Στο απόγειο της καριέρας της, μετά την κυκλοφορία του Back to black, ρωτήθηκε πώς θα ήθελε να τη θυμούνται. “Ως κάποια που ποτέ δεν ήταν ευχαριστημένη με μόνο ένα είδος, ένα επίπεδο μουσικής” απάντησε. “Θα ήθελα να με θυμούνται ως μια πρωτοπόρο της τέχνης μου. Ευτυχώς, έχω όλο τον χρόνο μπροστά μου για να το πετύχω”. Η τραγική ειρωνεία είναι ότι η Έιμι Γουάινχαουζ δεν χρειάστηκε πολύ χρόνο για να τα καταφέρει. Ούτε τον είχε.
Έφυγε στα 27 της, αλλά όλοι εξακολουθούμε να τη θυμόμαστε ως μια χαρισματική πρωτοπόρο της μουσικής, που μετέτρεψε τους προσωπικούς της δαίμονες σε τέχνη και παρά τα πάθη και τις αντιφάσεις της, άφησε ανεξίτηλο στίγμα στη σύγχρονη ποπ.
Το κορίτσι που αγαπούσε τη Μέριλιν
Γεννήθηκε σαν σήμερα, στις 14 Σεπτεμβρίου του 1983 και μεγάλωσε στο Βόρειο Λονδίνο, όπου πέρασε τα εφηβικά της χρόνια, κλεισμένη σε ένα δωμάτιο με μια κιθάρα, με την οποία πειραματιζόταν πάνω σε διάσημα τραγούδια. Η γεννημένη στο Μπρούκλιν μητέρα της αγαπούσε τη φολκ, όμως η μικρή Έιμι μαγεύτηκε από τα τζαζ γούστα του μπαμπά και την αγάπη της γιαγιάς στη μουσική και την Μπίλι Χόλιντεϊ.
Η φωνή της έχει χαρακτηριστεί διαχρονική, αισθησιακή “...ικανή να λιώσει μπετόν αρμέ σε χαμηλή φωτιά”. Πώς διαμορφώθηκε αυτή η φωνή; Η ίδια είχε απαντήσει: “Από τη Σάρα Βον, τη Ντίνα Ουάσιγκτον και όλες τις σπουδαίες τραγουδίστριες, που άκουγα από μικρή. Αλλά κι από την υπέροχη φωνή του μπαμπά και της γιαγιάς, που για να κοιμηθώ, μου τραγουδούσαν Σινάτρα”.
Στα 16 της ήταν μέλος σε νεανική τζαζ ορχήστρα, ενώ παράλληλα ανέπτυσσε μια ευρύτερη μουσική παιδεία, μέσα από τις ραπ και χιπ χοπ μουσικές επιρροές του αδερφού της, ακούγοντας Mos Def, Talib Kweli, The Roots. Τα είδωλα της, όμως, προέρχονταν από παλιότερες δεκαετίες.
Το σπίτι της ήταν γεμάτο από παλιές ταινίες με Φρανκ Σινάτρα και Ντιν Μάρτιν. Η μεγαλύτερη αδυναμία της, όμως, ήταν η Μέριλιν Μονρόε. “Την αγαπώ με πάθος!” δήλωνε σε μια από τις πρώτες συνεντεύξεις της. Κάθε Χριστούγεννα η μητέρα μου, μου έκανε δώρο βιβλία για τη ζωή της. Πολύ θα ήθελα να ζούσα στην εποχή της, να είχα γεννηθεί στα ‘40s”.
Κατάθλιψη, βουλιμία και διέξοδος στη μουσική
Η απιστία του πατέρα της και ο χωρισμός των γονιών της ήταν ένα από τα γεγονότα που καθόρισαν τα παιδικά κι εφηβικά της χρόνια. Αύξησαν την ανασφάλεια, την ανάγκη της να “φεύγει”, να αναζητεί καταφύγιο σε άλλες εποχές κι έφεραν πιο κοντά το μαύρο σύννεφο που την ακολουθούσε από τα 13 της, όταν διαγνώστηκε με κατάθλιψη. “Δεν ήξερα καν τι ήταν. Ήξερα μόνο ότι με έπιανε κάποιες φορές κάτι περίεργο, ότι ήμουν διαφορετική. Αλλά δεν είμαι τρελή ή κάτι τέτοιο. Υπάρχουν πολλοί που υποφέρουν από κατάθλιψη και δεν έχουν διέξοδο. Εγώ έχω, γράφω μουσική…”.
Ακολούθησαν κρίσεις βουλιμίας, που την συνόδευσαν στην εξέλιξη της ζωής της, και απειθαρχίας. Αποβολές στο γυμνάσιο, κακές παρέες, αλκοόλ. “Δεν ήμουν ποτέ ηλίθια, αλλά έκανα ηλίθια πράγματα” είχε αργότερα παραδεχτεί. “Δεν είχα ποτέ καλές σχέσεις με την εξουσία, δεν ήθελα να μου λένε τι να κάνω, γιατί πήγαινα κι έκανα το αντίθετο…”.
