότερους παράγοντες μόλυνσης του περιβάλλοντος, ενώ στο βωμό της κακοποιούνται ζώα και καταπατώνται θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα.

Το πρόβλημα με τη fast fashion

Ζούμε σε μια εποχή που όλα κινούνται απίστευτα γρήγορα. Το ίδιο και η μόδα. Σχεδόν κάθε εβδομάδα εμφανίζονται νέα trends, τα σχέδια παλιώνουν σε ταχύτητα φωτός και εμείς μένουμε με μία διαρκή ανάγκη ανανέωσης της γκαρνταρόμπας μας.

Οι συνθήκες εργασίας των υπαλλήλων σε μεγάλες εταιρείες αυτής της κατηγορίας είναι σχεδόν απάνθρωπες. Αμείβονται με μισθούς μικρότερους από τον κατώτατο, βιώνουν φυλετικό ρατσισμό, ανισότητα και διακρίσεις, παρενοχλούνται και δεν υπάρχει κανένας σεβασμός στην ανθρώπινη τους φύση. Φυσικά, τα παιδιά προσλαμβάνονται κανονικά. Μέχρι το 2013, όταν η κατάρρευση ενός εργοστασίου της Rana Plaza κόστισε τη ζωή 1135 ατόμων, σχεδόν κανείς δεν έδινε προσοχή στο ζήτημα αυτό.

Συγκεκριμένα το κτίριο Ράνα Πλάζα στην Σαβάρ, 30 χιλιόμετρα μακριά από την Ντάκα, πρωτεύουσα του Μπανγκλαντές, κατέρρευσε τις 24 Απριλίου 2013. Το κτίριο φιλοξενούσε πέντε υφαντουργίες, οι οποίες συνδέονται κυρίως με την ισπανική εταιρεία Mango και την βρετανική Primark, μια τράπεζα και γραφεία και κατέρρευσε στη πρωινή ώρα αιχμής. Θεωρείται το χειρότερο εργατικό ατύχημα στη χώρα, και το φονικότερο βιομηχανικό ατύχημα που έχει συμβεί μετά τη διαρροή χημικών στο Μποπάλ το 1984.

Ο ρυθμός της κατανάλωσης

Για τις βιομηχανίες, η διαρκής ζήτηση είναι ο λόγος που απασχολούνται τόσοι άνθρωποι και έχουν ένα βελτιωμένο βιοτικό επίπεδο. Για τους καταναλωτές, η τεράστια προσφορά μας κάνει να θέλουμε συνεχώς περισσότερα, να καταναλώνουμε αχόρταγα και άπληστα, ενώ στην πραγματικότητα οι ανάγκες μας είναι πολύ λιγότερες.

Παγκοσμίως, παίρνουμε 80 εκατομμύρια κομμάτια ρουχισμού το χρόνο. Σε ποσοστά, έχουμε μία αύξηση 400% σε σχέση με τη δεκαετία του ’90.

Ο υπερκαταναλωτισμός αυτός, «τρέφει» τη fast fashion η οποία έχει αρνητική επίδραση στο περιβάλλον και την κοινωνία.

Η επικίνδυνη χρήση χημικών

Όταν σκεφτόμαστε τη μόλυνση του περιβάλλοντος, το μυαλό μας απευθείας πηγαίνει σε μεγάλα εργοστάσια με μεγάλα φουγάρα, πετρελαιοκηλίδες στη θάλασσα και μεγάλες δασικές εκτάσεις να αποψιλώνονται.

Σύμφωνα με τη WWF, περίπου το 50% του συνόλου των υφασμάτων παράγεται από βαμβάκι. Όταν αυτό καλλιεργείται συμβατικά, είναι πιο βρώμικο και απαιτεί μεγαλύτερη ποσότητα χημικών (το ¼ των εντομοκτόνων παγκοσμίως, και το 1/10 των φυτοφαρμάκων).
Τοξικά χημικά χρησιμοποιούνται επιπλέον κατά τη βαφή των υφασμάτων. Αυτά, περιλαμβάνουν βαρέα μέταλλα, όπως νικέλιο, χρώμιο και μόλυβδο, φορμαλδεΰδη και φθαλάτες.

Η σπατάλη και μόλυνση των υδάτων

Οι ουσίες που αναφέραμε, δεν εξαφανίζονται μετά την παραγωγή. Το μέρος στο οποίο καταλήγουν είναι τα ποτάμια, οι θάλασσες και οι ωκεανοί.

Η μόδα είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος καταναλωτής νερού στον κόσμο, δεσμεύοντας μεταξύ έξι και εννέα τρισεκατομμυρίων λίτρων το χρόνο. Και πάλι, η ευθύνη αποδίδεται στο συμβατικό βαμβάκι.

Η κλιματική αλλαγή

Αγοράζοντας τόσα νέα ρούχα, συχνά πετάμε τα παλιά. Δεν τα ανακυκλώνουμε, ούτε τα χαρίζουμε. Ακόμα και οι φυσικές ίνες, όπως το οργανικό βαμβάκι, εάν καταλήξουν στη χωματερή, επιβαρύνουν εξίσου με τις συνθετικές. Βιοδιασπώνται αναερόβια, εκπέμποντας μεθάνιο – το πιο ισχυρό αέριο του θερμοκηπίου.

