Δεν είναι πολλά τα πράγματα που μπορούν να κάνουν ένα παιδί πιο ευτυχισμένο από όσο το κάνει, ένα καινούριο παιχνίδι. Αυτοκινητάκια, κούκλες με ωραία φουστάνια, γρήγορες μηχανές, τρενάκια, διαστημόπλοια, αεροπλάνα, υποβρύχια, επιτραπέζια, παζλ, κουζινικά. Χιλιάδες παιχνίδια για όλες τις ηλικίες και όλα τα γούστα, ξεχειλίζουν από τα ράφια των μαγαζιών με παιχνίδια. Παιχνίδια δημιουργικά, παιχνίδια γνώσεων, στρατηγικής, παιχνίδια πολεμικά ακόμη και επικίνδυνα κάποιες φορές. Κι ενώ τα παιδιά λατρεύουν σχεδόν όλα τα παιχνίδια και τα επιλέγουν αυθόρμητα, οι γονείς θα πρέπει να τα κατευθύνουν να επιλέξουν τα κατάλληλα παιχνίδια. Και αυτά είναι όσα δίνουν τροφή για το μυαλό και την ψυχή των παιδιών, όσα τους δίνουν χαρά και ασφάλεια.
Δεν είναι αστεία υπόθεση, αλλά έχει μεγάλη σημασία η τριβή και η απασχόληση του παιδιού με τα παιχνίδια και οι γονείς δεν πρέπει να το παραβλέπουν.
«Σταμάτησε να παίζεις και έλα αμέσως να φας», «Άσε μας να ησυχάσουμε λίγο και πήγαινε να παίξεις». Αυτές είναι δύο εκφράσεις που όλα τα παιδιά έχουν ακούσει από τους γονείς τους. Για τα παιδιά, η σημασία του παιχνιδιού είναι ισάξιας σημασίας με του φαγητού, του σχολείου και του ύπνου. Είναι μια σοβαρή και σημαντική δραστηριότητα για την ομαλή και σωστή ανάπτυξη ενός παιδιού. Μέσα από αυτό ανακαλύπτει τον κόσμο και μαθαίνει το περιβάλλον. Καλό θα ήταν πηγαίνοντας για ψώνια να βλέπετε τα παιχνίδια , να συζητάτε για αυτά και να αποφασίζετε μαζί με το παιδί. Είναι επίσης σημαντικό, αν στην οικογένεια υπάρχουν περισσότερα παιδιά, να μην παίρνουν τα παιχνίδια των μεγαλύτερων αδερφών τους αλλά αν υπάρχει η δυνατότητα να επιλέγουν τα δικά τους παιχνίδια.
Τα θετικά
- Ευνοεί την ανάπτυξη της κινητικότητας και των αισθητηριακών λειτουργιών του παιδιού.
- Βοηθά να αναπτυχθούν οι νοητικές του ικανότητες.
- Είναι απαραίτητο, γιατί μέσα από αυτό το παιδί μπορεί να εκφράσει τα συναισθήματά του. Να μάθει να συνδέεται με αντικείμενα (παιχνίδια).
- Χάρη στο ομαδικό παιχνίδι, καλλιεργεί την επιδεξιότητά του και την κοινωνικότητά του. Ανακαλύπτει τα άλλα παιδιά, μοιράζεται τη χαρά μαζί τους. Διδάσκεται πώς να συνυπάρχει σε μια ομάδα, πώς να διαπραγματεύεται, πώς να έχει το θάρρος της γνώμης του, πώς να συγκεντρώνεται. Αποκτά αυτοεκτίμηση. Όλα αυτά δεν μπορεί να τα επιτελέσει καμιά άλλη δραστηριότητα ή παθητική αποδοχή ερεθισμάτων (π.χ. η τηλεόραση).
- Το παιχνίδι εξάπτει τη φαντασία του παιδιού και βέβαια το διασκεδάζει.
