Salvador Dali: Σαν σήμερα γεννήθηκε η ιδιοφυΐα που συνδέθηκε με το κίνημα του σουρεαλισμού

Ο Salvador Dali ήταν αναμφισβήτητα, ένας από τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες όλων των εποχών και έχει επηρεάσει την παγκόσμια ιστορία και τέχνη με πολλούς τρόπους. Ο εκκεντρικός του χαρακτήρας και οι ακραίες ιδέες τον έχρισαν μία από τις αμφιλεγόμενες προσωπικότητες της ιστορίας.

Ο Dali γεννήθηκε σαν σήμερα το 1904 στην πόλη Φιγέρες της Ισπανίας. Οι γονείς του έχασαν το πρώτο τους παιδί λίγο μετά τη γέννηση του, κάτι που οι ίδιοι, όπως φαίνεται, ποτέ δεν ξεπέρασαν και γι΄ αυτό του έδωσαν το ίδιο όνομα. Όχι μόνο ο Dali πήρε το όνομα του νεκρού αδελφού του, αλλά και τον έκαναν να πιστεύει, ότι ήταν η μετενσάρκωσή του. Ο σπουδαίος σουρεαλιστής μεγάλωσε στη σκιά του χαμένου παιδιού και οι γονείς του, τους θεωρούσαν το ίδιο πρόσωπο. Είναι λογικό λοιπόν, η ψυχοσύνθεση και ο χαρακτήρας αυτού του ανθρώπου να είναι κάθε άλλο παρά ομαλή. 

Ο Dali ξεκίνησε από μικρή ηλικία να ζωγραφίζει. Στα 17 του, όταν η μητέρα του έφυγε από τη ζωή, ο πατέρας του παντρεύτηκε την αδερφή της, γεγονός που δεν αποδέχτηκε ο Salvador, ο οποίος έναν χρόνο αργότερα εγκαθίσταται στη Μαδρίτη όπου και ξεκινά τις σπουδές του στην Ακαδημία των Τεχνών. Αυτή την περίοδο, ο Dali πειραματίζεται με τον κυβισμό. Επίσης, έρχεται σε επαφή με το ριζοσπαστικό κίνημα του ντανταϊσμού. Το 1926 αποβάλλεται από την ακαδημία λίγο πριν τις τελικές του εξετάσεις, καθώς δηλώνει πως κανένας από τους καθηγητές του δεν είναι άξιος να τον κρίνει. Την ίδια χρονιά, επισκέπτεται για πρώτη φορά το Παρίσι όπου συναντά τον Πικάσο, o οποίος τον επηρέασε σημαντικά.

Οι πολιτικές του πεποιθήσεις ήταν και αυτές το ίδιο μπερδεμένες με την υπόλοιπη ζωή του. Στα νεανικά του χρόνια, συνδέθηκε με τον χώρο του αναρχισμού και του κομμουνισμού. Ωστόσο, η έντονη και εκκεντρική προσωπικότητά του ήταν αδύνατο να περιχαρακωθεί στα στενά πλαίσια ενός οργανωμένου πολιτικού χώρου. Έτσι, ο καλλιτέχνης στράφηκε στο φασισμό και στον πολιτικό ηγέτη Φράνκο. Ο ίδιος δεν είχε εκφράσει ποτέ επίσημη θέση σε σχέση με τις πολιτικές του πεποιθήσεις, του άρεσε όμως να προκαλεί σε όλη διάρκεια της ζωής του, τόσο στον δημόσιο λόγο όσο και μέσα από τα έργα του.

Η ομάδα σουρεαλιστών στην οποία συμμετείχε, οι Μονπαρνάς, που είχαν πάρει το όνομά τους από την συνοικία του Παρισιού στην οποία συγκεντρώνονταν, τον αποκήρυξαν, κατηγορώντας τον για φιλοναζιστικές πεποιθήσεις, τις οποίες ο Dali αρνήθηκε, λέγοντας: «δεν είμαι χιτλερικός ούτε στην πραγματικότητα, ούτε στην πρόθεση». Όταν όμως, ο Φράνκο εγκαθίδρυσε το φασιστικό καθεστώς του ο Dali το χαιρέτησε, προκαλώντας την κοινή γνώμη και κυρίως την οργή άλλων Ισπανών καλλιτεχνών, οι οποίοι μάλιστα παρέμειναν στην εξορία.

Το 1936 συμμετείχε στην ιμπεριαλιστική έκθεση London International. Στη διάλεξή του με τίτλο: «Φαντάσματα παρανοϊκές αυθεντίες», τον έφεραν κυριολεκτικά στην αίθουσα με κλασική στολή καταδύσεων βαθυσκάφους, μπροστά από δύο ρώσικα λυκόσκυλα. Για την εμφάνισή του είπε χαρακτηριστικά: «ήθελα απλά να δείξω ότι «βυθιζόμουν βαθιά» στον ανθρώπινο νου».