Τι είναι, λοιπόν, η ηθική μόδα;

Πρόκειται για «ένα κίνημα, μία διαδικασία αλλαγής του κατεστημένου στο χώρο της μόδας, έχοντας ως προτεραιότητα την οικολογία και την κοινωνική δικαιοσύνη», αναφέρει η Βικιπαίδεια.
Ουσιαστικά, η βιωσιμότητα είναι μία προσέγγιση της βιομηχανίας με έναν τρόπο που δε θα επιβαρύνει ούτε το περιβάλλον, αλλά ούτε και την κοινωνία. Πριν αγοράσουμε ένα ρούχο, πρέπει να ελέγχουμε πώς παράχθηκε. Περιορίζοντας τη ζήτηση της γρήγορης μόδας, θα περιοριστεί και η προσφορά της.

Στο πλαίσιο της δέσμευσής του για ένα πιο βιώσιμο επιχειρηματικό μοντέλο, ο κολοσσός της μόδας, Kering group, ανακοίνωσε πως η Emma Watson με την Jean Liu και τον Tidjane Thiam γίνονται μέλη του διευθυντικού του συμβουλίου, με την ηθοποιό να αναλαμβάνει τον ρόλο της προέδρου για την Επιτροπή Βιωσιμότητας. Η Watson έχει μιλήσει επανειλημμένα για την αναγκαιότητα βιώσιμων πρακτικών στη βιομηχανία της μόδας και αφομοιώνεται στην εταιρία που έχει στην κατοχή της οίκους όπως Gucci, Bottega Veneta και Saint Laurent, για να πραγματοποιήσει το όραμά της.

Για την Emma Watson το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής και η ανάγκη για δράση δεν είναι κάτι που ξεκίνησε τώρα. Εδώ και μερικά χρόνια, συμμετέχει σε διάφορες πρωτοβουλίες με σκοπό να κινητοποιήσει τον κόσμο, μεταξύ αυτών και η εμφάνισή της στο Met Gala το 2016, όπου και φόρεσε φόρεμα Calvin Klein (σε συνεργασία με την οργάνωση Eco-Age) κατασκευασμένο από ανακυκλωμένα μπουκάλια. Λίγο αργότερα, το 2017, κατά τη διάρκεια tour για την ταινία Beauty and the Beast, η ηθοποιός επέλεξε μόνο βιώσιμα brands, ενώ ενσωμάτωσε στα σύνολα της sustainable pieces από γνωστούς οίκους όπως Givenchy, Phillip Lim, Louis Vuitton, Emilia Wickstead και Elie Saab. Επιπλέον, για την ίδια ταινία η Watson δούλεψε με στιλίστες για να επιτευχθεί η ηθική κατασκευή των κοστουμιών. Το ίδιο κάνουν και άλλες διάσημες σταρ, όπως η Gwyneth Paltrow, Miley Cyrus, Olivia Wilde, Rooney Mara.

Η Watson είναι πρέσβειρα της Good On You με μότο "Φόρεσε την αλλαγή που θες να δεις". Μια ομάδα επαγγελματιών μόδας, επιστημόνων, συγγραφέων και προγραμματιστών που έχουν ενώσει τις δυνάμεις τους για να οδηγήσουν αυτήν την αλλαγή. Ψηφίζουν πόσο ηθικά και βιώσιμα είναι τα διάφορα fashion brands και έτσι το κάνουν σε εμάς πιο εύκολο να επιλέξουμε σωστά.

«Δεν υπάρχει πλήρως βιώσιμο brand αυτή τη στιγμή. Υπάρχουν σίγουρα brands που ενσωματώνουν τη βιωσιμότητα στον τρόπο που σχεδιάζουν και σκέφτονται» λέει η Orsola de Castro, Founder και Creative Director του Fashion Revolution, ένας οργανισμός που εκπαιδεύει μάρκες για το πώς να παράγουν ρούχα χωρίς να εκμεταλλεύονται τον πλανήτη ή τους ανθρώπους.

Ποιοι είναι όμως οι πιο βιώσιμοι οίκοι μόδας

Stella McCartney

Όταν σκεφτόμαστε μια βιώσιμη και ηθική πολυτελή μόδα, η Stella McCartney είναι το πρώτο όνομα που έρχεται στο μυαλό. Από την έναρξη του label της το 2001, είναι μία από τις πρωτοπόρες της φιλικής προς το περιβάλλον μόδας και προσφέρει βιώσιμες εναλλακτικές. Τα υλικά που χρησιμοποιούνται περιλαμβάνουν οργανικό βαμβάκι, μαλλί με ηθική προέλευση, ανακυκλωμένα υφάσματα, εκτός από τη γούνα και το δέρμα. Mπορείς να είσαι stylish και βιώσιμος την ίδια στιγμή όπως λέει η ίδια η McCartney .