Το ταλέντο της, η ξεχωριστή φωνή, η ερμηνεία και η αισθητική της, με τα ρετρό χτενίσματα, δεν περνούν απαρατήρητα. Στα 19 της υπογράφει συμβόλαιο με δισκογραφική, στα 20 (2003) κυκλοφορεί το πρώτο της άλμπουμ με τίτλο Frank -ένα προσωπικό tribute στον Σινάτρα. Η επιτυχία είναι άμεση, αν και η ίδια δεν ικανοποιείται από τις παρεμβάσεις της εταιρίας στη μουσική της.
Η αδημοσίευτη συνέντευξη και η μεγάλη επιτυχία
Το 2004, λίγους μήνες μετά την κυκλοφορία του Frank, δίνει μια συνέντευξη που τότε δεν δημοσιεύεται καν, καθώς η -καθόλου οξυδερκής- editor έκρινε ότι η 20χρονη τραγουδίστρια δεν θα είχε μέλλον στο χώρο. Σε αυτήν, περιγράφει πώς φαντάζεται το μέλλον της. “Σε 10 χρόνια από τώρα, θα έχω σίγουρα κυκλοφορήσει ένα δεύτερο άλμπουμ και ίσως κάνω ένα μωρό. Νομίζω ότι θα γινόμουν καλή μαμά. Θα ήθελα πολλά παιδιά, τουλάχιστον πέντε. Φαντάζομαι τον εαυτό μου σε ένα σπίτι, με στούντιο στο υπόγειο, όπου θα ηχογραφώ τη μουσική μου, ενώ τα παιδιά θα ανεβοκατεβαίνουν, γιατί θα θέλουν να τραγουδήσουν μαζί μου και θα είναι τόσο γλυκό…”.
Το δεύτερο άλμπουμ ήρθε τρία χρόνια μετά -τα υπόλοιπα έμειναν άπιαστο όνειρο μιας 20χρονης, που δεν πρόλαβε να φτάσει στα 30. Το 2006 κυκλοφορεί το Βack to black, που κατακτά πέντε βραβεία Grammy -είχε προταθεί για έξι. Καμία συνέντευξη, ατάκα, προσωπική στιγμή θριάμβου ή κατάρρευσης δεν θα έμενε πια αδημοσίευτη. “Η Έιμι άλλαξε την ποπ για πάντα” όπως έχει πει η Lady Gaga. “Προσωπικά, με έκανε να αποκτήσω ξανά ελπίδα και πάθος για τη μουσική”.
Εξομολόγηση με μουσική και στίχους
Το Back to black δεν είναι μόνο μια τεράστια εμπορική επιτυχία, που πούλησε πάνω από 20 εκατομμύρια αντίτυπα κι έγινε ένα από τα πρώτα σε κυκλοφορία άλμπουμ του 21ου αιώνα. Είναι ένα άλμπουμ που επανακαθόρισε τη μοντέρνα σόουλ μουσική, άνοιξε νέους δρόμους σε πολλές γενιές καλλιτεχνών κι έφερε ξανά την αυθεντικότητα και την ειλικρίνεια στο προσκήνιο.
Η μουσική της Έιμι Γουάινχαουζ είναι βαθιά προσωπική, σαν εξομολόγηση, που μιλά για αγάπη, εξάρτηση, ματαίωση κι ελπίδα. Που δεν κρύβει το συναίσθημα, τις ήττες και τις ανασφάλειες, αλλά τα μετατρέπει σε μελωδίες και στίχους.
Όσο όμως το άστρο της ανεβαίνει, το ίδιο συμβαίνει και με τους αγώνες της. Οι μάχες της με τους εθισμούς στο αλκοόλ και τα ναρκωτικά γίνονται όλο και πιο δημόσιοι, επισκιάζοντας ακόμα και το αξεπέραστο ταλέντο της. Παρά την τεράστια επιτυχία της, η ζωή της δείχνει να στροβιλίζεται, σημαδεμένη από ασταθή συμπεριφορά, ακυρωμένες παραστάσεις, πρωτοσέλιδα στα ταμπλόιντ και συστηματικό -κι ανελέητο- κυνηγητό από τους παπαράτσι.
Ο έρωτας, η εξάρτηση και οι εθισμοί
Καθοριστική στέκεται η σχέση της με τον Μπλέικ Φίλντερ Σίβιλ, ο οποίος θα την ξεναγήσει στον κόσμο των σκληρών ναρκωτικών. Γνωρίζονται όταν ήταν 21 ετών και γίνονται αμέσως αχώριστοι, παρά το ότι εκείνος βρισκόταν ήδη σε σχέση. Χωρίζουν προσωρινά το 2005, όταν της ανακοινώνει ότι γυρίζει στην κοπέλα του. Κάνει τον πόνο της τραγούδι, γράφοντας τους στίχους του “Back to Black”.
Παράλληλα, παραμελεί την υγεία της, ενδίδει στους εθισμούς και τρώει ελάχιστα. Την πιέζουν να μπει σε κλινική αποτοξίνωσης, αρνείται και γράφει το “Rehab”.
