"Σε σωστή ώρα νυχτώνει": Ένα βιβλίο που "γεννήθηκε" από μια αληθινή αλληλογραφία χρόνων

Το «Σε σωστή ώρα νυχτώνει» είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα που εξελίσσεται  στην Αχαΐα στα τέλη του 19^ου με αρχές του 20^ου αιώνα. «Πρόκειται για μια ιστορία με έντονη πλοκή βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα που προσπάθησα να ζωντανέψω μέσα από τις γραπτές μαρτυρίες που είχα την τύχη να φτάσουν στα χέρια μου» εξηγεί η συγγραφέας Σοφία Δημοπούλου για το βιβλίο της που αναφέρεται στη ζωή δυο αδερφών, οι οποίες ζουν η μια στην Πάτρα και η άλλη σε ένα χωριό της Αχαΐας, χωρισμένες από χρόνια λόγω ενός νεανικού παραστρατήματος της μιας. Οι ζωές τους μπλέκονται χωρίς οι ίδιες να το γνωρίζουν, με απρόβλεπτες συνέπειες. Στο φόντο η ιστορία της Πάτρας, ξεπεσμένης αριστοκράτισσας, της Αχαΐας, της Ελλάδας εκείνης της εποχής, που ζει μια οικονομική κρίση με πολλές ομοιότητες με την σύγχρονή μας.

Ο τίτλος του βιβλίου, Σε σωστή ώρα νυχτώνει, συνδέεται με μια από τις κορυφαίες Ελληνίδες ποιήτριες, την Κική Δημουλά. Πώς το συνδέσατε με το βιβλίο σας;

Ο τίτλος επιλέχθηκε γιατί συγκίνησε πρώτα εμένα. Πρόκειται για μια φράση από το ποίημα «Πέρασα»  της Κικής Δημουλά από τη συλλογή της «Το λίγο του κόσμου». Αρχικά είχα επιλέξει άλλο τίτλο, όταν όμως διάβασα το συγκεκριμένο ποίημα, η φράση αυτή μου φάνηκε πως εγκιβώτιζε όλα όσα ήθελα να πω εγώ σ’ αυτό το βιβλίο. Είναι μια φράση περιεκτική, υπαινικτική, αλλά και πολύ τρυφερή. Νομίζω πως προετοιμάζει τον αναγνώστη πως θα διαβάσει ένα βιβλίο με πρωταγωνιστή τα συναισθήματα.

Εκτός από τον τίτλο, βαριά κληρονομιά ήταν για εσάς και οι αυθεντικές επιστολές που έφτασαν στα χέρια σας 150 χρόνια αφότου που γράφτηκαν. Πώς σας ενέπνευσαν;

Η έμπνευση γι’ αυτή την ιστορία προέκυψε όταν διάβασα την οικογενειακή αλληλογραφία εκείνης της εποχής. Είχα την τύχη να μου εμπιστευτεί συγγενικό μου πρόσωπο ένα σημαντικό όγκο οικογενειακής αλληλογραφίας και άλλων εγγράφων χρονολογημένων από το 1874 ως το 1956. Επέλεξα σαν φόντο για την ιστορία μου τη χρονική περίοδο του τέλους του 19^ου και τις αρχές του 20^ου αιώνα γιατί ήταν μια περίοδος με πολλές ομοιότητες με τη δική μας. Έτσι, έστησα το μύθο και το σκηνικό του.

Στήσατε το σκηνικό της ιστορίας σε μια εποχή ένδειας και κοινωνικής και οικονομικής κρίσης. Δεχθήκατε επιρροές από καταστάσεις του σήμερα;

Αυτός ακριβώς ο παραλληλισμός με το σήμερα ήταν που μου κέντρισε το ενδιαφέρον να αναβιώσω εκείνη την περίοδο που σηματοδοτήθηκε από μια μεγάλη οικονομική κρίση και από την  πτώχευση του 1893. Αναμοχλεύοντας τα γεγονότα εκείνης της εποχής, διαρκώς είχα την αίσθηση πως η ιστορία επαναλαμβάνεται και πως ήθελα να αναδείξω αυτή την κυκλικότητα της ιστορίας. Πτωχεύσεις επιχειρήσεων, πλειστηριασμοί, αστική ανισότητα, όλα υπήρχαν και τότε όπως και τώρα.

