Μανώλης Σφακιανάκης: Ο καλύτερος τρόπος να προστατεύσουμε τα παιδιά μας από το διαδίκτυο είναι να είμαστε δίπλα τους

Ποια είναι η ασφαλής ηλικία στην οποία μπορούμε να δώσουμε πρόσβαση στα παιδιά μας στο internet.

Έτυχε να είμαι πριν 20 μέρες στο Δουβλίνο στο οποίο συμμετείχαμε με το ινστιτούτο μου σε ένα συνέδριο για την κυβερνοασφάλεια. Ως CSIi (Cyber Security, International Institute) και ασχοληθήκαμε αποκλειστικά με το κομμάτι της ασφάλειας των παιδιών σε σχέση πάντα με το διαδίκτυο. Το νεότερο που προέκυψε από αυτό το συνέδριο, είναι ότι τα παιδιά πια, πρέπει να μαθαίνουν το διαδίκτυο από την ηλικία των 3 με 5 ετών, αλλά πάντα με κανόνες. Πρέπει να μάθουν από αυτή την πολύ μικρή ηλικία ότι το διαδίκτυο δεν είναι παιχνίδι, το κινητό δεν είναι παιχνίδι, το tablet δεν είναι για να παίζουμε είναι για άλλες ασχολίες. Mε λίγα λόγια πρέπει να μάθουμε στα παιδιά μας μαζί με τους υπόλοιπους βασικούς πρώτους κανόνες της ζωής τους, μαζί και το διαδίκτυο. Έτσι λοιπόν και εμείς, ετοιμάζουμε ένα πιλοτικό πρόγραμμα – αντίστοιχο με την Ακαδημία Γονέων - και θα ιδρύσουμε την Ακαδημία μικρών παιδιών για ηλικίες 4 έως 6 που θα εκπαιδεύουμε παιδιά και γονείς μαζί. Ήδη η ομάδα μας η οποία αποτελείται από ψυχολόγους, κοινωνιολόγους, τεχνικούς, βρίσκεται στο στάδιο να μπορέσει να δημιουργήσει βιβλίο για τις μικρές ηλικίες και για το πώς τα παιδιά, πώς θα αγκαλιάσουν τις τεχνολογίες και το διαδίκτυο.

Πιστεύετε ότι αυτό θα έπρεπε να γίνει και μάθημα στα σχολεία;
Βέβαια. Κάποιοι θεωρούν ότι το διαδίκτυο είναι το ίδιο με την πληροφορική. Όμως δεν είναι. Θα έπρεπε να είναι ένα ξεχωριστό μάθημα, γιατί το διαδίκτυο είναι ένα καινούργιο προϊόν στη ζωή μας με ξεχωριστούς κανόνες και που θα πρέπει να εναρμονιστεί μέσα στα μαθήματα. Αυτό που έχω διαπιστώσει και ως ινστιτούτο και ως μέλος της αστυνομίας παλαιότερα, έχοντας δει πάνω από 1 εκατομμύριο μαθητές, είναι ότι τα παιδιά θέλουν να μάθουν κανόνες. Έχουν ελλείματα στο κομμάτι που λέγεται διαδίκτυο και αναζητούν απαντήσεις. Έτσι λοιπόν εμείς κάνουμε έκκληση ότι πρέπει να μπει. να ενσωματωθεί μαζί με την πληροφορική και το διαδίκτυο και να μπορέσουν άνθρωποι εξειδικευμένοι να δείξουν στα παιδιά μέσα από συγκεκριμένη ύλη, το κομμάτι αυτό.

Ποια είναι η σωστή ηλικία που το παιδί χρειάζεται κινητό;
Πιστεύω ακράδαντα ότι έχουν ανάγκη την ασφάλεια του κινητού. Έτσι, για εμένα κάθε παιδάκι από την ηλικία των 7 και επάνω, που σιγά σιγά μπορεί να είναι σε ένα παιδικό πάρτι, ή σε έναν φίλο του, χωρίς εμάς, πρέπει να έχει ένα κινητό, για τον απλούστατο λόγο ότι το κινητό βοηθάει σε περίπτωση ανάγκης το παιδάκι μας να μας βρει και να μιλήσει μαζί μας. Είναι ουσιαστικά ένα μηχάνημα εντοπισμού για το πού είναι το παιδί μας. Όμως αναφέρομαι σε ένα απλό κινητό που μπορεί απλά να κάνει μία κλήση και όχι σε smartphone που έχει ίντερνετ, παιχνίδια και social μέσα.

