«Παγίδα στο Διαδίκτυο»: Συνέντευξη με τον σκηνοθέτη του συγκλονιστικού ντοκιμαντέρ για την αποπλάνηση ανηλίκων στο διαδίκτυο
Σύρμα Κιουπελόγλου
17 Απριλίου 2021
Το «Caught in the Net» ή στα ελληνικά «Παγίδα στο Διαδίκτυο» είναι ένα ντοκιμαντέρ τσέχικης παραγωγής που φέρνει στο επίκεντρο το σημαντικό θέμα της αποπλάνησης ανηλίκων μέσω διαδικτύου. Η ταινία αποτελεί ένα πείραμα, όπου τρεις ηθοποιοί προσποιούνται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τα έφηβα κορίτσια, προσπαθώντας να διαπιστώσουν αν κάποιος θα έρθει σε επαφή μαζί τους, προσπαθώντας να τις αποπλανήσει.
Οι άνθρωποι αυτοί χαρακτηρίζονται ως «αρπακτικά» (predators) και προσεγγίζουν online ανήλικους, έχοντας σεξουαλικούς σκοπούς, ενώ συχνό φαινόμενο αποτελεί και η αποστολή φωτογραφιών των γεννητικών τους οργάνων.
Τα αποτελέσματα του συγκεκριμένου πειράματος με έκαναν να μείνω άναυδη καθ’όλη τη διάρκεια του ντοκιμαντέρ. Είναι σίγουρα μία ταινία που θα σας σοκάρει, αλλά θα σας δώσει και πολύ χρήσιμα στοιχεία για να μπορέσετε να αποτρέψετε ένα παιδί από το να βρεθεί σε μία παρόμοια κατάσταση. Αν θέλετε να την παρακολουθήσετε, μπορείτε να τη βρείτε στην πλατφόρμα του Cinobo ήδη από τις 13 Απριλίου.
Με αφορμή αυτό λοιπόν, αποφάσισα να μιλήσω με τον σκηνοθέτη του ντοκιμαντέρ, Vít Klusák. Η κουβέντα μας ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, όπως και οι ιστορίες και οι συμβουλές που μοιράστηκε στο jenny.gr.
Ποια ήταν η αφορμή για την δημιουργία ενός ντοκιμαντέρ με αυτήν την θεματική;
Το φθινόπωρο του 2017, μου ζητήθηκε από έναν από τους μεγαλύτερους παρόχους ίντερνετ στη Δημοκρατία της Τσεχίας να κάνω ένα 10λεπτο viral video με θέμα την παιδική κακοποίηση στο διαδίκτυο, επειδή η εταιρεία είχε βρει μέσω της csr στρατηγικής της μία ειδική Πανεπιστημιακή ομάδα έρευνας, η οποία έκανε μία έρευνα που συνδεόταν με το θέμα του cyber crime. Αυτή η έρευνα είχε στο επίκεντρο την σεξουαλική κακοποίηση στο ίντερνετ και αυτό που βρήκαν, ήταν ότι ένα τεράστιο ποσοστό παιδιών ήταν όντως διατεθειμένο να συναντήσει από κοντά κάποιον που γνώρισε online και είχε βιώσει σεξουαλική κακοποίηση. Η εταιρεία θεώρησε λοιπόν ότι ο τρόπος να το επικοινωνήσουν αυτό στην κοινωνία ήταν μέσα από ένα 10λεπτο βίντεο που θα γίνει viral και θα ξεκινήσει μία περαιτέρω κοινωνική συζήτηση.
Ζήτησαν λοιπόν, από μία νέα γυναίκα σκηνοθέτη, την Barbora Chalupová, να τους βοηθήσει σε αυτό το project. Η ίδια ξεκίνησε τη δική της έρευνα και δημιούργησε ένα ψεύτικο κοινωνικό προφίλ ενός 12χρονου κοριτσιού με το όνομα Gardini. Προσπάθησαν με την ομάδα της να κάνουν το προφίλ πολύ πιστευτό, βάζοντας φωτογραφίες της Disney, πολλά ορθογραφικά λάθη και likes στη Lady Gaga.