​Sandra Sandor

Η Sandra Sandor είναι το μυαλό πίσω από τη Nanushka, μια ετικέτα που βρίσκει την καταγωγή της στη Βουδαπέστη της Ουγγαρίας. Ξεκινώντας από vegan δέρμα και ανακυκλωμένα υλικά, δημιουργεί, τσάντες, φορέματα και πουκάμισα τόσο για άνδρες όσο και για γυναίκες. Το μοναδικό και απλό στιλ της αποκαλύπτει την αγάπη της για τη φύση.

Eileen Fisher
Δεν θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε μια βιώσιμη λίστα σχεδιαστών μόδας χωρίς να αναφέρουμε την Eileen Fisher. Eίναι παθιασμένη με τη διακοπή του γραμμικού μοντέλου παραγωγής και εργάζεται σε ένα κυκλικό μοντέλο. Ανακυκλώνει παλιά υφάσματα και ενδύματα που οδηγούν σε πολυτελή και βιώσιμα ρούχα.

Vivienne Westwood
Η Βρετανίδα σχεδιάστρια, Vivienne Westwood είπε: «Αγοράστε λιγότερο, επιλέξτε καλά ». Είπε επίσης ότι υπάρχει ανάγκη αλλαγής συμπεριφοράς δαπανών για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών ζητημάτων της βιομηχανίας.
Ενώ η σχεδιάστρια έφερε ένα νέο κύμα μόδας και σύγχρονου πανκ στο mainstream, είναι επίσης πολύ ευαίσθητη και ενδιαφέρεται για τον αντίκτυπο της βιομηχανίας σε θέματα της κλιματικής αλλαγής. Η Eco-friendly σχεδιάστρια έχει επίσης παρουσιάσει διάφορες συλλογές διαμαρτυρίας με ισχυρά μηνύματα όπως "Επανάσταση του Κλίματος" και άλλα.
Η Vivienne Westwood έχει μακροχρόνια δέσμευση με τη φιλική προς το περιβάλλον μόδα. Το 2011 συνεργάστηκε με την People Tree, μια εταιρεία ένδυσης ethical εμπορίου και ξεκίνησε μια συλλογή 100% οργανική με τελικό στόχο να προσελκύσει την προσοχή των ανθρώπων στην ευαίσθητη κατάσταση των τροπικών δασών σε όλο τον κόσμο.

Δεν υπάρχει πλήρως βιώσιμο brand αυτή τη στιγμή. Υπάρχουν σίγουρα brands που ενσωματώνουν τη βιωσιμότητα στον τρόπο που σχεδιάζουν και σκέφτονται.
Orsola de Castro

Πράσινη επανάσταση

Η μόδα πρέπει να σταματήσει να μολύνει το περιβάλλον – και μάλιστα γρήγορα. Η βιομηχανία είναι υπεύθυνη για περισσότερο από το 8% των συνολικών εκπομπών άνθρακα στον πλανήτη, πάνω από το ποσοστό των αεροπορικών και ναυτιλιακών βιομηχανιών μαζί.

Μια έκθεση της Global Fashion Agenda το Μάιο, διαπίστωσε ότι η μόδα στην πραγματικότητα επιβραδύνει τους ρυθμούς βελτίωσης του περιβαλλοντικού της αποτυπώματος.

Η Eva Kruse, Πρόεδρος και Διευθύνουσα Σύμβουλος της Global Fashion Agenda προτείνει: «Οι κυβερνητικοί κανονισμοί μπορούν να βοηθήσουν στην αύξηση του ρυθμού εξυγίανσης. Αν υπήρχε, λόγου χάρη, ένας φόρος επί των εκπομπών του άνθρακα ή επί των αποβλήτων στο νερό, θα μπορούσε να φέρει καθοριστικές αλλαγές προς το καλύτερο».

Η σχεδιάστρια Katharine Hamnett είναι μεταξύ εκείνων που ζητούν μια νέα «πράσινη» συμφωνία για τη βιομηχανία της μόδας, αντλώντας έμπνευση από το σύνολο των πολιτικών που διατύπωσε στις ΗΠΑ η Αμερικανή πολιτικός, ακτιβίστρια και μέλος του κογκρέσου, Alexandria Ocasio-Cortez. «Αυτό που προτείνω είναι μια πράσινη επανάσταση», λέει η Hamnett. «Η βιομηχανία των ειδών ένδυσης μπορεί να γίνει μια πραγματική πολιτική δύναμη για το κοινό καλό». Και εκείνη πιστεύει ότι μια εφαρμοσμένη νομοθεσία θα συμβάλλει θετικά στην αλλαγή σε ολόκληρη τη βιομηχανία.

Βασικοί παράγοντες της βιομηχανίας, όπως οι όμιλοι Kering (ιδιοκτήτης των Gucci, Balenciaga, Alexander McQueen κ.α.) και LVMH (Louis Vuitton, Dior, Givenchy κ.α.), έχουν τους δικούς τους στόχους βιωσιμότητας, που περιλαμβάνουν μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και τη βελτίωση των προτύπων σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού. «Έχουμε ευθύνη», σχολιάζει η Sylvie Bénard, Διευθύντρια Περιβάλλοντος της LVMH, σχετικά με το πρόγραμμα Life, που περιλαμβάνει πρωτοβουλίες του ομίλου για το περιβάλλον. «Αυτό που κάνουμε δεν είναι μόνο καλό για την LVMH, αλλά για ολόκληρη τη βιομηχανία».