Και σε ποια ηλικία πρέπει το παιδί να μπαίνει στα κοινωνικά δίκτυα;
Μετά τα 13.

Tο instagram έχει μεγάλη απήχηση σε μικρούς και μεγάλους. Όμως είναι ένα μέσο το οποίο καλλιεργεί την ωραιοποίηση, την πλαστή εικόνα του εαυτού μας, την έντονη επεξεργασία των χαρακτηριστικών μας. Πόσο επικίνδυνο μπορεί να είναι ένα τέτοιο μέσω για ένα παιδί;
Θα σας πω ένα παράδειγμα. Πρόσφατα μιλούσα με τα παιδιά ενός σχολείου στην Καλαμπάκα, ηλικίας 11 με 13, μέσω skype. Όταν τους ρώτησα “ποιοι από εσάς έχετε instagram; ” απάντησαν όλα θετικά. Με απλά λόγια, παιδιά στην προεφηβεία τους, κάνουν χρήση ενός κοινωνικού δικτύου, το οποίο για μένα καλώς υπάρχει, όμως από την άλλη πλευρά αυτό το κοινωνικό δίκτυο εάν δεν ξέρουμε να το δουλέψουμε δυστυχώς μπορεί κάνει μεγάλη ζημιά σε τόσο μικρές ηλικίες.

Διαπιστώνω συζητώντας με άλλους γονείς που έχουν ενεργή σχέση με το internet και τα social ότι πολλές φορές πιάνουμε τον εαυτό μας, τα παιδιά να μας ξεπερνούν. Υπάρχει ένα χάσμα που είναι βέβαια φυσικό επόμενο. Με ποιο τρόπο μπορούν οι γονείς να το καλύψουν;
Για αυτό ακριβώς το χάσμα που λέτε, δημιούργησα την ακαδημία γονέων. Αυτό το πρώτο εξάμηνο έχουμε εκπαιδεύσει χιλιάδες γονείς, Κάθε Τρίτη βράδυ 7-9 μέσω του web tv του Ant1, κάνουμε μαθήματα στους γονείς με σκοπό να τους καλύψουμε αυτό ακριβώς το έλλειμα. Το παρακολουθούν από το σπίτι τους, οι περισσότεροι δε, μαζί με τα παιδιά τους. Και αν τύχει κάποιος και χάσει το μάθημα το βρίσκει μετά στην θυρίδα του. Αυτό λοιπόν το μάθημα γίνεται όλο το μήνα για μια σειρά γονέων, οι οποίοι πρέπει να παρακολουθήσουν 4 κύκλους μαθημάτων και στη λήξη τους λαμβάνουν και την σχετική πιστοποίηση.