Ποια θεωρούνται τα καλύτερα
Καλύτερα παιχνίδια θεωρούνται τα δημιουργικά, εκείνα που κάνουν το παιδί να βάζει τη φαντασία του να δουλεύει, να σκέφτεται, να εκφράζει τα συναισθήματά του, να χρησιμοποιεί τη λογική και την κινητικότητα του. Τα επιτραπέζια, τα μουσικά όργανα, οι ελεύθερες κατασκευές και οι χειροτεχνίες είναι από τα πλέον δημιουργικά παιχνίδια. Θα πρέπει να έχετε βέβαια πάντα τα μάτια σας ανοικτά γιατί τα παιδιά είναι περίεργα και πειραματίζονται! Το να κουρεύουν τις κούκλες τους, είναι σύνηθες. μη το μαλώσετε, γιατί πρόκειται για δημιουργική επέμβαση πάνω στην κούκλα. Αν το παιδί σας έρθει και σας πει: «Μαμά, κοίτα τι ωραία που έκανα την κούκλα;», δεν είναι σωστή απάντηση αν του πείτε: «Πώς την έκανες έτσι», γιατί εκείνη τη στιγμή το παιδί μάλλον είναι περήφανο για αυτό που κατάφερε. Κάποια παιχνίδια πρέπει να θυσιάζονται, προκειμένου τα παιδιά να παίρνουν πρωτοβουλίες, να ικανοποιούν την περιέργεια τους και εμείς πρέπει να τα ενθαρρύνουμε!
“Τα κακά παιχνίδια”
- Κάθε παιχνίδι που παραμορφώνει, κάθε είδους τέρας με υπερφυσικές δυνάμεις και όπλα δεν είναι ό,τι καλύτερο, γιατί μπορεί να ωθεί τα παιδιά σε βίαιες συμπεριφορές.
- Παιχνίδια που διδάσκουν στα παιδιά την κλεψιά και την καταστροφή . Παραδείγματος χάρη , παιχνίδια που καλούν τον παίχτη να πει ψέματα, να «κλέψει», να «σκοτώσει» ή να «καταστρέψει» κρίνονται ακατάλληλα.
- Τα παιχνίδια που υποτίθεται ότι σκοτώνουν, όπως τα όπλα, όχι μόνο δεν είναι δημιουργικά παιχνίδια, αλλά ταυτόχρονα μπορεί να αυξήσουν την επιθετικότητα ενός παιδιού. Αν το παιδί επιμένει, προσπαθήστε να το πείσετε να αγοράσει ένα νεροπίστολο. Έχετε έτοιμη σε κάθε περίπτωση μια εναλλακτική που θα το δελεάσει.
- Τα ηλεκτρονικά σίγουρα δεν είναι από τα καλύτερα παιχνίδια. Με μέτρο και με προϋποθέσεις πάντα γιατί δεν θα το αποφύγετε, μπορούν να παίζουν. Προσπαθήστε όμως να επιλέγουν αθλητικά παιχνίδια, γνώσεων ή στρατηγικής.
Επιλέγοντας “καλά” παιχνίδια
Σύμφωνα με το Διεθνές Συμβούλιο για το Παιδικό Παιχνίδι (διεθνής οργανισμός με ερευνητές, ψυχολόγους, παιδαγωγούς, γιατρούς και γονείς), ένα παιχνίδι πρέπει να έχει τις ακόλουθες προδιαγραφές:
- Να είναι προσαρμοσμένο στην ηλικία του παιδιού. Ο ρυθμός ανάπτυξης βέβαια και η προσωπικότητα του παιδιού παίζει μεγάλο ρόλο!!
- Να βοηθά στην απελευθέρωση της φαντασίας του παιδιού. Παιχνίδια που μπορούν να συναρμολογηθούν είναι ό,τι καλύτερο για να ικανοποιήσουν την περιέργειά του. Επίσης βιβλία με έντονες εικόνες και ιστορίες μπορούν να εξοικειώσουν το παιδί με καταστάσεις άγνωστες σε αυτό και να κεντρίσουν τη φαντασία του.
- Να προσφέρει ποικιλία χρήσεων. Τα παιχνίδια μίας χρήσεως δεν επιτρέπουν στο παιδί παρά το ρόλο του παθητικού θεατή.
- Το χρώμα και η μορφή των παιχνιδιών συμβάλλουν στην ανάπτυξη της αισθητικής του παιδιού. Μπορεί να μη δίνετε ιδιαίτερη σημασία στα χρώματα και τα σχήματα των παιχνιδιών, αλλά, σύμφωνα με τους ειδικούς, δεν πρέπει να υποτιμάτε το ρόλο τους, γιατί βοηθούν στη διαμόρφωση της αισθητικής των παιδιών.
- Oι διαστάσεις του παιχνιδιού πρέπει να είναι προσαρμοσμένες στην ηλικία του παιδιού. Τα τεράστια σε μέγεθος παιχνίδια δεν είναι εύκολο να τα κουβαλήσει ένα μικρό παιδί.