«Είναι σημαντικό να θέσουμε φιλόδοξους, μετρήσιμους στόχους», προσθέτει η Marie-Claire Daveu, επικεφαλής στον τομέα βιωσιμότητας της Kering. «Μια νέα πράσινη συμφωνία για τη βιομηχανία της μόδας είναι αυτή που θέλει κάθε εταιρεία να θέτει την αειφόρα ανάπτυξη στο επίκεντρο της στρατηγικής της».

Αυτές είναι οι βασικές δεσμεύσεις που πρέπει να αναλάβουν όλα τα brands για να δημιουργήσουν ένα πιο βιώσιμο μέλλον.

Η μείωση του άνθρακα

Τα brands πρέπει να μειώσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, προκειμένου να συμβάλουν ενεργά στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Το καταστατικό του ΟΗΕ το 2018 για την κλιματική δράση της βιομηχανίας (υπογράφηκε από 43 brands, μεταξύ των οποίων Stella McCartney, Adidas και H&M), έχει θέσει ως στόχο για τις εταιρείες να μειώσουν τις εκπομπές τους κατά 30% μέχρι το 2030, φθάνοντας σε καθαρά μηδενικές εκπομπές μέχρι το 2050.

Η Kering, που επίσης υπέγραψε το καταστατικό, προχώρησε ένα βήμα παραπέρα, με στόχο τη μείωση των εκπομπών κατά 50% μέχρι το 2025. «Αντιμετωπίζουμε όλες τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα σε όλα τα στάδια, από την εκτροφή βοοειδών έως τις μπουτίκ», λέει η Daveu. Τα 2/3 του ενεργειακού εφοδιασμού της Kering είναι πλέον «πράσινα», ενώ η εταιρεία έχει επίσης δημιουργήσει ένα πρόγραμμα αντιστάθμισης των εκπομπών.

Παράλληλα, το κίνημα του Fashion Revolution ζητά περισσότερη διαφάνεια όσον αφορά τις εκπομπές άνθρακα. Με μια έκθεση το 2019 διαπίστωσε ότι: μόλις το 55% από τους 200 οίκους που ερεύνησε δημοσιεύουν στην επίσημη ιστοσελίδα τους το ετήσιο αποτύπωμα τους σε άνθρακα, ενώ το 19,5% αποκαλύπτει τις εκπομπές αποβλήτων στο νερό. Επί του παρόντος, δεν υπάρχουν κυρώσεις για τα brands που δεν πληρούν τους στόχους των Ηνωμένων Εθνών, γεγονός που οδηγεί σε εκκλήσεις για την εφαρμογή ενός «φόρου άνθρακα» – ο οποίος θα ισχύει για όλες τις εταιρείες.

Βελτίωση της αλυσίδας εφοδιασμού

Οι εταιρείες πρέπει να εξετάσουν τις αλυσίδες εφοδιασμού τους για να επιτύχουν ένα πιο πράσινο μέλλον και να αυξήσουν τη διαφάνεια και την ανιχνευσιμότητα αναφορικά με τα υλικά που χρησιμοποιούν και τον τρόπο παραγωγής.

Ένα βασικό πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει ένας αρμόδιος οργανισμός που να ρυθμίζει παγκόσμιους κατασκευαστικούς κανόνες. «Ο μόνος τρόπος για να λυθεί το ζήτημα είναι κάποιος οργανισμός, όπως τα Ηνωμένα Έθνη, να θέσει πρότυπα και ποινές», λέει ο ιδρυτής του The Bear Scouts, Dio Kurazawa.

Όσον αφορά τις πρώτες ύλες, η LVMH έχει δεσμευτεί να διασφαλίσει την εφαρμογή των “υψηλότερων προτύπων” στο 70% της αλυσίδας εφοδιασμού της έως το 2020 και το 100% έως το 2025. «Έχουμε την ικανότητα να αυξήσουμε την ποιότητα της αλυσίδας εφοδιασμού περισσότερο από ορισμένες εταιρείες ταχείας μόδας », λέει η Benard. «Για όλες τις πρώτες ύλες, βρίσκουμε το καλύτερο πρότυπο πιστοποίησης ή συνεργαζόμαστε με επιστήμονες για να δημιουργήσουμε τα δικά μας πρότυπα, όπως για παράδειγμα για το δέρμα».

Η ανιχνευσιμότητα είναι επίσης ένας σημαντικός παράγοντας για τον προσδιορισμό της βιωσιμότητας των αλυσίδων εφοδιασμού. Η LVMH ανακοίνωσε την πλατφόρμα AURA τον Μάιο, η οποία θα επιτρέψει στους καταναλωτές να παρακολουθήσουν το ιστορικό ενός προϊόντος χρησιμοποιώντας τεχνολογία blockchain. Η Kering, εν τω μεταξύ, θέλει να είναι διαφανές το 100% της αλυσίδας εφοδιασμού της μέχρι το 2025.