Στη συνέχεια, μπήκαν σε μια chat κοινότητα, ανεβάζοντας απλά ένα χαμογελαστό πρόσωπο. Θεώρησαν ότι ίσως σε μερικές ημέρες κάποιο «αρπακτικό» να επικοινωνήσει και έκλεισαν τον υπολογιστή. Όταν τον άνοιξαν και πάλι σε 5 ώρες έπαθαν σοκ γιατί είχαν επικοινωνήσει μαζί τους 86 διαφορετικά προφίλ, με ηλικίες από 26 μέχρι 68 ετών με μηνύματα σεξουαλικώς προσανατολισμένα. Η κουβέντα ξεκινούσε με ένα απλό «Γεια, τι κάνεις;» και μετά από μερικά λεπτά συζήτησης έφτανε σε σεξουαλικές επιδείξεις. Σοκαρίστηκαν τόσο με αυτό και συνειδητοποίησαν ότι δεν είναι δυνατό να κάνεις μόνο ένα 10λεπτο βίντεο γι’αυτό το θέμα και χρειάζεται ένα ανεξάρτητο ντοκιμαντέρ. Έτσι δημιουργήθηκε το «Παγίδα στο Διαδίκτυο».
Πόσο εύκολο ήταν να βρείτε τις 3 ηθοποιούς γι’αυτό το εγχείρημα;
Στην αρχή θέλαμε να έχουμε μόνο μία ηθοποιό σε ένα δωμάτιο και αρχίσαμε να ψάχνουμε σε θεατρικές σχολές της Τσεχίας. Στη συνέχεια, αποφασίσαμε να κάνουμε ένα casting call και το βάλαμε online σε συγκεκριμένες ομάδες του Facebook και στην τηλεόραση. Ζητούσαμε ένα κορίτσι, που είναι ήδη 18 αλλά μοιάζει πολύ νεότερη, για ένα ντοκιμαντέρ, χωρίς να πούμε τίποτα για το θέμα.
Στο casting αποφασίσαμε να διαλέξουμε τρεις ηθοποιούς και όχι μία, γιατί αν ήταν ένα μόνο κορίτσι στο πείραμα, μπορεί ο κόσμος να έλεγε ότι μοιάζει με «Λολίτα» και ότι η κακοποίηση έχει να κάνει με το τι εκπέμπει το συγκεκριμένο κορίτσι. Αν όμως είχαμε τρία διαφορετικά περιβάλλοντα και τρεις διαφορετικούς τύπους κοριτσιών θα ήταν πιο γενικό και θα μπορούσαμε να δείξουμε ότι αυτό συμβαίνει σε όλα τα κορίτσια στο διαδίκτυο και δεν αφορά κάποιες ομάδες.
Αυτό που ήταν ενδιαφέρον στο casting ήταν ότι έπρεπε να εξηγήσουμε το θέμα σε κάθε κορίτσι ξεχωριστά, κάνοντας στην πραγματικότητα ένα αντεστραμμένο casting, λέγοντας: «Εμείς θα θέλαμε να συμμετέχεις, αλλά εσύ θα ήθελες να γίνεις μέρος αυτού του εγχειρήματος;». Στο τέλος, επιλέξαμε τα τρία αυτά κορίτσια που βλέπετε στο φιλμ που και τα τρία συμφώνησαν να συμμετέχουν.
Η παραγωγή του ντοκιμαντέρ φαίνεται ότι έχει δώσει μεγάλη προσοχή στην λεπτομέρεια, ακόμα και από την διακόσμηση των δωματίων των κοριτσιών. Μιλήστε μας λίγο γι’αυτό και την δημιουργία των χαρακτήρων τους.
Θέλαμε να κάνουμε το πείραμα όσο πιο πιστευτό γινόταν οπότε συνεργαστήκαμε με έναν από τους καλύτερους σκηνογράφους ταινιών, o οποίος συνήθως δουλεύει σε αφιερωματικές ταινίες και τυχαίνει να έχει και εκείνος μία κόρη που είναι 12 ετών. Έκανε λοιπόν μία μεγάλη έρευνα για αυτό το θέμα και ακόμα πήγε και ρώτησε τι είδους βιβλία διαβάζουν τα κορίτσια αυτής της ηλικιακής ομάδας και τι είδους σχολικά βιβλία έχουν. Για να κάνει το περιβάλλον πιο πιστευτό και πιο εύκολο για τις πρωταγωνίστριες μας να αισθάνονται σαν μικρά κορίτσια, τους ζήτησε να φέρουν κάτι από τη δική τους παιδική ηλικία, οπότε μπορέσαμε να χρησιμοποιήσουμε τη διακόσμηση του δωματίου σαν εργαλείο για εκείνες ώστε να αισθανθούν 12 ετών ξανά.