Επιλέξτε ασφαλή παιχνίδια για τα παιδιά σας
Τα παιχνίδια πρέπει να είναι κατασκευασμένα σύμφωνα με τις αυστηρές προδιαγραφές που θέτει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Στο βαθμό που τηρούνται οι προδιαγραφές, τα περισσότερα παιχνίδια που κυκλοφορούν στην αγορά -με τις επιφυλάξεις και τις προϋποθέσεις οι οποίες αντιστοιχούν στην κάθε περίπτωση- είναι ασφαλή. Παρ’ όλα αυτά, αρκετά παιδιά κάθε χρόνο παθαίνουν διάφορα ατυχήματα, που άλλοτε σχετίζονται με την κακή χρήση των παιχνιδιών και άλλοτε με το γεγονός ότι παιχνίδια με τα οποία έπαιζαν δεν τηρούσαν τους στοιχειώδεις κανόνες ασφαλείας. Δυστυχώς, στην αγορά συχνά κυκλοφορούν και επικίνδυνα παιχνίδια για την υγεία και την ασφάλεια των παιδιών. Oι οδηγίες που ακολουθούν θα σας βοηθήσουν να επιλέγετε ασφαλή παιχνίδια.
- Αναζητήστε το σήμα «CE», που διευκρινίζει ότι ο κατασκευαστής τηρεί τους κανόνες ασφαλείας.
- Διαβάστε τις ετικέτες των παιχνιδιών, που παρέχουν πληροφορίες για τον τρόπο χρήσης του παιχνιδιού, τις ηλικίες για τις οποίες είναι ασφαλές και για το αν απαιτείται η επίβλεψη ενός ενηλίκου.
- Μην αγνοείτε τις υποδείξεις ηλικίας των κατασκευαστών. Αν ένα παιχνίδι προειδοποιεί ότι «δεν είναι για παιδιά κάτω των 3 ετών», τότε δεν είναι.
- Ελέγξτε την ποιότητα. Κοιτάξτε αν είναι σωστά συναρμολογημένο, αν σπάει εύκολα, αν υπάρχουν μυτερές ή κοφτερές άκρες, σκλήθρες ή καρφιά που εξέχουν.
- Προσέξτε τη σταθερή κατασκευή του παιχνιδιού. Όταν αγοράζετε ένα πάνινο παιχνίδι, βεβαιωθείτε ότι τα μάτια, η μύτη και όλα τα μικρά τμήματά του δεν αφαιρούνται εύκολα.
- Σκεφτείτε την κακομεταχείριση που θα υποστεί το παιχνίδι. Εξετάστε αν σε μια τέτοια περίπτωση μπορεί να δημιουργήσει οποιονδήποτε κίνδυνο. Τα μικρά παιδιά μπορούν να χώσουν το κεφάλι, τα χέρια ή τα δάχτυλά τους μέσα σε πιθανά ανοίγματα, να βάλουν μικρά αντικείμενα στο στόμα τους, τα αυτιά ή τη μύτη τους, να ισορροπήσουν ή να πηδήξουν πάνω σε οποιαδήποτε επιφάνεια.
- Σκεφτείτε καχύποπτα για επικίνδυνα συστατικά. Δεν μπορείτε βέβαια να ελέγξετε μόνοι σας αν τα διάφορα χρώματα περιέχουν επικίνδυνες ουσίες. Μπορείτε όμως να βεβαιωθείτε ότι δεν ξεβάφουν ή ότι δεν είναι σε σημείο που μπορεί εύκολα το παιδί να μασήσει. Όταν αγοράζετε μπογιές, μαρκαδόρους ή πλαστελίνες, βεβαιωθείτε ότι στη συσκευασία τους αναγράφεται ότι δεν είναι τοξικά.
- Εξετάστε τη συσκευασία. Για τα παιδιά, αντικείμενο παιχνιδιού μπορεί να αποτελέσει ακόμα και το κουτί της συσκευασίας. Γι’ αυτό, πετάξτε λεπτά πλαστικά περιτυλίγματα και αφαιρέστε συρραπτικούς συνδετήρες.
- Να απευθύνεστε σε εξειδικευμένα μαγαζιά παιχνιδιών και να ψάχνετε τις προδιαγραφές και την προέλευση των παιχνιδιών.
