Από τα αλογάκια και τις κουδουνίστρες στα παιχνίδια του σήμερα: Τι έχει αλλάξει στη μαγεία των δώρων;

Κάθε χρόνια, τα Χριστούγεννα ή την Πρωτοχρονιά, Παραμονή ή και Ανήμερα, τα παιδιά τρέχουν κάτω από το δέντρο για να ξετυλίξουν όλα τα δώρα τους. Φέτος, η ανάγκη για τη μαγεία των δώρων είναι μεγαλύτερη από ποτέ λόγω των αντίξοων συνθηκών, και μετά το γάλα και τα μπισκότα που θα αφήσει κάθε παιδί ξεχωριστά στον αγαπημένο του Άγιο δίπλα από το δέντρο, θα ανοίξει με λαχτάρα τα παιχνίδια που κατέφθασαν από τη μακρινή Λαπωνία! Το περιεχόμενό τους όμως, θα θυμίζει άραγε σε κάτι, τα παλαιά και ξεχασμένα παραδοσιακά παιχνίδια των περασμένων εποχών;

Κάποτε οι κούκλες λέγονταν "πλαγγόνες" και τα μωρά νανουρίζονταν με την "πλαταγή", μια πήλινη κουδουνίστρα που έβγαζε ήχο από πετραδάκια. Σήμερα το τσίγκινο ποντικάκι που καιροφυλακτεί κοντά σε ένα σακί αλεύρι, αντικαθίσταται από νέα ηλεκτρονικά και μη, παιχνίδια που δείχνουν να αγαπούν πολύ τα παιδιά. Ο κόσμος που ξετυλίγεται μέσα από τα κουτιά που φιλοξενούν τα δώρα, σε μεγάλο ποσοστό, κατασκευάζεται από πλαστικά υλικά που απομυθοποιούν τη μαγεία της παράδοσης.

Πηγαίνοντας πίσω στον χρόνο, τα κορίτσια στην αρχαία Ελλάδα μπορούσαν να παίζουν με μια διαφορετική από τα σημερινά δεδομένα κούκλα, την πήλινη πλαγγόνα που είχε επιμελημένο χτένισμα, πανύψηλα πόδια και λεπτό κορμό. Στη νεότερη Ελλάδα, οι μητέρες έφτιαχναν στα παιδιά τους κούκλες από ζυμάρι, στάχυα, κουρέλια, ή από κάλτσες παραγεμισμένες με άχυρα. Σε ορισμένες περιοχές μάλιστα, έκαναν κούκλες από καλαμπόκι, τσουβάλια ή από την πρώτη πάνα του μωρού.

Τα αγόρια προτιμούσαν τα ομαδικά παιχνίδια που έπαιζαν συνήθως σε πεζούλια. Πεντόβολο, ντάμα, ποδοσφαιράκι, σαλίγκαρο, τρίλιζα, βεζύρης είναι μόνο μερικά από αυτά που τα έκλεβαν από άλλες ασχολίες, τα μεσημέρια. Τα πιο αγαπημένα παιχνίδια ήταν εκείνα που έπρεπε να ασχοληθείς μαζί τους, προκειμένου να κατασκευαστούν. Τι είναι αυτό λοιπόν που έχει αλλάξει με το πέρασμα του χρόνου στα παιχνίδια;

Τα παιδιά κατά το παρελθόν, "ρουφούσαν" ιστορίες με μαριονέτες, γαντόκουκλες και πιερότους. Σήμερα, ένα παιδί προτιμάει να μάθει για την ιστορία της μαριονέτας από τα DVD, χωρίς να πειραματιστεί με την αφή.

Η ανυπομονησία για το περιεχόμενο υπάρχει όμως, σε κάθε εποχή! Το παλαιό παιχνίδι έχει μεγάλη ιστορία σε όλο τον κόσμο, από την αρχαιότητα μέχρι τον 20ο αιώνα. Ξύλινα, επιτραπέζια παιχνίδια, παιχνίδια της πεντάρας, αλογάκια, κούκλες όλων των ειδών, κουδουνίστρες, και μινιατούρες ήταν μερικά μόνο από τα παιχνίδια που έπαιζαν και λάτρευαν κάποτε τα παιδιά. Κάθε παλαιό παιχνίδι κουβαλά επάνω του, τη μυρωδιά του χρόνου. Σε μεταφέρει σε έναν άλλο κόσμο γεμάτο χρώμα και παιδικά χαμόγελα... Όπως στο σπίτι του Ισπανού θεατρικού συγγραφέα,Φεδερίκου Γκαρθία Λόρκα στη Γρανάδα, όπου ο χώρος έχει μετατραπεί σε μουσείο παιχνιδιών.