Δώσαμε μεγάλη σημασία στην λεπτομέρεια. Ψάξαμε ακόμα και τι καιρό είχε στην πόλη που υποτίθεται ότι ζούσε το κάθε κορίτσι, επειδή δεν θέλαμε να πούμε ότι είναι από κάποια μικρή πόλη και ενώ στην Πράγα είχε ήλιο έξω από το παράθυρο, ο τύπος που ήταν στην ίδια μικρή πόλη να είχε βροχή.
Ως μέρος του, οι πρωταγωνίστριες να παίξουν σωστά τον ρόλο, τους ζητήσαμε μία έκθεση για το πώς ζει το παιδί που υποδύονται, τι μουσική του αρέσει να ακούει, τι ταινίες βλέπει, τι βιβλία διαβάζει και ακόμα τους ζητήθηκε να περάσουν κάποιον χρόνο με μία 12χρονη, κάτι που θα τις βοηθούσε να μπούνε καλύτερα στον ρόλο.
Μόνο από το trailer καταλαβαίνει κανείς ότι τα ευρήματα του πειράματος ήταν σοκαριστικά. Εσείς πώς το βιώσατε όλο αυτό;
Όλο το συνεργείο ήταν αρκετά προετοιμασμένο ότι θα γινόμασταν μάρτυρες σε κάτι αρκετά σοκαριστικό επειδή είχαμε κάνει την έρευνα πριν, και είχαμε ψάξει το προφίλ τέτοιων ανθρώπων και είχαμε μιλήσει μαζί τους. Αλλά ακόμα και αν ήμασταν προετοιμασμένοι, αυτό δεν είναι κάτι για το οποίο στα αλήθεια μπορείς να προετοιμαστείς. Οπότε όταν επικοινώνησε ο πρώτος τύπος, ο οποίος είναι και ο πρώτος που εμφανίζεται στην ταινία, όλο το συνεργείο ήταν πολύ σοκαρισμένο και ένα από τα πιο αδιανόητα πράγματα ήταν το πόσο γρήγορα αυτά τα «αρπακτικά» πήγαιναν από το να είναι φιλικοί, μιλώντας για πράγματα που σου αρέσουν, στο να δείχνουν τα γεννητικά τους όργανα στο Skype ή να ζητούν γυμνές φωτογραφίες. Έτσι, παρόλο που όλη η ομάδα μας ήταν άνω των 25, αυτό που βλέπαμε, μας σόκαρε και ήταν πολύ δύσκολο για εμάς να φανταστούμε ποσό δύσκολο θα είναι για πραγματικά 12χρονα κορίτσια να τους συμβαίνει κάτι τέτοιο, επειδή όταν είσαι 12 σίγουρα δεν είσαι προετοιμασμένη να δεις τα πράγματα που είδαμε.
Τελικά πόσο συχνό φαινόμενο είναι η αποπλάνηση ανηλίκων από τέτοιους ανθρώπους;
Πρώτα, θέλω να πω ότι δεν συμβαίνει μόνο σε κορίτσια, αλλά και σε αγόρια. Μας ρωτούν αρκετά συχνά γιατί δεν έχουμε και ένα αγόρι στο ντοκιμαντέρ, αλλά για εμάς ήταν πολύ δύσκολο να βρούμε ένα αγόρι που να είναι πάνω από 18 και να μοιάζει αρκετά μικρότερο, έτσι αποφασίσαμε να μην έχουμε.
Για να σας πω πόσο συχνό φαινόμενο είναι αυτού του είδους η αποπλάνηση, θα σας πω μια ιστορία που βρήκαμε κατά την έρευνα μας για το project. Ήταν ένα κορίτσι από την δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Τσεχίας, που ο πατέρας της ήταν γιατρός και γενικότερα η οικογένειά της είχε πολύ καλή μόρφωση. Οι γονείς λοιπόν, είχαν συζητήσει για αυτό το θέμα με εκείνη και ένιωθαν ότι είχαν κάνει ό,τι μπορούσαν για να την προστατεύσουν, οπότε κάτι τέτοιο δεν θα συνέβαινε σε αυτή.