Με το snapchat τι γίνεται; Είναι μία εφαρμογή, η οποία έχει μεγάλη απήχηση στα παιδιά και ο γονιός δεν μπορεί να μπει να παρακολουθήσει γιατί το chat γίνεται μέσα σε μία πολύ συγκεκριμένη ομάδα. Εκεί τι κάνουμε;
Ξέρετε κάτι; Το μόνο πράγμα που μπορούμε να κάνουμε εμείς οι γονείς για να αντιμετωπίσουμε την διαδικτυακή ζωή των παιδιών μας είναι ένα. Γινόμαστε φίλοι με το παιδί μας. Το βασικότερο από όλα είναι να μάθεις τα πάντα μέσα από το ίδιο σου το παιδί. Να γίνεις φίλος και κοινωνός, να μην είστε ξένοι μέσα στο ίδιο σπίτι, μέσα στην ίδια οικογένεια. Όταν υπάρχει μία σχέση φιλική και μία σχέση εμπιστοσύνης και με τα παιδιά μας τότε τα πράγματα αλλάζουνε και τότε όλα έχουν διαφορετική ροή. Οπότε η συμβουλή μου προς όλους τους γονείς είναι να βρούνε τα σωστά σημεία προσέγγισης. Και για να γίνει αυτό πρέπει να αφιερώσουμε χρόνο. Τα παιδιά μας είναι αγριμάκια. Φεύγουνε. Αλλά για μένα δεν υπάρχει δε μπορώ να πλησιάσω το παιδί μου. Απλά θέλει επιμονή και υπομονή. Πρώτα πρέπει να ασχοληθούμε εμείς οι ίδιοι με τα παιδιά μας και μετά πηγαίνουμε σε ψυχολόγους και ψυχιάτρους. Εδώ οι κακοποιοί βρίσκουν τρόπο να προσεγγίσουν τα παιδιά μας, εμείς δε μπορούμε να βρούμε; Η δική μου λοιπόν συμβουλή είναι ελάτε κοντά στα παιδιά σας και όλα θα πάνε καλά. Γιατί τα παιδιά μας δε μπορούμε να τα πάρουμε από τα δίκτυα και να τα βγάλουμε εκτός. Άρα είναι μονόδρομος, το παιδί να μάθει τους σωστούς κανόνες του διαδικτύου και να μας έχει πάντα κοντά του.

Τα σεμινάρια που πραγματοποιείτε με σκοπό να ενημερώσετε τους γονείς, έχουν απήχηση;

Πάρα πολύς κόσμος διψάει να μάθει. Επειδή είμαστε μία κοινωνία ηλεκτρονικά αναλφάβητη - 25η από τις 27 χώρες της Ευρώπης- γι’ αυτό το λόγο συνεργαζόμαστε με την εταιρία iDialogue, κάνοντας ημερίδες σε όλη την Ελλάδα με στόχο να κινητοποιήσουμε τον κόσμο. Πραγματοποιήσαμε 10 σεμινάρια με την Πανελλαδική Δράση «Προστάτεψε το παιδί σου από το ηλεκτρονικό έγκλημα» και σε όλα οι αίθουσες ήταν ασφυκτικά γεμάτες. Και με την ευκαιρία θα ήθελα εδώ να ευχαριστήσω τον Μέγα Πανελλαδικό Χορηγό της Δράσης, την εταιρία MYTILINEOS και τον Πανελλαδικό Χορηγό την εταιρία WIND για αυτό που προσέφεραν στους ανθρώπους της χώρας μας. Την εκπαίδευση και την ενημέρωση. .

Ποια είναι οι δικλείδες ασφαλείας για τα online games. Που ξεκινάει ο εθισμός;
Πολύ καλή ερώτηση και η απάντηση είναι μόνο μία. Όταν δεις το παιδί σου και αλλάζει συμπεριφορά, τότε αρχίζουνε τα καμπανάκια του κινδύνου. Όταν έχεις ένα παιδί κοινωνικό, ένα παιδί που είναι μια χαρά στις υποχρεώσεις του, που πηγαίνει στον παππού και στη γιαγιά, στους φίλους του, που παίζει με τα παιχνίδια του, παίζει με άλλα παιδιά και ξαφνικά αυτό το παιδάκι το χάσεις και γίνει ένα παιδί που είναι κλεισμένο σε ένα δωμάτιο και αλλάξει συμπεριφορά, τότε υπάρχει πρόβλημα. Ξέρετε, όλα τα παιδιά που εθίζονται και μπαίνουν στο διαδίκτυο για ώρες και έπειτα για μέρες, επειδή είναι συνέχεια κλεισμένα μέσα, αλλάζει και το χρώμα τους Είναι παιδιά τα οποία τα καταλαβαίνεις με τη πρώτη ματιά. Δε μιλάνε, δεν έχουν όρεξη για τίποτε παρά μόνο για τον υπολογιστή και το διαδίκτυο.