Ο Kurazawa τονίζει ότι όλα τα brands πρέπει να έχουν στενή σχέση με τους προμηθευτές και τους κατασκευαστές τους. «Τα brands πρέπει να σκεφτούν τι θα μπορούσε να διορθωθεί, τι θα μπορούσε να είναι καλύτερο», λέει. «Πρέπει επίσης να υπάρξει μεγαλύτερη συνεργασία μεταξύ των εμπορικών σημάτων και των κατασκευαστών. Η περισσότερη δουλειά επί του παρόντος γίνεται μέσω τρίτων».

Νέα υλικά

Η εύρεση εναλλακτικών υλικών είναι απαραίτητη. Έχει, επίσης, επιχειρηματική λογική, όπως αποδεικνύει το παράδειγμα της Piñatex. Η εταιρία αυτή καταφέρνει και αντικαθιστά το δέρμα με ίνες φύλλων ανανά! «Υπάρχουν 13 εκατομμύρια τόνοι αποβλήτων ανανά στον κόσμο. Θεωρητικά, θα μπορούσαμε να φτιάχνουμε ρούχα μόνο με αυτά τα απόβλητα», λέει η Dr Carmen Hijosa, ιδρύτρια του brand με έδρα τις Φιλιππίνες, η οποία πρόσφατα συνεργάζεται ήδη με κολοσσούς, όπως η Hugo Boss και η H&M.

Οι επενδύσεις σε υλικά του μέλλοντος αυξάνονται, αλλά όχι αρκετά γρήγορα. Η Chanel ανακοίνωσε πρόσφατα ότι θα συνεργαστεί με την Evolved By Nature, μια οικολογική start-up εταιρεία που έχει δημιουργήσει καθαρό φυσικό μετάξι σε υγρή μορφή. «Αυτή η συνεργασία θα επιτρέψει στην Chanel να εξερευνήσει καινοτόμα υλικά, διαφορετικών υφασμάτων, σύμφωνα με τη φιλοδοξία του brand να δημιουργεί συνεχώς υλικά εξαιρετικής και μοναδικής ποιότητας», ανέφερε η γαλλικός οίκος.

Κυκλική μόδα

Μια κυκλική οικονομία μόδας – ένα σύστημα στο οποίο όλα τα προϊόντα μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν ή να αποσυντεθούν πλήρως – είναι το μοντέλο που προσδοκεί να τα αλλάξει όλα.

Η Global Fashion Agenda, επικεντρωμένη στην κυκλικότητα το 2017, λάνσαρε μια δέσμευση για το 2020, ζητώντας από τις εταιρείες να στραφούν σ’ ένα πιο κυκλικό μοντέλο. «Εάν η βιομηχανία της μόδας βασιζόταν στην κυκλική σκέψη, θα έλυνε πολλά από τα περιβαλλοντικά θέματα που έχουμε», σχολιάζει η Kruse. Με βάση αυτό το μοντέλο, πρόσφατα η Stella McCartney συνεργάστηκε με την Adidas για το Infinite Hoodie, ένα ρούχο φτιαγμένο με την τεχνολογία NuCycl, η οποία υγροποιεί παλιό βαμβάκι σε νέα ρούχα, για ένα υλικό που μπορεί να ξαναχρησιμοποιηθεί ξανά και ξανά.

Επιπλέον υπάρχουν νέα ανερχόμενα brands που πάνε την ανακύκλωση σε άλλο επίπεδο. Για παράδειγμα το βρετανικό-σουηδικό γυναικείο brand Bite Studios εγκαινιάζει τον Σεπτέμβριο μια τακτική, σύμφωνα με την οποία θα αγοράζει ρούχα στο 20% της αρχικής τους τιμής και στη συνέχεια θα τα μεταπωλεί ή θα τα ανακυκλώνει.

Η επόμενη γενιά σχεδιαστών

Το «πράσινο» μέλλον της μόδας εξαρτάται, από τα ανερχόμενα ταλέντα και σχεδιαστές. «Οι σπουδαστές μας είναι η μοναδική γενιά από την οποία μπορούμε να κατανοήσουμε πραγματικά την αλλαγή του κλίματος», λέει ο καθηγητής Dilys Williams, διευθυντής του London College of Fashion’s Centre for Sustainable Fashion. «Η επόμενη γενιά θέλει να ξανασκεφτεί ριζικά το σύστημα της μόδας μέσω της αειφορίας. Αυτό το είδος σκέψης, μπορεί να κάνει τη διαφορά που χρειαζόμαστε»..

Νέοι σχεδιαστές, όπως η Priya Ahluwalia (νικήτρια του H&M Design Award 2019), που δουλεύει μόνο με vintage και νεκρό απόθεμα, αλλά και η Bethany Williams, η οποία χρησιμοποιεί απόβλητα για τη δημιουργία νέων υφασμάτων, έχουν ήδη κερδίσει αναγνώριση και φήμη, υιοθετώντας μια πιο βιώσιμη προσέγγιση στη μόδα. «Ο σχεδιασμός είναι ένα πρόβλημα προς επίλυση», λέει η Ahluwalia. «Αν είσαι νέος σχεδιαστής, οφείλεις να σκεφτείς πώς με την παραγωγή σου μπορείς να μειώσεις τις επιπτώσεις στον πλανήτη και πώς θα τον βοηθήσεις να συντηρηθεί».