Μία μέρα, το κορίτσι ήταν στη δουλειά του μπαμπά της και τον ρώτησε αν θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το κινητό του για να στείλει κάποια μηνύματα στους φίλους της γιατί δεν είχε μπαταρία. Εκείνος της το έδωσε, αυτή απάντησε στα μηνύματα και μετά άφησε το κινητό και έφυγε. Όταν εκείνος τελείωσε τη δουλειά και είδε το κινητό του, παρατήρησε ότι η κόρη του είχε ξεχάσει να βγει από το Messenger. Αμέσως τράβηξε την προσοχή του το προφίλ ενός τύπου πάνω από 50, που δεν άνηκε ούτε στην οικογένεια ούτε στους φίλους τους. Μπήκε λοιπόν, στη συνομιλία και είδε ότι είναι «αρπακτικό», ότι η μικρή του έστελνε μηνύματα με αποκαλυπτικές φωτογραφίες και μιλούσαν για πράγματα που δεν μπορούσε καν να φανταστεί. Ιδιαίτερα σοκαρισμένος δεν μπορούσε να πιστέψει πως αυτό συνέβη στην κόρη του και όταν γύρισε σπίτι το είπε στη γυναικά του, κλαίγοντας.
Όταν η κόρη τους επέστρεψε, της ζήτησαν εξηγήσεις και εκείνη παραδέχτηκε ότι κάθε κορίτσι στο σχολείο είχε από έναν τύπο σαν αυτόν και ήθελε κι εκείνη να είναι trendy. Ωστόσο, επειδή της είχαν πει από το σπίτι τι προβλήματα μπορεί να της προκαλέσει αυτό, δεν ήθελε να βρει κάποιον στα αλήθεια, οπότε δημιούργησε τον «predator» της. Τους το απέδειξε μάλιστα καθώς είχε τους κωδικούς εισόδου αυτού του προφίλ. Ουσιαστικά έστελνε μηνύματα στον εαυτό της για να τα δείχνει στους συμμαθητές της και να είναι «cool».
Οπότε από αυτό καταλαβαίνουμε ότι το φαινόμενο της παιδικής κακοποίησης στο διαδίκτυο είναι πολύ μεγαλύτερο. Αποφασίσαμε ότι ο σκοπός του φιλμ μας θα ήταν να καταρρίψουμε αυτό το trend. Το να μην έχεις έναν «predator» δεν σημαίνει ότι δεν είσαι «cool», αλλά αντίθετα ότι είσαι ένα καλά εκπαιδευμένο παιδί που δεν το κάνεις αυτό γιατί ξέρεις ότι μπορεί να σε βλάψει. Ελπίζουμε να το πετύχαμε.
Μετά τη δημιουργία του συγκεκριμένου ντοκιμαντέρ, ποια συμβουλή θα δίνατε σε παιδιά και γονείς;
Λέμε πάντα ότι το πιο σημαντικό πράγμα είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι το να απαγορεύουμε πράγματα στο παιδί μας δεν είναι η απάντηση, καθώς έτσι βάζεις τον εαυτό σου στη θέση του ελεγκτή και το παιδί θα βρει κάποιον άλλο τρόπο και ποτέ δεν θα σου μιλήσει γι’ αυτό γιατί θα είναι κάτι απαγορευμένο.
Για να το αποτρέψεις αυτό, θα πρέπει να είσαι συμμέτοχος, να είσαι δίπλα του και να επικοινωνείς μαζί του. Για παράδειγμα, αν το παιδί σου είναι στο ΥouTube ή στο Tik Tok, μην του πεις: «Περνάς πολύ χρόνο ξανά στο ίντερνετ σε αυτά τα χαζά πράγματα», αντίθετα ρώτα το: «Τι σου αρέσει σε αυτό; Γιατί αυτός ο ΥouΤuber είναι ο αγαπημένος σου; Μπορείς να μου δείξεις, γιατί με ενδιαφέρει πολύ;». Οπότε αν του συμβεί κάτι, το παιδί ξέρει ότι είστε δίπλα του και μπορεί να έρθει σε εσάς και να σας ζητήσει συμβουλές ή να σας το πει αν συμβεί κάτι άσχημο.
Το κυριότερο εργαλείο αποφυγής μίας τέτοιας κατάστασης είναι η καλή επικοινωνία. Πείτε του τι δεν είναι καλό για εκείνο, τι δεν πρέπει να κάνει στο διαδίκτυο και εξηγήστε του τι άσχημο μπορεί να επιφέρει ως συνέπεια. Επικοινωνήστε μαζί του, είναι το πιο σημαντικό.
Πηγή φωτογραφίας imdb
Δείτε ακόμη:
Γίνε κι εσύ μέλος μόνο με 6€/ έτος στο συνδρομητικό Jenny.gr Exclusive Benefits