Υπάρχει κάποιο σημάδι που μπορούμε να αναγνωρίσουμε πριν φτάσουμε στην παραπάνω κατάσταση;
Το σημείο - κλειδί είναι όταν το παιδί το βλέπεις σιγά σιγά και απομακρύνεται. Από όλα. Κόβει τις αθλητικές του δραστηριότητες, κόβει να παίζει με τα παιχνίδια του, κόβει οτιδήποτε θέλει να το βγάλει από το σπίτι. Αυτό γίνεται σταδιακά προφανώς. Αλλά όταν το ξεκινάει και κόβει τις κοινωνικές του δράσεις τότε αυτό είναι ένα καμπανάκι.

Πόση ώρα χρειάζεται να αφήνουμε τα παιδιά να παίζουν στο διαδίκτυο;
Μία ώρα την ημέρα. Όταν η μία ώρα, γίνουν δύο ή τρεις, τότε αυτομάτως οι δύο ώρες γίνονται εύκολα 4 και οι 4, 8 οπότε εκεί τελειώσαμε. Το χάσαμε το παιχνίδι. Άρα προσοχή και μέτρο πριν χτυπήσει το καμπανάκι.

Το να επιτρέπουμε στα παιδιά να παίζουν μόνο μέσα στο Σαββατοκύριακο βοηθάει ή και αυτό είναι παγίδα;
Κάποιοι γονείς λένε μόνο Σαββατοκύριακο και τα παιδιά το τηρούν. Άλλοι λένε μία ώρα την ημέρα. Εγώ προσωπικά, προτιμώ να είναι μία ώρα την ημέρα από το να παίζει μόνο το Σάββατοκύριακο γιατί το πιο πιθανό είναι να καταλήξει τελικά να παίζει όλο το Σάββατο και όλη την Κυριακή. Και εκεί έρχεται ο εθισμός.

Πιστεύετε ότι τα παιδιά της γενιάς 5 με 13 η συναισθηματική νοημοσύνη τους είναι διαφορετική; Είναι λιγότερο υγιής; Εκφράζει με πολύ διαφορετικό τρόπο τα συναισθήματα της η νέα γενιά;
Τα παιδιά τα σημερινά τα ονομάζουμε παιδιά του αντίχειρα. Είναι μία γενιά η οποία δυστυχώς ασχολείται όλη μέρα με το διαδίκτυο. Είναι αυτή η γενιά η οποία βγαίνει ραντεβού και ο καθένας κρατά το κινητό του και μιλάει με τον σύντροφό του που είναι απέναντί του μέσω chat. Αυτό δυστυχώς είναι κάτι το οποίο είναι της εποχής μας, είναι μία τάση, είναι φαινόμενο της εποχής. Άρα το συναίσθημα και η έκφρασή του όπως το ξέραμε παλιά που δεν υπήρχε η τεχνολογία, δεν υπάρχει με τον ίδιο τρόπο.

Μπορεί να γίνει σύγκριση γενεών;
Δε μπορώ να πω ότι εμείς είμαστε καλύτεροι από αυτούς. Αυτό δεν είναι κριτήριο. Είναι άλλες οι αντιλήψεις του τότε, άλλες του σήμερα. Ίσα ίσα που τη γενιά αυτή την θεωρώ πολύ ωραία και πολύ τυχερή. Γιατί απολαμβάνουν από πολύ μικρή ηλικία όλα τα gadget, όλη την τεχνολογία και έχουν αυτή την απίστευτη πρόσβαση στον κόσμο που σου δίνει το διαδίκτυο.

Ποιο είναι ένα από τα πιο δύσκολα περιστατικά που έχετε αντιμετωπίσει;
Ένα από τα πιο δύσκολα περιστατικά, το οποίο θα είναι και το κεντρικό θέμα σε ένα από τα επόμενα βιβλία μου, είναι μία υπόθεση που είχε να κάνει με μία ομηρία μίας 13χρονης που οι γονείς της στο τέλος την είχαν ξεγράψει. Για μένα ήταν ένα πραγματικό θρίλερ. Το παιδί ήταν εξαφανισμένο γύρω στους 7 μήνες και οι γονείς της ήταν σίγουροι πως δεν θα ξαναγυρίσει πια. Της έκαναν μέχρι και μνημόσυνα. Τότε, κάποιοι πίστεψαν πως ο μόνος που θα μπορούσε να τη βρει ήμουν εγώ. Και με τη δύναμη του Θεού, τελικά την βρήκα. Ήταν ένα παιδί που όταν το παρέδωσα στους γονείς του, ένιωσα ότι το ανέστησα. Οι συμπεριφορές των συγγενών, των γονιών και όλου του υπόλοιπου κόσμου και όλου του κλίματος που αντιμετώπισα στην υπηρεσία στο γραφείο μου όταν έφερε το παιδί αγκαλιά πίσω ήταν σα να το έφερα από τον άλλο κόσμο.