Οι ήρωες είναι βαθιά συναισθηματικοί και κυριαρχούνται από τα συναισθήματα στις επιλογές τους. Είναι το ζητούμενό σας;

Δεν με ενδιαφέρουν οι χαρακτήρες δίχως συναίσθημα, διότι δεν είναι πραγματικοί. Αυτή είναι η κατάρα, αλλά και η ευλογία μας σαν είδος· το γεγονός πως διακατεχόμαστε από συναισθήματα που καθορίζουν τις πράξεις μας. Η τραγικότητα των ανθρώπων έγκειται στη δυσκολία που έχουμε να τα ισορροπήσουμε με αντίβαρο τη λογική. Αυτή η διατάραξη της ισορροπίας είναι που εξελίσσει τη ζωή προς την καλή ή τη λάθος κατεύθυνση.

Τι χαρακτηριστικά βλέπετε στη σύγχρονη γυναίκα που σας εμπνέουν;

Οι κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές των τελευταίων χρόνων έχουν επηρεάσει σημαντικά τους παραδοσιακούς ρόλους της γυναίκας και του άντρα. Οι σύγχρονες γυναίκες γίνονται ολοένα και περισσότερο ανεξάρτητες και αυτόνομες, προσπαθώντας όμως να κρατήσουν τη θηλυκότητά τους και ταυτόχρονα να ανταποκριθούν στο πρότυπο που τους έχουν καθορίσει οι προηγούμενες γενιές, στον εσωτερικό προγραμματισμό που τον έχουν εγγράψει οι μητέρες και οι γιαγιάδες τους. Αυτό ορίζει και όλη τη δυσκολία των γυναικών. Νιώθουμε ανεπαρκείς, χάνουμε την επαφή με τον εαυτό μας, είμαστε γεμάτες ενοχές για όσα δεν προλαβαίνουμε και για όσα δεν καταφέρνουμε. Όλος αυτός ο διχασμός των ρόλων και η ενοχή μου κεντρίζουν το ενδιαφέρον κάθε φορά.

Τι μπορεί κανείς  να γράψει για την εποχή που ζει; Υπάρχει μύθος σήμερα;

Ο μύθος μπορεί να προκύψει πάντα. Τα θέματα είναι πολλά, σύνθετα και με πολλές παραμέτρους. Μια απλή ιστορία από κάτι που μου κέντρισε το ενδιαφέρον μέσα σε μια καθημερινή σκηνή, μπορεί να αποτελέσει το έναυσμα για μια μυθοπλασία. Έπειτα η τέχνη αντιγράφει τη ζωή. Όσο υπάρχουν άνθρωποι, θα υπάρχουν και οι ιστορίες τους. Μπορεί τα θέματα να μην αλλάζουν, αλλάζει όμως η οπτική μας σε αυτά.

Σαν σύγχρονη γυναίκα, θα μας δώσετε μια εικόνα της καθημερινότητας σας, με τη δουλειά, την οικογένεια και τη συγγραφή βιβλίων; 

Η καθημερινότητά μου είναι πολύ σύνθετη, καθώς έχω πολλούς ρόλους. Εργάζομαι και γράφω πολύ και φροντίζω την οικογένειά μου. Κοιμάμαι λίγο και προσπαθώ να κρατώ ένα αυστηρό πρόγραμμα για να χωρέσουν όλα. Συνταγή επιτυχίας δεν υπάρχει ασφαλώς. Μπορώ όμως να πω με βεβαιότητα πως τα μόνα όπλα που έχει κανείς για να φτάσει κάπου, είναι η απόλυτη αφοσίωση σ’ αυτό που κάνει, η εντιμότητα των προθέσεών του, η σκληρή δουλειά και η υπομονή. Ο κίνδυνος κρύβεται στην υπέρμετρη επιθυμία της κορυφής- πράγμα που εγώ θεωρώ ψυχοπαθολογικό-, που κάνει τον άνθρωπο να χάνει την επαφή με τις αξίες του και με τον πιο βαθύ εαυτό του.