Αυτοσχέδια ποδοσφαιράκια, παπάκια σε ρόδες, κλόουν με τύμπανα, τσίγκινα αυτοκινητάκια, τρενάκια. Πολλά από αυτά τα παιχνίδια κοσμούσαν κάποτε τα παιδικά δωμάτια. Θυμάστε την "πατατούφα" ή την "μπιμπιμπό"; Ξέρατε πως η Cindy πρόλαβε το ψυγείο πάγου; Γνωρίζετε τις κούκλες του "καναπέ"; Τη δεκαετία του 1950, οι ναυτικοί, επιστρέφοντας από τα ξένα, τις έκαναν δώρο στις γυναίκες και τα παιδιά τους. Συνήθως, ήταν ιταλικές με πράσινη και ροζ οργαντίνα και οι γυναίκες τις προόριζαν αποκλειστικά για τον καναπέ, αφού πρώτα τις τοποθετούσαν με σχολαστικό και προσεκτικό τρόπο εκεί. Αυτό σημαίνει πως δεν άφηναν κανέναν, ούτε τα παιδιά τους να παίξουν με αυτές.

Οι κούκλες άλλοτε ήταν στατικές και άλλοτε με κινητά μέλη. Εκείνες που δεν είχαν μαλλιά ήταν μάλιστα, μία μόδα που καθιερώθηκε πριν την δεκαετία του 1940. Από άποψη ποιότητας, κάποια παιχνίδια πάντοτε ξεχώριζαν από κάποια άλλα. Τα ρωσικά παιχνίδια θεωρούνται για παράδειγμα, καλύτερα από τα γερμανικά, και εμείς είχαμε πάντοτε ως πρότυπο στην κατασκευή παιχνιδιών, τη γερμανική και γιαπωνέζικη τεχνική κατασκευής των τσίγκινων παιχνιδιών.

Ανατρέχοντας και πάλι πίσω, στην αρχαία Ελλάδα, ο ρόλος του παιχνιδιού κατείχε κι εκεί δεσπόζουσα σημασία. Οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες έπαιρναν συνήθως, Έλληνες δασκάλους για να μεταφέρουν στα παιδιά τους την ιστορία των παιχνιδιών. Ο Πλάτωνας τόνιζε ότι τα παιδιά έπρεπε μέχρι την ηλικία των έξι ετών, να παίζουν με όποια παιχνίδια ήθελαν και όπως ήθελαν. Θα έπρεπε όμως, σύμφωνα με τον φιλόσοφο, να τους δίνεται πρώτα μία καθοδήγηση.

Ο Αριστοτέλης συμβούλευε τους γονείς να δίνουν, όσο γίνεται πιο πρωτότυπα παιχνίδια στα παιδιά για να αναπτύσσουν τη δημιουργική τους φαντασία.

Τα κορίτσια στην Αρχαία Ελλάδα έπαιζαν με κούκλες, όπως και σήμερα. Έχουν σωθεί πήλινες, οστέινες ή ακόμα και μαρμάρινες κούκλες, ενώ έχουν βρεθεί και άλλες από πιο φθαρτά υλικά, όπως ξύλο, κερί, γύψο ή ύφασμα. Τα αγόρια έπαιζαν με ομοιώματα αμαξών, όπως τα σημερινά παιδιά με αυτοκινητάκια. Δύσκολα, όμως, ένα κορίτσι πια, θα παίξει με τόπι ή στεφάνι ή ένα αγόρι με πήλινο παιχνίδι σε μορφή ζώου.

Η μετάβαση από την παραδοσιακή στη σύγχρονη κατασκευή παιχνιδιών έχει διαμορφώσει και τις αντίστοιχες υλικές συμπεριφορές των παιδιών. Η αρχική σύλληψη ωστόσο, των παιχνιδιών παραμένει περίπου ίδια γιατί απορρέει από την ανυπομονησία των παιδιών για παιχνίδι. Τα αρώματα, η μακρινή αίσθηση των παραδοσιακών παιχνιδιών κάνει πολλά από αυτά να φαίνονται αξιοπερίεργα στα μάτια των σύγχρονων παιδιών. Για τους μεγάλους, ένα παλαιό παιχνίδι είναι μια γλυκιά ανάμνηση, για τους μικρούς μια βόλτα σε βιτρίνες παιχνιδιών του παρελθόντος, είναι μια ιδιαίτερη πρόκληση.

Γίνε κι εσύ μέλος μόνο με 6€/ έτος στο συνδρομητικό Jenny.gr Exclusive Benefits