Είναι σημαντικό για όλα τα brands να αποτελούνται από ανθρώπους που γνωρίζουν και ενδιαφέρονται για τη βιωσιμότητα. «Χρειαζόμαστε σχεδιαστές εκπαιδευμένους στον οικολογικό σχεδιασμό, προμηθευτές που γνωρίζουν τους περιβαλλοντικούς ελέγχους και διευθυντές παραγωγής που έχουν γνώση για τις χημικές ουσίες που δεν θέλουμε», σχολιάζει η Benard. «Για μένα, το βασικό ζήτημα είναι η εκπαίδευση».

Sustainable Κοσμήματα

Κι αν αναρωτιέστε αν τα κοσμήματα μπορούν να είναι βιώσιμα η απάντηση είναι ναι! Η «Pandora», μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες κοσμημάτων, μόλις ανακοίνωσε τις υψηλές τις προσδοκίες: Μέχρι το 2025, σκοπεύει να χρησιμοποιεί 100% ανακυκλωμένο ασήμι και χρυσό για την παραγωγή των προϊόντων της. Αυτή τη στιγμή, έχει καταφέρει να αξιοποιήσει ανακυκλώσιμες πηγές, έως και 71%.

Το περιοδικό «Fast Company», αναφέρει ότι τον προηγούμενο χρόνο η εταιρεία πούλησε 96 εκατομμύρια κοσμήματα, τα οποία αντιστοιχούν περίπου σε 340 τόνους μετάλλων.

Σύμφωνα με την Pandora, τα υλικά που χρησιμοποιούνται είναι το παλλάδιο, ο χαλκός και τεχνητές πέτρες, όπως νανοκρύσταλλοι και ζιργκόν, όμως ασήμι αποτελεί παραπάνω από το 50% των κοσμημάτων.

Η εταιρία υποστηρίζει ότι η μετάβασή της σε ανακυκλωμένα πολύτιμα μέταλλα θα μειώσει τις εκπομπές άνθρακα κατά 2/3 για το ασήμι και περισσότερο από 99% για τον χρυσό. Ένα από τα βασικά οφέλη για το περιβάλλον είναι η σημαντική μείωση της χρήσης νερού ως αποτέλεσμα της λιγότερης εξόρυξης, εξήγησε.

Οι ετήσιες εκπομπές από την παγκόσμια αγορά χρυσού ισοδυναμούν με περίπου 126 εκατομμύρια τόνους CO2, με περισσότερο από το 1/3 εξ αυτών να προέρχονται απευθείας από την εξόρυξη και την τήξη, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Συμβούλιο Χρυσού.

Μία από τις σημαντικότερες εκπομπές του κλάδου είναι το κυανίδιο, το οποίο μπορεί να προκαλέσει μόλυνση των υπόγειων υδάτων, μεταξύ άλλων απειλών για το περιβάλλον. Οι ανησυχίες για τους κινδύνους που συνδέονται με τη διαχείριση των ορυχείων και των αποβλήτων τους, έχουν επίσης αυξηθεί μετά από την τραγική καταστροφή σε μία επιχείρηση σιδηρομεταλλεύματος της Vale SA στη Βραζιλία, όπου κατέρρευσε ένα φράγμα.

Η εταιρεία σχεδιάζει να συνεργαστεί με προμηθευτές για να διασφαλίσει ότι θα έχει πρόσβαση σε «υπεύθυνα ανακυκλωμένο ασήμι, πιστοποιημένο σύμφωνα με κορυφαία πρότυπα της αλυσίδας εφοδιασμού, όπως το Responsible Jewellery Council».

Η sustainable fashion είναι και ελληνική υπόθεση

H βιωσιμότητα στην ελληνική μόδα εκφραζεται από ελληνικά brands όπως το VATHOS Apparel και Eating The Goober.

Το VATHOS Apparel είναι το πρώτο βιώσιμο brand στην Ελλάδα που εδώ και μερικά χρόνια κάνει το sustainability πραγματικότητα μέσα από τις συλλογές του. Η Σοφία Καραγιάννη και η Βασιλική Συμεωνίδη στην ερώτηση μου "πόσο βιώσιμη είναι αυτή τη στιγμή η ελληνική μόδα;" απαντούν ότι «στην Ελλάδα είμαστε σίγουρα πιο πίσω, συγκριτικά με τις υπόλοιπες δυτικές χώρες στην Ευρώπη, όπου υπάρχει μεγάλη κινητοποίηση ακόμη και από μεγάλες εταιρίες όσον αφορά την υιοθέτηση πρακτικών φιλικών προς το περιβάλλον. Παράλληλα όμως, θα λέγαμε ότι οι Έλληνες διαθέτουν τα εφόδια, λόγω του ότι η κοινωνία μας είναι πολύ λιγότερο ατομικιστική σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές κοινωνίες, όπου υπάρχει περισσότερο ανεπτυγμένη η οικολογική συνείδηση στον καταναλωτή. Αυτό που λείπει είναι οι φορείς και οι πρωτοβουλίες οι οποίες θα στηρίξουν αυτή την προσπάθεια. Χρειάζονται δεσμεύσεις και τολμηροί στόχοι τόσο από την βιομηχανία της μόδας όσο και από τους διάφορους κρατικούς φορείς.