Μετά την επιτυχία του άλμπουμ, ο Μπλέικ επανεμφανίζεται στη ζωή της. Έξι μήνες αργότερα, παντρεύονται στο Μαϊάμι κι ένα κοινό ταξίδι εξάρτησης και εθισμών ξεκινά. Το 2007 υπερβολική δόση την οδηγεί στην εντατική, ενώ παπαράτσι συνωστίζονται έξω από τα παράθυρα του σπιτιού της για ένα πλάνο -και πρακτορεία στοιχημάτων ποντάρουν στο πότε θα πεθάνει.
Το 2008 μπαίνει σε κλινική αποτοξίνωσης κι αρχίζει μια μεγάλη προσπάθεια να ξεκόψει από τα ναρκωτικά. Χωρίζει με τον σύζυγο της κι επιχειρεί μια νέα αρχή, οι παλιοί δαίμονες όμως δεν της το επιτρέπουν.
Η περιοδεία, που καταλήγει σε καταστροφή
Το 2010 επανέρχεται στη μουσική σκηνή, και ξεκινά για μια παγκόσμια περιοδεία, όμως η κατάσταση της υγείας της παραμένει ασταθής, ενώ το αλκοόλ έχει ξαναμπεί στη ζωή της. Η περιοδεία καταλήγει σε όλεθρο.
Το χαρισματικό κορίτσι από το Λονδίνο έχει πια μεταμορφωθεί σε φάντασμα, που μετά βίας στέκεται πάνω στα τακούνια του. Τον Ιανουάριο του 2011, κάνει πέντε συναυλίες στη Βραζιλία, αλλά τον επόμενο μήνα η εμφάνισή της στο Ντουμπάι διακόπτεται εν μέσω σφυριγμάτων του κοινού. Η προγραμματισμένη ευρωπαϊκή τουρνέ σε 12 πόλεις δεν ολοκληρώνεται ποτέ.
Τον Ιούνιο του 2011, ένα μήνα πριν από τον θάνατό της, η Amy Winehouse δίνει στο Βελιγράδι την τελευταία της συναυλία. Μπερδεύει τους στίχους, πέφτει στη σκηνή, αντεπιτίθεται στις βρισιές του κοινού, που τη γιουχάρει. Οι επόμενες στάσεις στην Ευρώπη -μεταξύ των οποίων και στην Αθήνα- ακυρώνονται.
Η τελευταία εμφάνιση και η σπουδαία παρακαταθήκη
Στις 20 Ιουλίου της ίδιας χρονιάς, κάνει μια εμφάνιση έκπληξη στη γειτονιά της στο Κάμντεν, τραγουδώντας μαζί με την 16χρονη βαφτισιμιά της το “Mama Said”, που το 1961 είχαν κάνει επιτυχία οι Shirelles. Τρεις μέρες μετά, στις 23 Ιουλίου του 2011, βρίσκεται νεκρή στο διαμέρισμα της. Αιτία θανάτου; Δηλητηρίαση από υπερβολική ποσότητα αλκοόλ. Το γκρουπ των 27άρηδων, που έφυγαν κυνηγημένοι από τους ίδιους δαίμονες στην ίδια ηλικία (Τζιμ Μόρισον, Τζίμι Χέντριξ, Τζάνις Τζόπλιν, Κερτ Κομπέιν) αποκτά ένα νέο, επίλεκτο μέλος, με φωνή κι ερμηνεία, που μπορεί να λιώσει και μπετόν αρμέ.
“Ήταν απλώς ένα κορίτσι, που υπέφερε από εθισμούς. Όλοι το έβλεπαν, κι όλοι ήταν συμμέτοχοι σε αυτό. Απλώς παρακολουθούσαν…”
δηλώνει στους Times το 2021 ο στενός φίλος της, Τάιλερ Τζέιμς.
Η Έιμι δεν πρόλαβε να φτάσει στα 30 και να κάνει το πρώτο από τα πέντε παιδιά που ονειρευόταν. Έφυγε πριν καν κυκλοφορήσει η τελευταία της ηχογράφηση -το ντουέτο με τον Τόνι Μπένετ στο “Body and Soul”- η επιρροή της, όμως, στη μουσική παραμένει ισχυρή.
Η αυθεντικότητα, η ειλικρίνεια της φωνής της, το μοναδικό της στιλ έχουν εμπνεύσει δημιουργούς σε όλο τον κόσμο. “Της χρωστάω το 90% της καριέρας μου” έχει πει η Αντέλ. “Χάρη σε αυτήν, πήρα μια κιθάρα κι άρχισα να γράφω τα δικά μου κομμάτια”.
Μέσα από τα τραγούδια της, η Έιμι Γουάινχαουζ εξακολουθεί να μοιράζεται τις εμπειρίες και τις αντιφάσεις της. Η μουσική της παραμένει μια επώδυνη υπενθύμιση μιας φωνής βαθιά ανθρώπινης κι αληθινής, που χάθηκε νωρίς, αλλά συνεχίζει να λάμπει για γενιές και γενιές. Τρωτή, αυθεντική, αθάνατη.
Μάθε τώρα όλα τα νέα για τα αγαπημένα σου διάσημα πρόσωπα. Ακολούθησε το JennyGr στο Google News.