Οι θεωρίες γύρω από τη σεξουαλικότητα του Dali ποικίλλουν. Τα έργα του αλλά και οι ίδιες οι δηλώσεις του, έχουν αποτελέσει πηγή έμπνευσης για τους αναλυτές του ζωγράφου. Σύμφωνα με την αυτοβιογραφία του, οι "ιδιαιτερότητες" ξεκίνησαν από όταν ήταν παιδί. Οι μελετητές του μιλούν για βίτσια, εμμονές και όργια.

Το 1929 ο Dali γνώρισε την Γκαλά, (το πραγματικό της όνομα ήταν Έλενα Ιβάνοβνα Ντιακόνοβα), μια γυναίκα μεγαλύτερή του και παντρεμένη με τον κολλητό φίλο του και ποιητή, Πολ Ελυάρ.

Τότε ο ζωγράφος 25 χρονών  και εκείνη 36 με μια κόρη. Η Γκαλά δεν ήταν ικανοποιημένη με την ερωτική ζωή που της προσέφερε ο σύζυγός της και συνήθιζε να έχει εραστές. Παρ' όλο που το ζευγάρι ήταν ιδιαίτερα αγαπημένο και έμειναν μαζί μέχρι το 1969, ήταν ταυτόχρονα και ανοιχτό προς την πολυγαμία. Και οι δύο είχαν πολλαπλούς ερωτικούς συντρόφους.

Οι φήμες γύρω από την ερωτική ζωή του Dali οργίαζαν. Μία από τις ιστορίες θέλει τον ζωγράφο ομοφυλόφιλο και ζευγάρι με τον Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, καθώς τους δυο τους, ένωνε μια βαθιά δυνατή φιλία. Ο ζωγράφος τον απεικονίζει σε πολλά έργα του, ενώ ο ποιητής έχει γράψει μια Ωδή για τον Dali.

Αν και η σχέση μεταξύ των δύο βρίσκει πολλούς υποστηρικτές, ο ίδιος έχει πει: "Ο Λόρκα ήταν ομοφυλόφιλος, όπως όλοι ξέρουν ότι ήταν και τρελά ερωτευμένος μαζί μου. Προσπάθησε να με «αποπλανήσει» δύο φορές. Εγώ εκνευρίστηκα πάρα πολύ, γιατί δεν ήμουν ομοφυλόφιλος και δεν με ενδιέφερε".

Όταν ξέσπασε ο ισπανικός εμφύλιος του ‘36, ο Dali λιποτάκτησε από τον πόλεμο, αρνούμενος να πάρει θέση με κάποια πλευρά. Το ίδιο έκανε στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο πράγμα για το οποίο του ασκήθηκε αυστηρή κρητική. Ο Τζορτζ Όργουελ όταν πια άρχισε να εδραιώνει το όνομά του στη Γαλλία, τα χρόνια πριν από τον πόλεμο, τον κατηγόρησε ότι: «έφυγε σαν ποντίκι μόλις η Γαλλία βρέθηκε σε κίνδυνο». «Όταν πλησίαζε ο ευρωπαϊκός πόλεμος είχε μόνο μια έννοια: να βρει ένα μέρος με καλή κουζίνα απ’ όπου θα μπορεί να τρέξει γρήγορα αν προκύψει πόλεμος κοντά», παρατήρησε ο Όργουελ. Χαρακτηριστικά, ο συγγραφέας του «1984» σχολιάζει για τον ζωγράφο ότι: «θα πρέπει κανείς να έχει στο μυαλό ότι ο Dali είναι δύο πράγματα ταυτόχρονα, ένας καλός συντάκτης και ένας αηδιαστικός άνθρωπος».

Την περίοδο 1960 - 1974 εργάστηκε σχεδόν αποκλειστικά για την δημιουργία του Θεάτρου-Μουσείου Γκαλά-Σαλβαντόρ Νταλί στο Φιγέρες. Tόσο η ιδιόρρυθμη και πολυδιάστατη προσωπικότητα, αλλά και η χαρακτηριστική του εμφάνιση με το μουστάκι, τον έκαναν μία από τις πλέον αναγνωρίσιμες μορφές της τέχνης και ιστορίας. Μια μορφή που συγκεντρώνει όλη την τρέλα και ιδιοφυΐα του καλλιτέχνη που δημιούργησε ρευστές φιγούρες και παράξενες κατασκευές.

Στις 10 Ιουνίου 1982 πεθαίνει η Γκαλά, γεγονός που προκαλεί έντονη θλίψη στον Νταλί, ο οποίος αποπειράται να αυτοκτονήσει.

Ο Dali πέθανε τελικά από καρδιακό επεισόδιο στις 23 Ιανουαρίου του 1989 στην πόλη που γεννήθηκε. Ο τάφος του βρίσκεται μέσα στο Μουσείο του στο Φιγέρες.