Είχε παρασυρθεί;
Παρασύρθηκε, έφυγε, χάθηκε, παγιδεύτηκε και τελικά δε μπορούσε να ξεφύγει. Στο τέλος το παιδί το βρήκα μέσω του facebook μετά από επιμονή και υπομονή ενώ όλοι είχαν αρχίσει να μου λένε «άστο μωρέ τελείωσε αυτό, δεν υπάρχει περίπτωση». Εγώ όμως είπα όχι, θα το βρω. Με την επιμονή και την υπομονή μου το βρήκα το παιδί. Αλλά και με τη δύναμη του Θεού. Και το λέω αυτό γιατί όπως έγινε, ήταν τελικά ένα θαύμα.

Για τον τρόπο που καταφέρνουνε και μπαίνουνε άγνωστοι ακόμα και μέσα στα online games που παίζουν σε συγκεκριμένες ομάδες τα παιδιά μας, εκεί τι πρέπει να κάνουμε;
Η κερκόπορτα του εγκλήματος λέγεται chatroom. Τα εικονικά δωμάτια επικοινωνίας. Εμείς που είμαστε της δίωξης, λέμε ότι αν κάποιος θέλει να κάνει έγκλημα μπαίνει σε ένα chat. Θα σας πω μία εμπειρία μου επιγραμματικά. Ήταν ένα πρωί γύρω στις 9 και μία μαμά έφερε το κοριτσάκι της ηλικίας 7 χρονών με τις πιτζάμες στο γραφείο μου. Η γυναίκα φώναζε έξω από το γραφείο μου «Θέλω να δω τον Σφακιανάκη». Την δέχτηκα αμέσως και της ζήτσα να μου εξηγήσει τι συνέβη. Και μου λέει: «Κύριε Σφακιανάκη το πρωί στις 7.30 μπήκα στην τουαλέτα ξαφνικά, και βρήκα το παιδί μου μέσα και αγκαλιά με το laptop και γυμνό. Στη συνέχεια παίρνω το laptop στο πρόσωπο μου και βλέπω και άλλα παιδάκια μπροστά σε κάμερες γυμνά. Αμέσως έκλεισα τον υπολογιστή και ήρθα σε εσάς».

Ξέρετε τι έδειξε όλο αυτό; Τα παιδάκια αυτά που ήταν φίλες και στην πραγματική τους ζωή, έπαιζαν ένα διαδικτυακό παιχνίδι όλα μαζί. Στην παρέα τους είχε παρεισφρήσει η μικρή Σοφούλα, μία 8 χρονη την οποία μάλιστα την έλεγαν και αρχηγό. Τελικά, η Σοφούλα ήταν ένας 75χρονος που είχε καταφέρει να πείσει τα υπόλοιπα παιδάκια να γδύνονται μπροστά στον υπολογιστή, να τα καταγράφει κτλ. Τον βρήκαμε, πήγε φυσικά φυλακή όμως το δια ταύτα είναι ένα. Τα παιδιά μας πρέπει να τα έχουμε κοντά. Τα παιδιά μας δεν πρέπει να τα παρακολουθούμε. Παρακολουθούμε μόνο τους κακοποιούς. Τα παιδιά μας τα επιτηρούμε και είμαστε πάντα δίπλα τους. Τα παιδιά δεν θέλουν χωροφύλακες, γιατί τότε το χάσαμε το τρένο. Γιατί αν εγώ φτάσω να αναγκαστώ να παρακολουθήσω να δω τι γράφει η κόρη μου, έχω τελειώσει. Έχω κλείσει σαν πατέρας.