Για αγόρι ή για κορίτσι;
Είναι λάθος να χωρίζουμε τα παιχνίδια σε αγορίστικα και κοριτσίστικα. Τα παιδιά παίζουν με όλα τα παιχνίδια. Αν τα αφήσουμε να εκφραστούν αυθόρμητα, θα δούμε ότι τα αγόρια θα παίξουν και με κατσαρολικά και τα κορίτσια θα παίξουν με ινδιάνικες σκηνές και με τρένα. Κι έτσι πρέπει. Δεν είναι σωστό να επιβάλλουμε με το παιχνίδι μοντέλα ζωής που έτσι και αλλιώς είναι ξεπερασμένα (π.χ. γυναίκα γλυκιά και νοικοκυρά, άνδρας σκληρός και κυνηγός). Το παιχνίδι πρέπει να μπορεί να διασκεδάσει, να διαπαιδαγωγήσει σωστά το παιδί και όχι να του επιβάλλει μοντέλα ζωής με αμφισβητήσιμες ιδεολογικές προεκτάσεις. Αν ένα αγόρι θέλει να σιδερώνει τα ρούχα της κούκλας που έχει η αδερφή του, μην του το απαγορεύσετε λέγοντάς του ότι «Αυτές είναι δουλειές για γυναίκες». Αφήστε τα παιδιά ελεύθερα να αναπτύξουν τη φαντασία τους. Δεν χρειάζεται να φοβάστε ι ότι με αυτή την τακτική τα παιδιά μπορεί να αναπτύξουν ομοφυλοφιλικές τάσεις, οι ειδικοί βεβαιώνουν ότι δεν συντρέχει λόγος ανησυχίας.
Για βρέφη έως 1 έτους
Επιλέξτε παιχνίδια με έντονα χρώματα και απαλή μουσική:
- Κουδουνίστρες. • Μεγάλα ξύλινα πλαστικά κομμάτια. • Φωτεινά, κινούμενα αντικείμενα κρεμασμένα πάνω από την κούνια του μωρού. • Βιβλία με χρωματιστές εικόνες από ύφασμα, πλαστικό ή πεπιεσμένο χαρτί. • Πάνινα ζωάκια, κούκλες ή μπάλες που να πλένονται. • Πίνακες δραστηριοτήτων. • Παιχνίδια που επιπλέουν στο μπάνιο. • Παιχνίδια που όταν το μωρό τα πιέζει, βγάζουν ήχο.
Για νήπια από 1 έως 2 ετών
- Βιβλία με μεγάλες χρωματιστές εικόνες, από ύφασμα, πλαστικό ή πεπιεσμένο χαρτί.
- Ζωάκια ή άλλα αντικείμενα πάνω σε ρόδες.
- Πάνινες κούκλες.
- Πάνινα ζωάκια.
- Παιδικά αυτοκινητάκια.
- Μουσικά παιχνίδια.
Για παιδιά από 2 έως 5 ετών
- Εύκολα παζλ (με μεγάλα κομμάτια).
- Πίνακας με κιμωλίες.
- Τουβλάκια που συναρμολογούνται μεταξύ τους.
- Κούκλες με μορφή μωρού, κοριτσιού ή αγοριού.
- Μπογιές μη τοξικές.
- Πηλός.
- Πλαστελίνη.
- Βιβλία με ανάγλυφες εικόνες και σύντομες ιστορίες.
- Βιβλία που το παιδί μπορεί να χρωματίσει.
- Κουζινικά.
- Σκεύη κουζίνας.
- Εργαλεία για μαστορέματα.
- Ξυλοκατασκευές.
- Τουβλάκια.
- Αυτοκινητάκια.
Για παιδιά από 5 έως 9 ετών
- Ψαλίδια με αμβλυμένες άκρες για χειροτεχνίες.
- Σετ ραπτικής.
- Βαλιτσάκια με τα σύνεργα του γιατρού ή του νοσοκόμου.
- Κούκλες.
- Μπάλες.
- Παζλ πιο σύνθετα.
- Αεροπλάνα.
- Τρένα.
- Αυτοκίνητα.
- Παιχνίδια με κάρτες.
- Επιτραπέζια παιχνίδια.
- Εκπαιδευτικά παιχνίδια στους υπολογιστές.
- Μικροσκόπια, τηλεσκόπια.
- Επιτραπέζια παιχνίδια (σύνθετα).
- Συλλογές.
- Τεχνικές κατασκευές.
- Αθλητικά παιχνίδια (ρακέτες, πινγκ πονγκ, τένις κλπ.).