Η αλήθεια είναι ότι έχουνε γίνει μεγάλα βήματα, που οφείλονται κατά βάση στην παγκόσμια προσπάθεια αλλαγής της βιομηχανίας της μόδας τα τελευταία χρόνια. Ο καταναλωτής είναι πιο ενημερωμένος. Ο όρος «βιώσιμη μόδα» είναι αυτό που ακούμε, συζητάμε και γράφουμε όλο και πιο πολύ. Όλο και περισσότεροι καταναλωτές αλλά και σχεδιαστές ρούχων ενδιαφέρονται γι' αυτόν. Οι νέες γενιές έχουν αρχίσει να ευαισθητοποιούνται για το περιβάλλον».

«Βιωσιμότητα είναι το να υπάρχει ένα σύστημα το οποίο μπορεί να υποστηριχθεί επ' αόριστόν και να συμβάλει θετικά στον περιορισμό της καταστροφικής ανθρώπινης παρέμβασης στη φύση και στην κοινωνική ευθύνη. Σημαίνει να κινούμαστε ηθικά απέναντι τόσο στο περιβάλλον, όσο και στην οικονομία. Πρόκειται για ένα τρόπο ζωής και όχι για μία περαστική τάση. Δεν αφορά μόνο την μόδα, αλλά κάθε πτυχή της ζωής μας.

Αυτό μπορεί να γίνει σταδιακά, κάνοντας ο καθένας από εμάς μικρότερες αλλά και μεγαλύτερες αλλαγές, αλλάζοντας τις καταναλωτικές συνήθειες στη ζωή μας - στο σπίτι, στα ρούχα μας, στο καλλυντικά μας στο φαγητό μας, στο αυτοκίνητό μας στο ταξίδι μας», συνεχίζουν.

«Βλέπουμε την αειφόρα μόδα σαν μια μακροχρόνια δέσμευση και ίσως ως το μέλλον της βιομηχανίας της μόδας. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο θέλουμε και εμείς με την σειρά μας να βοηθήσουμε όσο περισσότερο γίνεται, θέτοντας κάποιους στόχους για το μέλλον. Μέσα στα άμεσα σχέδια μας λοιπόν είναι να καταφέρουμε μέσα από τα κέρδη μας να τελειοποιήσουμε τις πρακτικές μας προς την κατεύθυνση του fair trade. Παράλληλα, συνεχίζουμε συνεχώς την έρευνα μας για βιώσιμα υλικά, αναζητώντας εναλλακτικά, βιολογικά και ανακυκλώσιμα υλικά για την παραγωγή των ρούχων μας. Και τέλος, βασική μας προτεραιότητα είναι να καλλιεργήσουμε και να πείσουμε τον ‘Έλληνα καταναλωτή για την αναγκαιότητα υιοθέτησης οικολογικής συνείδησης και ευαισθησίας προς τα εργασιακά δικαιώματα».

Το επίσης ελληνικό brand Eating the Goober, των Βίκυ Μουδήλου και Σταμάτη Γκίνη, θέτει τον δικό του στόχο: «Ως brand, θέλουμε να εξελισσόμαστε διαρκώς. Άλλωστε αυτό ακριβώς υπονοεί και το όνομα στου Brand μας. Super Goober ήταν το μαγικό φιστίκι που μεταμόρφωνε τον Goofy σε Super Goofy. Έτσι μεταφορικά “Eating the Goober” είναι η ατελείωτη προσπάθεια να βγάλουμε από μέσα μας το “super hero” alter ego μας!

Δεν μας αρέσει να δείχνουμε με το δάχτυλο και να κρίνουμε τα κακώς κείμενα. Απεναντίας, στόχος μας είναι να προσφέρουμε ενημέρωση και επιλογές βιώσιμης μόδας και ίσως έτσι να εμπνεύσουμε και την νέα γενιά να κάνει βήματα μπροστά που θα μπορούσαν να αλλάξουν τον κόσμο. Γνωρίζουμε πολύ καλά πως υπάρχουν πολλά περιθώρια για βελτίωση στο θέμα Sustainability, όμως είναι σημαντικό κάθε βήμα που κάνουμε να γίνεται προς αυτή την σωστή κατεύθυνση. Ο πλανήτης μας χρειάζεται να αλλάξουμε πορεία και θέλουμε να πιστεύουμε πως και εμείς μπορούμε να βάλουμε το λιθαράκι μας στην παγκόσμια αυτή αλλαγή».

Πολλοί είναι εκείνοι που σκέφτονται την βιώσιμη μόδα ως πολυτέλεια. «Σε καμία περίπτωση», απαντούν οι "Eating the Goobers". «Μπορεί καμιά φορά έτσι να δείχνει, γιατί είναι λογικό και επόμενο τα ρούχα που έχουν παραχθεί από ανθρώπους που πληρώνονται δίκαια για την εργασία τους , από βιώσιμα υλικά με ποιοτικές ραφές να κοστίζουν πιο ακριβά από τα “fast fashion” προϊόντα, όμως αν το σκεφτούμε πιο πολύ θα δούμε ότι δεν είναι ακριβώς έτσι. Όλοι μας έχουμε ένα συγκεκριμένο budget τον χρόνο για αγορά ειδών ένδυσης . Έρευνες έχουν δείξει πως αγοράζουμε φθηνά και πολλά, κάποια από αυτά τα πετάμε χωρίς καν να τα έχουμε φορέσει. Αν η νοοτροπία μας αλλάξει θα αγοράζουμε λιγότερα αλλά καλύτερης ποιότητας, θα κάνουμε πιο σκεπτόμενες επιλογές και θα ευχαριστιόμαστε το ρούχο μας για πολύ περισσότερο καιρό.

Τι θα γίνει τώρα αν κάποιος θέλει ποικιλία; Τα πολυμορφικά ρούχα και αξεσουάρ θα μπορούσαν να είναι μια λύση καθώς και νέες καινοτόμες ιδέες που θα μπορούσαν να έχουν την δυναμική να μας αλλάξουν καταναλωτικές συνήθειες. Θεωρώ ότι τα “Ethical, Magic Sliders” του “Eating the Goober” είναι ένα τέτοιο προϊόν γιατί αγοράζοντας ένα μόνο ζευγάρι σανδάλια μπορείς μετά να έχεις δεκάδες επιλογές και έτσι η ποικιλία να μην είναι εις βάρος της βιωσιμότητας. Στα άμεσα σχέδια μας είναι να επεκτείνουμε αυτή την ιδέα και σε ρούχα και σε τσάντες».

Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς σαν καταναλωτές

Αναρωτηθείτε για τις αγοραστικές σας συνήθειες

Ρωτήστε τον εαυτό σας εάν χρειάζεστε πραγματικά ένα ρούχο στην ντουλάπα σας πριν το αγοράσετε. Όταν δοκιμάζετε ένα κομμάτι στο δοκιμαστήριο σκεφτείτε τον ακριβή λόγο για τον οποίο αγοράζετε, από ποια υφάσματα είναι κατασκευασμένο και πόσο συχνά θα το φοράτε. Εάν δεν μπορείτε να απαντήσετε με βεβαιότητα και τα τρία ερωτήματα πιθανότατα δεν αξίζει να ξοδέψετε τα χρήματά σας.

Προσπαθήστε να αποκτήσετε αντικείμενα στην ντουλάπα σας που γνωρίζετε ότι θα φοράτε ξανά και ξανά. Ρούχα και αξεσουάρ που σας κάνουν να αισθάνεστε άνετα και αυτοπεποίθηση. Ποντάρετε στα basics όπως τζιν, Τ-shirts, ένα κλασικό πουκάμισο και πουλόβερ, καθώς και μερικά statement κομμάτια.

Eπιλέξτε vintage ή second-hand

Εάν είστε απελπισμένοι για ψώνια, ικανοποιήστε τη λαχτάρα σας σε vintage ή second-hand καταστήματα. Με την αγορά ενός μεταχειρισμένου αντικειμένου, μπορείτε να είστε σίγουροι ότι δεν έχουν δημιουργηθεί νέες ίνες για τη δημιουργία του και ότι δεν θα καταλήξει σε κάποια χωματερή. Θα εξοικονομήσετε επίσης χρήματα.

Μην υποτιμάτε τι μοναδικά και υπέροχα πράγματα θα βρείτε σε ένα charity shop.

Επενδύστε σε sustainable brands

O πιο αποτελεσματικός τρόπος να δημιουργήσετε μία βιώσιμη γκαρνταρόμπα είναι να επενδύσετε σε brands που έχουν θετικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο. Το 2019 υπήρξε μία μεγάλη αύξηση στις εταιρείες που παράγουν sustainable κομμάτια.

Aναζητήστε τις βιώσιμες ίνες στα καρτελάκια

Αποφύγετε μη βιοαδιασπώμενα υλικά όπως νάιλον, πολυεστέρα και υλικά που έχουν υποστεί επεξεργασία με τοξικές χημικές ουσίες όπως η βισκόζη. Αντ 'αυτού, επενδύστε σε υφάσματα όπως λινό και οργανικό βαμβάκι που χρησιμοποιούν λιγότερο νερό στην παραγωγή. Επιπλέον αναζητήστε τη λέξη Tencel, μια βιώσιμη υφαντική ίνα από ξύλο φιλική προς το περιβάλλον.

Ξεκαθαρίστε τακτικά την ντουλάπα σας

Όταν πρόκειται για τη δημιουργία μιας βιώσιμης συλλογής ρούχων στην ντουλάπα σας, βγάλτε κάθε κομμάτι από τα ντουλάπια και δοκιμάστε το στιλ Marie Kondo. Αναρωτηθείτε αν σας φέρνει χαρά. Εάν δεν το φοράτε, ή απλά δεν έχετε φορέσει τον τελευταίο ένα χρόνο, αφήστε το στην άκρη για ανακύκλωση, για online πώληση ή δωρεά σε κάποιον που το έχει περισσότερο ανάγκη.